Poolse beweging voor abortusrechten gaat onverminderd door!

Ondanks de dreiging van repressie hebben meer dan 100.000 mensen op vrijdag 30 oktober in Warschau deelgenomen aan een grote betoging voor het recht op abortus. In een feestelijke stemming vermengden slogans voor reproductieve rechten zich met die voor de omverwerping van de regering. Lang na afloop van de betoging waren de slogans nog te horen op het openbaar vervoer. De hele stad was van ons!

Door Tiphaine, ROSA Polen

Tegenover deze massale beweging is de regerende PiS-partij radeloos. Binnen de partij beginnen discussies over hoe om te gaan met deze protestgolf. Zo riep vice-premier Kaczynski op 27 oktober in een televisietoespraak op om de kerken te verdedigen tegen de betogers. Het deed denken aan de afkondiging van de staat van beleg door Jaruzelski in 1981. De oproep betekende een ondersteuning van de fascistische bendes die zich deze taak hadden toegemeten. Er werd op gewezen dat, onder het voorwendsel van de gezondheidssituatie, iedereen die oproept tot een bijeenkomst van meer dan vijf personen acht jaar gevangenisstraf riskeert. Tegelijk kondigde president Duda op 30 oktober al aan dat abortus mogelijk zou blijven in het geval van een niet-levensvatbare foetus.

De dreiging van repressie heeft de betogers niet geïntimideerd en de fascistische bendes die de betoging in Warschau probeerden aan te vallen, waren daar helemaal niet toe in staat. Daarvoor waren hun krachten te onbeduidend. Het voorstel van Duda is lachwekkend in vergelijking met de verwachtingen en eisen van de beweging: gratis en vrij toegankelijke abortus, het einde van deze reactionaire regering die haar gezag heeft verloren tegenover de Covid-crisis, het einde van de politieke macht van de katholieke kerk.

Kaczyński’s poging om de sterke man te spelen, heeft hem nog zwakker en belachelijker gemaakt dan voorheen. Het aura dat hij had als een harde man en een meester strateeg is doorprikt. Het heeft de beweging niet geïntimideerd, maar juist sterker en zelfverzekerder gemaakt. De betogers hebben hem getrotseerd en hij bleek hulpeloos te zijn.

De regerende conservatieve PiS-partij bevindt zich niet alleen in een impasse, maar verliest ook zijn sociale basis. Zelfs in bolwerken van de PiS waren er betogingen, in kleine provinciesteden en arbeidersweken waar er dertig jaar lang geen betogingen plaatsvonden. Veel mensen stemden voor PiS omwille van de sociale beloften, maar sluiten zich nu bij de beweging aan. Zelfs enkele hooligans, doorgaans een groep waar vooral extreemrechts sterk staat, spreken zich uit voor de rechten van de vrouw. Daarbij blijft de dubbelzinnigheid: ze spreken zich uit voor vrouwenrechten, maar tegen de ‘linksen’… Het toont echter de verschuiving.

Wat is de volgende stap voor de beweging?

Op dit ogenblik is er geen oproep tot een nieuwe vrouwenstaking zoals die van 28 oktober of tot een nieuwe nationale betoging zoals op 30 oktober. De OSK (Ogólnopolski Strajk Kobiet, Pools Stakingscomité), de feitelijke leider van de beweging, roept op tot blokkades op lokaal niveau. De OSK heeft ook een “adviescomité” opgericht met verschillende politieke figuren. Dit initiatief wordt binnen de beweging sterk bekritiseerd omdat de samenstelling van dit comité niet gekozen maar van bovenaf benoemd is.

Zoals we eerder stelden, roepen Alternatywa Socjalistyczna en ROSA Polska op tot de oprichting van democratische stakerscomités. De lokale comités zouden dan op nationaal niveau kunnen coördineren en van binnenuit een leiding van de beweging kunnen verkiezen.

Een risico met een zelfverklaard leiderschap is dat het geen verantwoording aflegt aan de basis en zeer gevoelig is voor druk van buitenaf. Dit kan leiden tot compromissen die ver onder de aspiraties van de massa liggen en onder wat er effectief kan afgedwongen worden. De PiS zal hiervan gebruik maken om te onderhandelen en de schade voor zichzelf te beperken.

Om dit te voorkomen heeft de beweging een leiding nodig die het protest echt vertegenwoordigt, maar ook een strategie om het potentieel niet verloren te laten gaan. Een algemene staking zodat nog meer mensen zich bij de betogingen kunnen aansluiten en zodat de economie platgelegd wordt, zou een beslissend verschil maken.

Helaas deden de leiders van de belangrijkste vakbonden op de dag van de grote betoging in Warschau een gezamenlijke oproep met de bazen waarin tot kalmte werd opgeroepen, onder het mom van de Covid-crisis. Dit is helemaal niet wat leeft onder de basis van de vakbonden.

Uit de discussies op onze werkplekken en met andere vakbondsleden blijkt dat brede lagen van de werkende klasse de beweging steunt. Er zijn acties geweest op werkplekken, zoals in ziekenhuizen en in het openbaar vervoer, en steunbetuigingen van vakbonden van postbodes, taxichauffeurs, mijnwerkers … De vakbond Augustus 80 kondigde aan dat ze steun zouden verlenen aan iedereen die vervolgd wordt voor deelname aan de beweging. Dat is een zeer goed initiatief. We blijven druk uitoefenen vanuit de basis om tot een algemene staking op te roepen en we vragen iedereen om deze oproep luider te laten weerklinken.

De populariteit van slogans om de regering omver te werpen, roept een cruciale vraag op: wat moet er in de plaats komen? De openstaande positie zou snel kunnen worden ingevuld door opportunistische gevestigde politici. Om hun macht veilig te stellen, zouden zij tegemoetkomen aan een deel van de verwachtingen van de beweging met betrekking tot reproductieve rechten, terwijl zij de kapitalisten en de politieke kracht die de kerk vertegenwoordigt zouden sparen. Dit zou wellicht gebeuren met een nieuw compromis waarin er uiteindelijk geen gratis en toegankelijke abortus en anticonceptie voor iedereen is.

Alternatywa Socjalistyczna en ROSA Polska stellen dat de omverwerping van de PiS-regering geen volledige en langdurige overwinning kan garanderen zonder de omverwerping van het systeem. Wij verdedigen in deze beweging dat het kapitalisme omvergeworpen moet worden om het te vervangen door een socialistisch systeem dat voldoet aan de behoeften van iedereen en dat de materiële en sociale fundamenten legt om volledige reproductieve rechten te garanderen.