In de Luikse metaal staan de patroons ervoor gekend zowel warm als koud te blazen. De hoogovens kenden een geschiedenis die aan een soap doet denken: van stopzetten, herstarten, hersluiten,… Nu wordt een nieuwe episode geschreven: Arcelor-Mittal kondigde aan dat meerder lijnen van de “koude fase” begin 2011 worden gesloten. Zowat 500 jobs worden rechtstreeks bedreigd, mogelijk komt er economische werkloosheid voor onbepaaldeduur. Drie hoogovens in Europa zouden hetzelfde lot ondergaan.
De aankondiging kwam er schandalig genoeg nadat bekend werd dat de NV Arcelor Mittal Finance and Service Belgium (AMFSB), een filiaal van Arcelor Mittal, vorig jaar slechts 496 euro belastingen betaalde op een winst van bijna 1,3 miljard euro. Blijkbaar is dat nog altijd niet genoeg. De staalmultinational doet er alles aan om de kosten verder te beperken. In het activiteitsverslag voor 2009 had Arcelor Mittal Belgium het al over een “vermindering van de personeelskosten”. Dat jaar werden er 854 jobs geschrapt, dat was goed voor 11% van het totaal aantal arbeiders en in uurprestaties zelfs 18%.
Arcelor Mittal rechtvaardigt zich met de stelling dat de grondstoffen duurder worden en er concurrentie is van de Russische staalsector. Kortom, voor de arbeiders wordt het onmogelijk om een stabiele positie te hebben op een ogenblik dat de chaos van een economie van speculatie en concurrentie toeslaat. Eigenlijk pleit het bedrijf hiermee zelf tegen de private eigendom van de productiemiddelen. Er wordt immers toegegeven dat het kapitalisme slechts een korte termijn visie heeft. Deze visie heeft enkel oog voor de winsten en bedreigt zowel het milieu als de tewerkstelling.
Nationalisatie onder arbeiderscontrole
Als er over nationalisatie wordt gesproken, zullen de arbeiders van Arcelor Mittal misschien in eerste instantie denken aan de wijze waarop de Belgische staat destijds Cockerill-Sambre in 1981 heeft opgekocht. Dat bedrijf werd omgevormd tot een onderneming in handen van de Waalse regio. Als wij het over nationalisatie hebben, bedoelen we niet dat het bedrijf op kapitalistische basis moet worden beheerd en binnen de logica van dit systeem. In dat geval wordt de gemeenschap enkel gebruikt om tijdelijk enkele gaten te vullen teneinde de patronale belangen te verdedigen als een sector niet winstgevend genoeg is.
In het geval van Cockerill-Sambre leidde dit proces destijds tot de integratie van het bedrijf in de groep Arcelor. De Waalse regio bleef een belangrijke aandeelhouder, maar de groep was vooral in handen van Amerikaanse pensioenfondsen. In 2006 werd Arcelor omgevormd tot Arcelor-Mittal na een vijandige overname door Mittal Steel, de wereldwijde leider in de staalsector.
De enige manier om de werkgelegenheid veilig te stellen en de activiteit te richten op een ecologisch verantwoorde en sociaal nuttige productie, is door over te gaan tot een nationalisatie zonder compensatie van de aandeelhouders (tenzij op basis van bewezen behoefte) en met arbeiderscontrole en –beheer. Dat zal op langere termijn enkel stand kunnen houden indien de sleutelsectoren van de economie uit de greep van de private sector worden gehaald en gecollectiviseerd in het kader van een democratisch geplande economie.