De steun voor Schotse onafhankelijkheid neemt in de aanloop naar een referendum hierover toe, maar blijft nog steeds beperkt tot een weliswaar aanzienlijke minderheid. De steun voor onafhankelijkheid neemt toe, zeker onder die lagen van de samenleving die radicaliseren in het verzet tegen het besparingsbeleid. Een verslag vanuit Schotland.
Er waren op 22 september meer dan 10.000 betogers op een mars voor Schotse onafhankelijkheid in Edinburgh. Het was duidelijk dat er heel wat activisten en aanhangers van de nationalistische SNP (Scottish National Party) aanwezig waren. Maar de betoging was breder dan dat, er was een brede aanwezigheid van de Schotse samenleving met ook heel wat arbeiders, syndicalisten en jongeren.
Op de betoging spraken we met heel wat jongeren die voor het eerst in hun leven op een politieke betoging waren. Het is een uitdrukking van een verandering in de samenleving, zeker nu jongeren als gevolg van het besparingsbeleid een toekomst ontzegd worden. Als de conservatieven in de Britse regering en de nationalisten van de SNP in de Schotse regering tot een akkoord komen om een referendum te houden met slechts één vraag (voor of tegen onafhankelijkheid), dan zullen veel jongeren voor onafhankelijkheid stemmen om zo tot verandering te komen en uit verzet tegen het besparingsbeleid.
De opkomst op de betoging gaf aan dat de steun voor onafhankelijkheid nog steeds een minderheid van de bevolking betreft. De laatste peilingen hebben het over 30 tot 40%. De steun neemt evenwel toe, zeker onder de radicaliserende delen van de bevolking die het hardste geraakt worden door de besparingen.
De Schotse premier en SNP-leider Alec Salmond was de eerste spreker op de meeting na de betoging. Hij stelde dat de SNP in Schotland een ander beleid voert dan de conservatieven en liberaal-democraten in Londen, in Schotland betalen studenten geen inschrijvingsgeld, is er nog gratis gezondheidszorg en is de bevolking volgens Salmond “bespaard gebleven van de ergste besparingen.” Salmond bracht een radicale toespraak met een linkse invalshoek. Nochtans heeft hij zich de afgelopen maanden vooral bezig gehouden met het maken van beloften van lage belastingvoeten voor grote bedrijven en stelde hij Schotland voor als een paradijs voor zakelijke investeringen. Nu zweeg hij daarover en bracht hij het beeld van een sociaal en democratisch onafhankelijk Schotland.
Dat kreeg begrijpelijk wel wat steun onder de betogers. Iedere spreker die inging tegen de besparingen kon op applaus rekenen. Verschillende sprekers stelden dat ze recent overtuigd raakten van de noodzaak van onafhankelijkheid omdat het beleid van de nationale regering van conservatieven en liberaal-democraten onhoudbaar is.
Amar Anwar, een advocaat die in antiracistische campagnes actief was en vooraleer hij begon te schrijven voor de Scottish Sun de advocaat van Tommy Sheridan was, hield een radicale toespraak. Hij stelde dat onafhankelijkheid een “stap uit de richting van conservatieve besparingen” zou zijn. Hij was de enige spreker die oproep om ook deel te nemen aan de vakbondsbetoging in Glasgow op 20 oktober.
Er werd op de meeting uitgehaald naar de retoriek van de conservatieven, maar het ontbrak aan een duidelijke stem die op onafhankelijke wijze de belangen van de arbeidersklasse naar voor bracht.
Er kwam wel kritiek op het feit dat de SNP-leiding een bocht maakte nu ze ervoor pleit om een onafhankelijk Schotland binnen de NAVO te houden. Maar er werd door geen enkele spreker kritiek gegeven op het feit dat de SNP vanuit de regering voor 3,3 miljard pond besparingen heeft uitgevoerd zoals opgelegd door de nationale regering. Deze betoging kwam twee dagen vooraleer de SNP een lokale begroting moet voorleggen aan het Schotse parlement, een begroting waarin nogmaals zal bespaard worden.
Syndicalisten stelden al dat de Schotse begrotingsminister John Swinney “Osborne [de Britse begrotingsminister] met een kilt” is. Er komt onder meer een besparing van 1% op de lonen voor de publieke sector. De lokale regering voert een beleid met beperkte stimulusmaatregelen, zoals investeringen in infrastructuur, maar dit zal onvoldoende zijn als tegengewicht voor de Britse besparingen die ze ook op lokaal vlak doorvoeren. Een aantal lokale besturen zullen grote besparingen moeten doorvoeren, zo kondigde de regio North Lanarkshire aan dat er 1300 jobs verdwijnen.
De verschillende onderdelen van de JA-campagne geven toe om geen kritiek te geven op de oriëntatie va de SNP op de grote bedrijven. Ze hopen daarmee de ‘eenheid’ te bewaren en het ‘Ja-kamp’ te laten winnen. Dit omvat ook de groenen en wat overblijft van de SSP (Scottish Socialist Party). Die laatste partij stelt in haar materiaal voor een onafhankelijke Schotse socialistische republiek op te komen, maar in de toespraak van voorzitter Colin Fox werden tegelijk illusies gecreëerd dat een onafhankelijk Schotland onder SNP-bestuur besparingsvrij zou zijn.
Fox beweerde zelfs dat de rijkdom en de middelen van Schotland “in handen van de bevolking zouden zijn” indien JA wordt gestemd bij het referendum. Dat zou blijkbaar zonder gemeenschapscontrole of nationalisatie gebeuren. Het achternalopen van de SNP-leiding zal ons nergens toe leiden. De SNP heeft de olie- en gasmultinationals al gerust gesteld dat hun investeringen en winsten net groter zouden worden omdat de belastingen naar beneden worden gehaald door de SNP.
Arbeiders en jongeren zullen doorheen hun ervaringen met de besparingsplannen van de SNP het beleid van deze partij steeds meer in vraag stellen. In de aanloop naar het referendum van 2014 zal de pro-kapitalistische koers en bijhorend beleid van de SNP-leiding de impact van de Ja-campagne beperken en kan het mogelijk zelfs een hinderpaal worden om tot een meerderheid voor onafhankelijkheid te komen.
De betoging toonde dat veel arbeiders en jongeren onafhankelijkheid zien als een mogelijke uitweg uit het beleid van besparingen. Hun stem zal echter niet sterk doorklinken in de officiële Ja-campagne die vooral gericht is op een publiek van ondernemers en grote bedrijven. Onze pamfletten voor een onafhankelijk socialistisch Schotland en met het voorstel voor een massale campagne van syndicalisten, jongeren en wijkbewoners om de machten van het onafhankelijke Schotland te gebruiken in het belang van de meerderheid van de bevolking, de 99%, kreeg een goede respons onder de aanwezigen.
We stelden ook dat er een politiek alternatief op het besparingsbeleid nodig is. Een massale arbeiderspartij die opkomt voor het publieke bezit van de economie, herverdeling van de rijkdom, het stopzetten van antisyndicale wetten en een massaal programma van jobcreatie. Veel mensen die naar dit soort acties komen omdat ze recent gepolitiseerd zijn, kunnen we overtuigen van de noodzaak van socialisme en van een nieuwe arbeiderspartij als alternatief op de partijen van de grote bedrijven, waaronder ook de SNP.