Zondag 21 november zal de geschiedenis ingaan als de dag dat de Ierse regering formeel beroep heeft gedaan op geld van de EU en het IMF. De Ierse kapitalistische klasse toonde haar failliet, ze is niet in staat om een weg vooruit aan te bieden. Het belang hiervan valt niet te onderschatten, dit is een keerpunt in de Ierse geschiedenis en het zal ook een impact hebben op andere landen in Europa en op de EU zelf.
”Er zijn tijden die de ziel van de mens testen. Je zult ongetwijfeld heel wat verhalen horen over de huidige staat van het land, maar de huidige jammerlijke toestand is volledig te wijten aan verraad. De rijken verraden de armen altijd.” (Henry Jow McCracken na het verraad van de opstand van 1798).
Het falen van het kapitalistische establishment om de noden van de bevolking te bevredigen, heeft sommigen bittere en ironische opmerkingen ontlokt zoals dat we misschien beter de sleutels terug aan de Britten kunnen geven en ons verontschuldigen voor de chaos. Het is inderdaad ironisch dat een variant op deze zwarte humor nu eigenlijk realiteit aan het worden is.
Een reddingsplan was onvermijdelijk, de enige vraag was wanneer deze er zou komen. De regering deed er alles aan om de belangen van de markten en de EU te dienen. Deze reddingsoperatie zal de crisis in Ierland niet oplossen. Het zal samen met het nieuwe besparingsplan enkel maar de crisis verdiepen. Arbeiders in Ierland worden naar de offerbank gebracht opdat de speculanten meer winsten kunnen maken en opdat de Euro en de EU kunnen overleven.
Angela Merkel had het recent over de mogelijkheid van een ordentelijk failliet. Maar dit proces zal niet ordentelijk verlopen, het gaat met horten en stoten. De EU heeft Ierland tot deze reddingsoperatie gedwongen om de Euro en de EU te redden. Maar met dit beleid zal het Ierland en andere landen uit de eurozone verjagen, om de nationale kapitalistische belangen veilig te stellen, kan dat een optie worden. Het bestaan van de EU zoals we deze nu kennen, zal de komende jaren in vraag worden gesteld.
De erger wordende crisis in Ierland betekent ook crisis voor de EU
De Zuid-Ierse economie is sinds haar hoogtepunt met ongeveer 15% gekrompen. De hoop van het establishment op een herstel dit jaar, is al snel ijdel gebleken. De drastische besparingen ter waarde van 15 miljard euro hebben immers een depressief effect op de economie.
Op een arbeidsbevolking van minder dan twee miljoen mensen, zijn er momenteel meer dan 450.000 werklozen. Het officiële cijfer overstijgt het half miljoen enkel niet omdat er een grote emigratie is vanuit Ierland. De massale werkloosheid en de aanvallen op de lonen, zorgen ervoor dat de afbetalingen van leningen en hypotheken verder onder druk komen te staan wat kan leiden tot een nieuwe bankencrisis.
De zwakte van de banken was een belangrijke factor voor dit reddingsplan. Ondanks de bankgarantie van de regering werd wellicht meer dan 25 miljard euro aan waarde van de Ierse banken weg gehaald. Er was een heuse kapitaalvlucht, zeker vanaf september. Ondanks eerdere reddingsoperaties hebben de banken niet het nodige kapitaal om steeds solvent te zijn. Ze konden bovendien niet meer op de commerciële markten leden. Hierdoor moest een groot bedrag worden geleend bij de Europese Centrale Bank (meer dan 90 miljard euro) en bij de Ierse Centrale Bank (20 miljard euro). De Ierse banken zijn goed voor 20% van al het geld dat door de ECB is uitgeleend.
Het vooruitzicht van een herstel van de banken was verbonden met de hoop op een herstel in de vastgoedmarkt en de economie in het algemeen. Dat is echter niet wat gebeurd is en het wordt bovendien verder ondermijnd door het besparingsplan dat door het IMF en de EU wordt opgelegd. Bovendien is er in Ierland meer dan in Griekenland sprake van belangen van Britse, Franse en Duitse banken die grote bedragen hebben uitgeleend in Ierland of belangen hebben in de vastgoedmarkt. Dat maakte dat een ineenstorting van de banken in Ierland moest worden vermeden.
De waarde van de Euro en de intrestvoeten voor Spanje en Portugal warden eveneens geraakt door de onstabiliteit in Ierland. De EU had niet de optie om net zoals bij Griekenland af te wachten en te zien hoe de zaken zouden ontwikkelen. De nervositeit rond het “besmettingsgevaar” maakte duidelijk dat de fundamenten van de Europese economie en de EU absoluut niet gezond zijn.
Het ziet er nu naar uit dat de reddingsoperatie tussen de 80 en de 100 miljard euro zal bedragen. Groot-Brittannië en Zweden hebben daarnaast ook directe leningen aan Ierland aangeboden. Dat maakt duidelijk dat de EU en het IMF erop zullen toezien dat een grote geldstroom aan de Ierse banken wordt gegeven, maar die Ierse banken zullen het meteen moeten terugbetalen.
De EU en de ECB zullen meteen een groot deel van het geld terugkrijgen, met daarbovenop ook nog rente. Deze lening is goedkoper dan op de obligatiemarkten, maar het blijft een dure lening. Het geld dat aanvankelijk door de Ierse banken was geleend van de ECB had een rentevoet van 1,5%. Het geld dat nu wordt geleend in deze reddingsoperatie zal moeten terugbetaald worden met een rentevoet van 5-6%. De EU heeft eigenlijk de voorwaarden van haar eigen lening aan Ierland heronderhandeld en opgetrokken. De prijs hiervoor moet door de arbeidersklasse worden betaald.
Als de details van de reddingsoperatie en de nieuwe besparingsmaatregelen duidelijk zullen worden, dan zal duidelijk worden dat dit een openlijke oorlogsverklaring tegen de arbeiders en jongeren is. Premier Brian Cowen stelde in september nog dat er in de begroting van december voor 3 miljard euro zou bespaard worden. De regering heeft dit op een week tijd opgetrokken tot 6 miljard euro en tegen 2014 moet nog eens 10 miljard worden bespaard.
Het besparingsplan dat nu wordt opgelegd, is het resultaat van de eisen van de EU en het IMF. Er wordt bovendien al gespeculeerd over de voorwaarden die de EU en het IMF willen opleggen bovenop de reeds geplande aanvallen door de Ierse regering. Zo wordt de vraag gesteld of de EU de Ierse regering zal dwingen om de erg lage vennootschapsbelasting van 12,5% te schrappen.
De EU en het IMF zullen mogelijk niet direct nieuwe eisen en voorwaarden opleggen. Ze hebben al bekomen dat de regering de besparingsoperatie verdubbelt. Dat kan leiden tot nieuwe belastingen voor de gewone bevolking. Het is intussen al het vierde en het grootste besparingsplan, waarbij er nog minstens drie nieuwe besparingsplannen zullen volgen. Indien tegen 2014 effectief 30 miljard euro wordt bespaard, betekent dit dat ongeveer de helft van de begroting van 2007 is weg bespaard. De gevolgen hiervan zouden enorm zijn.
Reddingsoperatie zal niet werken
De EU en het IMF hebben de macht om bijkomende voorwaarden op te leggen. Gezien de ervaringen in andere landen, zal dit ongetwijfeld worden gebruikt om de arbeidersklasse onder handen te nemen. Er is al sprake van 20.000 jobs die weg moeten in de openbare diensten. Het is bovendien symbolisch dat op hetzelfde ogenblik dat de reddingsoperatie werd aangekondigd, meteen ook bekend werd gemaakt dat het minimumloon met een euro naar beneden gaat.
Het neoliberaal beleid van sociale kaalslag kan leiden tot een deflatoire spiraal in Ierland. De besparingen moeten het begrotingstekort van 32% van het bbp terugdringen tot 3% in 2014. Er wordt daarbij uitgegaan van een groei van 2% de komende jaren. Er is evenwel een ineenstorting van de investeringen waardoor zo’n groei onmogelijk wordt, zeker tegen de achtergrond van de draconische besparingen. Er zal dus nog verder gegaan met het besparingsbeleid. De huidige plannen zullen niet volstaan en de schuldencrisis enkel nog erger maken.
De Ierse regering, de EU en het IMF bereiden er zich op voor om Ierland op te offeren. In de geschiedenis van het kapitalisme heeft de arbeidersklasse zelden op zo’n korte termijn zo’n hoogtes en laagtes gekend als in Ierland. Van de beloften van de Keltische Tijger tot de onzekerheid van een grote depressie. Dat alles gebeurde op een paar jaar tijd.
Grote impact op de arbeiders – afkeer tegenover regering neemt nog steeds toe
De media proberen ons wijs te maken dat de Ierse bevolking de besparingsmaatregelen aanvaardt. De meeste mensen hoopten uiteraard op beterschap, maar beseften ook dat de crisis erger werd. De betrokkenheid van de EU en het IMF versterken nu het gevoel dat anderen de toekomst van de Ierse arbeiders ontzeggen. De bevolking weet dat het IMF niet uit liefdadigheid of sociale voelendheid betrokken is in Ierland.
De afkeer gaat voorlopig vooral naar de regering en de conservatieven van Fianna Fail in het bijzonder. De Groenen (die een coalitie vormen met de conservatieven) kondigden aan dat ze voor de begroting zullen stemmen, maar daarna verkiezingen zullen eisen. Dat heeft de situatie volledig gedestabiliseerd. Alle parlementsleden houden nu rekening met vervroegde verkiezingen die al voor kerstmis worden aangekondigd mogelijk zelfs voor een akkoord over de begroting. De politieke situatie is bijzonder onstabiel.
Fianna Fail wordt als belangrijkste verantwoordelijke voor de economische ineenstorting gezien. Bij de algemene verkiezingen van 2007 haalde de partij 42%, in de laatste peiling stond de partij nog op 17%. Bovendien is de steun verder afgenomen door het aanvaarden van de “hulp” van de EU en het IMF. Fianna Fail is op weg naar een vernederende ondergang bij de verkiezingen. En dat voor een partij die steeds dominant is geweest sinds de oprichting van Ierland.
De vakbondsleiding komt door de druk van onderuit geleidelijk aan tot oproepen voor acties. Er werd opgeroepen tot een betoging op 27 november. Dat zou wel eens een grote betoging kunnen zijn waarmee een uitdrukking wordt gegeven aan het potentieel van strijd tegen de regering, de EU, het IMF en het besparingsbeleid. Afhankelijk van wat er gebeurt, kan de betoging de situatie veranderen en de positie van de regering verder ondermijnen. Het wordt moeilijk voor de vakbondsleiders om een uitweg te vinden waarbij ze de besparingen blijven aanvaarden.
Sinds de crisis van 2008 hebben de vakbondsleiders steeds opnieuw de besparingen aanvaard. De roep naar een veralgemeende beweging werd twee keer aan de kant geschoven, dat gebeurde in de lente van 2009 en dan nog eens in december 2009. Door de recente ontwikkelingen is er minder ruimte om de besparingen zomaar te aanvaarden. De keuzes worden scherper gesteld, ook voor de vakbondsleiders: uitdrukking geven aan de enorme woede of aan de kant gaan staan.
Grote mogelijkheden voor linkse socialisten
De komende verkiezingen zullen historisch zijn omwille van de nederlaag van Fianna Fail. Het kan zelfs het voortbestaan van de partij onder druk zetten. De hoop van de EU en het IMF op een stabiele politieke situatie zal niet worden gerealiseerd.
Het ziet er naar uit dat Fine Gael en Labour een grote meerderheid zullen halen, met Labour mogelijk zelfs voor het eerst als de grootste partij. Labour zal enorm groeien bij de verkiezingen. Alles kan snel veranderen, maar het lijkt waarschijnlijk dat Labour en Fine Gael samen de volgende regering zullen vormen. Deze regering zal niet op een lange wittebroodsperiode moeten rekenen.
Het vacuüm ter linkerzijde zal enkel nog groter worden met Labour aan de macht. Een onafhankelijke linkse fractie met drie of vier socialistische parlementsleden zou dan een verschil kunnen maken en de woede en radicalisering kunnen kanaliseren. Het zou de basis kunnen vormen om tot een massale nieuwe arbeiderspartij te komen. De Socialist Party heeft samen met anderen een United Left Alliance opgezet om kandidaten in een twintigtal districten naar voor te brengen. De steun voor Labour kan het resultaat van radicaal-links onder druk zetten, maar de situatie kan snel wijzigen na de verkiezingen. Sinn Fein verzet zich tegen de plannen en probeert op de afkeer tegenover de besparingen in te spelen, maar de partij is gediscrediteerd door haar deelname aan een besparingsbeleid in het noorden van het land. Het opzetten van de United Left Alliance kan een uitdrukking bieden aan het groeiende verzet van de arbeiders en hun gezinnen. Wij zullen er alles aan doen om het potentieel voor een linkse doorbraak op een principiële basis te benutten. Dat zal de strijd voor een socialistisch antwoord op de nooit geziene crisis van het Ierse kapitalisme versterken.
- Voor een algemene 24-urenstaking als begin van het syndicaal verzet tegen de besparingen
- Voor jongerenacties tegen de oplopende inschrijvingsgelden, de besparingen in het onderwijs. Samen strijden voor een degelijke toekomst!
- Stop de betaling van de schulden van de speculanten van de Keltische Tijger
- Belast de superrijken en de grote bedrijven.
- Voor de nationalisatie van de banken en de financiële sector onder democratische controle en beheer van de arbeiders, controle op kapitaal om kapitaalvlucht te vermijden
- Geen vertrouwen in de markten om de economie te herstellen. De sleutelsectoren moeten in gemeenschapsbezit worden genomen
- De samenleving moet gericht zijn op de belangen van de meerderheid van de bevolking, niet de superwinsten van een minderheid
- Voor een nieuwe arbeiderspartij en een arbeidersregering met een socialistisch beleid
- Voor solidariteit en verenigde strijd van arbeiders en jongeren doorheen Europa tegen de dictatuur van de markten.
- voor een socialistische federatie van Europa