Europees Sociaal Forum: een socialistische wereld is nodig

Voor de derde keer vindt een Europees Sociaal Forum (ESF) plaats. Eerder waren er bijeenkomsten met meer dan 50.000 aanwezigen in Florence en Parijs. Onder de slogan “een andere wereld is mogelijk”, trekt het ESF heel wat activisten, waaronder veel jongeren, aan. Het ESF houdt de komende dagen een bijeenkomst in Londen. Wij gaan na wat de betekenis van deze bijeenkomst is.

Judy Beishon

Het ESF komt voort uit het Wereld Sociaal Forum (WSF) dat voor het eerst samenkwam in Porto Allegre, Brazilië, in 2001. Daarbij wordt vertrokken van de omschrijving van het WSF als “een open ontmoetingsplaats om na te denken, ervaringen uit te wisselen en banden aan te gaan voor effectieve acties door groepen en bewegingen die zich verzetten tegen het neo-liberalisme, de wereldwijde dominantie door het kapitaal en iedere vorm van imperialisme.”

Op de fora zullen tal van thema’s besproken worden die een uitdrukking vormen van de enorme golf van massa-protesten van de afgelopen jaren (zeker in Latijns Amerika) tegen de gevolgen van het neo-liberalisme en de globalisering.

Daarmee samengaand hebben we een groei van de anti-kapitalistische beweging gezien na de grote betoging tegen het globale kapitalisme in Seattle in december 1999 en het aanhoudend protest tegen bijeenkomsten van internationale kapitalistische instellingen sindsdien.

Antiglobalistische leiders

Deelnemers aan het ESF in Londen zullen de kans krijgen om een aantal leidinggevende activisten vanuit heel de wereld te horen en daarbij een beeld te krijgen van de aanvallen op de levensstandaard van de bevolking in Europa en elders in de wereld.

Jammer genoeg zijn er heel wat leiders die met hun werk een autoriteit verworven hebben in de antiglobaliseringsbeweging, maar zijn er weinigen die ook echt een analyse aanbieden over waarom het kapitalistisch systeem rot is. Dat vereist een marxistische analyse. Het was Karl Marx die duidelijk maakte hoe het kapitalisme werkt, wat een essentieel gegeven vormde om de opkomst van het kapitalisme en het falen van het systeem te verklaren.

Een aantal sprekers zullen maatregelen voorstellen waarvoor campagne kan gevoerd worden: maatregelen met doelstellingen als het verkleinen van de kloof tussen rijk en arm of ter verbetering van het milieu. Maar veel van die sprekers slagen er niet in om uit te leggen hoe hun doelstellingen kunnen bereikt worden, deels omdat velen van hen zich niet baseren op de strijd van de arbeidersklasse terwijl dat noodzakelijk is om toegevingen te verkrijgen binnen dit systeem.

Ondanks de slogan “Een andere wereld is mogelijk”, zullen zowat alle centrale sprekers vertrekken van het standpunt van een kapitalistische wereld en zich beperken tot pogingen om hier en daar iets te veranderen.

Veel van de verbeteringen waarvoor opgekomen wordt, kunnen zelfs niet tijdelijk gerealiseerd worden in het huidig systeem. Het kapitalisme is een systeem dat gebaseerd is op de zoektocht naar winst voor een superrijke minderheid in de samenleving.

Het is nog minder waarschijnlijk dat zal uitgelegd worden hoe stappen vooruit kunnen gezet worden en verdedigd worden op een ogenblik dat de wereldeconomie verre van in goede staat verkeert. Marxisten, maar ook heel wat burgerlijke economen, menen dat het kapitalisme opnieuw in een verdere crisis aan het terechtkomen is.

Politieke partijen

Een aantal belangrijke sprekers zijn zelfs lid van grote pro-kapitalistische politieke partijen die juist verantwoordelijk zijn voor de aanvallen op de levensstandaard van de arbeiders. Zo is Ken Livingstone in Londen burgemeester voor New Labour, een partij die vooraan staat bij het uitvoeren van een neo-liberaal beleid.

Hoe kan dat in overeenstemming gebracht worden met de principes van het Wereld Sociaal Forum waarin bepaald wordt dat het WSF zich uitspreekt tegen het neo-liberalisme en de wereldwijde dominantie van het kapitaal?

Het WSF en ESF waren aanvankelijk bedoeld als anti-kapitalistische fora, maar zoals bij iedere gebeurtenis geldt het spreekwoord: “wiens brood men eet, diens woord men spreekt”. Het ESF wordt niet enkel gefinancierd door arbeidersorganisaties, zoals de vakbonden. De belangrijkste financiële bron is de Londense overkoepelende gemeenteraad (Greater London Authority) onder leiding van Ken Livingstone. Dat is niet bepaald een anti-kapitalistische instelling.

Het is ook correct dat ondanks de beloftes in het programma van het Wereldsociaal forum over democratie en geen censuur of beperkingen in de interne werking, de financiële kant van het Europees Sociaal Forum in Londen in mist gehuld worden in plaats van dit openlijk te bediscussiëren en publieke controle ervan mogelijk te maken.

Jammer genoeg is er onduidelijkheid over de rol van politieke partijen. Er wordt bepaald dat partijen niet kunnen deelnemen aan de fora, maar anderzijds wordt ook gezegd dat “regeringsleiders en parlementsleden” in persoonlijke naam kunnen deelnemen.

Ook in Londen zullen er op het ESF heel wat sprekers zijn die lid zijn van een politieke partij, maar de meesten stellen zichzelf voor als vertegenwoordigers van campagnes. Daarmee laten ze onduidelijkheid bestaan over het feit dat ze ook leidinggevende leden zijn van politieke partijen met specifieke opvattingen.

Het is begrijpelijk dat er de wil is om pro-kapitalistische partijen van het ESF weg te houden. Waarom zouden sprekers aanvaard worden die lid zijn van partijen die een privatiseringsbeleid voeren, verantwoordelijk zijn voor de besparingen in de openbare diensten, de oorlog in Irak,…? Maar door anti-kapitalistische partijen uit te sluiten, wordt de discussie over hoe een betere wereld kan bereikt worden op de achtergrond geplaatst.

De Socialist Party en het Committee for a Workers’ International zijn internationaal betrokken bij heel wat campagnes die passen in het kader van het Wereld Sociaal Forum. We kunnen een belangrijke rol spelen in het naar voor brengen van marxistische analyses en een socialistisch alternatief. Jammer genoeg moeten we, net zoals andere partijen, tussenkomen op basis van campagnes waarin we betrokken zijn en moeten we daarbij onze centrale ideeën wat op de achtergrond plaatsen.

Democratie in het ESF

Het nemen van beslissingen inzake het Europees Sociaal Forum zou op een veel democratischer wijze moeten gebeuren. Vandaag is er onduidelijkheid over het nemen van beslissingen, maar er wordt gesteld dat er in het algemeen vertrokken wordt van consensusbeslissingen waarbij niet gestemd wordt. Natuurlijk zou het positief zijn indien geprobeerd wordt om op basis van volledig democratische discussies te komen tot een consensus.

Maar in een beweging met een groot aantal organisaties met een grote verscheidenheid aan opvattingen, is het onmogelijk om op alle punten op iedere bijeenkomst een consensus te bereiken. In het Britse sociaal forum heeft dit ertoe geleid dat bij onenigheid een kleine groep organisatoren (voornamelijk vertegenwoordigers van de Greater Londen Authority, gesteund door leden van de Socialist Workers Party) haar eigen beslissingen opgelegd heeft.

In plaats van deze autoritaire aanpak – ook al moeten er uiteraard op een bepaald punt knopen doorgehakt worden – is het noodzakelijk dat voorzichtig opgetreden wordt om alleszins de garantie te bieden dat alle minderheidsstandpunten aan bod kunnen komen op het ESF.

Toen een minderheid (waaronder een vertegenwoordiger van de Socialist Party) voorstelde om de algemeen secretaris van de ambtenarenvakbond PCS, Mark Serwotka, te laten spreken op het ESF werd dit voorstel verworpen door de groep die de effectieve leiding had van de bijeenkomst. Nochtans komt de ambtenarenvakbond in actie naar aanleiding van de aankondiging van de regering om 104.000 ambtenaren af te danken. Indien de algemeen secretaris van de PCS kon spreken op het ESF, zou dit een hulp kunnen betekenen voor de mobilisatie in die belangrijke strijd. De verkeerde aanpak op de voorbereidende vergaderingen van het ESF leidt ertoe dat kansen verloren gaan om te bouwen aan overwinningen van de arbeidersbeweging.

Jongeren worden vandaag geconfronteerd met een wereld van toenemende ongelijkheid, oorlog, werkloosheid, discriminatie en vervuiling. Bovendien is er de dreiging van terrorisme. Tegenover deze realiteit is het idee van een Europees Sociaal Forum interessant voor diegenen die uitkijken naar een alternatief. Daarom zullen leden van de Socialist Party en het CWI tijdens het ESF campagne voeren en marxistische ideeën naar voor brengen om duidelijk te maken dat een socialistische wereld mogelijk is.