Georgië verscheurd tussen oost en west

Door Vlad in Tbilisi (geschreven op 19 december)

Sinds oktober is er in Georgië een nieuwe golf van protesten aan de gang, die niet lijkt af te nemen. Ze volgen op de demonstraties van dit voorjaar tegen de “Russische wet” en de wijdverspreide afschuw in september over de aanname van een strenge wet tegen LGBTQ+ rechten, de dag erna gevolgd door de brute moord op een van de bekendste transgender personen van het land – Kesaria Abramidze. De “Russische wet” zou betekenen dat elke organisatie die geld uit het buitenland ontvangt aan strenge regels wordt onderworpen – een soortgelijke wet in Rusland is een serieus wapen dat door het Kremlin wordt gebruikt tegen oppositiestemmen.

Geconfronteerd met een agressief bureaucratisch antwoord van de regerende partij “Georgische Droom” en haar wetgevers, zijn Georgiërs in het hele land doorgegaan met naar buiten te komen in de kou en regen (en op sommige plaatsen zelfs sneeuw), nu al voor de 21e dag, elke ochtend, dag, avond en nacht zonder pauze.

Aanvankelijk begonnen deze massale protesten vanwege de weigering van het Georgische volk om de resultaten van de parlementsverkiezingen van oktober 2024 te erkennen. In deze, volgens velen vervalste, verkiezingen versterkte “Georgische Droom” zijn positie. Het versterkte zijn positie na de verklaring van de “tot nu toe nog steeds” premier Irakli Kobachidze dat de onderhandelingen over toetreding tot de EU waren opgeschort. Dit leidde tot woede in de Georgische samenleving en velen waren bereid om actie te ondernemen, vooral degenen die ontevreden waren over de toenemende repressie door de staat en de snelle “oosterse oriëntatie” van hun land.

De Europese Unie heeft gereageerd met de suggestie dat er sancties tegen personen kunnen worden genomen. De afschaffing van visumvrij reizen vanuit Georgië wordt besproken, terwijl het routinematig het politiegeweld en de wetteloosheid veroordeelt die worden gepleegd door de bewakers van de “orde” in Tbilisi, Batumi en andere steden. In reactie daarop pocht Kobachidze dat de Georgische geweldsmachine op een hoger professioneel niveau opereert in vergelijking met hun collega’s uit Europa, en Frankrijk in het bijzonder.

Hoewel de protesten in een stroomversnelling kwamen na de opschorting van de onderhandelingen met de EU, blijft de regeringspartij steeds meer redenen geven voor het uiten van volkswoede. Dit besluit betekent volgens Kobachidze zelf geen afwijzing van de Europese koers. De abrupte verandering van west naar oost, of beter gezegd naar het noorden, is te wijten aan een combinatie van verschillende binnenlandse en buitenlandse factoren, waarvan een analyse buiten het bestek van dit artikel valt.

Het is echter overduidelijk dat de regering, als ze de contacten met de EU al niet volledig verbreekt, ze op zijn minst beperkt, terwijl ze zelf steeds meer op afstand wordt gehouden door de Eurocraten en door de landen die het sterkst anti-Russische sentimenten uiten, zoals de Baltische staten, die al sancties hebben opgelegd aan ongeveer 20 mensen uit de top van de Georgische heersende elite.

Ondertussen werd Micheil Kavelasjvili, ster van de Russische voetbalcompetitie en voormalig speler van Manchester City en Basel, op 14 december uitgeroepen tot winnaar van de presidentsverkiezingen. Hij kwam er als sterkste uit omdat alle andere partijen weigerden kandidaten te nomineren. Kavelasjvili werd verkozen door het parlement met 224 van de 300 stemmen. “De Russische voetbalkampioen is de president van Georgië geworden”, aldus de Russische media.

De situatie wordt nog nijpender door de weigering van de voormalige Georgische president Salome Zoerabisjvili, wiens ambtstermijn formeel afliep op 16 december, om de presidentiële functie neer te leggen. Ze blijft het land en het volk vertegenwoordigen op bijeenkomsten van Europese instellingen en met de Amerikaanse president. Zoerabisjvili was de eerste en tot nu toe laatste president van Georgië die rechtstreeks door het volk werd gekozen.

De Georgische oppositie mengt zich niet in de protesten, leidt ze niet en probeert ze tot nu toe ook niet te leiden. Ze hebben de verkiezingsuitslag onwettig verklaard en boycotten het parlement.

Zoerabisjvili heeft een iets ander standpunt. Als voormalig Frans diplomate uit een familie die Georgië ontvluchtte na de Russische revolutie, won ze de verkiezingen van 2018 met de steun van de partij Georgische Droom. Daarmee stond ze tegenover de verenigde oppositie. Sindsdien heeft ze zich afzijdig gehouden en verzet ze zich tegen de toenemende stappen in de richting van Rusland. Ze heeft geprobeerd een veto uit te spreken tegen pogingen om de mediavrijheid te beperken en tegen aanvallen op de LGBTQ+-gemeenschap. Ze treedt in Georgië op als een populiste, heeft nauwe banden met Macron en verklaarde na een recente ontmoeting met Trump: “Het Georgische volk heeft een vriend in Donald Trump. God zegene de Verenigde Staten van Amerika.”

Hoewel het protest vanaf het begin voornamelijk spontaan is geweest zonder erkende leider, beweert Zoerabisjvili het te vertegenwoordigen en het te verdedigen voor het Europees Parlement en voor verschillende politieke krachten in het land en daarbuiten.

De belangrijkste eisen van de demonstranten zijn de vrijlating van de gevangenen en nieuwe verkiezingen. In een situatie waarin Georgische Droom een absolute meerderheid in het parlement heeft en alle oppositiepartijen hun mandaat hebben ingetrokken, is de situatie onduidelijk. Aan de ene kant drukt de regerende partij steeds repressievere wetten door en zal ze dat blijven doen, aan de andere kant zullen de demonstranten het gezag van de huidige regering blijven ondermijnen, zowel in de ogen van de bevolking als in die van de EU-instellingen, en de economie verlammen.

Tegelijkertijd hebben de oppositiepartijen tot nu toe niet geprofiteerd van deze protesten. Ondanks hun pogingen zijn ze er niet in geslaagd om vóór de verkiezingen politieke eenheid te bereiken of een levensvatbaar programma te presenteren om de problemen van Georgië op te lossen, en sindsdien hebben ze geen succes meer gehad. De belangrijkste elementen van de oppositie zijn de “Coalitie voor Verandering”, een blok van vier pro-EU partijen uit het liberale/rechtse/libertarische spectrum en de neoliberale Verenigde Nationale Beweging die banden heeft met de voormalige president Micheil Saakasjvili.

Het is ook belangrijk om de allesomvattende aard van deze protesten te begrijpen.

Het is grappig om te zien hoe operazangers, financiers, HR-managers en coaches protesteren en staken. Het is niet verwonderlijk dat deze laag streeft naar toetreding tot de EU. Misschien is dit de enige manier om managers tot protest te brengen. Maar de protesten omvatten ook veel studenten en scholieren, en toen de demonstranten naar de haven van de stad marcheerden, liepen de arbeiders daar uit solidariteit naar buiten.

We moeten de gebeurtenissen die plaatsvinden echter niet romantiseren. Misschien staan we aan de vooravond van een nieuwe “kleurenrevolutie”, misschien slagen de autoriteiten er in om de ontevredenheid de kop in te drukken (of beter gezegd, dooft de ontevredenheid vanzelf uit). Het moet echter duidelijk zijn dat alles wat er gebeurt een direct statement is van het volk, hun roep om democratie, om een toekomst als deel van de rest van de wereld en om een degelijk leven.

In de omstandigheden van een diepe bewustzijnscrisis als gevolg van de erfenis van het bureaucratische stalinistische “socialisme” in dit post-Sovjetland en een vrijwel volledig vacuüm ter linkerzijde in de Georgische politiek, is het op dit moment moeilijk om je een linksere gebeurtenis voor te stellen. Natuurlijk moeten we ons zorgen maken dat deze beweging wordt gebruikt door “ondernemers” en dat er concessies van het kapitaal worden geëist, maar de eenheid en cultuur van collectieve actie die in het proces van deze beweging wordt gesmeed, is veel waardevoller.

Tbilisi verwelkomde het verkrijgen van de status van kandidaat-lidstaat van de EU een jaar geleden met colonnes auto’s die met vlaggen zwaaiden. Het was gejubel, maar gejubel door een roze bril. Hoewel het bedrijfsleven zou profiteren van het EU-lidmaatschap, is het hele neoliberale project ontworpen om het bedrijfsleven te beschermen ten koste van werknemers en jongeren en om ervoor te zorgen dat de enige mogelijke vorm van Georgische samenleving een kapitalistische “markteconomie” is.

Het is de moeite waard om te onthouden dat Servië al sinds 2012 deze status heeft. Georgië heeft nu geen kans om lid te worden van de EU of de NAVO. Deels is dit te wijten aan de huidige crises in de EU zelf. Maar het is ook omdat de EU niet zal instemmen met lidmaatschap zolang de problemen van de afgescheiden regio’s Abchazië en Zuid-Ossetië onopgelost blijven.

Deze republieken, die zich afscheidden na de burgeroorlog en etnische zuiveringen in de nasleep van het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, worden alleen erkend door Rusland, Venezuela, Nicaragua, Narau en Syrië, maar in de afgelopen weken werd Abchazië zelf opgeschrikt door een opstand die de regering dwong af te treden nadat ze had geprobeerd Russische bedrijven toe te staan onroerend goed op te kopen.

De regeringspartij stelde dat een vreedzame oplossing voor deze kwesties de meest correcte en directe weg naar de EU zou zijn. Om dit te bereiken heeft ze geprobeerd het Kremlin te sussen.

Dit standpunt is gepromoot door Bidzina Ivanisjvili – een Georgische oligarch, eigenaar van paleizen en villa’s, wiens zakelijke belangen voornamelijk in Rusland liggen. Hoewel hij erevoorzitter is van de Georgische Droom, bekleedt hij geen enkele regeringsfunctie, maar hij is op het moment dat ik deze regels schrijf letterlijk in gesprek met de secretaris-generaal van de Raad van Europa en heeft onlangs ook met Macron gesproken over de vooruitzichten voor de Europese toekomst van Georgië.

In deze context is de scherpe wending van Europese integratie naar een open oriëntatie op de belangen van de oligarchen en, als gevolg daarvan, de “Noordelijke Federatie” – Rusland – in deze zin heel begrijpelijk en indicatief.

De aanval van de Georgische autoriteiten op de vrijheid van betogen veroorzaakt woede en pijn. De speciale wetgevende operatie om maskers, gasmaskers, laserpointers en pyrotechniek te verbieden heeft al veel grappen opgeleverd, hoewel er zeker niets te lachen valt. In Georgië zullen camera’s worden geïnstalleerd die gezichten, geslacht, leeftijd, emoties en gezichtsuitdrukkingen kunnen herkennen. Daarnaast komen er camera’s met kunstmatige intelligentie en de mogelijkheid om doelwitten te zoeken. Hoewel dergelijke maatregelen deel uitmaken van een wereldwijde trend, worden ze in de context van Georgië gezien als een russificatie van het binnenlandse politieke klimaat.

Om de protesten te ondermijnen, heeft de burgemeester van Tbilisi, Kaladze, het ondertussen over kinderen die een vakantie nodig hebben. Hij liet een verlichte kerstboom plaatsen voor het parlement, waar de walmen van het traangas nog hangen. Op het Plein van de Vrijheid, op 200 meter van de kerstboom, voetballen kinderen voor de waterkanonnen die protest moeten stoppen.

Burgers, mannen en vrouwen, arbeiders van alle beroepen zijn naar buiten gekomen om te protesteren, sommigen met vlaggen van de EU en Georgië. Soms zie je ook vlaggen van de VS, Oekraïne, Duitsland en de Wit-Russische oppositie.

In de sfeer van voortdurende nachtelijke arrestaties heeft de Georgische Droom amendementen voorbereid op de wet op het ambtenarenapparaat, die (zoals alle recente wetten) overhaast zijn aangenomen. Afdelingshoofden en hun plaatsvervangers in de ambtenarij hoeven niet langer de taal van de staat te kennen en Georgisch staatsburger te zijn. Het is natuurlijk onwaarschijnlijk dat Russische functionarissen onmiddellijk op deze posities zullen worden benoemd, maar de aanwezigheid van dergelijke “gaten” in de wetgeving kan vandaag alleen maar alarmerend zijn en wakkert de anti-regeringsgevoelens onder de bevolking aan. Naar verluidt betekent dit dat de beslissing om een Georgisch staatsburger, een moedertaalspreker van de staatstaal, enz. in dienst te nemen, zal afhangen van een specifieke ambtenaar.

Hoe de confrontatie tussen de Georgische staat en het Georgische volk ook zal aflopen, de invloed op de samenleving en haar perceptie van de autoriteiten is al erg duidelijk. Na de politiehervorming van 2004 was de hele wereld vol lof over de verbazingwekkend competente, open en mensgerichte Georgische politie. Nu wordt een medewerker van het Ministerie van Binnenlandse Zaken gezien als een “titoesjka”, een Russische slaaf en een vijand van zijn eigen volk. Mensen maken zich zorgen over het binnenlaten van medewerkers van energieleveranciers uit angst dat de politie ze zal gebruiken om in te breken in appartementen om ze vervolgens te arresteren.

Zonder twijfel kunnen we het belang van de Europese bureaucraten, westerse oligarchen en kapitalisten in deze beweging niet negeren. Hoe dan ook, zolang er geen onafhankelijke organisatie van de arbeidersklasse een rol speelt in deze protesten, zal de nationale burgerij, gesteund door Europese, Chinese of Russische belangen, blijven vechten om de Georgische economie te controleren.

Wat veel belangrijker is in deze gebeurtenissen voor links, is de vereniging van de Georgische samenleving tegen onderdrukking en reactionaire wetten, eenheid in een gemeenschappelijke wil voor democratie en onafhankelijkheid in tegenstelling tot de aanbidding van tirannen en rijke stinkerds aan de andere kant van de bergen of aan de overkant van de Zwarte Zee.

De politieke kijk van deze Georgiërs is misschien naïef, maar hun wil en geest, hun verlangen naar vrijheid zijn respect waard. Links zal ermee moeten leren leven dat massale politieke bewegingen niet helemaal zijn wat ze willen dat ze zijn en hoe ze eruit zien, en dat ze onder de verkeerde vlag beginnen. Het is echter onze taak om te begrijpen wat er gebeurt en een programma en eisen voor de beweging aan te bieden die helpen de illusies in elke kapitalistische weg voorwaarts te doorbreken en in plaats daarvan een onafhankelijke beweging van de arbeidersklasse op te bouwen die in staat is te zorgen voor een onafhankelijk en democratisch Georgië met een werkelijk socialistische economie in het belang van het Georgische volk.

We moeten vechten voor:

• Een einde aan de “Russische wet”, de aanvallen op LGBTQ+ en vrouwenrechten;
• De vrijlating van alle gevangenen en alle politieke gevangenen, voor de verwijdering van alle repressieve technologie – camera’s enz;
• De organisatie van de oppositiebeweging via democratisch gekozen comités;
• Voor nieuwe verkiezingen – geen vertrouwen in Georgische Droom of de oppositiepartijen: bouw een alliantie van democratische actiecomités, arbeidersorganisaties, feministische, LGBTQ+ en milieugroeperingen om zich kandidaat te stellen tegen de pro-kapitalistische partijen;
• Dat de natuurlijke hulpbronnen en de industrie uit handen worden genomen van de buitenlandse en Georgische oligarchen en in handen komen van de gemeenschap, onder democratische controle en beheer in het belang van het Georgische volk;
• Tegen Russische en alle imperialistische inmenging in Georgië, voor een werkelijk democratisch, onafhankelijk Georgië als onderdeel van een bredere federatie van democratische en gelijkwaardige socialistische staten van Europa en de rest van de wereld.