Your cart is currently empty!
Poetin wint presidentsverkiezingen in Rusland, maar wordt van verkiezingsfraude beschuldigd
Het feit dat Vladimir Poetin zou verkozen worden als ‘nieuwe’ president van Rusland lag op voorhand vast. De verkiezingen gingen evenwel gepaard met beschuldigingen van massale verkiezingsfraude. Dit leidde tot nieuw massaal protest op 5 maart. Tienduizenden betogers trokken de straat op tegen de heerschappij van Poetin en de rijke kliek rond hem. Honderden betogers werden opgepakt.
De verkiezingscommissie in Rusland stelde dat Poetin won met 64% van de stemmen. De leider van de Communistische Partij, Zjoeganov, haalde 17%. De neoliberale kandidaat Mikhail Prokorov strandde op 8%, de extreemrechtse Zjirinovski 6% en Mironov van ‘Rechtvaardig Rusland’ haalde minder dan 4%. Het Kremlin berekende op voorhand dat een resultaat tussen de 53% die hij in 2000 haalde en de 72% in 2004 het meest ‘geloofwaardige’ resultaat zou zijn. Het volstaat om Poetin in de eerste ronde te laten winnen. Er wordt algemeen aangenomen dat de ‘administratieve stemmen’ (van mensen die verplicht moeten stemmen onder dreiging van ontslag of andere sancties) goed zijn voor 15-20%. Als dat wordt meegeteld, zou Poetin wellicht 40-45% hebben gehaald. In Moskou haalde Poetin geen meerderheid.
De Communistische Partij heeft met 17% geen redenen om te vieren. Hun stemmenaantal bij de presidentsverkiezingen lag in de jaren 1990 rond 30% à 40%, dit zakte tot 17,7% in 2008. Bij de parlementsverkiezingen in december was de partij nog goed voor 19%, een percentage dat het niet evenaarde bij de presidentsverkiezingen. De afgelopen maanden waren er massale protestacties tegen de verkiezingsfraude en tegen Poetin. Na zo’n beweging haalt de CP haar laagste score in 20 jaar. Dat kan niet enkel door de fraude worden verklaard.
Er wordt gesteld dat de oligarch Prokorov een opvallend resultaat behaalde. In Moskou en St Petersburg haalde hij 17% van de stemmen, waardoor Zjoeganov er slechts derde was. Prokorov is een vertegenwoordiger van de bedrijfswereld, de patroonsfederatie waar hij deel van uitmaakt eist een 60-urenweek en is een bondgenoot van het Kremlin. Hij kreeg officieus de taak om een rechtse neoliberale partij op te zetten om zo de steun voor het meer onafhankelijke Yabloko en andere oppositiekrachten te doorkruisen. Yabloko mocht niet deelnemen aan de presidentsverkiezingen.
Sergei Mironov van de partij ‘Rechtvaardig Rusland’, haalde minder dan 4%. Deze partij was opgezet door het Kremlin in een poging om een imago van ‘pluralisme’ te verkrijgen. Het gaat om een partij die als ‘linkse’ kracht de stemmen van de Communistische Partij moet weg halen. De vorige keer dat Mironov opkwam als kandidaat stelde hij dat hij zelf voor ‘de beste kandidaat’, met name Poetin, zou stemmen. Deze keer verklaarde hij na de verkiezingen op televisie: “De kiezers die voor mijn programma stemden, kozen eigenlijk voor Poetin. Ik feliciteer hem met zijn overwinning.”
Van waar komt dit resultaat?
Hoe kan dit resultaat worden verklaard nadat er vier grote betogingen waren met honderdduizenden deelnemers om te protesteren tegen de fraude bij de presidentsverkiezingen in december? Volgens een peiling steunt 42% van de bevolking de betogers. Een peiling suggereerde dat 15% bereid is om zelf actief aan het protest deel te nemen. Dat betekent dat veel meer mensen willen protesteren dan de kleine laag van de “middenklasse” waarover vooral de internationale media het heeft. Ondanks al dit protest kregen de vier ‘anti-Poetin’ kandidaten slechts 24 miljoen stemmen.
De stemmen voor Poetin kunnen door drie elementen worden verklaard. Er is ongetwijfeld een laag van de bevolking, wellicht 20 tot 30%, die Poetin effectief steunt. Delen van de grote bedrijven, een deel van de werknemers in de structuren van de ambtenarij en een deel van de ‘gewone bevolking’ die Poetin krediet geven omdat hij de ‘orde’ herstelde na de chaos van de jaren 1990. In zijn campagne benadrukte Poetin een anti-Westerse retoriek met heel wat uithalen naar de VS. Zijn aanhangers stellen “democratie” op gelijke voet met “neoliberalisme” en “VS-belangen.” Op een overwinningsfeest in Moskou vierde Poetin zijn overwinning op “al diegenen die de macht willen grijpen” en “het land willen opdelen.” Deze retoriek zal ongetwijfeld een aantal kiezers van extreemrechts en van de ‘communisten’ naar Poetin hebben getrokken.
Een tweede deel van de stemmen voor Poetin komen van manipulatie en fraude. Er wordt geschat dat 15-20% van alle stemmen komen van mensen die verplicht moeten stemmen. Veel personeel van lokale en regionale regeringen moet verplicht gaan stemmen, de regio’s kregen mee voor hoeveel procent van de stemmen zij moeten zorgen. De mensen krijgen te horen dat ze juist moeten stemmen of hun job kunnen verliezen. Het feit dat er voor het eerst camera’s in de stembureau’s hingen, versterkt de druk. Velen die voorheen de opdracht met de voeten durfden te treden omdat hun baas niet in het stemhokje kon meekijken, waren nu veel voorzichtiger.
De videocamera’s hebben de fraude niet gestopt. De grootste manipulatie vindt uiteraard voor de verkiezingen plaats en de fraude zelf na het sluiten van de bureau’s, bij het tellen. Een aantal organisaties probeerden de fraude in kaart te brengen. Zo is er de vanuit de VS gefinancierde organisatie Golos. Maar er waren ook veel vrijwillige waarnemers die hoopten dat ze “eerlijke verkiezingen” zouden afdwingen. Het aantal fraudegevallen (beweerde gevallen, er zijn geen bewijzen) bedraagt zowat 6.000. Het aantal gevallen nam sterk toe naarmate het tellen begon. De resultaten verschilden nogal van de exitpolls, wat er op wijst dat er werd gesjoemeld. De twee belangrijkste exitpolls hadden de resultaten van de vier andere kandidaten correct, maar ze onderschatten beiden het percentage voor Poetin met zowat 5%.
Openlijke fraude
De praktijk om stemmen te ronselen door groepen kiezers van het ene bureau naar het andere te brengen om telkens opnieuw voor Poetin te stemmen, werd ook nu gebruikt. Er werd geprobeerd om de bussen met kiezers te verklaren met het argument dat het om shiftarbeiders ging die door hun werkgever in de pauze naar het kiesbureau werden gebracht om te kunnen stemmen. Er zijn echter beelden van zo’n groep kiezers die samenkwamen aan de luchthaven van Moskou en elk 30 euro kregen vooraleer ze naar verschillende kiesbureau’s in de buurt werden gebracht.
Daarnaast werd in de meer autoritaire regio’s van het land overgegaan tot grootschalige fraude. De verkiezingscommissie van Tsjetsjenië verklaarde dat 99,7% van de kiezers, met een opkomst van 99,6%, voor Poetin heeft gestemd. Zjoeganov werd tweede. De overduidelijke fraude in het noordelijke Kaukasus alleen was wellicht goed voor 2-3% van de stemmen voor Poetin. In andere regio’s haalde Poetin 70 tot 90%.
Een derde element dat de steun voor Poetin verklaart, naast de laag waarop hij zich kan baseren en de fraude, is het feit dat hij stemmen kreeg van een laag van kiezers die anders voor de oppositie zouden stemmen. Velen stelden dat er geen keuze was en “de oppositie is nog erger”. Het Poetin-kamp speelde daar op in door te wijzen op de neoliberale kant van de oppositieleiders. Toen ze in de jaren 1990 aan de macht waren, stonden de neoliberale oppositieleiders niet bekend voor hun democratische beginselvastheid, om het zacht uit te drukken. Ze waren bovendien mee verantwoordelijk voor een kapitalistische schokdoctrine waarbij miljoenen in armoede terecht kwamen terwijl een kliekje van oligarchen zich kon verrijken.
Dat leidde tot verzet. President Medvedev verklaarde recent zelfs dat de presidentsverkiezingen van 1996 eigenlijk werden gewonnen door Zjoeganov, maar dat het werd geregeld om Jeltsin te laten winnen.
De Communistische Partij haalde nu geen extra steun buiten de laag van voornamelijk oudere kiezers die steeds voor de partij stemmen. Zjoeganov voerde een bijzonder chauvinistische campagne om de “Russen” (en dus niet de andere nationaliteiten die in Rusland wonen) hun “rechtmatige positie” op wereldvlak terug te geven. Zjoeganov hield zich ver van het protest in Moskou de afgelopen maanden. Hij waarschuwde Medvedev dat hij het “oranje legioen” moest stoppen en daarmee stelde hij het voor alsof het protest in de lijn ligt van het door het Westen gesteunde massaprotest in de Oekraïne in 2004/2005. Behalve enkele dissidenten waren er geen aanhangers van de CP op de acties.
De leiding van de oppositiepartijen zal nu vaststellen dat steeds meer mensen hun opstelling in vraag stellen. Het idee dat het mogelijk was om Poetin te verslaan door voor om het even welke andere kandidaat te stemmen, heeft duidelijk niet gewerkt. Blogger en oppositieleider Aleksei Navalny nam het standpunt in om voor gelijk welke niet-Poetin kandidaat te stemmen, maar moest nu stellen dat de verkiezingen “niet legitiem” waren. Navalny is een neoliberaal met een sterke extreemrechtse tendens. Het standpunt van de officiële linkerzijde – stemmen voor ofwel Zjoeganov ofwel Mironov – was geen haar beter.
Tegen alle kandidaten
Met het CWI riepen we op tot een boycot van de verkiezingen, maar niet op een passieve manier. We riepen de oppositie op straat op om zich te organiseren, campagne te voeren op de werkvloer en onder jongeren en om actiecomités op te zetten waarmee we kunnen protesteren tegen de verkiezingsfraude.
Dat is een minderheidsstandpunt, zelfs ter linkerzijde. Maar het is opvallend dat andere groepen en campagnes tot gelijkaardige standpunten kwamen. Zo was er de campagne rond gezondheidszorg die opriep om de verkiezingen te boycotten. Het Tataarse Sociaal Centrum riep alle niet-Russen op om de verkiezingen te boycotten. Het centrum stelde dat Poetin zijn macht zou gebruiken voor nog meer totalitarisme waardoor de toekomst van veel mensen in Tatarstan en Bashkirostan beperkt is tot een leven als politieke gevangene.
Wij denken dat de post van president moet worden afgeschaft. Het parlement werd vorig jaar op basis van frauduleuze verkiezingen verkozen. Wij willen echte democratie in de vorm van een echte democratische grondwetgevende vergadering waar de vertegenwoordigers van de arbeiders en de onderdrukten kunnen beslissen over hoe de samenleving moet worden georganiseerd. Wij eisen een regering van een meerderheid van arbeiders en dit met een socialistisch beleid. Een arbeidersregering zou een einde maken aan armoede, werkloosheid, dakloosheid en lage lonen. Zo’n regering zou investeren in degelijke huisvesting, onderwijs, gezondheidszorg,…
Om daar te geraken, roepen we op tot de vorming van onafhankelijke vakbonden en tot campagnes om een nieuwe massale arbeiderspartij op te zetten die kan ingaan tegen de heerschappij van het groot kapitaal en haar vertegenwoordigers in het Kremlin. De enorme rijkdom van het land, waaronder olie en gas, zouden in publiek bezit komen en dit onder arbeiderscontrole en –beheer. Dat zou de levensstandaarden fundamenteel kunnen veranderen.
Nieuwe acties van de oppositie
Enkele uren na de bekendmaking van de verkiezingsresultaten trokken 20.000 tot 30.000 mensen de straat op om te betogen. Er was een poging om een tentenkamp op te zetten, maar dat werd onmogelijk gemaakt door de oproerpolitie. Honderden betogers, vooral jongeren, werden opgepakt. Maar ook volgend weekend zullen er acties zijn.
Wij spelen een actieve rol op de betogingen en pleiten er voor dat het protest een oproep doet aan de werkende bevolking in de steden en op het platteland om mee in actie te komen. De oppositiebeweging moet zich democratisch organiseren doorheen massavergaderingen die op lokaal, regionaal en nationaal vlak met elkaar verbonden zijn. We moeten ingaan tegen het machtsmonopolie van Poetin en de massamedia en tegen het ondemocratische regime. Voor echte democratische rechten en vrije en onafhankelijke media, zullen we die media moeten nationaliseren en onder democratisch beheer plaatsen zodat alle standpunten in de samenleving aan bod kunnen komen.
Het blijft een open vraag of de geplande protestacties verder zullen ontwikkelen en groter zullen worden, of dat ze tijdelijk zullen uitdoven. Maar wel is het duidelijk dat Rusland in een nieuwe fase terecht komt. Poetin zal meer dan ooit kwetsbaar zijn. Voor de gewone bevolking staat hij slechts voor een periode van stagnatie en grote sociale ongelijkheid, dat doet wat denken aan de periode van Brezjnev. De aanhoudende crisis in de wereldeconomie zal grote gevolgen hebben voor de economie van Rusland die in grote mate afhankelijk is van olie en gas. De overwinning van Poetin zal al gauw een pyrrusoverwinning blijken te zijn. De situatie is erg volatiel en er zullen steeds meer confrontaties komen tussen de arbeiders en armen aan de ene en de heersende elite aan de andere kant.