Dat vele landen zwaar te leiden hebben onder deze zware economische crisis is duidelijk, maar laten we is Griekenland en andere landen rond de Middellandse zee eens onder de loep nemen. Het Griekse begrotingstekort liep in 2009 op tot 12,7% van het BNP. De Maastrichtnormen stelt dat een begrotingstekort in Europa maximaal mag oplopen tot 3%. Volgens de Unie moet Griekenland deze norm terug halen tegen 2012. Griekenland is een probleem, zo wordt gesteld, maar Spanje kan een ramp worden. Spanje is immers de vierde economie van Europa, na Duitsland, Frankrijk en Italië. Italië komt ook in de gevarenzone van zwakke landen. Portugal kampt met een begrotingstekort van 8%. Spanje zelfs meer met een tekort van 11,4%
Er komt een streng Europees toezicht op Griekenland. Nu krijgt Griekenland al een eerste controle waarbij besparingsplannen moeten goedgekeurd worden. Een tweede controle zou op 16 mei vallen. Daarna volgt er een driemaandelijkse follow-up. Eurostat zou ook meer macht krijgen om deze controles correct te kunnen opvolgen, aangezien er veel ongeloof heerst over de Griekse cijfers die mogelijk vervalst zijn. Na de Europese top halfweg februari waar toch hoge verwachtingen over waren, komt de EU met geen geld over de brug voor Griekenland. Er is wel een “sterk politiek engagement“. Van Rompuy probeerde de beurzen wat te sussen.
Volgens de allerlaatste cijfers is een nieuwe Europese recessie niet veraf: in het vierde kwartaal 2009 had de EU een groei van 0,1% In het derde kwartaal van 2009 was dit nog 0,4%. Duitsland schommelt rond 0%, Italië -0.2%, Spanje -0.1% maar vooral Griekenland doet het slecht met -0,8%. Frankrijk deed het “uitstekend” met een groei van 0,6%, alsook Nederland met 0,3%. Spanje zit hiermee al 6 kwartalen op rij in recessie.
De Europese beurzen zijn vanaf woensdag 3 februari fors beginnen dalen. Naast Griekenland zouden ook Portugal en Spanje het moeilijk hebben om hun begrotingstekort af te bouwen. Zo ging de beurzen op 4/2 in Spanje met net geen 6% achteruit, voor Portugal was dit bijna 5%. In Griekenland gingen de beurzen twee dagen na elkaar met 2% achteruit. Maar ook andere Europese beurzen gingen achteruit. België en Nederland bijvoorbeeld met zo’n -3% op 4/2. Ook op 5/2 gingen de beurzen voor een derde dag op rij fors achteruit. Griekenland een kleine -4%, Spanje en Portugal -1%, België -2,5%. De Europese bankenindex van 600 financiële instelling is sinds 8 januari met 30% gedaald. Banken zoals KBC en Dexia moet delen in de klappen. Maar ook de beurzen in de VS worden door de Europese onzekerheid geraakt (alsook andere onzekerheden). Zo is de Dow Jones deze week terug een tijdlang onder de 10k grens gezakt.
De totale overheidsschuld in Griekenland stijgt in 2008 al van een torenhoge 94% naar waarschijnlijk 120% dit jaar. In 2009 was deze geklommen naar 112%. Spanje heeft nog wat ademruimte met maar 47% overheidsschuld in 2008, 54% in 2009 en waarschijnlijk 66% in 2010. Maar daar wacht nog een zeepbel op het barsten, er is een kolossale schuldenlast in de vorm van kredieten en hypotheken dat als een zwaard van Damocles boven Spanje hangt. Wanneer deze bel doorprikt wordt zou dit een kettingreactie veroorzaken in de vorm van failliete banken, schulden die niet langer kunnen terugbetaald worden en een economie die volledig ineenklapt. Nobelprijswinnaar Paul Krugman waarschuwde daarom al begin februari dat het werkelijke probleem niet Griekenland is, maar de vierde economie van Europa: Spanje. Bovendien kampt Spanje met een werkloosheid van 20%!
Dit alles heeft natuurlijk ook effect op het vertrouwen in de Euro. Na maandenlange waardestijgingen van de euro wegens de situatie in de VS en Japan, begint de Euro nu terrein te verliezen. Er wordt nu door burgerlijke economen al scenario’s naar voren geschoven waarbij Griekenland mogelijk uit de Euro zou treden en opnieuw de Drachme zou invoeren. Maar dan zou Griekenland helemaal ten onder gaan door speculatie en geen enkele weerstand meer kunnen bieden aan de crisis onder de relatieve paraplu van de Euro. Maar zover zijn we nog niet, veel waarschijnlijker gaan de ECB, de Noordelijke landen of zelfs het IMF met noodkredieten over de brug komen voor Griekenland. De speculanten proberen nu ook uit de koersdalingen van de Euro munt te slaan. Er is begin februari al voor 8 miljard dollar aan shortposities ingenomen tegen de euro.
De Griekse premier heeft een hele resem besparingsplannen klaar. Zo wordt de brandstoftaks verhoogd en de lonen voor wie in de publieke sector Werkt, zijn bevroren. Griekenland moet van de EU (voornamelijk van Duitsland) dit jaar 4% van het BNP besparen vooraleer het land kan rekenen op EU-noodkredieten. Dit komt neer op zo’n 10 miljard euro! (het aantal inwoners Griekenland is vergelijkbaar met België: zo’n 10,5 miljoen)
Er is reactie van de arbeidersklasse in Griekenland op de aangekondigde besparingsplannen. De GSEE, de grootste vakbond van de Griekse privésector riep op 4/2 op tot een nationale staking op 24/2. Adedy, de vakbond van de ambtenaren, riep op tot een staking op 10/2. Deze staking was een succes. Honderdduizenden ambtenaren gingen in staking tegen de PASOK, de sociaaldemocratische regeringspartij.
De Communistische Partij in Griekenland voert wel campagne tegen de huidige regering maar stelt geen alternatieven voor. Enkel Syriza, de nieuwe linkse formatie in Griekenland waar ook Xekinima, onze zusterorganisatie in werkt, roept op tot het (her)nationaliseren van de banken en de vroegere staatssector van de economie onder controle van de gemeenschap. Xekinima spreekt ook, zoals wij, over het consequent opbouwen van een alternatieve partij, een strijdbare arbeiderspartij die de gemeenschap begint te organiseren en de belangen ervan te verdedigen. Enkel dit soort van maatregelen kan voor de arbeiders en hun gezinnen in Griekenland en elders een stap vooruit betekenen.
Voor een meer uitgebreider achtergrond over Griekenland verwijzen we naar een eerder artikel op socialisme.be en dit Engelstalig artikel op socialistworld.net.