Dictator Nazarbajev organiseert verkiezingsoverwinning

door Tanja Niemeier, medewerker van de fractie GUE/NGL in het Europees parlement

De presidentsverkiezingen van 3 april in Kazachstan werden door de internationale media en de burgerlijke democratische instellingen als “niet vrij” omschreven. De OVSE (Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa) benadrukte wel dat het regime democratische inspanningen had geleverd.

President Nazarbajev is al 20 jaar aan de macht en werd herverkozen met 95,5% van de stemmen. De president stelde dat dit resultaat voor hemzelf en “zijn” Nur-Otan partij (de enige partij in het parlement) een uitdrukking is van de “liefde” van het volk voor zijn president.

De oppositie is het daar niet mee eens. Tijdens een hoorzitting in het Europees Parlement toonden vertegenwoordigers van de burgerlijke oppositiekrant Respublika (die door allerhande “administratieve” obstakels niet meer kan verschijnen in Kazachstan) een filmverslag van de verkiezingen. Waarnemers in 221 stembureau’s doorheen het land vertelden allen hetzelfde verhaal: studenten werden gedwongen om te stemmen en ook arbeiders uit de openbare sector werden verplicht om te stemmen. De stembussen werden met extra stembrieven aangevuld om het resultaat van Nazarbajev op te krikken. Er waren bussen die mensen van het ene stembureau naar het andere brachten om telkens opnieuw te stemmen. De waarnemers mochten niet aanwezig zijn bij het tellen van de stemmen.

Oppositiepartijen, waaronder de beweging Kazakstan 2012, riepen op tot een boycot van de verkiezingen. Het was immers onmogelijk voor oppositiekandidaten om op te komen. De enige ‘tegenkandidaten’ behoorden allen tot de “inner circle” van het regime en sommige van deze kandidaten verklaarden in het openbaar dat ze zelf voor Nazarbajev zouden stemmen. Voor de vervroegde presidentsverkiezingen had het parlement (lees: de partij van Nazarbajev) voorgesteld om de verkiezingen van 2012 uit te stellen en de president tot 2020 aan de macht te laten. Er werd voorgesteld om daar een referendum over te houden. Dat voorstel werd uiteindelijk ingeruild voor vervroegde presidentsverkiezingen.

Net zoals bij het eerdere wetsvoorstel om Nazarbajev tot “leider van de natie” te benoemen, was er ook nu een duidelijke taakverdeling in het kamp van de kliek rond Nazarbajev. De president treedt daarbij op als de “goede” man die het beste voor zijn volk wil en ingaat tegen voorstellen om geen verkiezingen te houden of om zichzelf te laten aanstellen tot “leider van de natie”, ook al werd dit wetsvoorstel uiteindelijk wel goedgekeurd.

Het regime doet zich sterk en zelfverzekerd voor, maar wordt gekenmerkt door zwakte. Er zijn breuklijnen binnen het regime en er is vooral een grote schrik voor de potentiële kracht van de arbeidersklasse. Kazakstan kende de afgelopen periode een aantal stakingen en protestbewegingen die van onderuit ontwikkelden en niet alleen de politieke machtsstructuur maar ook het economisch stelsel in vraag stelden.

Kazakstan is rijk aan grondstoffen, maar het zijn vooral multinationale bedrijven en het regime die van deze rijkdom profiteren. De recente bewegingen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten zijn een waarschuwing voor de explosies van woede en ongenoegen die ook het regime in Kazakstan te wachten staat.