Tag: Spanje

Verklaring van het Uitvoerend Bureau van Izquierda Revolucionaria, onze zusterorganisatie in de Spaanse staat

De regering van Pedro Sanchez (PSOE) is gevallen. Deze regering werd acht maand geleden gevormd nadat de regering-Rajoy een vertrouwensstemming verloor. De regering-Sanchez vond geen meerderheid voor de begroting. Voorbij de parlementaire wiskunde wijzen de vervroegde verkiezingen vooral op een complete instabiliteit en een discreditering van het volledige regime, het ‘regime van 1978’ dat volgde op de dictatuur van Franco. De meest zichtbare uitdrukkingen van deze instabiliteit zijn de massabeweging voor het recht op zelfbeschikking en een republiek in Catalonië, de vooruitgang van extreemrechts (gesterkt door de toename van het Spaans nationalisme en de crisis in de PP) en de sociale mobilisatie die gebaseerd is op de groeiende armoede onder de bevolking en de bijhorende ongelijkheid. Deze mobilisatie blijft duren, ondanks pogingen van de vakbondsleiders, de sociaaldemocratie en de leiding van Podemos om de sociale mobilisatie te stoppen.

Lessen uit het verleden

Er is een grote politieke polarisatie. De meeste analisten kunnen niet voorbij dit dominante fenomeen. In deze omstandigheden is het nuttig om terug te blikken op wat in de jaren 1930 gebeurde, ook al zitten we nu uiteraard niet in een situatie van open revolutie en contrarevolutie. Maar om de dynamieken en perspectieven van de huidige periode te begrijpen, is het nuttig om de lessen van het verleden niet te vergeten.

De propaganda van de aanhangers van het regime probeert dit zoveel mogelijk tegen te spreken, maar het staatsapparaat omvat autoritaire en reactionaire elementen die geërfd zijn van de dictatuur. Dit wordt opnieuw aangetoond in het repressieve antwoord op klassenstrijd. De bonapartistische neigingen van het regime bleken uit de vervolging van linkse activisten, syndicalisten en artiesten. Deze vervolging gebeurde vaak op basis van in kaart gezette ‘misdrijven’. De repressie heeft als doel om mobilisatie te stoppen en om strijdbare organisaties te intimideren. Wat in Catalonië gebeurde met de brutale weigering om het legitieme recht op zelfbeschikking van de Catalaanse bevolking te erkennen, aangevuld door het opwerpen van een nooit geziene repressieve, politionele en juridische strijd en het versterken van het meest rabiate Spaanse nationalisme, zijn er andere bevestigingen van.

In de jaren 1930 werd de revolutionaire crisis in de Tweede Republiek gekenmerkt door andere factoren, maar het belangrijkste was het falen van de Socialistische Partij (PSOE) om in coalitie met burgerlijke republikeinen de sociale hervormingen door te voeren waar de bevolking zo hard om vroeg. In de context van een diepgaande crisis van het Spaanse en het internationale kapitalisme, faalde de sociaaldemocratie in het doorvoeren van een landbouwhervorming: de grootgrondbezitters behielden een absolute macht en legden ellende op aan miljoenen dagloners. De PSOE was evenmin in staat om de lonen en arbeidsvoorwaarden van de werkenden te verbeteren. Er werd niet ingegaan tegen de economische sabotage door de burgerij. Het kwam niet tot een scheiding tussen kerk en staat, de privileges van de katholieke kerk in het onderwijs en de economie bleven ongemoeid. Het regime bleef afhankelijk van reactionaire elementen in het leger en het gerecht. Het recht op zelfbeschikking voor Catalonië of het einde van de koloniale bezetting van Marokko werden niet erkend.

De frustratie door de politieke ontgoocheling hierdoor zorgde voor een polarisatie en leidde tot een groei van schijnbaar tegenstrijdige fenomenen. Er was een verkiezingsoverwinning van rechts, onder leiding van CEDA, in november 1933. In oktober 1934 was er een arbeidersopstand tegen de poging om op ‘legale’ wijze een fascistische staat te vestigen. Het burgerlijke parlementaire regime ging uiteindelijk onderuit door de aanhoudende druk van de klassenstrijd en de militaire staatsgreep van Franco. Dit leidde tot een revolutionaire uitbarsting in het republikeinse gebied en een burgeroorlog die drie jaar duurde.

Het zou natuurlijk nonsens zijn om te stellen dat we vandaag voor een gelijkaardige situatie staan of dat de gebeurtenissen zich gewoon zullen herhalen. We verwijzen enkel naar het verleden omdat het belangrijk is om de objectieve situatie te begrijpen en om te weten van waar de chronische instabiliteit komt met een sociale en politieke polarisatie die niet te stoppen lijkt.

De zwakke schakel van het kapitalisme

De crisis van het Spaanse kapitalisme is de materiële basis die de politieke ontwikkelingen verklaart. Cijfers wijzen op een snelle vertraging van de economische groei en dit na jaren van sociale ellende. Meer dan 9 miljoen werkenden verdienen minder dan 800 euro per maand. Onder min 25-jarigen zijn lonen onder de 600 euro per maand geen uitzondering. 90% van de nieuwe arbeidsovereenkomsten zijn tijdelijk of onzeker. Alle sectoren worden hierdoor geraakt. Meer dan 3,5 miljoen mensen zijn werkloos. Bovendien dreigen nieuwe herstructureringen in de industrie. Een meerderheid van de bevolking zit in een wanhopige situatie. Onder deze omstandigheden moet geen politieke stabiliteit verwacht worden.

Heel wat burgerlijke, rechtse en sociaaldemocratische politici hunkeren naar een periode zoals de jaren van de ‘transitie’ na Franco. Dat is niet verwonderlijk: de revolutionaire situatie van de jaren 1970 werd de kop ingedrukt door de capitulatie van de leiders van de linkse partijen – de PCE (‘Communisten’) en PSOE (‘Socialisten’) – voor de grote kapitalisten en het politieke apparaat van de dictatuur. De democratische verworvenheden werden afgedwongen door massamobilisatie van de werkende klasse en de jongeren, en door het bloed van honderden activisten die vermoord werden door de repressieve staatsmacht die complete straffeloosheid genoot. De specifieke ‘burgerlijke democratie’ die tot stand kwam in die confrontatie kon gebruik maken van de terugtocht van de massabeweging en de economische groei van eind jaren 1980 en in de jaren 1990, naast substantiële hulp door de EU. Het regime van 1978 werd bijgestaan door interne en externe factoren en bracht afwisselend sociaaldemocratische en rechtse regeringen voort die relatief stabiel waren.

De huidige situatie heeft weinig gemeen met die periode. Het brutale offensief tegen de economische en vakbondsrechten van de werkende klasse, de ontmanteling van de welvaartstaat, de forse besparingen op onderwijs en zorg, het gebrek aan kansen voor jongeren tenzij in economische ballingschap, … zorgden voor een explosief scenario.

Deze drastische verandering in de objectieve situatie volgde op de grote recessie van 2008. Het leidde tot een sociale revolte die we niet meer zagen sinds de jaren 1970: algemene stakingen, massabewegingen zoals de groene en de witte golf, de marsen voor waardigheid, Gamonal (de succesvolle strijd tegen speculatie in de stad Burgos), de studentenstakingen, de massamobilisaties voor het recht op zelfbeschikking en een republiek in Catalonië, de opmerkelijke algemene staking op internationale vrouwendag in 2018 en de grote betogingen van gepensioneerden.

De escalatie van de klassenstrijd en de bocht naar links door heel wat werkenden, jongeren en verarmde middenlagen verklaren enkele belangrijke ontwikkelingen: de opkomst van Podemos, de verkiezingen van 20 december 2015 die leidden tot een crisis in de regeringsvorming waarna er op 26 juni 2016 nieuwe verkiezingen volgden waarna Rajoy premier kon worden. Daartoe moest de Spaanse burgerij een coup plegen in PSOE om Pedro Sanchez aan de deur te zetten.

Het meest ironische daarbij was dat deze operatie waarin de socialistische baronnen, Felipe Gonzalez en een groot deel van de media betrokken waren niet lukte. Sanchez kwam terug als algemeen-secretaris van PSOE. Door de mobilisatie van de leden haalde hij het tegen alle verwachtingen van Susana Diaz.

Versla rechts in de kieslokalen en op straat. Voor een strijdbare linkerzijde!

De situatie is nu weer veranderd. Pedro Sanchez heeft niet het kwalijke imago van Felipe Gonzalez onder brede lagen van de bevolking. Hij komt niet over als iemand die in de zak zit van het meest gevestigde deel van de oligarchie. De aanvallen van rechts de afgelopen weken – waarbij hij voorgesteld als een verrader van het vaderland of als leider van een hedendaags Volksfront (wegens de akkoorden met Podemos) – hebben hem onder delen van de werkende klasse meer geloofwaardigheid opgeleverd dan hij eigenlijk verdient. Er gebeurt iets gelijkaardig met zijn standpunt over Catalonië. Hij steunde de toepassing van artikel 155 van de Spaanse Grondwet waarmee de centrale regering de autonomie van Catalonië schorste. Daarmee werd het recht op zelfbeschikking ontkend en werd de repressie tegen de gevangen genomen leiders van de onafhankelijkheidsbeweging gerechtvaardigd. Ondanks de steun van Sanchez aan de toepassing van artikel 155, wordt hij door rechts voorgesteld als een voorstander van ‘separatisme’. Er zijn gelijkenissen tussen het gedrag van de reactionaire krachten in 2019 en dat in de jaren 1930…

De vervroegde verkiezingen in april zullen de politieke polarisatie verder opvoeren. Het dilemma is duidelijk: ofwel een regering van het reactionaire blok van PP, Ciudadanos en Vox ofwel een coalitie van PSOE en Podemos met de parlementaire steun van Catalaanse en Baskische nationalisten. Onder de huidige omstandigheden is het onmogelijk om een correcte voorspelling te doen van het resultaat op 28 april.

PSOE heeft een grote rol gespeeld in de demobilisatie van de linkse kiezers. Dit gebeurde met een beleid van besparingen, niet ingeloste beloften en het aanvaarden van de logica van het kapitalisme. De leiders van Podemos willen koste wat het kost tot een regering toetreden en laten daartoe de sociale mobilisatie en het anti-systeemelement achterwege. Podemos loopt het programma en de parlementaire benadering van de sociaaldemocratie achterna. De ontwikkeling in Andalusia met de opkomst van Vox heeft een grote impact op het bewustzijn van miljoenen werkenden en jongeren in het land. Op basis van een klasseninstinct wordt in veel werkende families gediscussieerd over hoe de rechtse opmars kan gestopt worden.

Het antwoord op die vraag mag niet beperkt worden tot verkiezingen in een erg volatiele en veranderende omgeving. Er was het falen van de ‘patriottische Spaanse’ mobilisatie in Madrid op 10 februari, waar duidelijk werd dat PP, CS en Vox niet in staat waren om hun sociale basis op straat te krijgen. Op 16 februari was er een grote betoging in Barcelona voor het recht op zelfbeschikking. Daar namen meer dan een half miljoen mensen aan deel, wat de sociale druk op de leiders van PDeCat en ERC verhoogde om tegen de begroting te stemmen. Er waren ook grote betogingen voor publieke gezondheidszorg in Galicië en Teruel. Daarnaast zijn er de vele betogingen van gepensioneerden in alle regio’s, de taxistaking in Madrid en wat een nieuwe historische stakingsdag wordt op 8 maart. Dan zullen miljoenen vrouwen en jongeren uit de werkende klasse samen met hun mannelijke collega’s op straat komen en aantonen dat rechts kan verslagen worden.

Izquierda Revolucionaria zal er alles aan doen om rechts een nederlaag toe te brengen. Maar we geven geen blanco cheque aan Pedro Sanchez of PSOE. We benadrukken dat stemmen niet volstaat. Rechts moet bestreden worden in de kieslokalen, maar om het rechtse beleid te stoppen en de parlementaire linkerzijde te verplichten om een beleid in het belang van de werkenden en de onderdrukten te voeren, is er een aanhoudende massamobilisatie op straat nodig. We bouwen aan een strijdbare linkerzijde met sterke roots in de arbeidersbeweging en de vakbonden, onder jongeren en in sociale bewegingen. Dat koppelen we aan een programma dat breekt met het kapitalisme, opkomt voor het recht op zelfbeschikking en gaat voor een socialistische republiek.

Er valt geen tijd te verliezen: rechts moet bestreden worden in de verkiezingen en op straat. Sluit daartoe aan bij Izquierda Revolucionaria!

In oktober werd een akkoord gesloten tussen de Spaanse sociaaldemocratische partij PSOE van Pedro Sanchez en Unidos Podemos, de electorale alliantie van Podemos, Izquierda Unida (Verenigd Links) en de ecologische formatie Equo. Na het harde besparingsbeleid van de rechtse regering de afgelopen jaren, was er een zucht van opluchting.

Tussen december 2011 en juni 2018 werd de Spaanse regering geleid door de conservatief Mariano Rajoy (PP). Het beleid was niet alleen asociaal maar ook brutaal repressief. In juni – een week nadat de PP veroordeeld werd in een corruptieproces – viel de regering na een motie van wantrouwen neergelegd door PSOE. Na de verkiezingen van 2016 onthield PSOE zich in het parlement waardoor de regering-Rajoy II kon gevormd worden. Tegenstanders van deze gedoogsteun, waaronder Pedro Sanchez, stonden toen geïsoleerd binnen PSOE.

Voor Jeremy Corbyn onder druk van onderuit voorzitter van de Britse Labour-partij werd, ging hij regelmatig in tegen de partijleiding en de algemene koers ervan. Sanchez daarentegen was altijd een loyaal PSOE-lid die de partijdiscipline volgde. Na de ineenstorting van het Griekse PASOK en de crisis in heel de Europese sociaaldemocratie plaatste hij zich aan het hoofd van een vleugel in de partij die met een linksere retoriek de meubelen wil redden. Sanchez werd in 2014 verkozen als algemeen-secretaris van PSOE, maar in 2016 werd hij door de rechterzijde afgezet. In 2017 kon hij terugkeren.

Voor de succesvolle motie van wantrouwen tegen de regering-Rajoy kon Sanchez rekenen op de steun van Unidos Podemos en de Baskische en Catalaanse partijen. Het leidde tot een minderheidsregering van PSOE die slechts 84 van de 350 verkozenen telt. Een akkoord met Unidos Podemos over de begroting bracht dit aantal op 151. Er is steun van de Baskische en Catalaanse partijen nodig om aan een meerderheid te komen. Als die steun er niet is, zijn vervroegde verkiezingen niet uitgesloten.

Wat staat in het begrotingsakkoord?

De meest opmerkelijke maatregel is de verhoging van het minimumloon tot 900 euro per maand, een verhoging met 22% die een impact heeft op anderhalf miljoen werkenden. Deze verhoging verbleekt in vergelijking met de stijgende prijzen voor huisvesting (+40% op vier jaar!) en basisgoederen (in het bijzonder elektriciteit), maar is niettemin erg welkom. Het akkoord voorziet tevens in een verhoging van de pensioenen met 3%, voorstellen gericht op de hervorming van de huurmarkt, een belasting van 1% op vermogens groter dan 10 miljoen euro, … Deze maatregelen zijn een reële stap vooruit, maar blijven erg bescheiden tegenover de sociale crisis die de bevolking treft.

Er is overigens een lastige keerzijde: Unidos Podemos en PSOE zijn niet bereid om over te gaan tot de intrekking van de tegenhervormingen van de arbeidswet onder de regering-Zapatero (PSOE) in 2010 en onder PP-regering in 2012. Door deze tegenhervormingen kunnen de werkgevers de lonen drukken en de flexibiliteit van miljoenen werkenden verder opvoeren.

De afgelopen jaren heeft de PP-regering een hele reeks maatregelen ingevoerd om de positie van werkenden tegenover hun werkgevers te verzwakken. Dit werd nog versterkt door privatiseringen en besparingen in de gezondheidszorg en het onderwijs. De verplichting om de publieke schulden af te betalen werd in de grondwet opgenomen en de repressieve mogelijkheden werden uitgebreid. Deze maatregelen zullen afgezwakt worden, maar worden niet fundamenteel in vraag gesteld door het akkoord tussen PSOE en Unidos Podemos.

Een andere benadering was mogelijk

Het centrale doel van PSOE is om de druk van de straat te verminderen en de ‘sociale vrede’ te herstellen, zonder te raken aan de essentie van het begrotingstraject van de regeringen onder Rajoy en Zapatero. Unidos Podemos kon niet zomaar alle samenwerking met de sociaaldemocratie afwijzen. Dat had een zware fout geweest: brede lagen van de bevolking zouden het niet begrepen hebben. Na het jarenlange harde besparingsbeleid door de gehate PP zou het immers de deur geopend hebben voor een terugkeer van rechts. Miljoenen mensen hopen op wat ademruimte.

Podemos had zijn positie aanzienlijk kunnen versterken door zich te baseren op de mobilisatie van werkenden, jongeren en verschillende sociale bewegingen. Doorheen mobilisatie had het programma op de onderhandelingstafel besproken kunnen worden. Massabetogingen hadden eisen op die tafel kunnen leggen. De betrokkenheid van de massa’s en een programma dat vertrekt van de noden van de bevolking, waren noodzakelijk. In de plaats daarvan beperkte Podemos zich tot een programma dat voor het establishment aanvaardbaar was. Er zat nochtans meer in!

Een mobilisatiecampagne rond offensieve eisen had voor enthousiasme kunnen zorgen, overigens niet alleen in de Spaanse staat. Het had ook een uitstekende voorbereiding gevormd op het verzet dat nodig zal zijn tegen elke asociale maatregel van de regering-Sanchez. De leiders van Podemos hebben echter een andere weg gekozen en willen zich vooral “verantwoordelijk” opstellen tegenover de instellingen en het establishment als voorbereiding op deelname aan een regeringscoalitie met PSOE.

Interview met stakingsleider Antonio Muñoz

Op 18 mei kwamen twee arbeiders, Joe Daniel (31 jaar) en Jose Luis (46 jaar), om het leven in de baai van Cadiz, een belangrijk centrum van de metaalindustrie in het zuiden van Spanje. Ze werkten beiden voor Equimansur (EQM), een onderaannemer van het staatsbedrijf Navantia dat actief is in de scheepsbouw. Ze kwamen om toen de lading van een kraan op hen viel. De dood van de twee leidde tot een schok, maar ook tot een waardige klassenstrijd. Er werden meteen acties aangekondigd, waaronder een algemene staking in de metaalsector in Cadiz. We spraken met Antonio Muñoz, een lid van Izquierda Revolucionaria en van de Coördinatie van Metaalarbeiders in de baai van Cadiz (CPM). Het interview gebeurde door El Militante, de krant van Izquierda Revolucionaria.

Hoe reageerden de arbeiders op de dood van hun twee collega’s?

“Zodra we het nieuws hoorden, viel alle activiteit op de scheepswerf plat. Duizenden arbeiders, zowel van Navantia als van onderaannemers, trokken naar de plaats van het ongeval.

“Dit ongeval lijkt hard op een incident in Ferrol (Galicië) enkele dagen eerder. Daarbij viel eveneens een dode: Oscar, 45 jaar oud. Het gaat niet zomaar om ongevallen, maar om een direct resultaat van de arbeidsomstandigheden, een intensifiëring van het werkritme en het gebrek aan effectieve veiligheidsmaatregelen als gevolg van kostenbesparingen.

“De precarisering van de arbeid heeft gevolgen voor onze portemonnee, maar ook voor onze gezondheid, ons leven en onze gezinnen. Er is een toename van het aantal doden bij arbeidsongevallen in de Spaanse staat als direct gevolg van de opgevoerde uitbuiting van het personeel.

“De cijfers voor de provincie Cadiz spreken voor zich: in 2017 vielen er 9 doden, dat waren er drie meer dan het jaar ervoor. Er waren 108 ernstige ongevallen, tegenover 84 in 2016. Het aantal lichte ongevallen steeg van 11.480 tot 12.297. Dit is het resultaat van de hervormingen van de arbeidswetten door de PP en PSOE, maar ook door het beleid van sociale vrede door de leiders van de vakbondsfederaties CCOO en UGT.”

Wat wordt geëist als antwoord op deze situatie?

“We willen uiteraard niet gewoon uiting geven aan onze woede. Ons doel is om strijd te organiseren voor een echte verandering van onze arbeidsvoorwaarden.

“Op maandag 21 mei hielden we ’s ochtends om 5u30 een vergadering van meer dan 2.000 arbeiders aan de poorten van Navantia. Deze bijeenkomst werd georganiseerd door de CPM (Coördinatie van Metaalarbeiders). Er werd voorgesteld om een 24-urenstaking te houden in alle metaalbedrijven en op te bouwen naar een algemene staking van alle werkenden in de baai van Cadiz in de komende weken. Een overgrote meerderheid van de vergadering stemde voor deze voorstellen.

“Er werd gestaakt op 21 mei na een oproep van de CPM, ondersteund door het vakbondsfront van Cadiz. De staking werd gesteund door een meerderheid in alle onderaannemers en de activiteit van Navantia lag volledig plat. De staking breidde uit naar de vestiging van Navantia in San Fernando.”

Wat zijn de volgende stappen voor de strijd?

“Op 13 juni is er een algemene staking in de hele regio. Dit werd voorbereid door vergaderingen op alle werkplaatsen. De bijeenkomsten in Puerto Real, San Fernando en Cadiz werden massaal bijgewoond en er was bijna overal een quasi unanieme steun voor de staking. Er kwamen ook steunberichten van personeelsleden van Navantia in andere regio’s. De staking zal gepaard gaan met een avondbetoging zodat de volledige lokale bevolking aan de strijd kan deelnemen.”

Je bent niet alleen een voortrekker van de CPM maar ook delegee van de vakbondsfederatie CCOO. Wat is de houding van de vakbondsleiding?

“De opstelling van de leiders van CCOO en UGT is vreselijk. Toen we meteen na de dodelijke ongevallen personeelsvergaderingen en stakingsacties organiseerden, beschuldigden de provinciale secretarissen van CCOO en UGT er ons in de media van dat we de ellende van arbeiders op onverantwoordelijke wijze misbruikten.

“De grote vakbondsleiders zeiden wat zelfs de bazen niet durfden zeggen. Het is een nieuw voorbeeld van de nauwe banden tussen de leiders van CCOO en UGT enerzijds en de bazen en het management van Navantia in de baai van Cadiz anderzijds. Ze kregen geen steun onder de basis van hun eigen organisaties en probeerden dan hun zin te krijgen door antidemocratische interne maatregelen gericht tegen al wie zich verzet tegen hun officiële positie.

“In mijn geval is het hun bedoeling om uit CCOO te sluiten zonder de mogelijkheid om me te verdedigen. Alle oproepen die ik aan de vakbondsleiding deed, werden genegeerd. Ik moest beroep doen op het gerecht om op te komen voor mijn democratische rechten.

“Deze houding van de vakbondsleiders is niet nieuw. Het ondermijnt de autoriteit van de CCOO en de UGT onder miljoenen arbeiders. Deze vakbonden zijn door ons opgebouwd om voor onze rechten te vechten. Maar vandaag treden ze eerder op als bazen in de comfortabele wereld van bestuursraden, in plaats van de strijd te organiseren. Het maakt dat we nieuwe instrumenten moeten opbouwen om te strijden voor de rechten die we verloren zijn of om nieuwe verworvenheden te bekomen. De algemene staking in de baai van Cadiz zal de sterke vuist van de arbeidersklasse tonen en vormt een belangrijke stap in de strijd tegen precarisering en extreme uitbuiting.

“Onze ervaring toont dat we niet gewoon moeten wachten tot de leiders van de CCOO en UGT terug bereid zijn om strijd te organiseren. We moeten zelf een nieuwe weg van strijd opleggen door te mobiliseren, zoals we dat nu doen in Cadiz of zoals de nieuwe inspirerende beweging van gepensioneerden het doet.”