Bangladesh. Leger komt tussen in aanhoudende politieke crisis

Vanaf 11 december is het leger in Bangladesh overgegaan tot een erg zichtbare aanwezigheid in het land om de wetten en de orde te garanderen. Dat is althans de versie van het presidentiële bevel. Het leger patrouilleert door de belangrijkste straten en pleinen en houdt de wacht voor de belangrijkste gebouwen.

Khalid Bhatti, Socialist Movement Pakistan, Lahore

Deze machtsontplooiing doet de angst voor een militaire machtsovername vergroten. Het lijkt erop dat het leger slechts een stap verwijderd is van een volledige machtsovername. Als de gewelddadige confrontaties, wegblokkades of protestbetogingen de komende weken blijven duren, is het waarschijnlijk dat de generaals zullen tussenkomen en de noodtoestand afroepen. Het leger bereidt ook een operatie voor tegen de meest actieve politieke activisten van de oppositiepartijen. Het lijkt erop dat de situatie oncontroleerbaar geworden is voor de president die enkel kan terugvallen op bescherming door het leger.

De president riep de hulp van het leger in toen de alliantie van oppositiepartijen aankondigde dat het van plan was om het presidentieel paleis te belegeren. Daarmee wilden de partijen de voorlopige regering ertoe dwingen om haar beloftes te realiseren. De oppositiepartijen hebben nu echter hun geplande actie afgeblazen. Dat heeft er niet toe geleid dat de troepen uit het straatbeeld zijn teruggetrokken.

De voormalige majoor-generaal Syed Mohamed Ibrahim stelde dat een terugtrekking van de troepen “prematuur en gevaarlijk voor de politieke toekomst van het land” zou zijn. Hij stelde: “Op dit ogenblik kunnen we de mogelijkheid van een noodtoestand uitsluiten, maar de geschiedenis leert ons dat indien de huidige situatie dezelfde blijft, een militaire heerschappij op de agenda zal staan.” Een andere politieke analist stelde: “Er is geen noodtoestand op dit ogenblik, maar we kunnen het niet uitsluiten. De onmiddellijke taak van het leger is het onderdrukken van protestbetogingen en het herstellen van de autoriteit van de voorlopige regering onder leiding van de president.”

Bezorgdheid van het imperialisme

De VS en andere imperialistische machten hebben hun bezorgdheid rond deze situatie al laten blijken. Amerikaanse en Britse diplomaten proberen in de hoofdstad Dhaka de situatie te kalmeren. Ze hadden ontmoetingen met zowel de president als oppositieleiders om de aanhoudende politieke crisis op te lossen. Ze proberen de president en de legerleiding ervan te overtuigen om niet onmiddellijk de noodtoestand af te kondigen. Voor hen zou dat enkel de situatie verder destabiliseren.

De Britse vertegenwoordiger Anwer Choudhury stelde: “Ik hoop dat de militaire aanwezigheid in Dhaka tijdelijk zal zijn en niet onomkeerbaar zal worden. We zijn bezorgd over de politieke situatie die niet enkel de politieke stabiliteit bedreigt, maar ook de sociale en economische stabiliteit van het land.”

De Amerikaanse ambassadeur Patricia A Butenis stelde: “De situatie is niet gezond. We moedigen de belangrijkste partijen aan om hun meningsverschillen bij te leggen en de crisis te beëindigen. De discussies rond de verkiezingen zijn fundamenteel politiek en vereisen dus een politieke oplossing. Een militaire tussenkomst zal de situatie enkel erger en complexer maken. We hebben het duidelijk gemaakt aan alle kanten dat we geen steun zullen geven aan een gelijk welke stap naar chaos en onstabiliteit. De voorlopige regering duwt de situatie in die richting.”

Het wordt duidelijk dat het VS-imperialisme haar hoop vestigt op oppositieleider Hasina Wajid om deze terug aan de macht te laten komen. Voor hen zou Wajid een belangrijke bondgenoot vormen in de oorlog tegen het terrorisme en zou Wajid sterker ingaan tegen de opkomst van het islamfundamentalisme. Het VS-imperialisme kiest duidelijk de kant van Hasina Wajid en probeert de voorlopige regering onder druk te zetten om haar beloftes na te komen voor de verkiezingen van 23 januari, net zoals dat geëist wordt door de oppositie.

Het VS-imperialisme beseft dat de verkiezingen kunnen leiden tot een problematische situatie als de aftredende alliantie van 4 partijen wint. Dat zou betekenen dat de nieuwe regering mee zou gevormd worden door de belangrijke fundamentalistische partij, Jamat-e Islami. Een overwinning van die alliantie zou leiden tot een verdere versterking van het islamfundamentalisme, wat niet goed zou uitkomen voor het VS-imperialisme op dit ogenblik. Ook vreest het VS-imperialisme dat een mogelijke militaire machtsovername de invloed van de islamitische extremisten in het leger enkel zou versterken.

Democratische rechten in gevaar

De militaire machtsontplooiing vormt een bedreiging voor de democratische rechten van de bevolking. De regering heeft al een verbod uitgevaardigd op betogingen en publieke bijeenkomsten op de belangrijkste straten van Dhaka. Het leger heeft een geschiedenis van repressie en massale schendingen van de mensenrechten.

Tijdens de laatste militaire optredens in het land (in 2002) vielen meer dan 70 dodelijke slachtoffers, vooral politieke activisten, nadat ze werden opgepakt door het leger voor ondervraging. Overheidsrepressie en machtsmisbruik nemen toe. De vorige regering, onder leiding van Khalida Zia, had een bijzondere paramilitaire kracht ingesteld om stakingen van arbeiders te onderdrukken. Deze kracht is vooral berucht voor het neerschieten van vreedzame stakers.

Meer dan 800 arbeiders, voornamelijk uit de textielsector, werden ernstig gewond tijdens stakingsacties of het organiseren van stakersposten. De speciale paramilitaire krachten maken willekeurig gebruik van traangas en de matrak om betogers aan te pakken om zo betogers te ontmoedigen. De vorige regering voerde ook nieuwe wetten in om de arbeidersrechten op stakingen en protest te beperken. Als het leger verder gaat en nu effectief de noodtoestand uitroept, zal dit leiden tot meer inbreuken op de democratische en de mensenrechten van de bevolking.