Interimarbeid vervangt meer en meer vaste jobs

Interimwerk, in principe voorbehouden voor kleine en middelgrote ondernemingen die geconfronteerd worden met afwezig personeel of met een tijdelijke toename van het werk, wordt tegenwoordig op grote schaal toegepast ter vervanging van “vaste jobs”. Bedrijven beschikken daardoor over een enorm flexibele werknemer. Van kwaliteitsvolle jobs is er geen sprake meer. Een voltijds arbeidscontract van onbepaalde duur wordt vandaag vaak vervangen door flexibele weekcontracten.

Yves Drieghe

Uitzendarbeid is in België in de jaren ’50 ontstaan en bleef sindsdien sterk groeien. Tussen 1990 en 2000 kende de uitzendsector een gemiddelde jaarlijkse groei van ongeveer 10%. In het begin werd uitzendarbeid gebruikt om pieken van meer werk op te vangen, nu wordt uitzendarbeid gebruikt als flexibiliteitsinstrument en wordt het op grote schaal toegepast ter vervanging van vaste jobs.

Nochtans mag interimarbeid enkel toegepast worden bij een “tijdelijke toename” van het werk, voor het uitvoeren van “uitzonderlijk werk” of ter vervanging van een vaste arbeider die ziek is of afwezig wegens vakantie. In de praktijk worden uitzendkrachten gebruikt en uitgebuit om aan de schandalige eisen van bedrijven te voldoen inzake flexibiliteit. Geen vaste uurroosters, weekcontracten en in veel gevallen zelfs dagcontracten,… Bovendien wordt van de uitzendarbeider verwacht om op elk moment van de dag klaar te staan om bij te springen waar nodig!

Bedrijven beschikken daardoor over een enorme fexibele werknemer, van kwaliteitsvolle jobs is er geen sprake meer. Uitzendkrachten werken vaak in minder gunstige omstandigheden, onder slechte arbeidsvoorwaarden, in onzekerheid en tegen een lager loon.

Volgens Federgon, beroepsfederatie van uitzend- en wervingskantoren, zijn de meeste uitzendarbeiders tevreden en kiezen ze bewust voor uitzendarbeid, volgens een enquête van SOBEMAP heeft slechts 11% van de ondervraagde uitzendkrachten zelf voor het systeem van uitzendarbeid gekozen.

Wat uitzendkrachten als zwakke punten ervaren zijn meestal elementen eigen aan het systeem: het tijdelijke karakter, de duur van de overeenkomsten, gebrek aan erkenning, te lange periodes van inactiviteit enz…

Federgon is dan weer heel tevreden, want de Belgische uitzendsector is een groeiende en winstgevende sector en stelt per jaar 316.000 uitzendkrachten te werk. Dit wil zeggen dat de meer dan 300.000 uitzendkrachten geen zekerheid op een vast inkomen hebben, geen vaste uurroosters, geen zwangersschapsverlof, en wat bij ziekte? Uitzendkantoren verwachten dus een schandalig hoge flexibiliteit van hun uitzendkrachten.

Uitzendarbeid is een vrije en ongecontroleerde ontwikkeling van flexibele arbeid met een heel onzeker statuut, terwijl de meeste arbeiders precies zekerheid willen. Die onzekerheid leidt tot een grotere kwetsbaarheid: uitzendkrachten die opkomen voor hun rechten kunnen heel eenvoudig aan de zijlijn worden gezet na afloop van hun overeenkomst.

Uitzendarbeid in bedrijven is er ook op gericht om de solidariteit tussen arbeiders te breken en sociale strijd af te remmen. Tijdens stakingen worden de stakende vaste arbeiders vaak vervangen door uitzendkrachten die de taken van de vaste arbeiders tijdelijk overnemen. Dit terwijl het verboden is om uitzendkrachten aan het werk te zetten tijdens een staking. Zodra het uitzendbureau van de situatie op de hoogte is, mag het geen uitzendkrachten meer uitzenden naar het bedrijf en moeten de uitzendkrachten die nog aan het werk zijn teruggeroepen worden.

Overtredingen op dit verbod op tewerkstelling kunnen zware gevolgen hebben voor het uitzendkantoor, zelfs de intrekking van hun erkenning is mogelijk. Maar toch gebeurt het dat uitzendkrachten aan het werk blijven tijdens stakingen, uit schrik hun job te verliezen. Dit zorgt ervoor dat arbeiderseenheid in een bedrijf makkelijker te breken is. Bedrijven maken daar handig gebruik van.

In tal van gevallen worden de rechten van uitzendkrachten met de voeten getreden:

– Zo moet voor elke nieuwe opdracht een nieuw contract worden ondertekend. Vaak wordt in realiteit het contract pas getekend een week na de reeds gewerkte dagen. Het is een algemene praktijk om op vrijdag het contract van de voorbije week te tekenen.

– Ook uitzendkrachten hebben recht op een eindejaarspremie. Ze hebben recht op een gelijke behandeling zoals alle arbeiders van het bedrijf. Vaak lopen ze het risico geen eindejaarspremie te ontvangen van het bedrijf omdat ze niet aan de anciënniteitsvoorwaarden voldoen. Zo moet de uitzendkracht 65 dagen terwerkgesteld zijn. Bepaalde afwezigheidsdagen, zoals wegens ziekte of ongeval worden gelijkgesteld.

– En zoals eerder gezegd: een bedrijf mag enkel beroep doen op uitzendarbeid bij tijdelijke toename van het werk, voor het uitvoeren van uitzonderlijk werk of ter vervanging van een vaste arbeider.

In heel wat bedrijven is interimwerk de vaste norm. Zo hoorden we van een jongere dat er bij Tupperware, wereldwijd één van de belangrijkste producenten van kunststof, werknemers zijn die al 8 jaar ‘tijdelijk’ werk verrichten. Arbeiders met een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur worden niet vervangen door arbeiders met een gelijkaardige overeenkomst, maar door interimmers. Goed voor uitzendbedrijf Vedior, het uitzendkantoor dat een vestiging heeft binnen Tupperware.

Ook bij een containeroverslagbedrijf uit Vilvoorde is dit de norm geworden. Cargovil telt ruim tweemaal meer uitzendkrachten dan werknemers met een vast arbeidscontract. Tegenover een (dag)gemiddelde van 43 eigen werknemers werken er gemiddeld 84 uitzendarbeiders. In gewerkte uren uitgedrukt geeft dat een verhouding van 2,35 uitzendkrachten voor elke vaste werknemer.

Daarmee voert Cargovil volgens het ACV de top-10 aan van bedrijven die verhoudingsgewijze het meeste gebruik maken van uitzendarbeid. Volgens Ronald Van Riet, dienst ondernemingen van het ACV, waren er in 2002 reeds 22 bedrijven met meer uitzendkrachten dan vaste werknemers. Over een tijdelijke vervanging van een vaste arbeiders is er absoluut geen sprake meer!

In absolute cijfers is De Post de grootste gebruiker van interimarbeid, met gemiddeld 357 uitzendkrachten per dag. Vandaar dat er vaak interimkantoren in de postgebouwen te vinden zijn.

Beleidsvoorstellen Vandenbroucke geven Federgon vertrouwen!

Federgon, de beroepsfederatie van uitzend- en wervingskantoren, voorziet samen met de Vlaamse Minister voor Werk Frank Vandenbroucke een grotere rol voor uitzendbedrijven op de arbeidsmarkt. Het excuus is dat uitzendarbeid voor veel werknemers een toegangspoort kan betekenen naar een vaste job. Daarom willen ze een opheffing “van het verbod op uitzendarbeid in bepaalde sectoren”.

Een opheffing op het verbod van uitzendarbeid bij overheidsdiensten klinkt bij Federgon als muziek in de oren. Vandaar dat de allereerste ‘Prijs Federgon Uitzendkracht’ naar Vandenbroucke ging, ‘voor zijn pro-actieve bijdrage tot de verbetering van de werking van de arbeidsmarkt’. Federgon maakt er dus geen geheim van dat de beleidsvoorstellen van Vandenbroucke best gesmaakt worden door de uitzendbedrijven.

Federgon is duidelijk: ‘Hoeveel kost een vaste medewerker? Brutoloon + vakantiegeld + 13e maand + patronale kosten + … het lijstje gaat nog even door. Kortom, het inzetten van uitzendarbeid is competitiever en goedkoper dan het aanwerven van vaste werknemers’. Een arbeider een zekerheid van inkomen geven staat niet op hun agenda!

Als strategische partner van de bedrijven biedt het uitzendbureau de flexibiliteit die noodzakelijk is om een maximale winst te krijgen. Bovendien kan een bedrijf door gebruik te maken van uitzendarbeid exta winst halen uit wat voor hun een perfecte verhouding is tussen loonmassa en omzet. Met andere woorden, Federgon, die alle uitzendbedrijven beschermt, is de perfecte partner van bedrijven.

Toename flexibele nepjobs doet uitzendsector groeien

De uitzendsector is een groeiende en erg winstgevende sector. Toen het Zwitserse Adia en het Franse Ecco fusioneerden had het gezamenlijke bedrijf een waarde van 2,2 miljard euro. Vier jaar later telt de Adecco groep 5.800 kantoren in 65 landen, 28.000 personeelsleden en zijn dagelijks 650.000 uitzendkrachten via Adecco aan de slag in een 100.000 tal bedrijven. Dit maakt dat ze in 2002 een jaaromzet van 16 miljard euro. Over de eerste 3 kwartalen van 2003 was er nettowinst van 255 miljoen euro.

Hoewel uitzendkantoren een enorm hoge flexibiliteit en een onzeker werksituatie van hun uitzendkrachten verwachten, begrijpen ze niet dat veel uitzendarbeiders het net moeilijk hebben met die onzekerheid. Bij Randstad, de nummer één op de markt voor uitzendarbeid, is er geen begrip voor de kritieken van het ABVV en ACV die niet opgezet zijn met de vervanging van vaste jobs door tijdelijke, flexibele jobs.

Een ander belangrijk probleem is dat van de veiligheid op het werk. In heel wat gevallen moeten uitzendarbeiders ook gevaarlijk werk verrichten, waardoor de kans op arbeidsongevallen reëel is. Aangezien uitzendarbeiders het werk niet gewoon zijn, is de kans op ongevallen nog groter. Het aantal arbeidsongevallen per uitzendkracht ligt drie keer hoger dan het nationaal gemiddelde. Daarbij gaat het enkel om de officieel geregistreerde arbeidsongevallen.

Bovendien zijn arbeidsongevallen waarvan uitzendkrachten het slachtoffer zijn doorgaans zwaarder dan een doorsnee-arbeidsongeval. De reden daarvoor is uiteraard dat uitzendkrachten dikwijls geen ervaring hebben in de functie waarin ze worden tewerkgesteld. Ze moeten vaak starten zonder enige opleiding of kennis van zaken, krijgen geen veiligheidsopleiding, kennen te weinig de risico’s en de gevaren van de werkplaats, worden niet geïnformeerd over veiligheidsprocedures en beschikken soms zelfs niet over noodzakelijke beschermingsmiddelen zoals veiligheidsschoenen, helmen, enz….

Uit cijfers van de Ombudsdienst voor Private Arbeidsbemiddeling blijkt dat de dienst in 2003 ongeveer 163 klachten van uitzendkrachten behandelde. Ook bij de vakbonden stromen de klachten rond uitzendarbeid vlot binnen. De meeste klachten gingen rond ‘menselijke relaties’. Er bestaat voor een uitzendbureau geen verplichting om een uitzendkracht werk te verschaffen. Discriminatie is dus gebruikelijk. Andere klachten gaan over administratieve zaken, de eindejaarspremie, arbeidsongeschiktheid, enz…

Ondanks het bestaan van instanties waar uitzendkrachten terecht kunnen, zoals de vakbonden en/of erkenningscommissies, blijven veel uitzendkrachten in de kou te staan omdat ze ongeorganiseerd zijn.

Het feit dat Vandenbroucke zo geliefd is bij de federatie van uitzendkantoren, wijst erop dat de problemen van uitzendarbeiders de komende periode niet zullen afnemen. Niet alleen zijn uitzendbedrijven een winstgevende sector, ze helpen ook de bedrijven hun wisten te maximaliseren. Vaste contracten van onbepaalde duur worden vervangen door dagcontracten wat de arbeider volledig de mond snoert. Gelijk welke wet is niet genoeg om de wanpraktijken van bedrijven en uitzendkantoren tegenover uitzendkrachten te stoppen. De leugen dat de meeste uitzendkrachten na een bepaalde tijd een vast contract krijgen is er om de illusie te wekken dat uitzendarbeid een tijdelijke vorm van arbeid is. Terwijl in de praktijk arbeiders jaar na jaar in hetzelfde bedrijf met dagcontracten werken. Slechts 1/3 krijgt effectief een vast contract.

De enige oplossing is volwaardig werk creëren zodat arbeiders een goed statuut en werkzekerheid genieten. Daartoe zullen ook uitzendarbeiders zich moeten organiseren om samen met andere delen van de arbeidersbeweging gezamenlijk op te komen voor het recht op een degelijke job met een vast inkomen.