Neen, ook nu zitten we niet allemaal in dezelfde schuit

Tijdens elke grote crisis zijn er pogingen om sociale verschillen te ontkennen. We zitten allemaal in hetzelfde bootje, klinkt het dan. De pandemie toonde aan dat dit niet klopt: de werkende klasse werd bijzonder hard geraakt, terwijl de miljardairs hun vermogen nog nooit zo snel zagen groeien. Met de oorlog in Oekraïne zitten we nu evenmin allemaal in dezelfde schuit.

Artikel uit maandblad De Linkse Socialist

De druk voor een grote ‘nationale eenheid’ wordt opgevoerd. De enorme schok en de solidariteit met slachtoffers van rampen, worden misbruikt om de steun voor een wapenwedloop en militaire escalatie op te bouwen. Al wie daar vragen bij stelt, wordt meteen in het kamp van Poetin geplaatst. Open VLD-parlementslid Maurits Vande Reyde voert op Twitter campagne om de subsidies van vredesorganisatie VZW Vrede stop te zetten. Toen de PVDA in het parlement vragen stelde bij de rol van de NAVO werd ze als Poetin-gezind weggezet. Los van het feit dat de PVDA aanvankelijk onhandig reageerde – elke ‘maar’ in een veroordeling van het Russische imperialisme bij de invasie van Oekraïne is er één teveel – gaat het duidelijk om het onderdrukken van elke kritische stem.

De oorlog heeft rampzalige gevolgen voor de werkende klasse van Oekraïne met duizenden doden, enorme vernietigingen en een exodus van vluchtelingen. In Rusland is er torenhoge inflatie en toenemende werkloosheid, bovenop het risico om als kanonnenvoer ingezet te worden door het regime. Toch wordt niet iedereen even hard getroffen. “Op de vlucht voor sancties parkeren rijke Russen hun fortuin in Dubai,” titelde De Standaard op 11 maart. De fortuinen van oligarchen vluchten sneller dan onfortuinlijke Oekraïense gezinnen.

Ook wij voelen de gevolgen van de oorlog. Tanken is waanzinnig duur geworden en de energieprijzen slaan helemaal op hol. Sancties die het Russische regime moeten treffen, zorgden ervoor dat EuroChem in Antwerpen (een onderdeel van BASF met 400 werknemers) de productie moest stilleggen. De miljardair Andrej Melnichenko die eigenaar en bestuurder van het bedrijf was, stond op de sanctielijst van de EU. Hij trok zich terug als bestuurder en eigenaar, maar ondertussen werd de productie afgebouwd.

Terwijl wij niet weten hoe we de volgende tankbeurt of energiefactuur betaald krijgen, zien investeerders winstkansen in de oorlog. Nog voor het begin van de oorlog verklaarde Gregory Hayes van het grote wapenbedrijf Raytheon dat de spanningen in Oost-Europa en de Zuid-Chinese Zee zorgden voor meer defensie-uitgaven en dat het bedrijf daar “enig voordeel uit zou halen.” De aandelenkoers van Lockheed Martin, dat onder meer F35’s produceert, steeg sinds het begin van de oorlog met 16%. Nog voor de oorlog werd verwacht dat de wereldwijde defensie-uitgaven dit jaar met 7% zouden stijgen. In 2020 ging het om 2000 miljard dollar.

Neen, de werkende klasse en de kapitalisten hebben ook nu niet dezelfde belangen. Oorlog is voor hen een investeringskans, terwijl het voor ons toenemende ellende betekent. Waar de wapeninvesteerders een snelle ineenstorting van het Poetin-regime als een ‘risico’ zien voor hun winstgevendheid, zou een massabeweging die Poetin aan de kant schuift voor de werkende klasse in zowel Oekraïne, Rusland als bij ons het best mogelijke scenario zijn.