Discussie: boycot Total? Over de rol van multinationals in het steunen van dictaturen

De oproep om Total te boycotten, zorgt voor wat discussie. Een aantal stemmen gaan op om de rol van deze multinational in het ondersteunen van het dictatoriale regime van Birma te ontmaskeren via een boycotcampagne. Anderzijds is een boycot beperkt: waarom Total wel en andere multinationals niet?

Een lezer stuurde ons een bijdrage aan de discussie. Dit soort reacties is altijd welkom en we geven ook een kort antwoordje geschreven door de redactie. We willen het debat hier zeker niet afsluiten en roepen lezers op om zelf ook te reageren: redactie@lsp-mas.be.

Operatie boycot Total – een symbolisch gebaar zonder veel meer…

Verschillende partijen deden een opmerkelijke oproep: laat de brandstof van Total staan waar hij staat, want Total drijft de winsten op door samen te werken met corrupte regimes zoals het regime van Birma. Een erg mooi gebaar, maar in wezen een lege doos van éénzelfde efficiëntie als die goedkope kettingsmails die ons proberen te doen geloven dat wij de brandstofprijs kunnen laten dalen door hier en daar een multinational uit te sluiten…

Deze oproep laat duidelijk voelen dat het ethische bewustzijn sterk groeiende is, maar tegelijk beseft iedereen dat we volledig machteloos staan ten aanzien van deze multinationals. Men vraagt ons eigenlijk om verder te rijden tot aan de Shell om de Nigeriaanse, Boliviaanse uitbuiting voor de gelegenheid wat extra te spijzen. Zolang olierijkdommen in het algemeen niet onder arbeidscontrole komen te staan, niet genationaliseerd worden ten voordele van het locale gemeenschapsleven blijven oproepen zoals deze: dweilen met een open kraan waardoor criminaliteit op lange termijn zal zegevieren.

Operatie boycot onder de loep: van de grofweg 30% mensen behorende tot de genoemde partijen aan "linkerzijde" die ons nog resten wegens de hedendaagse verwarring, zijn er met wat geluk 50%, dus 15% die deze boodschap opgevangen hebben. In het beste geval is het de helft van deze mensen die aan deze oproep navolging geeft, waarvan nog eens de helft deze regel consequent voor langere periodes wil volhouden. Al wordt er wereldwijd 5 jaar lang door particulieren nergens nog geconsumeerd bij Total, deze reuzen kunnen decennia teren op de reeds verworven miljarden, ze zullen de afzetmarkt wel tijdig vinden. Meer dan een glimlach van het management eventueel gevolgd door herstructureringen en ontslagen zullen we niet bereiken.

Gezien transparantie in de marketing altijd volledig zoek is, zijn we ook niet in staat om de meest menswaardige leverancier te kiezen: zijn kleinere multinationals dan beter? "Onze olie doodt" zou geen slecht label zijn voor deze compagnien, met een wettelijk verplichte grote foto van de penibele locale omstandigheden op elke pompzijde. Het bewustzijn vergroten is haalbaar, maar probeer binnen het bestaande systeem toch geen multinational in de oliesector te kelderen. Is dit niet wat veel hooi op de vork? Zoals steeds weer is het aan de overheden om maatregelen te nemen en niet aan de consument. En omdat China steun verleent aan dit regime omwille van economische redenen, zullen sancties op zich laten wachten, zal er een waterachtig internationaal schijnverdrag komen…

Zoals ik al zei, de vraag is eigenlijk wie we hier eigenlijk aan het nekken zijn. Ik zou wel eens willen weten welke de afneemvoorwaarden zijn om zelfstandige luis kortom "concessiehouder" te kunnen zijn bij deze firma. U begrijpt al waar ik naartoe wil, ze zullen wel ingedekt zijn in het geval dat ze toch nog maar iets zouden voelen van ons protest. Dan hebben we het nog niet eens over de wet van vraag en aanbod gehad. En wie is daar de dupe van?

Momenteel mogen we erg gelukkig zijn. De olieprijs is maar dubbel zo duur dan pakweg 4 jaar geleden en dit hebben we te danken aan de lage dollarkoers. Helaas geeft een duurdere prijs geen garanties aan de meerderheid van de lokale bevolking. De werkelijkheid is dat er vooreerst een wereldhandelstekort is opgetekend, dat men in het zand aan het dabben is om een onafwendbare recessie van de economie kortzichtig voor zich uit te duwen, terwijl er misschien wel 4 miljard mensen aan de kant geschoven worden. Mensen die niet eens de kans krijgen om op een zinnige wijze deel te nemen aan onze massale productiekracht. Wetenschappers stellen zich de vraag hoe lang we nog verder kunnen en ze tellen in maanden, men tracht hen de mond te snoeren. De olieboeren toveren administratieve olievoorraden te voorschijn die er helemaal niet zijn om de quota’s van de export kunstmatig in stand te houden, ze halen met moeite hun eigen quota’s. Terend op teerzand wachten we geduldig op de natuurlijke vrijmaking van de rijkdommen aan de polen, als dat niet sarcastisch is en weer zal het de gewone man zijn die ervoor mag gaan vechten.

Nog een erg mooi voorbeeld van lange termijn denken vinden we in Mexico. Daar tekende zich de afgelopen jaren een prijskeldering van de gewassen af, waardoor massa’s boeren de productie moesten stopzetten. In Brazilië werd zelfs 40% van deze gewassen door de overheid vernietigd in een poging om de prijskeldering tegen te gaan. Nu Europa hunkert naar biodiesel bereiken de prijzen ongeziene hoogtes. Het zijn dus die boeren die hun gronden verkochten aan banale prijzen die nu getroffen worden door de hoge voedselprijzen.

We moeten ons eensgezind verzetten. Er is een herverdeling van de rijkdommen nodig om tot een aangename samenleving te kunnen komen.

J.T., Leuven

Birma. De beweging wapenen met een socialistisch programma

De rol van Total in Birma is effectief schandalig. Om de winsten op te drijven wordt samengewerkt met om het even welk repressief dictatoriaal regime. Er werd gebruik gemaakt van dwangarbeid en de middelen van Total werden ook handig gebruikt door de legerleiding om de eigen positie te versterken. Nu stelt Total dat het wegtrekken uit het land, de situatie voor de bevolking enkel maar zou verergeren. Dat is natuurlijk een vals argument nadat het bedrijf massale winsten maakte op de kap van de arbeiders in Birma.

Total zou ongetwijfeld gebruik maken van om het even welk regime om haar positie in Birma veilig te stellen. Andere bedrijven en regimes doen dat ook. China blijft de legerleiding in Birma steunen, maar zoekt even goed contacten met oppositiebewegingen om na een eventuele machtsovername de economische banden gewoon verder te zetten. Ongetwijfeld zal Total een gelijkaardige opstelling aannemen. Niet dat de uitbuiting van de Birmaanse arbeiders door Total onder een regime van de (liberale oppositiepartij) NLD (van Aung Saa Suu Kyi) plots lichter zou worden, verwacht van een multinational geen “liefdadigheid” tegenover diegenen die haar winsten creëren…

Een multinational boycotten doet natuurlijk de vraag stellen: waarom deze multinational wel en een andere niet. Shell in Nigeria heeft evenmin een goede reputatie en heeft doorheen de jaren steeds nauw samengewerkt met de verschillende regimes in dat land, los van het feit of het nu dictaturen of zogenaamde democratieën waren.

Wij denken dat een boycot-oproep onvoldoende is. We kunnen ons moeilijk buiten het systeem plaatsen en zijn bijgevolg steeds afhankelijk van producten die door kapitalistische bedrijven op de markt worden gebracht. Welke uitbuiting vinden we dan aanvaardbaar en welke zullen we boycotten? Dat is natuurlijk niet de vraag die we ons moeten stellen. Het zal er op aankomen om fundamentele maatschappijverandering te bekomen door de arbeidersbeweging te wapenen met een socialistisch programma om het kapitalisme omver te werpen.

De beweging in Birma is belangrijk, tegenover een hard repressief regime is de bevolking in opstand gekomen. Aanleiding was de verdubbeling van de benzineprijzen, een nogal cynische maatregel in een land dat olie uitvoert. Ondanks de repressie waren er betogingen met meer dan 100.000 deelnemers, wat wijst op een immens ongenoegen.

Om deze beweging vooruit te brengen, zullen de arbeiders, arme boeren en jongeren zich moeten organiseren. Er is nood aan een politiek verlengstuk en een socialistisch programma. Binnen het kapitalisme zal er immers geen oplossing worden aangeboden, de uitbuiting onder de ene dictatuur vervangen door uitbuiting onder een ander regime zal de arbeiders en boeren niet meer democratische rechten opleveren. De beweging in Birma in 1988 heeft aangetoond waarom het belangrijk is om een georganiseerde kracht te hebben en waarom er nood is aan een alternatief.

Indien er vanuit de arbeidersbeweging in Birma een oproep zou komen om Total te boycotten, dan zouden wij die oproep mogelijk overnemen. Dat deden we destijds ook met de oproep van onder meer Ken Saro Wiwa om Shell te boycotten of de oproep van Colombiaanse vakbondsmilitanten om Coca-Cola te boycotten. Nu doet de oproep van SP.a en Groen echter wat denken aan een poging om nog eens “links” uit de hoek te komen, zonder dat er veel consequenties aan verbonden zijn.

De rol van Total in Birma is verwerpelijk en toont hoe in dit systeem enkel de winst telt. Om de winst te maximaliseren, worden de meest repressieve regimes gesteund en worden de arbeiders steeds harder uitgebuit. Om die uitbuiting te stoppen, moeten we het kapitalisme stoppen.