Corona. Willekeur en falen van het systeem zorgen voor wantrouwen

De beste manier om in tijden van pandemie maatregelen te nemen die door een grote meerderheid begrepen en gevolgd worden, is door de bevolking ervan te overtuigen. Dat doe je niet met schijnbaar willekeurige maatregelen die regelmatig veranderen en die zich beperken tot onze vrijetijdsbesteding en sociaal leven. Het vereist democratische inspraak en controle van de bevolking, te beginnen op de werkvloer, waar er vaak structuren bestaan om deze inspraak en controle te organiseren. 

Artikel uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Via de gevestigde media (waaronder de ‘sociale’ media) wordt vandaag al te vaak met een beschuldigend vingertje gewezen naar gewone mensen. Uiteraard zijn er heel wat voorbeelden van gedrag dat niet slim is. Alles daartoe beperken, heeft echter tot doel om de centrale kwestie te vermijden: heel het systeem is schuldig. 

Het gebrek aan eenduidigheid in de aankondigingen heeft veel te maken met het doorwegen van economische belangen. Met tientallen mensen in een shift samenwerken mag (lees: moet). Zodra het werk gedaan is, geldt terug de regel van de bubbel van vijf. De avondklok, nadien ‘nachtklok’, die in Antwerpen werd afgekondigd, was uiteraard niet van toepassing op wie ’s nachts werkt. Het is logisch dat mensen onvoorzichtiger worden, of op zijn minst niet overtuigd zijn door de argumenten van de regeringen en lokale autoriteiten. Het zet de deur open voor de meest uiteenlopende samenzweringstheorieën die met elkaar gemeen hebben dat het systeem zelf niet in vraag wordt gesteld.  

Een half jaar van beperkt contact heeft uiteraard ook een effect, zeker in dichtbevolkte wijken met kleinere woningen zonder tuin. In een villawijk met ruime tuinen is het nu eenmaal gemakkelijker om sociale afstand te houden dan op een klein appartementje in één van die dichtbevolkte wijken in grote steden waar er tot 15.000 inwoners per vierkante kilometer opeengehoopt wonen. Iedereen is gelijk voor de coronaregels, maar sommigen zijn dat net iets meer dan anderen. 

Iedereen wist dat Covid-19 niet weg was en dat het terugkomt tot er een vaccin is dat voor brede lagen van de bevolking toegankelijk is. Bij de heropening van de economie tellen echter enkel de winstbelangen. Bovendien wordt vertrokken van de beperkingen en tekorten, in plaats van wat nodig is. Zoals Emmanuel André opmerkte: “Als er van bij het begin genoeg tests en maskers waren geweest, dan was er misschien geen lockdown nodig geweest.” Een exit-strategie zonder voldoende tests en zonder ernstige tracing, was waanzin. Maar toch wordt de schuld voor nieuwe opflakkeringen van het virus bij de gewone mensen gelegd?!

Hoe sterk de economische belangen doorwegen, bleek na een besmettingshaard bij Westvlees in Staden. Toen 67 personeelsleden van het vleesverwerkend bedrijf positief testten, werd besloten om iedereen preventief te testen waarop nog eens meer dan 20 anderen positief bleken. Het bedrijf sluiten was volgens Open VLD-burgemeester Francesco Vanderjeugd “buitenproportioneel”. Als dat buitenproportioneel is, wat was de avondklok in Antwerpen dan? Wat zijn de maatregelen voor de culturele sector dan? Het gezondheidsargument wordt vandaag gebruikt naargelang dit de winstbelangen uitkomt. 

Het gebrek aan een ernstige strategie om de gevolgen van het virus te beperken, toont het falen van het systeem. Het kapitalisme kijkt enkel naar de winsten op korte termijn, wat een bedreiging vormt voor onze gezondheid en toekomst. De werkenden en hun gezinnen moeten zich organiseren om hun belangen te verdedigen en doorheen strijd hiervoor de krachtsverhouding op te bouwen waarmee maatschappijverandering kan bekomen worden.

Na half jaar nog geen massale testen of functionerende tracing…

Minister De Backere (Open VLD) meldde trots dat de testcapaciteit in ons land is opgevoerd tot 20.000 per dag en dat dit verder zal oplopen tot 70.000. Pas na een half jaar werd beslist om 50 miljoen euro te investeren in extra apparatuur voor de laboratoria van de universiteiten om zo de capaciteit fors op te voeren. 

Zelfs met deze capaciteit duurt het een half jaar om de volledige bevolking te testen. Het maakt dat viroloog Herman Goossens al pleit voor eenvoudiger speekseltests, zelfs indien de betrouwbaarheid ervan niet volledig vaststaat, als voorbereiding op de heropening van de scholen en nadien het traditionele griepseizoen.

Eerder werd voor de productie van mondmaskers gewacht op initiatieven uit de private sector, waardoor heel wat tijd verloren ging. Pas na zes maanden is de strategische voorraad FFP2-mondmaskers opnieuw aangevuld, nadat eerder bleek dat deze vernietigd was in een besparingsoperatie.  

De contacttracing staat verre van op punt. Het lijkt alsof het hiertoe snel opgezette callcenter meer gericht is op de public relations van de falende overheid dan op een efficiënte opvolging van contacten van besmette personen. Een vertrouwensband creëren vanuit een steeds sterker gewantrouwde overheid is bovendien niet gemakkelijk. 

Op alle vlakken bleek een gebrek aan planning en weigerde de overheid om zelf initiatieven te nemen zoals het opeisen van productielijnen voor de productie van beschermend materiaal of voldoende tests. 

Om zich toch een beetje ‘sterk’ voor te doen, moesten de politici teruggrijpen naar autoritaire maatregelen zoals de avondklok in Antwerpen, een oproep tot een eigenhandig door Pieter De Crem opgelegd huisarrest voor migrantenjongeren uit Brussel of nog stoere bedreigingen aan het adres van de NMBS om de dienstverlening richting kust af te bouwen. Kortom: het is altijd wel iemand anders zijn schuld. 

De repressieve maatregelen zijn geen voorbeeld van ‘krachtdadig bestuur’, maar een illustratie van het systematisch falen van onze politici en het op winstbejag gerichte kapitalisme dat ze dienen.

Werkenden doen alles draaien, zij moeten beslissen over gezondheidsmaatregelen!

Een groot aantal besmettingen vindt plaats op de werkvloer. Er was het voorbeeld van Westvlees, niet toevallig in de vleesverwerkende sector waar internationaal wel meer besmettingshaarden zijn. Maar ook in enkele woonzorgcentra waren er nieuwe besmettingen onder personeel en bewoners. Zeven loketbedienden van het districtshuis in Deurne bleken besmet, waarop al de rest van het personeel werd getest. De maatregelen in de strijd tegen Covid-19 mogen dan wel vooral op onze vrije tijd gericht zijn, het virus zelf trekt zich daar niets van aan. 

Op heel wat werkplekken zijn er maatregelen genomen, in heel wat gevallen zijn die afgedwongen door het personeel zelf. Hier en daar waren er in maart collectieve acties nodig om dit af te dwingen. 

Om initiatieven van onderuit tegen te gaan, kwamen er op heel wat bedrijven crisiscomités of in de Antwerpse haven zelfs een heuse Task Force waarin het personeel niet betrokken werd. De productie mogelijk maken en zo snel mogelijk herstellen, was het doel. 

Nochtans weten de werkenden zelf best wat nodig is om de veiligheid op de werkvloer te organiseren en te versterken. In de meeste bedrijven is er een Comité Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW) met vertegenwoordigers van het personeel. Als deze gezondheidscrisis geen betrekking heeft op preventie en bescherming op het werk, wat dan wel? In bedrijven waar er geen dergelijk orgaan bestaat, zouden crisiscomités kunnen opgezet worden als opstap naar verplichte sociale verkiezingen in bedrijven vanaf 20 werkenden. 

Als er maatregelen tegen Covid-19 nodig zijn, geldt dit ook voor de werkvloer. De organisatie en de controle hierop mogen niet overgelaten worden aan directies en managers die alles vanuit de winstbelangen bekijken. De lockdown heeft duidelijk gemaakt dat het de werkenden zijn die alles doen draaien: zorgpersoneel, supermarktpersoneel, schoonmakers, personeel van het openbaar vervoer, arbeiders in de chemische sector …  Zij moeten beslissen! Of was dat gepraat over ‘helden’ maar om te lachen?