China: verzet tegen nieuwe privatiseringsgolf

Honderden intellectuelen en gepensioneerde ambtenaren hebben een petitie ondertekend die het Chinese Nationale Volkscongres oproept om de privatisering van staatsbedrijven te stoppen. De petitie is gericht tegen een wetsontwerp over privaat bezit dat een jaar geleden werd ingetrokken, maar nu terug op tafel ligt.

Vincent Kolo

Deze discussie is een uitdrukking van een groeiend ongenoegen dat nu ook tot uiting komt in delen van de heersende “communistische” partij. In 2005 waren 87.000 “incidenten” in China volgens officiële cijfers, het gaat daarbij om betogingen en stakingen. Het aantal acties nam met 50% toe sinds 2003 (toen er 58.000 acties waren). Voor 2006 zijn er nog geen officiële cijfers, wellicht is men gevoelig voor dat soort zaken.

De petitie kreeg heel wat internationale aandacht. De petitie gaat in tegen het decennia-lange privatiseringsprogramma dat wordt doorgevoerd. Die privatiseringen hebben er reeds toe geleid dat bedrijven voor een waarde van honderden miljoenen dollar in handen vielen van private en buitenlandse bedrijven. Zo’n privatiseringen leiden natuurlijk tot sociale onrust, wat in de petitie werd omschreven als een “groeiende golf van stemmen tegen de privatiseringen”.

Anti-privatiseringswebsites geblokkeerd

De petitie kreeg snel 3.000 handtekeningen op een website. In de oproep werd gewaarschuwd dat de privatiseringen leiden tot een scherpe kloof tussen rijk en arm met een polarisatie.

Deze discussie over privatiseringen komt ongelegen voor de Chinese president Hu Jintao, premier Wen Jiabao en de partijleiding van de “communistische” partij. De partijleiding wil een discours naar voor brengen over een “harmonieuze samenleving”. De afgelopen jaren zijn echter 60 miljoen jobs verdwenen door het privatiseringsprogramma en de afbouw van de openbare sector.

De autoriteiten hebben gereageerd door het blokkeren van websites met petities tegen privatiseringen. Zo werd ook de website ‘De vlag van Mao Zedong’ geblokkeerd, dat is een forum van linkse kritiek op het regeringsbeleid. Wellicht werd de petitie vanuit dit forum gelanceerd.

De ondertekenaars vragen het nationale partijcongres om nieuwe privatiseringen tegen te houden en zich te verzetten tegen een wetsvoorstel rond het privaat bezit. Onder de ondertekenaars bevinden zich een vroeger hoofd van het Nationaal Instituut voor de Statistiek en verschillende prominente academici van de Centrale Partijschool in Peking.

Deze critici komen niet zozeer op voor een terugkeer naar de ‘centrale planning’ onder Mao, maar eerder voor een gemengde economie met een sterke staatsinterventie. In zekere zin lopen hun standpunten gelijk met die van sociaal-democraten van de oude stempel in West-Europa. Ze geven echter wel toe dat het economisch beleid in China de afgelopen 10 jaar sterk beïnvloed werd door het neoliberalisme.

Grootschalig privatiseringsprogramma

Het verzet tegen het regeringsbeleid zorgde er een jaar geleden voor dat het wetsvoorstel over privaat bezit werd teruggetrokken voor “verdere amendering”. De petitie die nu circuleert beoogt een gelijkaardig effect. Sindsdien werd het wetsvoorstel licht aangepast en er werd voor geijverd om het op de agenda te zetten van het partijcongres.

Het is moeilijk om een inschatting te maken van de omvang van het privatiseringsproces in China aangezien het in een aantal gevallen illegaal wordt doorgevoerd door lokale regeringen of autoriteiten. De centrale regering probeert de controle te behouden over het privatiseringsproces, maar is terughoudend om cijfermateriaal hierover te publiceren.

Zoals de professor X.L. Ding uit Hong Kong stelde gebeurt de overdracht van goederen en winsten van staatsbedrijven naar private bedrijven “op een massale schaal, en omvangrijker dan wat de meeste observatoren denken.” Volgens het onderzoek van Dint was er begin jaren 1990 jaarlijks een overdracht ter waarde van 6 tot 12 miljard dollar. Sindsdien is het ritme nog hoger geworden.

Wetsvoorstel legaliseert ook illegale privatiseringen

Het wetsvoorstel rond privaat bezit legaliseert de huidige situatie en keurt ook de illegale privatiseringen goed. De discussie rond dit wetsvoorstel toont aan dat er steeds meer ongenoegen is en zelfs verdeeldheid in de schijnbare monoliet van de heersende partij. Die verdeeldheid is een uitdrukking van ongenoegen aan de basis, onder de arbeiders en boeren die het meeste verliezen bij het doorvoeren van steeds meer kapitalistische elementen in China.