Tekorten leiden tot frustraties en spanningen. Investeer in publieke ruimte en ontspanning

Elke jongere heeft het ongetwijfeld al gemerkt: of je nu graag skate of zwemt, gratis vrijetijdsbesteding en plaats hiervoor wordt steeds zeldzamer. Jeugdhuizen zien hun subsidies verdwijnen. Er zijn amper zalen waar je met een groep jongeren een feestje kan organiseren. Er bestaat zelfs zoiets als skatestoppers: metalen voorwerpen om te verhinderen dat jongeren skaten op bepaalde plaatsen, zoals de Scheldekaaien in Antwerpen.

Artikel door Arne (Brugge) uit maandblad De Linkse Socialist

Privatisering van de publieke ruimte

Het neoliberale beleid heeft gratis en toegankelijke ontspanningsmogelijkheden afgebouwd. De tekorten in de publieke ruimte worden steeds zichtbaarder, zeker in het afgelopen coronajaar. Deze tekorten en de bijhorende frustraties leiden tot spanningen en zelfs vechtpartijtjes, zoals in de Gentse Blaarmeersen.

Het antwoord van het Gentse stadsbestuur is rechts conservatief en werkt verdeeldheid in de hand. Wie van buiten de provincie Oost-Vlaanderen komt, moet verplicht reserveren en daar vijf euro voor betalen. Er zijn streefcijfers over het percentage bezoekers van buiten de provincie dat toegelaten wordt. In plaats van te investeren in toezicht om zwemmen op meer dan één strandzone in de Blaarmeersen mogelijk te maken, komen er politiepatrouilles tussen het station en de Blaarmeersen.

Dit wordt door het Gentse stadsbestuur voorgesteld als het enige mogelijke antwoord. Veel jongeren weten dat dit niet klopt: er zijn andere plaatsen in Gent waar er kan gezwommen worden, maar die worden niet veilig gemaakt. Terwijl er daar geen middelen voor uitgetrokken worden, is er wel geld om politie te paard in te zetten om te controleren dat we er niet zwemmen… We weten dat het anders kan, maar dit systeem laat het niet toe.

De hypocrisie van de rechtse partijen hierover is enorm. Denk maar aan de vechtpartij vorig jaar op het strand van Blankenberge. Die begon door een conflict tussen strandgangers die gebruik wilden maken van het gratis publiek gedeelte van het strand, maar dat niet langer konden doen omwille van de vloed. Het grootste deel van het strand in Blankenberge is immers geprivatiseerd met strandbars die grote delen van het strand controleren. De privatiseringsgolf die onze 67 kilometer lange kuststrook overspoelde in de voorbije decennia blijft niet zonder gevolgen. Toch werd ook toen beslist om een toegangsverbod op verschillende plekken in te voeren in plaats van een groter deel van het strand open te stellen om spanningen te vermijden. Extreemrechts verwees niet naar de tekorten als de oorzaak van de spanningen, maar naar de migratie-achtergrond van jongeren die bij de incidenten betrokken waren.

De privatisering van een groot deel van de publieke ruimte beperkt de plaatsen waar jongeren zich kunnen ontspannen. De overblijvende plaatsen zijn bovendien niet voor iedereen even toegankelijk. Maar liefst 91% van de vrouwen tussen 18 en 25 jaar in ons land werd al eens lastiggevallen op straat. De coronamaatregelen deden de straatintimidatie wereldwijd toenemen, onder meer door het verdwijnen van sociale controle. Zo wordt de publieke ruimte van vrouwen, maar ook LGBTQI+-personen en mensen van kleur, nog kleiner.

Dat begint al van jongs af aan. Het buitenspeelonderzoek van Kind en Samenleving toonde aan dat in 2019 37% minder kinderen buiten speelden dan in 2008, in stedelijke wijken was er een daling met de helft. Het genderonevenwicht is het grootst in de leeftijdsgroep van 9 tot 11 jaar: meisjes zijn slechts goed voor 27% van de buiten spelende kinderen in die groep. Te weinig ruimte maakt dat meisjes zich sneller weggeduwd voelen door jongens. Een gebrek aan investeringen in jeugdwerk verhoogt de sociale spanningen, stelde het onderzoek vast.

Tekorten leiden tot spanningen

Dat is de kern van de kwestie: tekorten leiden tot spanningen. Er moeten meer publieke ontspanningsmogelijkheden komen. Lokale besturen in Vlaanderen verstoppen zich daarbij graag achter de tekorten in Brussel. Die zijn er inderdaad: het is één van de enige Europese hoofdsteden zonder zwemplek in open lucht. Dat mag echter niet gebruikt worden om het eigen beleid van privatisering van openbare ruimte en gebrek aan gratis ontspanningsmogelijkheden voor jongeren weg te moffelen. Dat zijn bovendien niet de enige problemen. Het tekort aan betaalbare huisvesting bijvoorbeeld zorgt voor discriminatie en beperkt de persoonlijke ruimte van wie niet rijk is. Het neoliberaal beleid zorgt voor tekorten en onderdrukking in alle domeinen van ons leven.

Socialisten verzetten zich tegen een verdere opmars van privatiseringen en citymarketing die onze steden enkel op het toerisme afstemmen en niet op wie er woont. We moeten samen opkomen voor meer ruimte die echt publiek is, maar ook tegen alle andere tekorten die zorgen voor discriminatie, verdeeldheid en andere sociale spanningen. Er is nood aan een campagne voor massale publieke investeringen in recreatiemogelijkheden en jeugdinfrastructuur, waar jongeren zichzelf kunnen zijn en zich kunnen ontplooien. Dit kan onderdeel zijn van de strijd voor investeringen in huisvesting, zorg en onderwijs. Een groeiende kloof tussen arm en rijk als gevolg van het kapitalistische winstbejag blijft niet zonder gevolgen. In een oprukkende sociale woestijn wordt de strijd voor de weinige oasen heftiger. Consistente strijd voor sociale eisen is het antwoord daarop en stelt ook de vraag welk soort samenleving we willen.