Geen terugkeer naar business-as-usual van koehandel en asociaal beleid

In tegenstelling tot wat De Standaard op 13 augustus titelde was het niet de socialistische vakbond die de vorming van een federale regering “onder spanning” zette. Neen, het jarenlange besparingsbeleid waarvan het falen zo hard werd aangetoond in de gezondheidscrisis, samen met het begin van de golf van afdankingen en bijhorende onzekerheid zorgden daarvoor.

Artikel door Geert Cool uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Voor een terugkeer naar hoe het was, met communautaire koehandel als onderdeel van een voortdurende sociale afbraak, is er amper draagvlak. Hoe hard de politieke reclamebedrijven het ook in de markt probeerden te zetten! De ABVV-top waarschuwt terecht dat er niet aan de sociale zekerheid mag geraakt worden. Het mag echter niet bij woorden blijven. Waarop wachten de vakbondsleiders om een brede campagne op te starten om een krachtsverhouding uit te bouwen om onze eisen af te dwingen?

Terug naar af voor coalitie van PS en N-VA

Sinds de verkiezingen van mei 2019 klonk zowel bij PS als N-VA, met de regelmaat van de klok, dat het onmogelijk was om met de andere samen te werken. De gezondheidscrisis en de spectaculaire economische ineenstorting veranderden de situatie en zorgden voor een opening. In maart werd het momentum voor een regering van nationale eenheid niet gegrepen, waarna een gedrocht van een minderheidsregering met volmachten volgde. Ook nu volstond de opening niet om tot een regering van PS en N-VA te komen. 

Meer nog dan de liberalen beseft Bart De Wever (N-VA) dat het in de huidige omstandigheden niet mogelijk is om gewoon verder te besparen op de zorg. De N-VA is bereid om de groeinorm in de zorg terug naar 2,5% op te trekken. Voor het uitbreken van de pandemie verklaarde de partij nochtans dat er enkel in de sociale zekerheid nog kon bespaard worden. Vanuit bezorgdheid over de druk van de economische achteruitgang op de winsten, lijkt de N-VA bereid om iets hogere minimumlonen en het optrekken van het minimumpensioen te aanvaarden. Zo hoopt de partij de vraag en de economie aan te trekken. 

Er waren heel veel obstakels om op basis van deze nieuwe positie van N-VA een regering te vormen. N-VA eiste een staatshervorming waarbij ook delen van de sociale zekerheid en de zorg gesplitst worden, wat onaanvaardbaar is voor de vakbonden en voor heel wat zorgpersoneel dat beseft dat de regionalisering van de ouderenzorg het nefaste proces van commercialisering heeft versneld.

Daarnaast blijft de vraag wie uiteindelijk zal betalen voor de extra uitgaven. Het Monitoringcomité voorziet een begrotingstekort van 12,3% van het BBP dit jaar. In de eerste helft van 2020 namen de belastinginkomsten met 10 miljard euro af: van 57 naar 47 miljard. Wie zal dat betalen? Het geld bij de rijken zoeken, is taboe in rechtse Vlaams-nationale en liberale kringen.

Midden augustus gaven Magnette en De Wever er de brui aan. Bij onderhandelingen over andere opties, zoals de Vivaldi-coalitie, blijven echter heel wat problemen overeind, niet in het minst de vraag of er sociale maatregelen komen en hoe die gefinancierd worden. 

Als niets lukt, dreigen uiteindelijk nieuwe verkiezingen. Dat zou zeker in Vlaanderen een avontuur zijn met de traditionele partijen die de rode loper uitrollen voor het Vlaams Belang. Dat racisme meer ingang vindt als er tekorten zijn, werd deze zomer erg scherp aangetoond. Extreemrechts haalde niet uit naar de oprukkende privatisering van de openbare ruimte en het gebrek aan investeringen in openbare ontspanningsmogelijkheden. Neen, met de vinger wijzen naar jongeren met een migratie-achtergrond is gemakkelijker en het leidt de aandacht af van de verdeeldheid over de coronamaatregelen aan de eigen basis. Voor een antwoord op extreemrechts kunnen we niet op de traditionele partijen rekenen. Bij elke crisis komen ze niet verder dan een opbod van autoritaire repressie en weinig verhuld racisme bij de verdeling van de tekorten onder de gewone bevolking. Het Vlaams Belang hoeft slechts honderdduizenden euro belastinggeld aan Facebook te geven om een migratiestroom van kiezers binnen te halen. 

Non, neen! 

“Als het is om twee symbolen binnen te halen (hogere pensioenen en minimumlonen), zonder dat het duidelijk is hoe dit gefinancierd wordt, in ruil voor een staatshervorming die we niet willen. Als het is om een regering te hebben die geen duidelijke linkse hervormingen doet, is het neen.” Zo reageerde de nieuwe ABVV-voorzitter Thierry Bodson op de regeringsvorming. Eerder nam het ABVV van Charleroi standpunt in tegen een verdere opsplitsing van de sociale zekerheid. 

Tegen de achtergrond van een golf van afdankingen en het falende gezondheidsbeleid door de jarenlange besparingen en commercialisering van de volledige sector (van woonzorgcentra over ziekenhuizen tot farmaceutische sector), moet de arbeidersbeweging positie innemen. Er is een brede steun voor een massaal plan van publieke investeringen in openbare diensten (waarbij de volledige zorg een openbare dienst moet worden), een hoger minimumloon van 14 euro per uur, een minimumpensioen van 1500 euro per maand, de intrekking van de aanvallen op de pensioen- en brugpensioenrechten, arbeidsduurvermindering zonder loonverlies en met bijkomende aanwervingen, de nationalisatie van bedrijven die afdanken en versterking van de sociale zekerheid. Rond deze eisen is geen koehandel mogelijk. We zullen ze evenmin afdwingen door er vriendelijk om te vragen in interviews: er zal een krachtsverhouding in strijd voor nodig zijn. 

In een diepe recessie is het niet uitgesloten dat de gevestigde politici beperkte toegevingen doen, zoals de voorstellen rond het minimumpensioen of de extra middelen voor zorg die nu op tafel liggen. De kapitalisten aanvaarden dit enkel om de economie aan te trekken, niet omdat ze om onze levensstandaard bekommerd zijn. Zodra ze een mogelijkheid zien, zullen ook deze beperkte toegevingen opnieuw bedreigd zijn. In de vorige grote depressie in de jaren 1930 was het op basis van arbeidersstrijd dat verregaandere toegevingen en verworvenheden werden afgedwongen. De opgang van arbeidersstrijd in de VS dwong Roosevelt in zijn tweede New Deal tot de invoering van elementen van sociale zekerheid, de mijnwerkersstaking van 1932 in ons land dwong 1% loonsverhoging af, de algemene staking van 1936 bekwam onder meer betaalde vakantie voor iedereen, de 40-urenweek en de invoering van een federaal minimumloon. 

Een diepe recessie kan in eerste instantie een verlammend effect hebben op de werkende klasse, zeker indien de strijd niet of amper wordt georganiseerd op syndicaal en politiek vlak. De golf van afdankingen die ingezet is, waarbij vooral onder jongeren de werkloosheid toeneemt, versterkt de onzekerheid. Het ongenoegen bouwt zich echter op en zal onvermijdelijk tot uiting komen. Het kapitalisme faalt op alle vlakken: het is niet in staat om antwoorden te bieden op de gezondheidscrisis, de economische recessie of de ecologische crisis. Het is nodig om dit systeem omver te werpen en te bouwen aan een socialistische samenleving waarin de noden van de werkenden en hun gezinnen het centrale uitgangspunt zijn. Zij vormen de overgrote meerderheid van de bevolking en zijn in staat om ‘de hemel te bestormen’. Onze krachten daartoe organiseren en het programma ontwikkelen dat hiervoor nodig is, zijn de taken waar we nu voor staan.

Neen aan een verdere splitsing van de zorg en de sociale zekerheid!

Negen ministers van gezondheid is niet efficiënt, daarover is een groot deel van de bevolking het eens. Vooral de commercialisering van de sector en het gebrek aan middelen leiden tot tekorten. Dat is erg duidelijk in de woonzorgcentra, het onderdeel van de zorg dat volledig geregionaliseerd is en waarin de commercialisering het verst gaat. Een verdere regionalisering van de zorg dreigt te leiden tot een versterking van de commercialisering, zeker in Vlaanderen waar dit proces sterker is dan in Brussel of Wallonië. 

In januari betoogden 20.000 vakbondsleden nog voor een federale en sterke sociale zekerheid. De gezondheidscrisis heeft het belang hiervan enkel versterkt. We mogen de strijd die toen begonnen was, niet stoppen. In de strijd voor meer middelen – de beloofde één miljard extra volstaan niet eens om de 2,3 miljard euro besparingen onder De Block goed te maken – staan we ééngemaakt sterker. De brede solidariteit met het zorgpersoneel is na het overwaaien van het applaus misschien niet meer zo zichtbaar, maar het is niet vergeten. Mobilisatie en strijd voor een sterkere zorgsector en sociale zekerheid zijn nodig!