Verkrachting op café. Falende justitie, lakse media

Eind januari besliste de Brusselse correctionele rechtbank om een barman vrij te spreken voor twee feiten van verkrachting in 2021. Het parket had geen straf geëist omdat de man op sociale media het ‘slachtoffer van een lynchpartij’ was en omdat er protestacties hadden plaatsgevonden. De campagne #BalanceTonBar, die aan de basis lag van het protest in 2021, reageerde scherp op de houding van het parket. We publiceren die reactie.

“Sociale sanctie” als vervanging voor gerechtigheid

Het argument dat de beklaagde al een “enorme sociale straf” heeft ondergaan als gevolg van berichten op sociale netwerken en mobilisatie is een belediging voor de slachtoffers. Justitie kan de publieke opinie niet vervangen of erop vertrouwen om agressors te “straffen”. Dit soort discours leidt de aandacht af van de criminele feiten naar het “lijden” van de beschuldigde, waardoor de gevolgen voor overlevenden onzichtbaar worden.

Het bewijs is te vinden in de vele voorbeelden van (al dan niet vermeende) agressors wier openbare of professionele leven volledig onaangetast is gebleven na publieke beschuldigingen.

Patriarchale justitie en verschillende behandeling van slachtoffers

De nadruk op het gedrag van de slachtoffers – hun staat van dronkenschap, hun beslissing om door te gaan met feesten – is een flagrant voorbeeld van victim-blaming (‘Het slachtoffer de schuld geven’ is een houding die erin bestaat de slachtoffers van een aanval of onrechtvaardigheid verantwoordelijk te houden voor wat ze ondergingen. Door het slachtoffer de schuld te geven, vermijd je dat je de agressor veroordeelt, die verzachtende omstandigheden krijgt).

Een kwetsbaar persoon, of die nu onder invloed is van alcohol of drugs, heeft recht op respect voor hun integriteit. Het onvermogen om expliciet toestemming te geven moet voldoende zijn om verkrachting vast te stellen, zonder dat er aanvullend bewijs nodig is.

Systematisch minimaliseren van geweld

Het gebruik van termen als “veel minder gruwelijke context” om te verwijzen naar bewezen verkrachtingen toont een zorgwekkende tendens om de ernst van de daden te minimaliseren onder het mom van “omstandigheden”.

Het maakt geen verschil uit of het geweld plaatsvond in een bar of een privéwoning: een verkrachting is steeds een verkrachting. De suggestie dat dronkenschap of een feestelijke sfeer de verantwoordelijkheid van de agressor vermindert, is een gevaarlijke herinnering aan de mythes die ervoor zorgen dat slachtoffers zich schuldig voelen en agressors goedpraten.

Falende justitie

Hoewel we geen voorstander zijn van het huidige gevangenissysteem, is het lage percentage veroordelingen voor gevallen van seksistisch en seksueel geweld zorgwekkend.

• Slechts 1 op 100 verkrachtingsklachten leidt tot een veroordeling in België: een schokkend cijfer dat de systematische straffeloosheid benadrukt.
• In 2023 registreerde de Belgische politie gemiddeld 12 verkrachtingen en 13 gevallen van aanranding van de seksuele integriteit per dag.
• Uit een studie van het Instituut voor Overheidsbeleid blijkt dat 86% van de gevallen van seksueel geweld niet wordt opgevolgd, met een bijzonder hoog percentage voor verkrachtingen: 94%.
• In 2020 onthulde Amnesty in een studie dat in België volgens officiële cijfers 53% van de zaken zonder opvolging werden geseponeerd. 68% van de mensen is van mening dat dit dreigt bij te dragen aan de straffeloosheid van verkrachters.

Geminimaliseerde verkrachting is gelegitimeerde verkrachting

Deze zaak illustreert de nood aan systemische hervorming. Het rechtssysteem moet de ernst van seksueel geweld erkennen en slachtoffers niet langer de schuld geven van de aanrandingen waarvan ze het slachtoffer zijn. Bewegingen zoals #BalanceTonBar spelen als klokkenluiders een cruciale rol in het doorbreken van de omerta.

Hun bestaan is een vernietigend bewijs van het falen van instellingen om vrouwen en seksuele minderheden te beschermen. We moeten hen steunen, het onderwijs over toestemming versterken en vechten tegen een cultuur die misbruikers nog steeds goedpraat.