Vooruitblik op de Turkse gemeenteraadsverkiezingen van 31 maart

Analyse door Dikili

De gemeenteraadsverkiezingen in Turkije grijpen om de vijf jaar plaats. Men kiest enerzijds voor de burgemeester, anderzijds voor de raadsleden. De nationale verkiezingsraad gaat na of de kandidaten voldoen aan de verkiezingsvereisten, pas daarna mogen de lijsten (met goedgekeurde kandidaten) worden ingediend.

POLITIEK LANDSCHAP GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN 2019?

Deze kaart (overgenomen uit Wikipedia) die je kan vergroten door erop te klikken geeft in de bovenste map de verkiezingen aan van de burgemeesters, de kleur is afhankelijk van de politieke partij, terwijl de onderste map de opdeling in districten bevat.

1. In de kustgebieden (Middellandse en Egeïsche Zee), maar ook in een aantal grootsteden in de kustgebieden of in de nabijheid ervan, werd overwegend CHP (de Republikeinse Volkspartij) gestemd. Maar ook Ankara (het administratief centrum, tweede grootste stad) en Istanbul (het economisch centrum, grootste stad) kregen een CHP-burgemeester. Tot voor 2019 waren Istanbul, Ankara, Antalya, Antakya, Adana, in handen van de AKP. De reden hiervoor leg ik verder uit in dit artikel.
2. In het Zuidoosten van Turkije, de overwegend Koerdische etnische gebieden, werd hoofdzakelijk gestemd op de HDP/BDP.¹
3. De rest van Turkije, uitzonderingen niet te na gesproken stemde voor de AKP, die voor 2019 behoudens Izmir, de controle had over alle grote steden.
4. Andere, extreemrechtse partijen, zoals de IYI en de MHP-partij, beide partijen zijn nauw verbonden met de Grijze Wolven, controleerden enkel kleinere en middelgrote steden zoals Manisa en Osmaniye.²
5. De ‘kleine linkerzijde’ boekte soms lokaal wel successen, zo heeft Dersim (Tunceli) een communistische burgemeester, (is de enige provincie met een Alevitische meerderheid) die het goed doet, maar nationaal is hun stemmenaantal te klein om een vertegenwoordiging te hebben.³

WAAROM VERLOOR DE AKP DE BURGEMEESTERSZETELS IN DEZE STEDEN?

De AKP kan enkel aan de macht kan blijven met steun van de MHP, want hun absolute meerderheid hebben zij verloren, met steun van de MHP hebben zij de kieswetgeving veranderd. Je kan nu opkomen in kartel.

Maar bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2019 draaide het anders uit. Voor de burgemeestersverkiezingen in de grootste steden, (niet voor de districtsraden) kreeg je een front rond de AKP (de MHP diende geen kandidaturen in) terwijl de oppositie zich verenigde rond de CHP en geen eigen burgemeesterskandidaten indiende.

Het is dankzij het feit dat de HDP (de Koerden zeg maar) geen eigen burgemeesterskandidaat voordroegen en massaal stemden op de kandidaat van de oppositie, dat de CHP deze grootsteden kon verwerven.⁴

KOERDEN IN ISTANBUL EN ANDERE GROOTSTEDEN.

Er is een enorm verschil tussen de etnisch Koerdische gebieden, zeg maar Turks Koerdistan, waar de meerderheid van de bevolking bestaat uit Koerden en grootste den waar de Koerden een belangrijke minderheid vormen.

DIT KEER IS ER EEN ENORM VERSCHIL.

De alliantie van de oppositie is na de verkiezingen vorig jaar uiteengevallen, waardoor bijna alle oppositiepartijen afzonderlijk opkomen. Maar de alliantie AKP-MHP houdt stand. Dus hun kans op een burgemeesterszetel is veel groter vandaag.⁵

De TKP, de communistische partij van Turkije, werpt zelfs de burgemeester van Dersim (Tunceli) in de strijd voor het burgemeesterschap van Istanbul. De man is heel geliefd, niet alleen bij de linker- maar zelfs bij de rechterzijde. Hij is een exacte wetenschapper, maar hielp bij het stichten van coöperaties, de producten uit Dersim zijn organik (biologisch). Zelfs de rechterzijde moet zeggen, hij doet het enorm goed. En Dersim (Tunceli) kent economische groei, niet op basis van kapitalistische maar op basis van coöperatieve principes. Voorheen was het een vergeten provincie.

DE MACHT VAN ERDOGAN UITGELEGD.

Ik mag dan allang Turkije kennen, ik leef er ook, maar telkens heb ik ‘het netwerk’ van Erdogan onderschat. Het is enorm en leeft in alle geledingen van de maatschappij.

Ga het misschien voor de honderdste keer schrijven, dit is een gecentraliseerde staat, en wie de staatsstructuur onder controle heeft, heeft in een land als Turkije zo goed als alle macht.

En dat netwerk is, in de ziekenhuizen, in het onderwijs, in de ministeries, bij de posterijen, eigenlijk overal, aanwezig. In de zorgsector (en er is een nijpend tekort aan artsen in Turkije), wordt iedere arts politiek gescreend. Wie ‘misdaden’ (versta daaronder anti AKP-berichten heeft gepubliceerd, deelname aan betogingen, …) kan het vergeten. Enfin, ze worden nog niet opgesloten, maar kunnen hun beroep niet uitoefenen. Ik overdrijf niet hoor. Dat is hier de realiteit.

Hetzelfde geldt voor academici. Het is immers de Turkse president die alle rectoren aanstelt, en moet er geen tekening bij maken uit welke hoek ze komen.

Hetzelfde geldt voor je sociale zekerheid. Ben je niet in orde, de kaymakan⁶ kan het regelen, ook aangesteld door de centrale overheid.

IRONIE VAN DE GESCHIEDENIS … NA VERKIEZINGEN VAN VORIG JAAR.

Toen hij vorig jaar zowel de presidents- als parlementsverkiezingen won, besefte de Turkse president, zijn land was ten gronde gericht. Economisch gezien waren alle reserves uitgeput, een enorme en steeds stijgende inflatie, ontwaarding van de Turkse munt, financiële constructies die onhoudbaar waren.

De oppositie zei juist hetzelfde als wat ik hierboven schrijf. Maar dit werd ontkend. Het waren leugens en bedrog. Maar eens opnieuw aan de macht, voerde Erdogan een economisch en financieel beleid uit, dat uit de koker van de oppositie kwam.⁷

Simsek, afkomstig uit Merrill Lynch, een totaal liberale econoom, kreeg het financieel roer in handen. Er kwam een nieuwe gouverneur van de centrale Turkse bank (voor het eerst een vrouw, ook afkomstig uit financiële kringen) die gans de economische en financiële politiek van Erdogan onderuithaalden. De president, tegenstander van hoge intrestvoeten, dat is immers tegen de islam, liet toe dat de rente van de TCB (Turkse Centrale Bank) begon te stijgen. Voor de verkiezingen 8,5 procent, nu 45 procent. De oppositie reageerde nauwelijks (men voerde immers hun programma uit). De voordelige financiële constructies werden (of worden) afgebouwd, was ook noodzakelijk (het enige punt waar ik het overigens eens was met Erdogan en co). De inflatie ⁸ blijft hoog, nu nog officieel iets meer dan 67 procent op jaarbasis, maar met een oppositie aan de macht, was dat net hetzelfde geweest.

De oppositie heeft nooit een versoepeling van het stakingsrecht voorgesteld. Zij blijven geloven in een kapitalistische economische politiek. Ook begrijpelijk als je met een extreemrechtse partij in hetzelfde oppositiefront zit.

Tegelijk besefte Erdogan, de inflatie hakte in op de mensen en het minimumloon werd verhoogd, iets boven de hongergrens ⁹, maar beter dan voorheen. Enfin, begint nu al ook af te brokkelen want de Turkse lira daalt in waarde. Ook begrijpelijk, als je jaarinflatie (dat zijn officiële cijfers van Turkstat) 67 procent bedraagt, dan verlies je bij een rente van 45 procent nog telkens 22 procent.

DE OPPOSITIE … DEMORALISATIE ALOM.

Ik heb niks tegen samenwerking tussen politieke partijen. Maar ik heb wel iets tegen samenwerking met extreemrechtse partijen. Voor mij is dit een taboe. Als democratische partij doe je dat niet, of doe je dat nooit.

De CHP deed het wel. Erger nog, in de tweede ronde van presidentsverkiezingen haalden ze een ultra fascist binnen. Dan is voor mij het vat af. Een racist die je binnenhaalt om stemmen te winnen, hoe laag kan je gaan.

Iedereen hier in mijn buurt, laat ons zeggen de overgrote meerderheid, het zijn republikeinen, had gedacht, Erdogan gaat niet winnen, ook de peilingen waren in hun voordeel, maar het draaide anders uit. En ze zitten nu in zak en as. Een beetje triest, zijn goede buren. En het laatste waar ze op zitten te wachten zijn politieke analyses van mijn kant. Maar denk dat ik wel een correct beeld schets.

De Koerden, het zijn er weinige in mijn regio, zullen natuurlijk altijd op de HDP of de DEM stemmen, maar ze missen Demirtas. Hij zit in de gevangenis. Een bevlogen politicus, overigens ook een goed schrijver. Net zoals Ocalan is hij voor heel veel Koerden een symbool.

Dat hij onterecht in de gevangenis verblijft (dit ondanks uitspraken van het Europees Hof van de Rechten van de Mens, overigens, dit verdrag is ondertekend door Turkije) maakt niks uit. Hij blijft in de gevangenis.

HOE ZIT HET MET DE VERKOZEN KOERDISCHE BURGEMEESTERS?

102 burgemeesters werden verkozen in de etnisch Koerdische gebieden in 2019.

In Diyarbakir (de Koerden noemen het Amed) met een bevolking van meer een miljoen haalde de HDP 62.93 procent van de stemmen. In Van 53.83 procent (700.000 inwoners), in Mardin 56.24 procent (480.000 inwoners), in Hakari 59.97 procent (slechts 40.000 inwoners), in Batman 66.03 procent (246.000 inwoners).

Al deze verkozen burgemeesters mochten opkomen bij de gemeenteraadsverkiezingen omdat ze aan alle voorwaarden voldeden.

Plots (na screening van de verkiezingsraad waarbij ze allemaal voldeden om verkiesbaar te zijn) waren ze na hun verkiezing ‘terroristen’ geworden.

Meer dan negentig van de verkozen Koerdische burgemeesters verblijven nu in Turkse gevangenissen of hun processen lopen nog. Overigens naast tien verkozen Koerdische parlementairen die ook opgesloten zijn op basis van beschuldigingen als zouden het ‘terroristen’ zijn.

EEN OPLOSSING VOOR HET KOERDISCH PROBLEEM IS BROODNODIG.

Ik vind, ieder volk heeft recht op zelfbeschikking, dus ook de Koerden. Of je dat moet doen via gewapende strijd of via parlementaire weg, daarover kan je van mening verschillen. De realiteit is echter dat de PKK enorm veel steun geniet onder de Koerdische bevolking. De reden daarvoor is heel eenvoudig, alle politieke initiatieven van de Koerden worden om de haverklap verboden, verkozen parlementairen en ver- kozen burgemeesters worden afgezet, duizenden kaderleden zitten in de gevangenis. De enige organisatie die standhoudt, is de PKK. Ok, ze zijn verzwakt, de Turkse staat kiest net als in het verleden voor een militaire oplossing. Een oplossing die altijd fout bleek.

Wie afwil van de PKK moet bereid zijn om te werken aan een politieke oplossing van de Koerdische kwestie. En men doet juist het tegenovergestelde.

En eerlijk gezegd, er zijn slechts twee partijen die in de Koerdisch etnische gebieden een rol van betekenis spelen, dat zijn de HDP (nu DEM) en de AKP. Met steun van de AKP probeert men de HUDA-PAR een rol te geven. Deze organisatie is het vroegere Hizbollah. De meeste van hun kopstukken zijn veroordeeld voor illegale moorden, verkrachtingen, afpersing … maar werden vrijgelaten voor de parlementsverkiezingen in 2023 en maken nu deel uit het verkiezingsblok rond de AKP.

Naar alle waarschijnlijkheid zal na de gemeenteraadsverkiezingen, weer het gekende proces plaatsgrijpen, de verkozen Koerdische burgemeesters zullen worden afgezet en (dikwijls) vervangen worden door kopstukken van de HUDA-PAR. Dat is democratie op zijn Turks.

IS ER DAN GEEN LINKS ALTERNATIEF VOOR TURKIJE?

Na al die jaren zie ik het somber in. Het probleem zit hem in de enorme verdeeldheid ter linkerzijde.

Vakbonden, ze bestaan, maar minder dan tien procent van de werkenden is gesyndikeerd, en de meerderheid dan nog in een gele vakbond (TURK-IS). Staken is geen ‘arbeidsrecht’, ik bespaar jullie alle procedures die moeten gevolgd worden, waarna in vele gevallen, na lang onderhandelen, weer een nieuwe procedure wordt opgestart, en als er dan een meerderheid is om te staken, dan wordt die (in sectoren) door de regering verboden. Staken in de openbare sector is bij wet verboden, maar het gebeurt regelmatig en wordt overigens goed opgevolgd, zeker in de zorgsector. Vooral in overheidsdiensten zoals onderwijs, zorg, maar ook in de metaal-, petroleum- en deels in de confectiesector, hebben de ‘onafhankelijke’ vakbonden vrij veel invloed.

Wat de partijen betreft. De CHP (grootste oppositiepartij) heeft een grote sociaaldemocratische linkervleugel, maar ook een puur nationalistische vleugel. Hun sociaaleconomisch programma is Keynesiaans, ze benadrukken de rol van de staat in de economie en zijn gekant tegen privatisering. Dikwijls werken zij samen met de onafhankelijke vakbonden, maar op lokaal niveau, waar ze de macht hebben, zijn ze niet altijd even consequent.

Kleinere linkse partijen zoals de TKP, de SOL, de TIP, en vele andere nog kleinere linkse partijen, zijn heel actief in de arbeidersbeweging, waar zij soms in min of meerdere mate invloed hebben, maar van samenwerking is (meestal) geen sprake. Zonder er te diep op in te gaan zou ik zeggen, daar heerst de Babylonische spraak- verwarring.

De Koerden, niet zozeer de bevolking zelf, wel hun parlementaire vertegenwoordiging, is overwegend links en er is een samenwerking tussen klein links en de minderheden in Turkije. Op dat vlak en zeker gezien hun programma, staan ze volledig aan de linkerzijde samen met de TIP (Turkse arbeiderspartij) die dikwijls op hun lijsten zijn verkozen.

OP ETHISCH VLAK.

Alle linkse en progressieve partijen, ook de CHP, verdedigen rechten van vrouwen, van LGBTQI, de ene wat meer dan de andere (bedoel daarmee, iedere partij legt daar wat meer of minder de nadruk op).

Overigens vanuit de verschillende linkse partijen zijn er zowel vrouwenactivisten,

homo’s, lesbiennes, transgenders, … die politieke functies innemen. En dat is zeker positief.

VOOR WAT STAAT RECHTS IN TURKIJE?

Wat vakbonden betreft, zij hebben de laatste jaren enkel de antistakingswetten aangescherpt. Spontane maar zelfs erkende syndicale acties worden op een enorm brutale manier uiteengeslagen.

Bijna alle wetgeving (op aanbestedingen, op het gerecht, op arbeidswetgeving) hebben zij gemaakt conform een corrupte markteconomie, waardoor hun politieke macht heel nauw is verbonden met vijf multinationals die vooral in de constructiesector actief zijn.

Naast wegenbouw hebben zij ook het aantal gevangenissen enorm uitgebreid. Het aantal gevangenen is meer dan verdubbeld en zeker het aantal politieke gevangenen. De omstandigheden zijn erbarmelijk, en ondanks de nieuwe constructies, zijn ze overbevolkt.

Alle oude instanties van de Kemalisten (die zij beloofden te sluiten) hebben ze overgenomen omdat ze er nu zelf de controle over hebben.

Hoewel abortus toegelaten is in Turkije, en homoseksualiteit niet strafbaar is, mag geen enkel openbaar ziekenhuis nog een abortus (evenmin als een keizerssnede) uitvoeren. Anders seksuelen die niet hetero zijn worden beschouwd als het laagste van het laagste, verschrikkelijk. En dagdagelijks worden er vrouwen vermoord. In februari hadden we zelfs een record, zeven vrouwen op een dag. En de Istanbulconventie is opgezegd.

De Diyanet, het ministerie van Religieuze Zaken, wordt steeds conservatiever. Soms zijn de richtlijnen ridicuul. Bijvoorbeeld, een vrouw zou niet mogen lachen in het openbaar, geen grap hoor.

Uitspraken van het EHRM (Europees Hof van de Rechten van Mens) worden niet uit- gevoerd.

HET TOENEMENDE RACISME IN TURKIJE

Turkije is het land dat wereldwijd de meeste vluchtelingen opvangt. De meeste komen uit buurland Syrië, ongeveer 3.5 miljoen, maar daarnaast ook een miljoen uit andere landen (hoofdzakelijk Afghanistan, Iran).

De meeste vluchtelingen proberen in Turkije te werken, ze zitten slechts met een kleine minderheid (10 procent) in vluchtelingenkampen, maar wie daar belandt kan geen statuut als politiek vluchteling aanvragen. En het meeste werk dat vluchtelingen doen, is zwartwerk. Nu is de zwartwerksector enorm in Turkije.

Meestal raakt ‘het vluchtelingen lompenproletariaat’ via uitbesteding (industriële sector) van onder aannemingen aan het werk, of in de seizoensarbeid. Zij werken zonder sociale zekerheid, en werken aan lagere lonen dan de vroegere zwartwerkers.

Vooral de MUSIAD, zeg maar de patroons organisatie van het midden en klein bedrijf stelt, die Syriërs hebben wij nodig, waarmee ze expliciet zeggen, die stellen we tewerk in zwart werk. Dus voor de Musiad vragen de Turkse zwartwerkers nog te hoge lonen. Hoe laag kan je vallen.¹⁰

Langs de andere kant is er een sterke instroom van Russen en Oekraïners, die (meestal in de toeristische gebieden of de grootsteden) huizen kopen of huren, waardoor de prijzen enorm stijgen. Gewone huurders moeten ofwel enorm veel ophoesten of ze moeten hun appartementen verlaten.

En deze beide factoren, er zijn er nog meer, leiden tot een toenemend racisme bij de bevolking.

Extreem, maar dan ultra extreemrechts, haalt nu al rond de vier procent, reken daarbij de extreemrechtse partijen (iyi en mhp) en dat betekent dat een kwart van de bevolking extreemrechts stemt.

GAAN DEZE VERKIEZINGEN IETS VERANDEREN?

Uiteindelijk heel weinig. Waarschijnlijk haalt de rechtse meerderheid terug een aantal grote steden binnen (ik hoop dat ik me vergis), dit door het kiessysteem.

En ik voorzie nieuwe militaire acties van Turkije in zowel Irak als Syrië, die het bestaansrecht van de YPG bedreigen. Tevens zit de kans erin dat ze samen met Azerbeidzjan een deel van Armenië onder hun controle brengen.

Voor de doorsnee bevolking in Turkije, zij zullen de prijs betalen. En verwacht een enorm besparingsprogramma na deze verkiezingen, dit keer zonder het IMF, maar identiek aan het IMF.

Nu is het afwachten tot na 31 maart, dan volgt een update.

Voetnoten

1. Dit keer komt de HDP (omdat een sluiting mogelijk is) op onder de naam DEM. ↩︎
2. De MHP kende een splitsing waardoor de IYI partij ontstond. Hun gedachtengoed verschilt weinig, het enige verschil is dat de MHP samenwerkt met de AKP en dat de IYI partij samenwerkte met de oppositie (het bondgenootschap is momenteel onbestaande). Maar samen halen ze meer dan 20 procent van de stemmen. ↩︎
3. Dit geldt echter niet voor het Turkse parlement waar de TIP vier verkozenen heeft. Helaas, slechts drie kunnen hun ambt opnemen. De reden, eentje heeft omwille van zijn betrokkenheid bij de Gezi-protesten een gevangenisstraf gekregen van 18 jaar, hoewel er geen enkel bewijs van enige misdaad is. Het Grondwettelijk Hof van Turkije, niet direct de meeste progressieve instantie, want de meerderheid van de rechters zijn benoemd door de Turkse president, oordeelde dat de verkozen parlementair van de TIP (nieuw opgerichte Turkse Arbeiderspartij) zijn ambt moest kunnen uitoefenen. Daarna besliste het Hof van Cassatie, stel je voor, dat die uitspraak niet kon en dat er een procedure moest worden ingezet tegen rechters van het Grondwettelijk Hof (stel je voor, dit is de Turkse democratie ten top) en het parlement, zij weigerden in meerderheid de uitspraak van Grondwettelijk Hof te volgen, dus deze verkozen parlementair zit nu in de gevangenis. Oordeel zelf. ↩︎
4. Tot begin van de negentiger jaren leefde de overgrote meerderheid van de Koerden in het Zuidoosten van Turkije. In haar strijd met de PKK deed de Turkse staat beroep op illegale groepen, zoals de JITEM, Hizbollah en de korucu (dorpswachten). Duizenden Koerdische dorpen werden ontruimd, dikwijls ondermijnd of overgelaten aan de korucu, waardoor naar schatting tussen het half en meer dan twee miljoen Koerden (zo goed als gedwongen) uitweken en dat was naar de grootsteden. De stad waar nu de meeste Koerden leven is niet Diyarbakir (Amed) maar Istanbul waar naar schatting tussen twee en drie miljoen Koerden leven. ↩︎
5. De burgemeester wordt de kandidaat met de meeste stemmen. In 1994 werd Erdogan burgemeester in Istanbul met iets meer dan 25 procent van de stemmen. ↩︎
6. Iets zoals de arrondissementscommissaris, zij nemen alle beslissingen wat uitkeringen betreft, en wat toetreding tot de sociale zekerheid betreft. ↩︎
7. Eigenlijk gebeurde hetzelfde toen de AKP in 2002 de parlementsverkiezingen won. Zij voerden het programma uit van Kemal Dervis, een econoom van de Wereldbank, maar lid van de oppositie. ↩︎
8. Een onafhankelijke groep economen, de ENAG, stelt dat de echte inflatie rond de honderd procent ligt. ↩︎
9. Eigenlijk kennen wij de ‘hongergrens’ niet, het is het bedrag dat een gezin met twee kinderen nodig heeft om maandelijks een gezonde voeding te hebben. Dit staat los van alle andere kosten. Het minimumloon in Turkije zakte dikwijls onder de ‘hongergrens’. De ‘armoedegrens’ gaat uit van wat je, alle kosten inclusief, nodig hebt om ‘normaal’ te leven, een enorm verschil. ↩︎
10. Seizoensarbeid is net als het werk in de horeca, hoofdzakelijk gebaseerd op zwartwerk. Dat betekent, werken zonder sociale zekerheid en in vele gevallen, werken onder het minimumloon, wat in Turkije betekent, werken voor minder dan vijfhonderd euro per maand. Seizoen werkers (plukkers van hazelnoten, olijven, katoen, …) komen meestal uit de grensgebieden met Syrie, alleen in Urfa zijn het er meer dan honderdduizend. Maar juist in deze regio’s is de toestroom van vluchtelingen het grootst, en noodgedwongen werken zij onder de (stuk)lonen van de seizoenswerkers. En dit geeft, conflicten en toenemend racisme. Eigenlijk is er een eenvoudige oplossing, verplicht de werkgevers het minimumloon te betalen, maar daar heeft nog de musiad noch de Turkse regering horen naar ↩︎