Op woensdag 26 september vond in Griekenland een van de grootste stakingen en betogingen uit de recente Griekse geschiedenis plaats. De besparingsmaatregelen blijven maar komen, de arbeiders nemen dit niet en gaan in verzet. Sinds 2010 waren er al 17 algemene stakingen, waarvan drie van 48 uren. Een premier werd vervangen, een regering viel. Na enkele rustige maanden was er op 26 september een nieuwe 24-urenstaking. We spraken hierover met Andros Payiatsos, de algemeen-secretaris van Xekinima (onze Griekse zusterorganisatie).
Na een rustige zomer staat de Griekse strijd terug op de agenda?
Het was een van de grootste stakingen en betogingen uit de recente periode. Er waren de afgelopen maanden kleinere regionale of sectorale stakingen, maar niets van deze omvang. We schatten dat er ongeveer 100.000 betogers in Athene waren. Dat is veel en er waren nog tienduizenden betogers in andere steden.
De sfeer op de betoging was erg goed. Er was een vastberaden en eerder optimistische opstelling, wat de afgelopen periode niet altijd het geval was. Na de overwinning van Nieuwe Democratie in juni en de vorming van een nieuwe regering was er een zekere pauze. Velen dachten dat we er niet in geslaagd waren om hen neer te brengen.
Deze pauze werd nu deels doorbroken door de omvang van de betoging. De Griekse bevolking kijkt ook geïnteresseerd uit naar wat momenteel in Spanje en Portugal gebeurt. Dat geeft hen hoop.
Er is wellicht weinig vertrouwen in de regering?
Nieuwe Democratie kent een diepe interne crisis, de aanhangers van de partij verlaten het zinkende schip. Samaras werd verkozen met de belofte dat hij de trojka zou dwingen om opnieuw te onderhandelen over het memorandum. Maar in de praktijk gaat hij de andere kant op.
Wat zijn de gevolgen van de besparingen op het dagelijkse leven?
Voor de massa’s is de situatie wanhopig. Het is nu al bijzonder moeilijk en dan komen er nog besparingen. In juli waren er statistieken van de EU die aangaven dat intussen 68% van de bevolking onder de armoedegrens leeft. Dat is een enorm cijfer. Maar het klopt wel, dat ziet iedereen die hier leeft. Het is de eerste keer dat een cijfer wordt gegeven waaruit de gevolgen van hun beleid zo scherp blijkt.
De officiële werkloosheidsgraad bedraagt nu 23,6%. Dat is een officieel cijfer en het omvat niet diegenen die geen job meer zoeken. De jongerenwerkloosheid loopt op tot 55%. Dit is een absolute catastrofe voor de Griekse samenleving.
En in deze omstandigheden willen ze dan nog eens voor 11,5 miljard euro besparen op twee jaar tijd! Dat is meer dan 5% van het bbp van de economie!
Het is niet verwonderlijk dat velen op de vlucht gaan. Er is een grote migratie en velen trekken naar het platteland, naar de dorpen waar mensen kunnen overleven door met hun familie een stukje grond te bewerken.
Alle jongeren willen uit het land weg. Het is een massaal fenomeen. Op sommige plaatsen zijn er geen jongeren meer. Zeker universiteitsstudenten maken dat ze weg zijn. Ze zouden wel willen blijven, maar dat is vaak geen optie. Zelfs linkse activisten die willen blijven om de strijd te voeren, hebben soms geen andere optie en proberen de armoede te ontvluchten.
Er wordt in de media gezegd dat het verzet nu ook de politie en het leger begint te bereiken?
In september waren er protestacties door de ordediensten. Delen van de politie gingen in staking, er was zelfs een protestactie tegen de oproerpolitie. Vlak voor de betoging kondigden de brandweerlieden aan dat ze zouden weigeren om tegen de betogers in te gaan. Er is een crisis in de samenleving en in de economie, dat komt ook tot uiting onder het personeel van politie en leger. Er was zelfs een betoging door officiers van het leger.
Wat stelt Xekinima voor om vooruit te gaan?
We roepen op om een duidelijk actieplan te hebben met opeenvolgende regionale en sectorale stakingen en massale bedrijfsbezettingen om uiteindelijk de regering neer te halen. Dat is de slogan die we de afgelopen weken en zeker op de betoging van woensdag gebruikten. Er kwam een goede respons op, de slogan werd overal overgenomen.
De eerste reactie van veel Grieken op de oproep voor een 24-urenstaking was: ‘dat is niets, het is belachelijk’ of nog: ‘we kunnen een regering niet ten val brengen met een 24-urenstaking, de regering zal zelfs met een 48-urenstaking niet verdwijnen’, ‘er zal meer nodig zijn’. Er is dus wel een massale steun voor het idee van een algemene staking van onbepaalde duur. De vakbondsleiders zullen daar niet toe oproepen, zij willen enkel wat stoom aflaten.
Een groot deel van de linkerzijde, met uitzondering van de meerderheid in de leiding van Syriza, gaat nu akkoord met het programma dat wij begin 2010 al naar voor brachten: weigering om de schulden af te betalen, nationalisatie van de banken en se sleutelsectoren van de economie, democratische controle op de samenleving. Deze ideeën worden ook gedeeld door miljoenen mensen, zowel op de betogingen als onder diegenen die niet deelnemen aan betogingen en stakingen.
De vraag is nu hoe we een beweging kunnen opbouwen waarmee we de regering ten val brengen en vervangen door een linkse regering die onder druk van een massabeweging een dergelijk programma zal uitvoeren.
We benadrukken ook de noodzaak om tot eenheid doorheen Zuid-Europa te komen in een massale eengemaakte strijd.
Gouden Dageraad gaat vooruit in de peilingen. Wat betekent dit?
Gouden Dageraad was niet op de grote betoging van woensdag. Ze zijn nooit op arbeidersbetogingen, of het zou aan de kant van de oproerpolitie moeten zijn. Maar dat betekent niet dat ze geen factor zijn, het is de enige kracht die echt vooruit gaat in de peilingen. Alle andere partijen zijn steun aan het verliezen. Sommige peilingen stellen dat Syriza de grootste partij zou worden, maar dat is enkel zo omdat Nieuwe Democratie meer verliest. Het feit dat de linkerzijde achteruit gaat in de peilingen zou als een waarschuwing moeten gelden.
Tegelijk kunnen we wel zeggen dat Gouden Dageraad vanuit haar standpunt, laat ons zeggen gouden tijden beleeft. Sinds de verkiezingen van 6 mei waren er dagelijks gewelddaden: aanvallen op migranten, op linkse activisten, op holebi’s,… Dit wekt steeds meer de indruk dat Gouden Dageraad een wel erg vastberaden kracht is die iets doet en dat levert hen steun op in de peilingen. Maar het verzet begint zich ook te consolideren.
Er waren voor het eerst enkele tegenbetogingen die Gouden Dageraad stopten. Dat is belangrijk. Ze zullen voor het eerst voelen wat een nederlaag betekent. Op een bepaald ogenblik organiseerden migranten zich tegen de militanten van Gouden Dageraad en werden die militanten ook effectief terug gedrongen. Dit is belangrijk, maar het moet deel uitmaken van een bredere beweging.
Het nationale initiatief van Xekinima voor massale lokale anti-fascistische comités en campagnes is erg succesvol en heeft een enorm effect. De beweging begint te reageren. We hopen dat we in staat zullen zijn om hen in de hoek terug te dringen, maar uiteindelijk zullen de perspectieven voor Gouden Dageraad ook afhangen van de wijze waarop de linkse partijen in het offensief gaan. We proberen de linkse partijen naar links te duwen en tot vastberaden acties te brengen. Tegelijk bouwen we steun uit voor Xekinima en voor de ideeën van revolutionair socialisme. Dat is de enige wijze waarop de crisis uiteindelijk kan opgelost worden.