Asiel. Marco Veruggio: “Holle woorden van politici staan in contrast met solidariteit van bevolking”

Naar aanleiding van de zomerschool van het CWI eind juli spraken we met Marco Veruggio, woordvoerder van ControCorrente, de Italiaanse afdeling van het CWI. We hadden het met hem over de schrijnende situatie van vluchtelingen die over zee Italië proberen te bereiken en de reacties van de Italiaanse bevolking daarop. Interview door Pietro (Brussel).

Marco, hoe is de situatie aan de Italiaanse kust?

“Iedereen herinnert zich hoe een boot vol vluchtelingen op zee zonk waarbij in één klap 800 tot 900 doden vielen. Dit incident zorgde ervoor dat wereldwijd de aandacht werd gevestigd op de menselijke ramp op enkele kilometers van de Europese kust. Dat is ondertussen enkele maanden geleden. Ondanks het vreselijke en eerder apocalyptische karakter van die ramp, was het geen uitzondering. Er volgden nog tal van gelijkaardige tragedies. Duizenden mensen riskeren elke dag hun leven. Het gaat vooral om jongeren uit sub-Sahara Afrika en uit het Midden-Oosten, mensen die de oorlog en vernielingen proberen te ontvluchten.

“Het ‘gewone’ karakter van deze tragedies blijkt uit de cijfers. In 2014 waren er al meer dan 3.000 doden onder vluchtelingen die de zee probeerden over te steken. De Middellandse Zee is volgens de Verenigde Naties de meest dodelijke ‘vluchtelingenroute’ ter wereld. Deze cijfers zijn wat abstract, maar het gaat om levens die verloren gaan, om jongeren die de oorlog en armoede achter zich willen laten. Het toont de brutaliteit van het kapitalistische systeem.”

De meeste vluchtelingen proberen via Libië de zee over te steken. Wat is de situatie in dat land?

“De militaire interventie door Frankrijk en Groot-Brittannië, gesteund door de toenmalige Italiaanse president Napolitano, heeft het regime van Khadaffi inderdaad weg gekregen. Maar tegelijk werd de territoriale integriteit van het land verwoest. Er is geen staatsapparaat meer. Er bestaan enkel politieke entiteiten die elkaar niet erkennen. Met de lappendeken van clans en stammen en de activiteiten van verschillende djihadistische groepen vormt dit een explosieve cocktail.

“Aan de Libische kust zijn er grote gevangenenkampen met tienduizenden vluchtelingen uit Nigeria, Ethiopië, Eritrea, Somalië, Ghana of Soedan. De meesten leven er in totale armoede en semi-slavernij. Ze worden gebruikt als pasmunt voor lucratieve winsten van mensensmokkelaars. Deze mensen moeten duizenden euro betalen om naar Europa te reizen. In handen van de smokkelaars worden ze gebruikt om de winsten van lokale oligarchen te vergroten. Dat is waarom het aantal vluchtelingen via Libië toeneemt en waarom er nog meer vluchtelingen zullen vertrekken.

“Volgens schattingen van NGO’s die in Libië actief zijn, staan er meer dan een miljoen vluchtelingen te wachten om naar Europa te komen via Italië.”

Hoe reageren politici en gewone mensen in Italië?

“De tragedies hebben miljoenen mensen geschokt, zeker de gewone Italianen die net aan de andere kant van de Middellandse Zee leven. Maar er is ook ruimte voor reactionaire ideeën, zoals die van de extreemrechtse Lega Nord die de rampen probeert te gebruiken voor een antimigrantenretoriek.

“Zoals voorspelbaar hebben alle politieke leiders, van Salvini tot Vendola, van de gelegenheid gebruik gemaakt om over zich te laten spreken door allerhande onwaarschijnlijke oplossingen voor te stellen. De secretaris van de Lega Nord liet zich bijvoorbeeld opmerken met de suggestie dat de bootjes best op zee tot zinken gebracht worden. Dat is een revolterende gedachte die vooral wijst op de menselijke armoede van diegenen die ze brengen.

“Maar we moeten ervoor opletten dat we niet in een moralistische retoriek vervallen waarbij de echte verantwoordelijken voor de ramp buiten schot laten. De gevestigde partijen in de regering en de meeste oppositiepartijen steunen al jarenlang de internationale politiek van de EU, zo steunden ze de bombardementen op Libië in 2011 die een belangrijke rol speelden om tot de huidige situatie te komen.

“Het vacuüm ter linkerzijde laat de ontwikkeling van racistische ideeën in de samenleving toe. Die samenleving kreeg het al hard te verduren door het jarenlange besparingsbeleid en de economische crisis. De afgelopen weken was er een explosie van antimigrantenwoede in volksbuurten van Rome en Treviso. De mensen werden er gebruikt door extreemrechtse groepen zoals CasaPound of Forza Nuova. Bovendien wordt hulpverlening aan vluchtelingen in veel plaatsen gecontroleerd door ofwel ‘rode’ coöperatieven ofwel door de maffia die er grote winsten op maakt.”

Wat was de impact van operatie Mare Nostrum en het agentschap Frontex?

“Toen op 3 oktober 2013 een boot op enkele kilometers van Lampedusa zonk waarbij 266 doden vielen, was er heel wat debat en kwam er nationale en internationale druk. De regering onder leiding van Enrico Letta besloot om maatregelen te nemen om gelijkaardige toestanden te vermijden.

“Onder druk van de publieke opinie, het Vaticaan en delen van de Europese Unie, besloot de regering om operatie ‘Mare Nostrum’ van start te laten gaan op 14 oktober 2013. Het belangrijkste doel was van humanitaire aard en bestond uit het redden van vluchtelingen op zee. Op een jaar tijd waren er 558 interventies op zee en werden meer dan 100.000 mensen gered.

“Ondanks het succes werd de operatie gestopt als gevolg van besparingen in de publieke uitgaven. Mare Nostrum werd vervangen door Frontex, dat controle uitoefent op de grenzen en beperkte reddingsoperaties op zee uitvoert.”

Welk standpunt neemt ControCorrente in?

“Om nieuwe catastrofes te vermijden, moet er onmiddellijk een nieuwe internationale reddingsoperatie komen op zee, in de internationale wateren en indien nodig ook in de zee voor Libië.

“Iedereen moet hulp krijgen. Elke bedenking over het migratiebeleid moet daar los van staan. De Italiaanse burgerij is niet bereid om alle kosten te dragen die verbonden zijn aan de herinvoering van een operatie als More Nostrum. Italië vraagt Europese steun. De kosten voor hulpverlening mogen niet gepaard gaan met besparingen in andere sociale uitgaven of door nieuwe belastingen voor de werkenden en de middenklasse. Dat zou enkel tot meer verdeeldheid leiden. De Europese Unie vandaag blijft echter aandringen op meer ‘inspanningen’ en besparingen zoals in Griekenland.

“Alle oplossingen van de gevestigde politici in Italië en Europa – van steun aan de ‘legitieme’ regering van Tobrouk over het sturen van vredestroepen naar Libië, een blokkade van de Middellandse Zee tot het openen van asielcentra in Libië om te beslissen wie naar Europa mag – lijken weinig zoden aan de dijk te brengen. Het bevestigt de onmogelijkheid van de gevestigde politici in Europa om een antwoord te bieden op de grote uitdagingen van vandaag.

“De holle woorden van de gevestigde politici de afgelopen jaren staan in een contrast met de spontane solidariteit van de bewoners van Lampedusa, Palermo of Catania. Dat is het beste antwoord op diegenen die zoals tal van vertegenwoordigers van de politieke kaste cynisch gebruik proberen te maken van de tragedies. De solidariteit en generositeit van de Italiaanse burgers zullen echter niet volstaan om dergelijke rampen te vermijden. We moeten het systeem veranderen.

“Er is een onmiddellijk probleem, we mogen duizenden mensen niet laten sterven. Dit moet direct aangepakt worden door alle beschikbare middelen te mobiliseren. Maar in het kader van een kapitalistische economie met speculatie op grondstoffenprijzen, ellende en conflicten die aangewakkerd worden door het westerse imperialisme (inclusief het Italiaanse), is massale migratie een onvermijdelijk fenomeen. Het is niet mogelijk om Europa af te sluiten, er is een politieke oplossing nodig.

“Enkel een samenleving zonder armoede, uitbuiting van werkenden en oorlog, kan ervoor zorgen dat elke mens de keuze heeft om waardig in eigen land te wonen of om naar een ander land te trekken zonder negatieve gevolgen die aan deze keuze verbonden zijn.

“Dat is wat wij onder een socialistische samenleving verstaan. Een eerste stap in de richting van zo’n samenleving is een duidelijk beleid die een einde maakt aan de praktijken waarbij met ons belastinggeld militaire avonturen in het buitenland worden aangegaan of waarbij louche transacties van mensensmokkel en opvang mogelijk worden gemaakt.”