Afgelopen vrijdag was er in Hong Kong een massale herdenking van het bloedbad op het Tienanmen plein in Peking in 1989. Er waren volgens de organisatoren maar liefst 150.000 aanwezigen, wat meer is dan bij de 20ste verjaardag vorig jaar. Socialistische Actie, onze zusterorganisatie in Hong Kong, was uiteraard ook aanwezig en publiceerde een verslag.
[box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]
Vorig jaar was de herdenking van het bloedbad op Tienanmen al bijzonder groot. Voor de 20ste verjaardag was dat te verwachten, maar ook dit jaar was er heel veel volk. Het afgelopen jaar was er heel wat strijd in Hong Kong rond de eis om een einde te maken aan het ondemocratische kiessysteem. Er wordt ook gevreesd voor een groeiende repressie tegen ongenoegen en protest in de rest van China. De herdenking dit jaar was een protestactie tegen de regering, een protestactie voor democratische rechten in Hong Kong en de rest van China. Voor het eerst moest ook de politie toegeven dat er veel volk was. Normaal worden de cijfers drastisch naar beneden herzien, maar nu had de politie het over naar schatting 113.000 betogers. De organisatoren hadden het over 150.000.
[/box]
Hong Kong is de enige plaats op Chinese bodem waar het bloedbad van 1989 in Peking kan herdacht worden, althans op een publieke manier. In 1989 kwamen duizenden mensen om en er volgde een harde repressie waarbij activisten werden gevangen genomen of geëxecuteerd. Vooral arbeiders en de pioniers van onafhankelijke vakbonden kregen het hard te verduren. De herdenking van deze repressie is dan ook belangrijk. Vorig jaar had de politie het over 60.000 aanwezigen op de actie in Hong Kong, terwijl de organisatoren ook toen spraken over 150.000 betogers. In 2008 waren het er “slechts” 50.000.
De massale opkomst werd nog versterkt door de provocaties van de politie in de dagen voor de betoging. 13 pro-democratie activisten werden opgepakt en dat leidde tot een enorme woede. De betoging op 4 juni werd dan ook gezien als een protest tegen de politie en de regering van Hong Kong die probeerden om de herdenking te stoppen. De politie nam ook “democratie standbeelden” in beslag en bezorgde deze pas terug vlak voor de betoging omdat het protest te groot was. De discussie hieromtrent leidde tot een extra betoging van voornamelijk jongeren. Zowat 2.000 betogers trokken naar de universiteit en eisten dat de standbeelden daar een permanente plaats zouden krijgen, iets wat de autoriteiten weigeren.
De organisatoren van de herdenking op 4 juni hadden geen zo’n grote opkomst verwacht, ze dachten eerder aan een 50.000 betogers. De opkomst werd versterkt door de strijd rond het ondemocratische kiessysteem en de oproep tot algemeen stemrecht. Op 16 mei waren er tussentijdse verkiezingen nadat vier pro-democratie verkozenen ontslag hadden genomen om zich opnieuw kandidaat te stellen. Deze verkiezingen werden geboycot door de autoriteiten, maar toch werden meer dan 500.000 stemmen uitgebracht voor de kandidaten die zich keren tegen het pro-Peking establishment. Verschillende commentatoren stelden vast: “Hong Kong is aan het radicaliseren.” Het regime probeert intussen halsstarrig grondige hervormingen tegen te houden.
Na de verkiezingen van 16 mei proberen de regeringen van Hong Kong en Peking om stemmen te vinden voor een aantal wel erg beperkte “hervormingen” waarbij er eigenlijk niets zou veranderen. Peking is afgestapt van haar vroegere koers en probeert nu om de bewoners van Hong Kong een wortel voor te houden in de vorm van onderhandelingen met leiders van de Democratische Partij, de grootste pan-democratische partij die steeds meer een rechtse koers vaart. Deze gesprekken zijn geen echte onderhandelingen, maar ze worden door het establishment wel gebruikt om de leiders van de DP tot verdere toegevingen te dwingen.
Heel wat rechtse pan-democraten zouden wel eens de rangen kunnen doorbreken en met de regering samenwerken voor hervormingen. Dit zou een historisch verraad vormen, in 2005 weigerden ze nog hervormingen goed te keuren die amper erger waren dan wat nu voorligt. De grote opkomst op 4 juni zal de druk om tot een compromis te komen verhogen, maar toont ook het risico dat een slecht akkoord zal worden beantwoord met massastrijd.
Socialistische Actie (het CWI in Hong Kong) nam deel aan de betogingen op 4 juni. We hadden een stand aan Victoria Park die ook werd getoond in het nieuws van een lokale zender. Elf aanhangers van Socialistische Actie en Chinaworker.info verdeelden pamfletten en verkochten onze krant met de herdenking van Tienanmen op de voorpagina. We verkochten meer dan 100 t-shirts met de slogans “64 [4 juni] de strijd gaat verder”… “voor onafhankelijke en democratische vakbonden, steun arbeidersstrijd in China” en “eenpartijregime zal onvermijdelijk ten val komen”.
We namen deel aan het eerbetoon voor de slachtoffers van de repressie in 1989, maar legden ook uit dat we lessen moeten trekken voor de strijd vandaag. Een cruciale les van 1989 was de rol van de arbeidersklasse, de “communistische” dictatuur had veel meer schrik van de arbeiders dan van de studenten. Vandaag zijn er opnieuw opflakkeringen van arbeidersstrijd in China. In Foshan werd onlangs gestaakt bij Honda, een krant noemde dit de “meest succesvolle staking ooit tegen een transnationaal bedrijf in China”. Dit toont de macht van de arbeidersklasse, een macht die zich ook kan laten voelen in de discussie over democratische rechten. De jonge arbeiders van Foshan kwamen op voor een loonsverhoging met 50% maar eisten ook dat ze hun eigen vakbondscomité konden verkiezingen in de plaats van een vakbondsleiding opgelegd te krijgen van bovenaf.
Socialistische Actie verbindt de strijd voor democratische rechten met de strijd om het kapitalisme af te schaffen. De banken en grote bedrijven moeten onder democratische controle van de massa’s komen en daartoe hebben we sterke arbeidersorganisaties nodig. Het volstaat niet om de slachtoffers van 1989 gewoon te herdenken, we moeten verder bouwen op deze beweging en doorgaan tot onze overwinning.