24/7. ‘Dag van de shiftmedewerkers’: ongezonde flexibiliteit voor ons, fiscale cadeaus en grote winsten voor hen

Vandaag is het 24 juli, afgekort 24/7. Dat wordt door het ABVV aangegrepen om deze dag uit te roepen tot ‘dag van de shiftmedewerker’. Wie in shiften werkt, staat op elk moment van de dag wel eens op de werkvloer. Shiftarbeid is het resultaat van een opgedreven productiviteit en flexibiliteit. Het gaat ten koste van de fysieke en mentale gezondheid van het personeel.

Het vakbondspamflet stelt: “Nacht- en ploegenarbeid weegt zwaar op de werknemers. Wanneer je in shiften werkt, en vooral de nachtshift, ondervind je sneller fysieke en mentale gezondheidsproblemen zoals slapeloosheid, maag- en darmklachten, gewrichtspijnen en stress. Daarnaast heeft deze manier van werken ook een impact op het sociale leven en het gezinsleven van shiftmedewerkers.”

Cijfers over de werkbaarheid in de scheikunde, een sector waar nacht- en ploegenarbeid de norm is, onderschrijven het probleem. Het aantal werkenden in de sector die acute psychische vermoeidheid ondervindt, steeg van 8,8% in 2004 tot 14,6% in 2019. Ongeveer één derde van de personeelsleden in de sector heeft last van psychische vermoeidheid. 36,8% klaagt over de werkdruk.

Voor de bazen is shiftarbeid bijzonder interessant. Niet alleen om de productiviteit op te voeren en daar financieel voordeel uit te halen, maar ook fiscaal is deze flexibiliteit erg interessant gemaakt. Het ABVV wijst erop dat de fiscale cadeaus ervoor zorgen dat ploegen- en nachtarbeid in de week nu goedkoper is dan dagarbeid! De fiscale cadeaus zorgen voor een minderopbrengst voor de gemeenschap van ongeveer 3 miljard euro. Dat is een forse investering om shiftarbeid te stimuleren.

Is het dat de grote bedrijven zo’n grote nood hebben aan fiscale cadeaus? Terwijl werkenden gebukt gaan onder de gevolgen van inflatie en hoge energieprijzen, hebben de bazen daar geen last van. Onder de titel “Multinationals immuun voor inflatie en oorlog” schreef De Standaard woensdag dat grote bedrijven de duurdere grondstoffen en energie grotendeels doorrekenen in hogere verkoopprijzen. Dat levert hogere winsten op, in het geval van BASF een stijging met kwart tot 2 miljard euro in het tweede kwartaal. “Duidelijk boven de verwachtingen,” aldus de directie.

Tegenover de cadeaus voor de werkgevers staat er heel weinig voor de werknemers, diegenen die de flexibele arbeid verrichten. Nacht- en ploegenarbeid heeft nefaste gevolgen voor de gezondheid (slaapstoornissen, verstoring bioritme, hartproblemen en zelfs een verhoogd risico op kanker). Studies wijzen op verontrustende cijfers. Vrouwen die ’s nachts werken hebben volgens een Australisch onderzoek 41% meer kans op huidkanker en 32% meer kans op borstkanker. Een Canadees onderzoek kwam tot de vaststelling dat ploegenwerk met nachtdiensten het risico op kanker bij mannen verdubbelt.

Om de ploegenarbeid werkbaarder te maken, zijn er verschillende mogelijkheden. Zoals een arbeidsduurvermindering zonder loonverlies en met bijkomende aanwervingen, zodat er meer rust is. Bij voldoende personeel is het mogelijk om de ploegen aan te passen en te humaniseren (bijvoorbeeld met vijf ploegen in plaats van vier en aanpassing van het beginuur).

Elke stap om het werk werkbaarder te maken, wordt door de bazen gezien als een ‘kost’. Dat is niet correct: het zijn de werkenden die alles doen draaien en dus voor de opbrengst zorgen. Vandaag redeneren de bazen dat de opbrengsten van de doorgedreven flexibiliteit voor hen zijn, terwijl de gezondheidskosten van wie in shiften werkt voor de betrokkene en de gemeenschap zijn. De arbeidersbeweging moet een krachtsverhouding opbouwen om daar verandering in te brengen.

[button link=”https://www.accg.be/sites/default/files/sectors//accg-tool-brochure-nacht-en-ploegenarbeid.pdf” color=”red”] => Lees de brochure van de Algemene Centrale van het ABVV[/button]