Wat zal een rooms-blauwe regering betekenen voor de arbeiders op de werkvloer? We moeten niet lang zoeken naar een antwoord op die vraag aangezien we reeds de eerste elementen hebben gezien. Zo werd het plaatsvinden van de sociale verkiezingen in 2008 bedreigd door het optreden van de liberalen. Ook zien we dat er steeds driester wordt tekeer gegaan tegen het stakingsrecht.
Geert Cool
Sociale verkiezingen bedreigd
In 2002 kwam er reeds een Europese richtlijn die bepaalde dat werknemers in bedrijven vanaf 50 werknemers toegang moeten hebben tot bepaalde informatie en inspraak. In februari dit jaar velde de Raad van State een arrest waarin het stelde dat de grens van 100 werknemers om een ondernemingsraad te installeren onwettelijk is. Vanaf eind juni dreigt dit land hoge Europese boetes (tot boven de 200.000 euro per dag!) te moeten betalen indien het niets doet aan de vertegenwoordiging van werknemers in kleinere bedrijven.
En toch werd onder liberale druk besloten om twee Koninklijke Besluiten rond de sociale verkiezingen tegen te houden. Het patronaat wil niet dat de wet en de Europese richtlijn worden toegepast. Het wil kost wat kost de vakbondsaanwezigheid in KMO’s tegen gaan. Tegelijk zorgt het er voor dat de organisatie van de sociale verkiezingen op zich in het gedrang komt.
Het gaat concreet om 5814 ondernemingen, zo’n 125.000 kandidaten en ruim 1,2 miljoen werknemers die op deze manier hun democratisch recht mogelijk niet kunnen uitoefenen. En dan zijn er ook nog de zowat 405.000 werknemers in bedrijven met tussen de 20 en 50 werknemers.
Hoe zal de toekomstige regering de sabotage van de sociale verkiezingen verkocht krijgen in de retoriek over “goed bestuur” en hoe zal Yves Leterme aan het ACV uitleggen dat zijn belofte om een ondernemingsraad af te dwingen in alle bedrijven vanaf 50 werknemers wordt tegengewerkt?
Stakingsrecht bedreigd
Niet alleen de sociale verkiezingen worden bedreigd, ook het stakingsrecht ligt onder vuur. Op de aankondiging van een advocaat dat hij een procedure zou voeren tegen 46 personeelsleden van Biac die met een staking de luchthaven plat legden op 13 april, kwam er amper een syndicale reactie.
Advocaat Cafmeyer stelde: “Een staking is een drukkingsmiddel dat alleen in uitzonderlijke omstandigheden kan worden gebruikt. Als de aanleiding van een staking niet zwaar genoeg weegt, kan een rechter oordelen dat er misbruik gemaakt is.” Cafmeyer wil in het najaar 46 individuele personeelsleden van Biac voor de rechtbank slepen wegens de staking van 13 april.
Indien de 46 worden veroordeeld, zullen de vakbonden ongetwijfeld bijspringen in de betaling van de vergoedingen, maar het is wel bijzonder gevaarlijk dat het collectieve stakingsrecht leidt tot individuele procedures. Hierdoor wordt de verantwoordelijkheid niet langer bij het collectief (de vakbonden) gelegd, maar bij individuen. Wie durft dan nog zijn of haar nek uitsteken?
Een dergelijke aanval op het stakingsrecht is opzienbarend, maar vooral het gebrek aan stevige reactie ertegen valt op. Nochtans is het beter om nu reeds te reageren en niet te wachten op een eventuele uitspraak in een individuele rechtszaak tegen werknemers.
Tegelijk zal er in de komende periode wellicht verder discussie gevoerd worden over het installeren van minimumdiensten bij stakingen. Bij De Lijn werd reeds een CAO ondertekend waarin het principe van minimumdiensten impliciet vervat zit. Daar werd beloofd geen wilde stakingen te houden en bij dergelijke stakingsacties ’s avonds wel een minimumdienst te organiseren voor schoolgaande jongeren en pendelaars.
De discussie over de minimumdiensten zal vanuit Frankrijk ook naar ons land komen. Het komt er op neer dat gesteld wordt dat stakingen wel mogen, maar dat tegelijk een aantal diensten moeten worden aangeboden. Kortom: staken mag, maar het mag niemand pijn doen.
Natuurlijk zorgen stakingen soms voor “overlast”, maar de maatregelen waartegen worden gestaakt, zorgen voor veel meer overlast. Als dat wordt uitgelegd aan een breder publiek, kan er steun zijn voor stakingen. Dat zagen we bijvoorbeeld bij de Poststaking in Gent eind mei.
Bij het openbaar vervoer ligt dit meestal gevoeliger. Daar wordt echter geen poging gedaan om het ongenoegen onder het personeel te verbinden met een vaak terecht aanwezig ongenoegen onder de passagiers. Veel treinvertragingen zijn nochtans mee een gevolg van een gebrek aan personeel of onderhoud van materieel. Het is mogelijk om een grote maatschappelijke steun op te bouwen voor stakingsacties. Dat zou de beste verdediging zijn van het stakingsrecht, het zou de discussie over “minimumdiensten” isoleren.
Syndicaal offensief nodig!
Er zal een ernstig syndicaal antwoord nodig zijn op de aanvallen. Zowel de sociale verworvenheden als de strijdinstrumenten om deze te verdedigen, worden onder vuur genomen.
Het zal slechts mogelijk zijn om onze instrumenten (zoals vakbondsvertegenwoordiging, stakingsrecht,…) te verdedigen als dit gekoppeld wordt aan een inhoudelijk antwoord op de neoliberale maatregelen die ons worden opgelegd. Zo kan een steun onder bredere lagen van de arbeiders en hun gezinnen worden opgebouwd. Dat moet gepaard gaan met een onverzettelijke houding tegen iedere aanval op onze syndicale rechten en vrijheden.