Vlaamse regering spartelt verder. Verzet is nodig!

De Vlaamse regering van Jan Jambon (N-VA) kwam gisteren met haar Septemberverklaring. Sinds het aantreden van deze regering was er veel kritiek: er was protest van de sociale sector, de cultuurwereld, het VRT-personeel … Daarna volgde Covid-19 en werden de rampzalige gevolgen van de gecommercialiseerde ouderenzorg, een Vlaamse bevoegdheid, voor iedereen duidelijk. Jambon lag dan nog eens onder vuur nadat hij de dood van een Slovaakse man in een politiecel was vergeten. Nu probeert Jambon het imago van zijn regering recht te trekken. Om enig zelfvertrouwen, laat staan krediet onder de bevolking, te krijgen zal deze Vlaamse regering meer nodig hebben dan deze Septemberverklaring.

De openingszitting van het Vlaams Parlement begon meteen met een wel erg valse noot: de zitting werd voorgezeten door Filip Dewinter. De oppositie van links en centrum-links haalde uit naar zijn aanwezigheid op de manifestatie van het Vlaams Belang waar de coronaregels niet nageleefd werden. Dat is ongetwijfeld een terecht punt van kritiek, maar waarom niet gewoon zeggen dat we niet willen dat het parlement voorgezeten wordt door een fascist?

Jambon kondigde in zijn beleidsverklaring eenmalige investeringen aan voor 4,3 miljard. Het plan kreeg de naam ‘Vlaamse veerkracht’ mee, de slogan die N-VA-voorzitter De Wever eerder lanceerde. Voor de opmaak van het plan liet de Vlaamse regering zich adviseren door twee expertencomités: een economisch comité geleid door professor Koen Debackere (bijgestaan door andere vertegenwoordigers van de bazen zoals voormalig BASF-topman Wouter De Geest, professor Stijn Baert of vermogensbeheerder Geert Noels) en een maatschappelijk comité onder leiding van professor Lieven Annemans (die toch ook vooral gezondheidseconoom is, met nadruk op het economische terrein dus).

Zelfs een rechtse regering als die van Jambon kan niet aan de zorgcrisis voorbij. Een belangrijk deel van de 4,3 miljard euro investeringen gaat naar het doortrekken van de federale maatregelen rond de lonen in de zorg. Het was onder druk van protest van zorgpersoneel en de breed gedragen solidariteit met dat personeel dat de federale regering wel iets moest doen. De Vlaamse regering moet noodgedwongen volgen. Dit niet doorvoeren op regionaal niveau zou na de rampzalige situatie in de woonzorgcentra een nieuwe slag in het gezicht van het zorgpersoneel geweest zijn.

Het wordt echter afwachten hoe en wanneer de beloften aan het zorgpersoneel – zowel federaal als regionaal – worden waargemaakt. Bovendien is het op voorhand duidelijk dat de extra middelen onvoldoende zullen zijn na jaren van knippen in de zorgbegroting. Er wordt niet vertrokken van de noden van zowel personeel als patiënten. Voor het wegwerken van de schandalig langer wordende wachtlijsten voor hulp aan mensen met een beperking zou bijvoorbeeld 1,6 miljard euro nodig zijn. Met een half miljard per jaar voor de volledige Vlaamse zorgsector, zal dat er dus niet inzitten.

Verder voorziet de Vlaamse regering onder meer extra middelen voor onderwijs: 250 miljoen euro per jaar. Hoe dat wordt ingevuld, maakte Jambon niet duidelijk. Hij sprak over toegang tot digitalisering, maar concretiseerde dit niet. Dat er investeringen nodig zijn in infrastructuur (schoolgebouwen, fietspaden, ziekenhuizen …) is al langer duidelijk. Hiervoor wordt het budget beperkt opgetrokken, zonder te voldoen aan de noden.

Een belangrijk onderdeel van de Septemberverklaring is de extra investering van een half miljard euro in het ‘Blue Plan’ van Zuhal Demir om de dreigende waterschaarste aan te pakken. Op het eerste gezicht lijkt het natuurlijk positief dat er eindelijk werk gemaakt wordt van klimaatmaatregelen. In het Blue Plan zelf wordt duidelijk dat de eerste bekommernis niet zozeer het klimaat is, maar wel de economische gevolgen op onder meer transport over binnenvaart, energie (koelwater), voeding (landbouw) en andere sectoren. De ernst van de klimaatcrisis is zo groot dat ook de economische gevolgen niet meer ontkend kunnen worden.

De Vlaamse regering wil de evenementensector en de bedrijven “perspectief geven” door goedkope leningen en waarborgen. Van extra middelen voor cultuur is er uiteraard geen sprake: de besparingsoperatie van een jaar geleden blijft gewoon overeind. Jambon verwees meermaals naar Jan Van Eyck in zijn toespraak om toch een beetje een cultureel element naar voren te brengen. Het blijft opmerkelijk dat Vlaams-nationalisten zo vaak verwijzen naar ‘culturele identiteit’ maar tegelijk het mes zetten in hedendaagse culturele ontwikkelingen.

De Septemberverklaring van Jambon kon niet zomaar opnieuw over besparingen en een begroting in evenwicht spreken. Er wordt bovendien gehoopt op heel wat extra middelen van het Europees Herstelfonds en het Brexit-fonds, op een transfer van middelen van Europa naar Vlaanderen dus. De coronacrisis maakte het onmogelijk om over besparingen te spreken: Jambon moest wel nieuwe investeringen aankondigen. De woorden dreigen echter veel groter te zijn dan wat er in realiteit achter de aankondigingen schuilgaat.

De Vlaamse regering spartelt verder. Er wordt niet vertrokken van de vele noden in de zorgsector, het onderwijs, de culturele wereld of op vlak van armoedebestrijding. Het ongenoegen dat eind 2019 en begin 2020 op straat kwam, met acties van de culturele en sociale sectoren, blijft overeind en is nog sterker geworden in de coronatijden. Dit zal georganiseerd moeten worden in een strijdbeweging die vertrekt van de noden van de meerderheid van de bevolking. Zoniet dreigt een deel van het toenemende wantrouwen in het politieke establishment gerecupereerd te worden door de haat en verdeeldheid van extreemrechts, zelfs indien het Vlaams Belang bij de regeringsverklaring van Jambon verklaarde dat het er veel elementen in terugvond van de ‘onderhandelingen’ tussen VB en N-VA tijdens de formatie.