Chantage van trojka doet Syriza stap achteruit zetten

Het kwam dan toch tot een akkoord tussen de Griekse onderhandelaars en de crediteurs (de trojka van EU, IMF en Europese Centrale Bank). Het huidige programma wordt vier maanden verlengd. Er zijn verslagen dat de Griekse delegatie aan openlijke chantage van de eurogroep werd onderworpen. De eurogroep omvat de ministers van Financiën van de eurozone. De Griekse regering kreeg er te horen dat er binnen de paar dagen kapitaalcontrole zou moeten ingevoerd worden indien ze niet instemde.

Artikel op basis van een langer nog te verschijnen interview met Nikos Anastasiades

De centrale elementen van dit akkoord omvatten het Griekse akkoord met het kader van het ‘memorandum’ (het besparingsakkoord) voor de komende vier maanden, Griekenland krijgt enkel een volgende betaling indien het ‘positief’ wordt geëvalueerd door de trojka, Griekenland moet alle schulden op tijd terugbetalen, het land moet het overgrote deel van de opbrengst van de besparingen gebruiken om de schulden terug te betalen en Griekenland mag geen “eenzijdige acties” ondernemen.

Het is duidelijk dat dit akkoord een grote stap achteruit is. Het akkoord kan dan wel vermijden dat Griekenland onmiddellijk uit de euro wordt gezet, de prijs die hiervoor betaald wordt is bijzonder hoog. Ondanks de positieve propaganda van premier Tsipras is het evident dat Athene grote toegevingen deed, onder meer door terug te komen op de eisen om de schuldenberg deels af te schrijven.

Syriza stelt dat dit het ‘beste’ was dat eruit te halen was onder de druk van een kapitaalvlucht vanuit Griekse banken en de dreiging van een chaotische bankenrun. “We hebben tijd gewonnen”, zegt Syriza. Maar tijd om wat te doen? Het akkoord betekent dat Athene zich moet beperken tot hervormingen die aanvaardbaar zijn voor de crediteurs. De voorstellen van Syriza moeten door de eurogroep en de trojka goedgekeurd worden, in april is er al een deadline. Tenzij Syriza de dictaten aanvaardt, komen er geen nieuwe leningen die nodig zijn om de schuldenberg van 320 miljard euro te herfinancieren.

Betekent dit nu dat “alles verloren” is? Dat hangt af van de strijd van de Griekse werkende bevolking. De arbeidersbeweging en de sociale bewegingen zullen strijd moeten leveren om hun verkiezingsoverwinning op het establishment ook in de praktijk af te dwingen. De trojka zal er alles aan doen om Syriza binnen de krijtlijnen van de kapitalistische EU te houden. De regering zit tussen twee vuren. Tot wat dit zal leiden, is moeilijk te voorspellen omdat het het resultaat zal zijn van een strijd tussen levendige krachten.

Syriza moet de Griekse bevolking de waarheid zeggen. Als de regering toegevingen deed om tijd te winnen en een strategisch plan door te voeren om de besparingen te stoppen, dan zal de bevolking dit begrijpen en de strijd vervoegen.  Als dit niet gebeurt, zal de Griekse regering steeds meer de weg van collaboratie met de EU en de lokale elite aangaan waarbij de elite de agenda bepaalt.

Syriza verdedigt geen socialistisch programma. De partijleiders willen koste wat het kost binnen de kapitalistische eurozone blijven. Dit betekent dat de Griekse werkenden gevangen blijven in het keurslijf van het kapitalisme van het Europa van het kapitaal waarbij de logica van de ‘eengemaakte markt’ en de dictaten van de trojka worden aanvaard.

De Griekse minister van Financiën Varoufakis beweerde dat het akkoord Griekenland toelaat om de fiscale doelstellingen dit jaar aan te passen waardoor er een lager overschot nodig is. Er is een “creatieve vaagheid” over de toekomstige fiscale normen voor Griekenland. De Griekse regering zegt dat dit moet toelaten om een beleid te voeren dat antwoordt op de humanitaire ramp. Het klopt dat enkele miljarden euro het lot van de hardst geraakte lagen van de Griekse bevolking enorm kunnen verlichten. De werkende bevolking zou dit, zeker voorlopig, zien als een stap vooruit, zeker in vergelijking met wat de vorige regering deed.

Maar het zal niet genoeg zijn voor alle geplande hervormingen voor de werkende bevolking en de nodige massale publieke investeringen. Grote delen van het ‘programma van Thessalonika’, op zich een stap achteruit tegenover vorige programma’s van Syriza, zullen minstens uitgesteld worden. Dit zal geen antwoord bieden op de schade die is aangericht door de krimp met 25% van het BBP de afgelopen vijf jaar. Als de regering van Syriza instemt met de drastische voorwaarden die de Duitse kapitalisten eisen, dan zal dit door de Griekse werkenden vroeg of laat gezien worden als een bocht of een capitulatie.

De leiders van Syriza waren al enige tijd onduidelijk rond sommige aangekondigde maatregelen, zoals de heropstart van de publieke omroep ERT. Er werd beweerd dat geen nieuwe privatiseringen zouden doorgevoerd worden, maar nu wordt gesproken over de mogelijkheid van betrokkenheid van private bedrijven in de ‘ontwikkeling’ van faciliteiten.

Er is een enorme publieke steun voor een radicaal anti-besparingsbeleid. Op 15 februari kwamen meer dan 100.000 mensen bijeen op een betoging in Athene waar de aanvankelijke voorstellen van Syriza werden ondersteund. Er was een strijdbare sfeer. Het fascistische Gouden Dageraad en het reactionaire nationalisme werden naar de achtergrond geduwd door de sfeer van verzet tegen de trojka en tegen het imperialisme. Maar liefst 66% van de kiezers van Gouden Dageraad stelden dat ze het eens zijn met de aanpak van Syriza. Het toont de enorme actieve steun die kan georganiseerd worden in een stoutmoedige strijd tegen de trojka op basis van een duidelijk programma tegen de besparingen en voor socialisme, met een verwerping van de schulden, een stopzetting van de besparingen, kapitaalcontrole, een staatsmonopolie op buitenlandse handel en democratisch publiek bezit van alle grote bedrijven en banken zodat de behoeften van de meerderheid centraal zouden staan in plaats van de inhaligheid van een kleine minderheid. Samen met een internationalistische oproep aan de werkenden in de rest van Europa zou dit een enorm effect hebben.

Zelfs indien Syriza gewoon vasthield aan het programma van Thessalonika, dan zouden de werkenden en armsten in het land enthousiast mobiliseren voor de toepassing ervan en zou dit een actieve steun krijgen van werkenden doorheen Europa die tegen hun eigen besparingsregeringen ingaan.

Als de linkerzijde geen weg vooruit aanbiedt en de middenklasse samen met grote delen van de werkende klasse gefrustreerd en gedemoraliseerd raakt, zet dit de poort open voor een terugkeer van Nieuwe Democratie en andere besparingspartijen. Het kan ook leiden tot een nieuwe groei van Gouden Dageraad. De inzet is dus bijzonder groot voor de Griekse en de Europese werkende bevolking.