Het is wat het is: hun aanpak en hun systeem falen

Het aantal Covid-19 besmettingen loopt weer snel op, ziekenhuizen raken opnieuw verzadigd. Het zorgpersoneel is nog uitgeput van de vorige golf ziekenhuisopnames, veel woonzorgcentra zijn nog niet hersteld van de klap, heel veel mensen zijn Corona niet gewoon moe maar hebben er het compleet mee gehad. Toch staan we wellicht opnieuw voor strengere maatregelen die ons sociaal leven verder beperken.

Niemand kijkt uit naar nieuwe beperkingen die ons sociaal leven en eigenlijk ons leven in het algemeen opnieuw domineren. Was dit te vermijden? In maart kon nog gezegd worden dat niemand hierop voorbereid was. Dat klopte niet: wetenschappers voorspelden al langer het gevaar van een pandemie, preventieve maatregelen werden evenwel weg bespaard. Nu kan dit argument niet meer gebruikt worden: we kennen de vreselijke impact van Covid-19 al enkele maanden en weten dat een virus niet zomaar verdwijnt zonder vaccin.

Toen het virus voor het eerst opdook, waren er meteen problemen van bevoorrading van mondmaskers en toegang tot voldoende tests. De vernietiging van de strategische voorraad medische maskers was een blunder die ingegeven was door besparingen: vernietigen was goedkoper dan de voorraad verhuizen en elders opslaan. De kille reactie van Maggie De Block hierover in Pano vorige week: ‘Het is wat het is’. Ondertussen zijn er voldoende mondmaskers, zo moeilijk is het immers niet om deze te produceren. De reden waarom een eenvoudig productieproces niet veel sneller op gang gezet werd, heeft alles te maken met het feit dat dit aan het private initiatief werd overgelaten. Het opeisen van productielijnen om met de gemeenschap meteen het nodige te doen, werd niet eens overwogen.

De testcapaciteit is drastisch opgevoerd, maar er duiken nu toch al meteen problemen op. In sommige regio’s wordt niet getest als iemand geen symptomen heeft. We hoorden een voorbeeld van iemand bij wie er op het werk meerdere Covid-19 besmettingen waren, maar die aanvankelijk een test geweigerd werd. De huisdokter moest de feiten manipuleren en zeggen dat er lichte symptomen waren om alsnog een test te bekomen. Het breed uitrollen van miljoenen tests is niet gebeurd. Het kan nochtans relatief eenvoudig: aan de Luikse universiteit wordt elke week het speeksel van 30.000 personeelsleden en studenten getest. Waarom kan dit elders niet? Naast een speekseltest die zelf afgenomen wordt (maar minder betrouwbaar is), is er natuurlijk nood aan een grotere testcapaciteit dan wat nu voorzien is. Een grotere capaciteit moet het ook mogelijk maken om sneller resultaten te kennen, zonder daar drie tot vier dagen op te moeten wachten. “Als mensen zonder symptomen niet meer worden getest, dan zitten we weer in de situatie zoals begin maart”, stelde biostatisticus Geert Molenberghs in De Standaard. Terug naar af?

De tracing staat evenmin op punt. We kennen ondertussen wellicht allemaal mensen die besmet raakten en die kunnen meespreken over het falende tracingsysteem. We hoorden een voorbeeld van iemand in Brussel die positief getest was op Covid-19 en al snel een sms kreeg met het bericht dat de tracingdienst zou bellen. Er werd niet gebeld, terwijl het telefoonnummer dus wel gekend was. Zo zijn er tientallen voorbeelden. Om de verspreiding van besmettingen te kennen, is het belangrijk om te weten waar die opgedaan worden. Daarover worden in ons land evenwel geen gegevens bijgehouden. Om de redenen daarvoor te kennen, volstaat het om Britse cijfers erbij te halen. Daar wordt wel bijgehouden waar de besmettingen buitenshuis opgelopen worden. In week 40 waren dit de bronnen die vastgesteld werden: 38% op school en in onderwijsinstellingen, 26% op het werk, 18% in woonzorgcentra, 4% in ziekenhuizen, 4% in restaurants en 10% elders. Mogelijk zijn er beperkingen aan deze gegevens, maar het geeft wel aan dat er veel besmettingen gebeuren op het werk en in het (hoger) onderwijs. Laat dat net twee domeinen zijn waar de politici liefst zo weinig mogelijk maatregelen rond nemen…

De falende aanpak en de beslissingen die elkaar in snel tempo opvolgen, maar telkens vooral gericht op ons sociaal leven (van cafébezoek over het afspreken met mensen tot sporten), ondermijnen het draagvlak ervoor. Maatregelen zijn het meest efficiënt als ze gedragen worden door de bevolking. Alleen: wie gelooft die autoriteiten nog? Het probleem beperken tot communicatie, komt recht uit de marketingboeken die de traditionele partijvoorzitters verslinden. Maar voor de gewone bevolking zijn sociaal leven en gezondheid geen kwesties van marketing. Het zijn dagelijkse zorgen waarin bovendien een grote ongelijkheid geldt die nog versterkt wordt doorheen de gezondheidscrisis. Het enige wat mensen vandaag overtuigt om een zekere graad van corona-discipline aan de dag te leggen, is de terechte angst voor het virus zelf.

De werkplaatsen en scholen blijven zo lang mogelijk open. De nood van kinderen en jongeren aan sociaal contact en onderwijs wordt uitgespeeld om er vooral voor te zorgen dat de ouders de handen vrij hebben om te werken. Economische belangen blijven centraal staan. Uiteraard is er een enorme impact van beperkende maatregelen, met nu reeds de grootste economische krimp sinds decennia en het begin van een ontslagengolf. Dat toont vooral hoe weinig dit systeem in staat is om te antwoorden op een uitdaging als een gezondheidscrisis. De kapitalistische economie was al ziek. Toen het bovenop een spreekwoordelijke griep ook nog eens corona opdeed, was er al gauw beademing in de vorm van enorme stimulusmaatregelen nodig.

De traditionele politiek slaagt er maanden na het uitbreken van het virus niet in om voldoende voorbereid te zijn op een tweede golf. Het zorgpersoneel is nog uitgeput van de vorige golf en heeft weinig aan beperkte beloften voor beterschap en investeringen in de toekomst. Het jarenlange besparingsbeleid heeft de zorgsector op zijn tandvlees gezet, woonzorgcentra overgeleverd aan commerciële belangen en essentiële gezondheidsmaatregelen (zoals beschermend materiaal, tests, ontwikkeling en verspreiding van vaccins) overgelaten aan privaat initiatief. Het is inderdaad wat het is: de aanpak van de traditionele politici faalt overal en wel omdat het kapitalisme dat ze vertegenwoordigen faalt. Hoog tijd voor een ander systeem, dat wel vertrekt van de noden en behoeften van de meerderheid van de bevolking en zich daartoe op planmatige wijze organiseert.