Tweede golf, nieuwe test: systeem faalt opnieuw. Strijd voor ander systeem nodig

“In 2008 heeft de staat 27,3 miljard euro uitgetrokken als antwoord op de door de banken veroorzaakte financiële crisis. Om de ‘business as usual’ te behouden, werd de kas opengetrokken. Om levens te redden wordt daarentegen op elke cent gelet. Als betogingen niet volstaan om daar verandering in te brengen, moeten we in opstand komen.” Opstandigheid, woede en angst waren al aanwezig voor de pandemie. De onderling verbonden crisissen van het kapitalisme zullen dit verder versterken.

Edito door Nicolas Croes uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Het citaat hierboven komt uit een reactie van het actienetwerk ‘De Zorg in Actie – La Santé en Lutte’. Vanuit hun dagelijkse praktijk weten de honderden zorgwerkers die de actiegroep dragen heel goed wat er op het spel staat. ‘De Zorg in Actie’ nam gesteund door de Brusselse ABVV-structuren het initiatief voor een grote zorgbetoging op 13 september. Met 7000 aanwezigen was dat een groot succes, zeker gezien de vele complicaties. Maar hoeveel zouden er geweest zijn indien alle vakbonden zich nationaal volop achter het initiatief hadden geschaard? Dan was de grootste mobilisatie van dit najaar niet de autokaravaan van het Vlaams Belang op de Heizel geweest. De waarschuwing mag niet lichtvaardig opgevat worden: extreemrechts is expert in het cynisch instrumentaliseren van woede.

Het beste antwoord op extreemrechts en racistische, seksistische, LGBTQI-fobie en andere vooroordelen, is collectieve strijd rond eisen die ons verenigen. Wat kan ons vandaag meer verenigen dan de eisen van het zorgpersoneel? De slechte staat van de zorgsector bedreigt onze gezondheid. Het is helaas slechts één voorbeeld van de vele tekorten.

De vakbondstop heeft de boot gemist. Zal hetzelfde gebeuren met de lawine van jobverlies die begonnen is? Zal het personeel van elk bedrijf er alleen voor staan? Zal dat personeel de boodschap krijgen dat het zich beter beperkt tot een smeekbede voor een beter sociaal plan?

Woede organiseren in een krachtsverhouding

Het kapitalistische establishment – de bazen, hun politieke marionetten in Vivaldi en elders, hun journalisten … – is bang voor sociale onrust. Dat werd expliciet erkend bij de (ontoereikende) beloften van extra middelen voor de zorg. Het leidde ook tot de aankondiging van enkele sociale maatregelen, hoofdzakelijk symbolisch, in het regeerakkoord.

Er is echter veel meer nodig. Na jaren van meedogenloos besparingsbeleid zijn de tekorten in sectoren als zorg, onderwijs, openbaar vervoer … bijzonder groot. Er zijn fundamentele beleidsveranderingen en investeringen over een langere periode nodig om de jarenlang opeengestapelde problemen aan te pakken.

Concrete voorstellen, initiatieven en campagnes die de noden van de werkenden en hun gezinnen centraal stellen en koppelen aan acties om onze eisen te realiseren, vereisen een sterke linkse oppositie. Zo’n oppositie moet verder kijken dan verkiezingen en het parlementaire leven. Zowel op politiek vlak als in de vakbonden is er een bredere kijk nodig: het systeem faalt, we moeten een krachtsverhouding organiseren voor een systeem dat wel in staat is om onze gezondheid en andere essentiële behoeften te garanderen.

De afgelopen maanden werd voor velen duidelijk dat het de werkenden zijn die alles doen draaien. Dat moet gekoppeld worden aan een programma, een strategie en tactieken opdat de werkenden de controle over de samenleving overnemen. Als we het aan het kapitaal overlaten, loopt de gezondheidscrisis steeds opnieuw uit de hand en worden steeds meer mensen veroordeeld tot werkloosheid.

Bedrijven die overgaan tot massaontslagen nemen we beter in publieke handen. Er valt genoeg werk te doen, kijk maar naar de vele tekorten. Een planmatige aanpak gericht op de noden en behoeften van de werkenden en hun gezinnen is nodig.

Andere maatschappij nodig

De basis van de samenleving is haar economie. De moderne technologie heeft een dusdanig niveau bereikt dat zij een hoge graad van welzijn voor de hele mensheid kan garanderen met respect voor het milieu. Maar het privébezit van de productiemiddelen brengt ons steeds meer leed toe. Het kapitalisme zal niet vanzelf verdwijnen. Alleen de arbeidersklasse kan de productiekrachten uit de handen van de uitbuiters halen en de basis leggen voor een andere samenleving.

In de Grote Depressie waarschuwde Leon Trotski dat maatschappijverandering nodig was om verder verval, toen zelfs met de dreiging van een nieuwe wereldoorlog, te vermijden. “Als de arbeidersklasse om één of andere reden niet in staat is de burgerij te overwinnen en de macht te grijpen, als het bijvoorbeeld verlamd wordt door zijn eigen partijen en vakbonden, zal het voortdurende verval van de economie en de beschaving volgen, zullen de calamiteiten zich opstapelen, de wanhoop en de uitputting zullen de massa’s overspoelen, en het kapitalisme – afgeleefd, ontaard, rot – zal het volk met toenemende kracht wurgen en in de afgrond van een nieuwe oorlog duwen. Behalve de socialistische revolutie is er geen uitweg.” (Nogmaals, waar gaat Frankrijk heen?, maart 1935)