Irak: Verkiezingen creëren nieuwe tijdbom

Op het eerste zicht lijken de verkiezingen van 30 januari een succes voor de Bush-regering door de mooie opkomst (59%) en slechts een beperkt aantal aanslagen. Als we het van naderbij bekijken, zit de uitslag van de Irakese verkiezingen echter vol bedreigingen voor de stabiliteit van Irak en het Midden-Oosten.

Thierry Pierret

De Arabische soennieten hebben de stemming op grote schaal geboycot en hun vertegenwoordiging in het nationaal Parlement zal miniem zijn. Ook de hoge opkomst van Arabische sjiieten en Koerden vormt een zware bedreiging. In feite zijn deze laatste twee steeds politieke minderheden geweest, niet alleen in het Irak van nu, maar al eeuwenlang. De sjiieten hebben de kans niet willen missen om hun numerieke meerderheid om te zetten in een politieke meerderheid in het nationaal parlement. De Koerden zijn gemobiliseerd om zoveel mogelijk gewicht te geven aan hun eis voor autonomie. Zij organiseerden trouwens samen met de verkiezingen een referendum over de onafhankelijkheid van hun regio…

Het resultaat van de verkiezingen bevestigt de duidelijke tendensen. De Iraakse Eengemaakte Alliantie, die uit verschillende sjiietische partijen bestaat en ondersteund wordt door Groot-Ayatollah Al-Sistani, kreeg 48,01% van de stemmen en de absolute meerderheid in het nationaal parlement. Het kartel van de twee grote Koerdische formaties, de Patriotische Unie van Koerdistan (UPK) en de Democratisch Partij van Koerdistan (PDK), eindigt tweede met 25,7%. De lijst van de premier, Iyad Allawi, behaalde een klinkende nederlaag met slechts 13,8% van de stemmen. De interimregering is dus afgestraft en kan niet opnieuw aan de macht gebracht worden. De post van premier komt toe aan de Iraakse Eengemaakte Alliantie, waarvan de vertegenwoordigers de VS minder gehoorzaam zullen zijn. Het is niet uitgesloten dat zij toenadering zullen zoeken met Syrië en Iran, die nochtans door de VS geklasseerd worden als “voorhoedes van de tirannie”.

De resultaten van de gelijktijdige provinciale verkiezingen kondigen niets goeds aan voor de stabiliteit van het land. In de provincie Taamin – met hoofdstad Kirkoek – behaalde het Koerdisch kartel 58,4% van de stemmen. Als je weet dat er om de controle over Kirkoek een felle strijd woedt tussen Koerden, Arabieren en Turkmenen (een Turkssprekende minderheid in Irak), kan je het explosief karakter van de situatie beter inschatten. De Koerden zullen het resultaat aangrijpen om de aansluiting van Kirkoek bij hun autonome regio te eisen. Een derde van de Irakese olie wordt immers geproduceerd in de regio van Kirkoek en Mosoel (dat ook door de Koerden opgeëist wordt). De aansluiting van Kirkouk en Mosoel bij de autonome Koerdische regio zou de economische basis voor een onafhankelijke Koerdische toekomst moeten leveren. De besluiteloosheid omtrent Koerdische onafhankelijkheid zal stuiten op de wil van de Iraakse Arabieren om de territoriale integriteit van het land te bewaren, maar ook op de niet-Koerdische minderheden in de regio, die vrezen hun rechten te verliezen in een onafhankelijk Koerdistan. Turkije, dat een heilige schrik heeft voor zo’n scenario en dat de olierijkdommen van Iraaks Koerdistan fel begeert, zou – onder voorwendsel van de verdediging van de Turkmenen – militair kunnen tussenkomen.

De Iraakse Communistische Partij bezit slechts drie zetels in het nationaal Parlement. Dit is grotendeels te wijten aan decennia van bloedige repressie onder het Baath-regime, dat daarmee de machtigste communistische partij van het Midden-Oosten tijdens de jaren ’50 en ‘60 helemaal ontmantelde. Maar het is ook te wijten aan de reformistische strategie die de Communistische Partij ertoe aangezet heeft mee te werken aan de interiminstellingen die door de VS werden opgezet. De CP heeft zo zijn laatste geloofwaardigheid bij arbeiders en boeren verloren. Bij gebrek aan een geloofwaardig alternatief van links heeft de Iraakse Eengemaakte Alliantie zich een weg kunnen banen naar het zuiden van Irak dat altijd een bastion van de CP was.