Het einde van Pegida in Duitsland? Beweging uiteen gevallen, gevaar blijft

Sinds oktober vorig jaar werden rechtse betogingen tegen de ‘islamisering’ georganiseerd in de Duitse stad Dresden. Het initiatief kreeg navolging in de rest van het land. Na een splitsing in het organiserende comité van Pegida nam het aantal deelnemers aan de acties van beide kampen in de splitsing drastisch af. Maar Pegida is nog niet volledig verdwenen. Allerhande neonazi’s maakten van het kortstondige offensief gebruik om hun gewelddadige campagnes op te voeren. Waakzaamheid blijft dan ook nodig.

Artikel door Michael Koschitzki vanuit Duitsland

Volgens cijfers van de politie kwamen er op maandag 9 februari nog ongeveer tweeduizend aanhangers van Pegida op straat in Neumarkt, in de buurt van Dresden. Sommigen stellen dat het aantal betogers groter was, tot 3.000. In vergelijking met het hoogtepunt van Pegida is dat een serieuze daling. Het blijft natuurlijk wel beangstigend dat een racistische betoging duizenden mensen op de been kan krijgen.

De betoging werd toegesproken door Lutz Bachmann wiens ontslag als leider van Pegida ondertussen al lang vergeten leek. De centrale spreker was Götz Kubitschek, een schrijver en voortrekker van de Neue Rechte (nieuw rechts), een beweging die veel steun geniet in neonazikringen. Eerder sprak Kubitschek al op een betoging in Leipzig. Binnen het organiserend comité van Pegida was er verdeeldheid over Bachmann en Legida, de lokale versie van Pegida in Leipzig. Dat leidde tot een splitsing. Er was geen meningsverschil over het feit dat de beweging ingaat tegen vluchtelingen en moslims, wel over de vraag hoe openlijk Pegida met nazihooligans kan geassocieerd worden. Ook was er discussie over de rol van Lutz Bachmann die selfies maakte terwijl hij zich als Hitler voordeed.

De nieuwe rechts-populistische conservatieve partij Alternative für Deutschland (AfD) heeft de steun aan Pegida beperkt. Ondanks de racistische uitspraken van partijkopstuk Alexander Gauland kon AfD de aanwezigheid van neonazi’s in Pegida niet zomaar aanvaarden, het botst immers met het imago dat de partij hoog wil houden. De AfD steunde de voormalige Pegida-woordvoerder Kathrin Oertel die een meer gematigde scheurgroep opzette. Onder de noemer ‘Directe democratie voor Europa’ bracht deze groep op 8 februari 500 mensen op de been.

De splitsing heeft de tegenstellingen blootgelegd tussen de verschillende fracties binnen Pegida en de leiding ervan. Oertel en co waren eerder vertegenwoordigers van de rechterzijde van de conservatieve christendemocraten (CDU) en de rechts-populistische AfD, terwijl Bachmann, Siegfried Däbritz en co meer overhellen naar Nieuw Rechts en geen probleem hebben met betrokkenheid van groepen als HoGeSa (Hooligans Gegen Salafisten), de neonazipartij NPD en andere groepen. Ze proberen allemaal nog te mobiliseren, onder meer door te pleiten voor een agressieve opstelling tegen Rusland of, zoals in het geval van Oertel, door in te spelen op de algemene afkeer tegenover het vrijhandelsakkoord TTIP.

“De schoot is vruchtbaar nog waaruit dit kroop”…

Dat is wat Bertolt Brecht schreef in ‘De weerstaanbare opkomst van Arturo Ui’, zijn stuk over Hitler en de nazi’s. Hetzelfde zou ook passen in het verhaal van Pegida. Het geruzie onder de organisatoren heeft velen van de betogingen weggehouden. Maar zelfs indien enkel de harde kern nog betoogt, moet opgemerkt worden dat deze kern beangstigend groot is. De conservatieve laag van de kleinburgerij die bij gebrek aan een links alternatief open staat voor racistische ideeën is er nog steeds. Bij een deel van deze laag zijn de racistische vooroordelen geconsolideerd. Het is mogelijk dat nieuwe racistische acties ontstaan tegen de opvang van vluchtelingen, de islam, … Dit kan onder de naam Pegida of andere organisaties. De acties van Pegida hebben het zelfvertrouwen van neonazi’s en racisten versterkt, een verdere radicalisering van delen van Pegida is mogelijk. Op vrijdag 6 februari verzamelden 40 neonazi’s met fakkels voor een vluchtelingencentrum in Dortmund. Op een bepaald ogenblik kunnen ze de dreigementen in daden omzetten. Het aantal aanvallen op vluchtelingencentra is al verdubbeld, volgens sommige cijfers zelfs verdrievoudigd, sinds het begin van de Pegida-acties.

Verzet is beslissend

Wie enkel de gevestigde media volgt, kan misschien denken dat het grootste probleem van Pegida te vinden is bij interne conflicten onder de leiding. De problemen van Pegida zijn evenwel vooral het resultaat van het verzet tegen racisme op straat. Er waren grote tegenacties die druk zetten op Pegida en interne spanningen versterkten. De mobilisaties zorgden ervoor dat werd gesproken over Pegida, AfD en co, waar die groepen voor staan en vooral ook over alternatieven erop.

De uitbreiding van Pegida doorheen Duitsland en Europa werd sterk gehinderd door de tegenacties. Elke poging om een lokale variant op te zetten, leidde tot protest. Op een bepaald ogenblik waren er tot 100.000 tegenbetogers op een dag. In Freiburg was er een betoging met 20.000 aanwezigen, de grootste betoging in de geschiedenis van deze stad. Op de tegenacties waren er heel veel jongeren die zich verzetten tegen racisme.

Er is geen reële verspreiding doorheen Europa gekomen. Het verzet tegen Pegida is daarentegen wel doorheen Europa verspreid geraakt. In de Zweedse stad Malmö waren er op 9 februari 3.000 tot 5.000 antiracistische betogers tegen enkele tientallen Pegida-aanhangers. In Wenen botste Pegida op 5.000 antiracisten.

De tegenbetogingen in Dresden en de rest van Duitsland tonen wat mogelijk was geweest indien organisaties zoals Die Linke en de vakbonden een ernstige campagne hadden gevoerd met inhoudelijk materiaal en een gezamenlijke mobilisatie. Een links alternatief op de angst voor de toekomst, het tekort aan huisvesting, oorlog, … en het weerleggen van de zogenaamde ‘antwoorden’ van Pegida, AfD en co is nodig. Dat zou de racisten kunnen terugdringen.

We moeten blijven mobiliseren tot alle lokale varianten van Pegida verdwenen zijn. Er is op 28 februari een nationale betoging in Dresden onder de slogan “Samen voor een beter leven – solidariteit met vluchtelingen”. Er zijn ook antifascistische blokkades gepland in Dortmund op 28 maart, gezien de lokale dreiging daar is ook dat een belangrijk initiatief.

[box type=”shadow” ]En bij ons?

Pegida Vlaanderen heeft door de terreurdreiging nog steeds geen toelating om een eerste actie in Antwerpen te organiseren. De groep heeft al twee woordvoerders versleten en wil nu naar eigen zeggen absoluut betogen op 2 maart, zelfs indien dit door de politie wordt verboden.

Ondertussen is in Sint-Niklaas een lokale actie gehouden door aanhangers van Vlaams Belang en radicalere groepen, waaronder neonazi’s. Zij verzamelden naar eigen zeggen 50 mensen op een eerste actie en afgelopen maandag 100.

De eerste actie ging gepaard met een tegenactie met een 50-tal aanwezigen, waaronder ook vertegenwoordigers van Blokbuster. Bij de tweede actie was er spijtig genoeg geen tegenactie. [/box]