Electorale revolte in Ierland – Establishmentpartijen zwaar afgestraft

Toen Varadkar, eerste minister van een minderheidsregering van Fine Gael (FG), gesteund van buitenaf door Fianna Fáil, de twee establishmentpartijen die de laatste 100 jaar de macht uitmaken, verkiezingen aankondigde, werd niet voorzien dat er zo’n desastreuze uitslag zou volgen. De Ierse economie werd in de verf gezet als één van de sterkste groeiers en hij dacht te kunnen cashen op de Brexit-deal, die mee door hem werd onderhandeld. Het draaide uit op een afstraffing van formaat. “Fine Gael en and Fianna Fáil out,” was het gevoel dat steeds sterker klonk aan de deuren en op straat. Samen haalden ze 43,4%, een historisch dieptepunt.

door Els Deschoemacker

Een gebrek aan sociale huisvesting en een vertraging in de privémarkt voor het bouwen van nieuwe woningen, leidde ertoe dat meer mensen moeten huren, met torenhoge en onbetaalbare huurprijzen tot gevolg. Eind 2019 waren er meer dan 10.000 daklozen, een verdriedubbeling op 5 jaar tijd. In ziekenhuizen stegen de wachtlijsten voor behandelingen en kregen meer dan 100.000 mensen op de spoed nooit een bed te zien. Een betoging in Limerick, na een sterfgeval door onderbezetting, mede georganiseerd door Solidarity, kreeg meer dan 4000 mensen op de been. Het was deel van de revolte van onderuit en de roep naar verandering. De hoeraberichten over de economie en de stelling ‘dat het van nu af alleen maar beter kon’, vielen bij de kiezer op een koude steen.

Sinn Fein en groenen de grootste winnaars

Sinn Fein (SF), een links nationalistische burgerlijke partij, jarenlang gewantrouwd door haar rol in het Noord-Ierse conflict, voerde haar meest linkse campagne ooit. Ze maakte van investeringen in huisvesting en de gezondheidszorg haar speerpunt. Vooral bij jongeren sloeg haar campagne aan, maar ook bij grote delen van de Ierse arbeidersklasse die nu in deze partij de beste kans zagen om FG en FF af te straffen en onmiddellijke verandering te realiseren. SF klokte af op 24,53% en kreeg het grootste aantal stemmen maar niet het grootste aantal zetels, omdat ze zelf deze opgang niet had voorzien en slechts een beperkt aantal kandidaten opstelde.

Ook de groenen surften verder op de groene golf die door heel Europa ging, maar ook haar opgang werd deels afgeblokt door het enthousiasme onder jongeren voor Sinn Fein.

Sinds de verkiezingen geven peilingen aan dat de wil tot verandering zich steeds verder doorzet. De dam lijkt gebroken. Als er geen regering gevormd wordt – en het lijken zeer moeilijk regeringsonderhandeling te worden – zouden nieuwe verkiezingen deze trends slechts versterken.

Mick Barry herkozen, Ruth Coppinger nipt niet

Solidarity, waarin de Socialist Party (zusterpartij van LSP) actief is, zette een zeer sterke campagne neer. Ondanks de druk van Sinn Fein werd Mick Barry in Cork North Central herkozen, Ruth Coppinger kwam in Dublin West, tegenover onder meer premier Varadkar en de sterk opkomende kandidaten van Sinn Fein en de groenen, enkele honderden stemmen tekort.

Doorheen de campagne benadrukten we dat echte verandering mogelijk is, maar slechts als de partijen die verandering nastreven breken met de twee partijen van het establishment en weigeren ermee een coalitie te vormen. Echte verandering is pas mogelijk als jongeren en werkenden zich organiseren in bewegingen die van onderuit gedragen worden. Zo werden de waterbelastingen tegengehouden in 2014 en werd het recht op abortus afgedwongen in het referendum van 2018.

Voor echte verandering is een breuk met het neoliberale keurslijf en de grip van de kapitalistische klasse op de economie nodig. Daarvoor zal eenheid van de arbeidersklasse, Noord en Zuid, essentieel zijn.