Intellectuele eigendom. Big Pharma verdient miljarden aan vaccin-apartheid

Schaf de patenten af! Nationaliseer de farmasector!

De Omikron-variant heeft zich op razendsnelle wijze over heel de wereld verspreid. Het leven van miljoenen mensen wordt opnieuw aan strenge beperkingen onderworpen. Bij de aandeelhouders van vaccinproducenten stromen ondertussen de miljarden binnen. In de eerste week na de ontdekking van de Omikron-variant verdienden de acht grootste aandeelhouders van Pfizer en Moderna meer dan 10 miljard dollar door de explosieve groei van de waarde van hun aandelen. Dat komt bovenop de honderden miljarden die zij al verdienen door de productie van vaccins.

Door Cathal Curran (Socialist Party – ISA in Ierland)

Vaccin-apartheid

De monopolisering van deze levensreddende vaccins stelt Pfizer en Moderna in staat de gehele productie te controleren en aan de hoogste bieder te verkopen, waardoor armere landen minimale of helemaal geen doses krijgen. Slechts 10% van de bevolking in Afrika is volledig gevaccineerd, vergeleken met gemiddelden in Europa, Azië en Noord-Amerika van ongeveer 65%.

De meeste lidstaten van de VN hebben ingestemd met het opheffen van de patenten op de Covid-vaccins en de eis dat deze bedrijven hun ‘recepten’ bekendmaken, zodat de verschillende landen hun vaccins zelf kunnen produceren. De faciliteiten om dit te doen bestaan. De Wereldgezondheidsorganisatie weerlegde het verhaal dat dit niet zo is door wetenschappers en een fabriek in Zuid-Afrika te ondersteunen bij de ontwikkeling en productie van een eigen mRNA-vaccin. Er zou veel tijd, en dus ook levens, gered worden indien niet iedereen een eigen recept hoeft te maken.

Zolang de wereld niet tegen COVID is beschermd, loopt iedereen risico en zullen we de ene nieuwe variant na de andere zien opduiken. De wereld zal het alfabet van nog veel meer talen moeten leren, tenzij aan deze woekerpraktijken een einde wordt gemaakt.

Intellectueel eigendom

De meeste grote kapitalistische regeringen hebben zich tot nu toe verzet tegen de oproep om de patenten op te heffen. Zij beschouwen de intellectuele eigendom als een fundament van het privé-eigendom en dus als absoluut cruciaal voor het kapitalisme. De houders van de intellectuele eigendom (Pfizer en Moderna) verwerven kennis (levensreddende mRNA-vaccins) langs één of andere weg (in het geval van Moderna: onderzoek dat 100% publiek gefinancierd was, bij Pfizer kwam er ook veel geld van de overheden) en kunnen er vervolgens voor vragen wat ze willen, waarbij wie het zich niet kan permitteren geen toegang heeft. Men zegt dat dit nodig is als “stimulans” en om “ervoor te zorgen dat we iemand hebben om het volgende vaccin te ontwikkelen”, ondanks het feit dat mensen altijd geneesmiddelen en nieuwe technologieën hebben ontwikkeld, lang voordat dergelijke wetten of zelfs het kapitalisme bestonden.

Zoals alle producten, worden kennisproducten gemaakt door werkenden. In het kapitalisme zijn de werkenden echter geen eigenaar van wat zij produceren, maar is dit eigendom van de kapitalist die het gebruik van deze kennis tegen een forse prijs in de markt zet. De wetten op de intellectuele eigendom betekenen dat ook de productiemethode, het proces waarin het product tot stand komt, exclusief eigendom is van de kapitalist, waardoor andere mensen de mogelijkheid wordt ontnomen om er gebruik van te maken. Daarom remmen deze wetten de vooruitgang eerder dan dat ze die stimuleren, aangezien ze experimenten en samenwerking verhinderen, en resulteren in een systeem waarbij de eerste die een patent opeist alles krijgt en iedereen die heeft bijgedragen aan de creatie ervan, samen met de rest van de maatschappij, niets krijgt.

Kapitalistische regeringen vrezen dat het opheffen van patenten in deze situatie zou leiden tot een situatie waarin er geen weg terug is. Het zou de vraag opwerpen waarom er wetten op intellectuele eigendom zijn die de productie van andere levensreddende medicijnen beperken, of die van mogelijke nieuwe technologieën die kunnen helpen in de strijd tegen klimaatverandering. Het afschaffen van de patenten zou betekenen dat grote bedrijven in hun winsten geraakt worden, maar de mensheid als geheel zou er voordeel bij doen.

Democratisch publiek eigendom

De echte ‘vaccinbonus’ is de winst die deze private bedrijven op onze kap maken. Door de intellectuele eigendom te hamsteren zodat alleen zij de vaccins kunnen produceren en verkopen, doen Pfizer en Moderna wat bedrijven in een kapitalistische economie moeten doen: de winst boven alles stellen. Het is aan de arbeidersklasse en de arme mensen over de hele wereld om regeringen te dwingen een einde te maken aan dit monopolie. Dit is de enige manier om de wereldwijde gelijkheid van vaccins te bereiken die we zo wanhopig nodig hebben.

De wetten op de intellectuele eigendom van Covid-vaccins moeten onmiddellijk worden opgeheven, zodat fabrieken en landen over de hele wereld vaccins kunnen produceren en deze pandemie helpen bestrijden. Bovendien moeten deze wereldwijde farmaceutische bedrijven in democratisch publiek bezit worden genomen, zodat alle vooruitgang in de medische wetenschap over de hele wereld wordt gedeeld om levens te redden en te verbeteren.

Als Pfizer en Moderna in publieke handen zouden zijn en democratisch geleid worden door hun werknemers – de mensen die het vaccin daadwerkelijk hebben gemaakt – en de gemeenschap, dan zouden die werkenden veel eerder geneigd zijn om hun werk te delen. Het zou immers bijdragen aan een veilige en gezonde gemeenschap, en niet beperkt worden tot wat nuttig is voor de portemonnee van de grote aandeelhouders. Zoals Marx al opmerkte: “Het is meestal de meest werkschuwe en meest miserabele soort geldkapitalisten, die door samenwerkende arbeid de grootste winst kan halen uit alle nieuwe ontwikkelingen van de algemene arbeid van de menselijke geest en diens maatschappelijke gebruik.” (Kapitaal III)