De vele kleine diensten in het Vlaamse welzijnswerk evolueerden de laatste decennia naar grotere, gecentraliseerde organisaties. Door extra opdrachten en minder sociaal werkers nam de werkdruk enorm toe. Tot voor enkele jaren kon er wel nog een heel beperkte toename aan middelen af om het leed bij de steeds sneller stijgende sociale noden toch een beetje te verzachten. De tekorten groeiden, maar er was nog groei in de totale hoeveelheid sociaal werk. Het tij is nu definitief gekeerd: na de subtiele besparingsmethoden van de vorige regering (bijvoorbeeld de portefeuille niet aanpassen aan de groeiende anciënniteit), is Wouter Beke met de hakbijl door het sociaal werk aan het gaan.
Artikel door een sociaal werker, gepubliceerd in maandblad ‘De Linkse Socialist’
Kleine besparingen op diensten die gevoelig liggen bij de publieke opinie, zoals de Zelfmoordlijn en de Vertrouwenscentra Kindermishandeling, worden gecombineerd met grote besparingen op hulp voor mensen die reeds verstoten zijn uit de samenleving, zoals de thuislozenzorg van de CAW’s (Centra voor Algemeen Welzijn) en hun Steunpunt Mens & Samenleving (SAM vzw). De CAW’s waren reeds aan een reorganisatie toe omwille van voorgaande besparingen, waardoor bijvoorbeeld in Oost-Vlaanderen drie opvangcentra en één inloopcentrum sluiten. Eind januari wordt bekend gemaakt welke opdrachten van de CAW’s over heel Vlaanderen zullen sneuvelen. Er zullen honderden mensen letterlijk in de kou staan, voor sommige problemen zal er geen gepaste hulp meer bestaan en alleen al bij de CAW’s verliezen de komende weken 75 mensen hun job.
Deze Vlaamse regering twijfelde echter niet om miljoenen subsidies te geven aan multinationals met massale winsten zoals Ineos om zogezegd ecologisch te produceren terwijl het bedrijf eerst een bos zou kappen om vervolgens plasticdeeltjes te produceren op basis van energie uit Amerikaans schaliegas … Het systeem is zo rot, dat zelfs zoiets wordt bekostigd door de samenleving, met ons belastinggeld. Aandeelhouders kunnen zich verrijken, terwijl mensen in problemen zonder hulp vallen. Deze besparingen zijn in die zin een aanval op al wie afhankelijk is van een job om een leven uit te bouwen. Daarenboven is de besparing op welzijn er ook één om meer controle te verwerven op welzijnsorganisaties en om hulp repressiever in te zetten: ‘Het moet gedaan zijn met mensen betuttelen’ en ‘enkel wie het verdient (bv. wie autochtoon en/of werkende is) krijgt toegang tot hulp’.
In december was er sterk verzet tegen deze besparingen en de aanvallen op het sociaal werk. Op 3 december protesteerden enkele duizenden in Brussel, alle CAW’s sloten de deuren en zelfs de val van de regering werd geëist! De solidariteit groeide ook tussen de verschillende sectoren. Toch is er geen drijvende kracht in deze beweging die een opbouwend actieplan breed kon laten dragen. Zowel de vakbonden als het Sociaal Werk ActieNetwerk (SWAN) namen die rol niet op. Ook Vuurwerk heeft haar sterkste pijlen verschoten. Veel sociaal werkers kwamen voor de eerste keer in actie en willen verder gaan. Het is nu tijd om ons als sociaal werkers te organiseren in verbinding met de werkenden van andere sectoren om de strijd te voeren en resultaten te behalen!
Update: Sinds het schrijven van dit artikel is er een actie aangekondigd op 5 maart (zie: Facebook evenement). Deze actie van Witte Woede komt er onder de slogan: “Geen Beke, maar veel meer middelen voor Zorg en Welzijn!” Laten we van die actie een succes maken om een krachtsverhouding op te bouwen!
[box type=”shadow”]550.000 voor kookapp met gezonde gerechten…
Minister Beke kondigde aan dat de Vlaamse overheid een app lanceert vol met gezonde recepten. Het initiatief kostte ongeveer 550.000 euro. Een sociaal werker reageerde op sociale media: “Dat is ongeveer hetzelfde bedrag dat CAW Antwerpen dit jaar van minister Beke moet besparen. Het betekent de afbouw van psychologische- en schuldhulpverlening voor mensen in armoede. Gelukkig zullen de vele mensen die hun hulpverlener verliezen en nergens anders terecht kunnen gezonde recepten kunnen opzoeken. Merci overheid!”[/box]
Indrukwekkend protest van de sociaal werkers vandaag. De regering-Jambon provoceert massaprotest!
Vandaag kwamen duizenden sociaal werkers in actie om te protesteren tegen de zware besparingen op zorg. 27% minder bij SAM, 5% minder in de CAW, een gelijkaardige afbraak van de CLB, … “Een Beke meer!” Zo schreeuwden ze uit. De sociaal werkers zijn woedend. Genoeg is genoeg! Op naar meer solidariteit, verdere acties en het stoppen van de besparingen!
Verslag door een sociaal werker, foto’s door Els
De tekorten hebben zich de afgelopen periode al opgestapeld in de welzijnssector, o.a. door meer opdrachten zonder middelen, door geen aanpassing van de portefeuille aan de anciënniteit van de werkenden, door het tenderen van middelen, … Omdat deze vele kleine besparingen samen groot werden, begonnen verschillende CAW aan een interne besparing. Zo kunnen ze met de reeds beperkte portefeuille financieel gezond blijven. Bijvoorbeeld bij CAW Oost-Vlaanderen zouden drie opvangcentra sluiten, waaronder het gekende Klemenswerk voor mannen en Home Prins Albert. Samen gaat het om 37 plaatsen voor dak- en thuislozen. Daarnaast wordt een inloopcentrum voor diezelfde groep geschrapt. Naast de lopende besparingen per CAW zouden er nu over alle CAW nog eens 75 sociaal werkers (meer dan 52 VTE) verdwijnen. Het wordt naast een sociaal kerkhof ook een directe afbouw van hulp.
Onaanvaardbaar asociaal! Dat kleeft voor goed op Minister van Welzijn Wouter Beke. Hoe krijgt CD&V dit nog uitgelegd aan haar (misschien voormalige) sociale basis? Wat wordt het bestaansrecht voor deze partij: noch voor de gewone man, noch is het de zwaarste besparingspartij ten dienste van de bedrijven. We kunnen de CD&V uit deze regering dwingen, want ze zal zo’n beleid niet kunnen verantwoorden naar haar basis. Een val van de Vlaamse regering moet het doel worden! We kunnen de ketting breken via de zwakste schakel.
Hoe kunnen we dit mogelijk maken? Hoe gaat het verder na deze actie? Dat zijn vragen waarmee veel sociaal werkers de actie hebben verlaten. We zien alvast drie to do’s om resultaat te boeken: solidariteit versterken, acties opbouwen en de val van de regering afdwingen!
Solidariteit!
Solidariteit tussen alle deelsectoren is nodig. Samen staan we sterk. Iedereen is de dupe van deze besparingen. We gebruiken allemaal hulp en zorg doorheen ons leven. De vele fronten van verzet tegen de Vlaamse regering kunnen verenigd worden, met steun van de gezinnen die minder hulp en diensten zullen hebben als gevolg van de besparingen.
Acties opbouwen!
De hele week door zijn er acties gepland tegen de besparingen van de Vlaamse regering. Donderdag kan er nog eens stevig uitgepakt worden onder impuls van de cultuursector en de openbare omroep. 160 organisaties bundelen dan hun krachten om de besparingen te stoppen. Op de werkvloer kunnen nog meer slachtoffers van de besparingen betrokken worden in de acties: personeelsvergaderingen kunnen meer mensen betrekken. Er is nood aan een duidelijk plan van acties: waarom niet elke dag van de week een sector in actie tot de besparingen worden teruggeschroefd?
Deze regering van Beke en Jambon moet weg!
Wat willen we uiteindelijk? Die vraag moeten we ons stellen. Enkele toegevingen afdwingen of de besparingen in hun geheel stoppen? Om dat laatste te realiseren zullen Beke en de regering-Jambon weg moeten! De rijkdom om hulp en zorg in de vorm van basisdiensten te realiseren, is aanwezig in de samenleving. Bedrijven zoals INEOS krijgen miljoenen subsidies van deze regering, sociaal werkers moeten verdwijnen. De regering verdedigt de belangen van de rijken en de bedrijven. Met vertrouwen kunnen we de strijd aangaan voor een andere samenleving. Eén waar de gecreëerde rijkdom wel verdeeld wordt en waar welzijn een garantie is. Daarom moet eerst deze regering weg. Dan kunnen we met de beweging verdere stappen vooruit afdwingen!
Video vanop de actie: ‘Weg met Jambon – welzijn voor iedereen’
Besparen op wie het meeste zorg nodig heeft: een schande!
De lijst met besparingen van de Vlaamse regering lijkt wel eindeloos: cultuur: -6%, culturele projectsubsidies: -60%, SAM vzw: – 27%, CAW: -5%, VDAB: 8% minder personeel, VAPH: -41,6 miljoen, CLB: – 11 miljoen, … Ook de thuiszorg zal minder snel groeien en de rusthuizen krijgen veel minder geld om de torenhoge werkdruk te verminderen. Vorige week werden er al verschillende acties door o.a. SAM vzw en de CAW om deze besparingswoede te stoppen.
Genoeg is genoeg!
De besparingen raken rechtstreeks mensen in de meest precaire en moeilijke situaties. Mensen die vandaag dreigen uit de boot te vallen, zullen nog langer moeten wachten op hulp. Hulpverleners kregen de voorbije jaren steeds meer opdrachten zonder extra middelen. De besparing zal de werkdruk nog verder verhogen, wat de kwaliteit van de hulpverlening in gedrang brengt.
Haal het geld waar het zit… Miljarden winsten onbelast
‘Er moet bespaard worden,’ is een vals dogma dat steeds naar voren geschoven wordt. Vandaag willen we laten horen dat er wel genoeg middelen zijn in de samenleving, maar dat die door het toedoen van de afgelopen en de huidige regeringen opgaan in winsten voor grote bedrijven en rijken. Volgens een studie van het Europees parlement loopt België jaarlijks 30,4 miljard belastinginkomsten mis van grote bedrijven. Volgens cijfers van FOD Financiën zouden 853 bedrijven samen 221 miljard hebben uitstaan in belastingparadijzen. Beeld u eens in wat we zouden realiseren moesten deze miljarden geïnvesteerd worden in onder meer zorg, onderwijs en welzijn.
Kunnen we dit winnen? Ja!
Vandaag in actie komen is belangrijk om te tonen dat er op de werkvloer geen draagvlak is om deze besparingen te aanvaarden. De directies van de CAW gaan zelfs over tot een collectieve sluiting. Maar wat als vanaf volgende maand alles wordt doorgevoerd? Zo ver willen we het toch niet laten komen? Er lijkt geen uitweg, en toch is er één!
Na deze actie kunnen er opbouwende acties gepland worden, met bijvoorbeeld regelmatige werkonderbrekingen en opeenvolgende stakingen. Zelfs sommige directies zullen begrijpen dat dit nodig is. Bij elke actie kunnen meer collega’s overtuigd worden om deze acties mee te voeren en te dragen. Ook de solidariteit in de samenleving opbouwen is cruciaal: iedereen maakt ooit wel eens gebruik van de zorg!
Bovendien kunnen acties in de andere sectoren gebundeld worden met onze acties. Zo kunnen we deze Vlaamse regering onder druk zetten en tot toegevingen dwingen. Als we de besparingen willen stoppen en omkeren, dan lijkt er geen andere weg dan deze regering doen vallen! Hoe doe je dat? Door via acties het maatschappelijk draagvlak voor het besparingsbeleid te kelderen. Er is een groot potentieel voor solidariteit.
Strijd loont! Dat leert de geschiedenis ons. Laten we nu opnieuw geschiedenis schrijven voor al wie welzijn en zorg kan gebruiken: de overgrote meerderheid van de bevolking! Dit blijvend afdwingen vereist een breuk met het systeem dat enkel gebaseerd is op winst waardoor een steeds grotere groep uit de boot valt. LSP komt op voor een democratisch socialistische samenleving.
Vlaamse regering doen vallen, kan deze besparingen stoppen!
Vandaag werden de CAW (Centra Algemeen Welzijnswerk) bij Minister Beke geroepen. Daar kregen ze te horen dat ze het vanaf 1 januari 2020 (binnen 1 maand!) met 5% minder subsidie moeten doen. Concreet gaat het om 52 VTE of ongeveer 70 sociaal werkers die verdwijnen. Dit is een ramp! Want de afgelopen jaren werden de CAW al als een vuilbak volgestouwd met bijkomende opdrachten zonder extra middelen. De lage lonen en de enorme werkdruk worden nu nog eens overgoten met een besparing via de hakbijl.
Door een sociaal werker
Aan het kabinet van Minister Beke voerden sociaal werkers vandaag actie om duidelijk te maken dat ze dit niet accepteren. Enkele directies riepen mee op om de stem van de werkvloer te laten horen. Genoeg is genoeg! ‘Beke meer’ in plaats van een ‘Beke minder!’ De mensen in de meest precaire en moeilijke situaties zullen de dupe zijn van deze besparingen. De hulpvragers zullen ook langer moeten wachten.
‘Er moet bespaard worden!’ is een vals dogma dat steeds naar voren geschoven wordt. Sociaal werkers lieten vandaag horen dat er wel genoeg middelen zijn in de samenleving, maar dat die door het toedoen van de afgelopen en de huidige regeringen opgaan in winsten voor grote bedrijven en rijken. Ten aanzien van de gigantische privéwinsten is het peanuts wat de CAW kosten. Sterker nog: de CAW dragen vooral bij aan de samenleving door welzijn te versterken. Uiteraard binnen de limieten van dit systeem en de toenemende uitbuiting van mensen.
Hoe verder? De Vlaamse regering heeft beslist dat ze deze en vele andere besparingen doorvoert. Dan zal deze regering wegmoeten om de besparingen te stoppen! De acties van de verschillende sectoren kunnen verenigd worden in een gezamenlijke strijd die deze val mogelijk maakt. Op 3 december volgt een eerstvolgende staking. Het is nu dat we in actie moeten komen! Dit kan door de acties op te bouwen tot de regering zwicht en het geld gaat halen waar het zit. De rijkdom in de samenleving is aanwezig, nu nog in de handen van iedereen!
Op 12 september kwamen een honderdtal personeelsleden samen voor de kantoren van het OCMW in Luik. Ze eisten maatregelen om de onhoudbare werkdruk te verlichten. We spraken over het protest met Simon Hupkens, verantwoordelijke van de ACOD-delegatie bij het Luikse OCMW.
Het was een geslaagde actie bij de heropstart van het werkingsjaar. Waarom werd geprotesteerd?
“De maat is vol. Bij het OCMW in Luik, net zoals bij andere OCMW’s in de rest van het land, is het aantal dossiers explosief toegenomen sinds 2015. Toen werd de wachtuitkering voor werklozen beperkt. Het maakte dat in 2015 alleen al 70.000 mensen hun recht op werkloosheidsuitkering verloren, aldus cijfers van het ABVV. Het betekent in de praktijk dat de opvolging van de sociale uitkeringstrekkers deels overgedragen werd van de federale overheid naar de gemeenten. De extra middelen die hiervoor uitgetrokken werden voor de OCMW’s waren erg beperkt, compleet onvoldoende om in de noden te voorzien.
“Het maakt dat sociaal werkers overweldigd worden door het aantal te behandelen dossiers, sommigen moeten tot 120 dossiers opvolgen! In zo’n situatie kunnen we slechts het minimum doen, namelijk ervoor zorgen dat de gebruiker een leefloon krijgt. Maar mensen helpen om uit die situatie te geraken, lukt niet.
“Komt daar nog bij dat de dossiers complexer zijn. De samenleving is steeds harder, waardoor het leven harder is en niet iedereen in staat is om daarmee om te gaan. Wie bij het OCMW terecht komt, heeft alle andere mogelijkheden (familie, vrienden) uitgeput. Als er geen andere uitweg meer is, trekt men naar het OCMW. Bovendien staan sociale diensten die afhankelijk zijn van andere instanties ook onder druk, waardoor er minder hulp is. Dat heeft allemaal een impact op de werking van het OCMW.
“Sociaal werkers met meer ervaring bevestigen dat de sociale situaties vandaag complexer zijn dan 20 of 30 jaar geleden. Ze spreken over ‘lasagne-lagen’: onder elk probleem zit er nog een ander. Onder een probleem inzake huisvesting, zit er nog een probleem van geestelijke gezondheid, of van familiaal geweld, … Als er rond deze mensen geen openbare diensten zijn, worden problematieken te laat opgemerkt en zijn ze moeilijker aan te pakken.”
De situatie is al enige tijd moeilijker. Waarom wordt dan nu net geprotesteerd?
“Eerst en vooral omdat we bezig zijn met alle collega’s opnieuw te mobiliseren rond de syndicale delegatie. We doen dit op een manier waarbij we de betrokkenheid zo groot mogelijk willen maken. Sinds drie jaar organiseren we minstens één keer per jaar een algemene vergadering waarvoor goed gemobiliseerd wordt. Dit is een centraal evenement voor de syndicale actie. Dit jaar hielden we daarnaast ook lokale algemene vergaderingen in verschillende diensten. Daarbij kwamen de collega’s steevast met klachten over de werkdruk die het onmogelijk maakt om mensen in soms dramatische situaties correcte hulp te bieden. De belangrijkste beroepsziekte bij het OCMW is burn-out. Dat komt omdat we geen antwoord kunnen bieden aan mensen die ons uitleggen dat ze geen geld hebben voor hun kinderen of voor kleding. Collega’s worden daar depressief van of nemen ontslag.
“Een tweede element is dat de kwestie van werkdruk officieel moet erkend worden door het gemeentebestuur en expliciet moet opgenomen worden in een beleidsplan. Het Luikse OCMW moest een strategisch meerjarenplan indienen om de grote lijnen van het bestuur de komende jaren uit te tekenen. We dachten dat dit een goed moment was om de druk op te voeren, engagementen te vragen, een administratieve vereenvoudiging en een beperking van de tijdrovende controlemaatregelen op het personeel te eisen.
“Het meerjarenplan ligt nu op tafel. We zullen het analyseren en bespreken op een nieuwe algemene vergadering waar we onze kritieken zullen formuleren en nieuwe acties voorbereiden indien dit plan niet aan onze eisen tegemoetkomt, namelijk als er geen versterking van het personeel komt.
“We weten dat de middelen van het OCMW niet oneindig zijn. Maar een OCMW staat niet geïsoleerd van de rest van de samenleving. We moeten de middelen halen waar ze zitten. Als de directie samen met ons wil strijden voor meer federale middelen voor de OCMW’s, dan zullen we hen van harte verwelkomen in dit gevecht. Anders zullen we ons standpunt handhaven en opkomen voor meer middelen. Misschien moeten we ook bouwen aan een samenwerking tussen het personeel van verschillende OCMW’s om samen te strijden. Vandaag wordt maximaal 85% van een leefloon betaald door de federale overheid, vaak gaat het om amper 70%. De rest wordt gedragen door de gemeenten. Een volledige terugbetaling is het minimum, zeker in de grote steden waar er een concentratie van armoede is.”
Actie aan de Gentse gemeenteraad op 25 februari. Foto: Jean-Marie Versyp
Een leegstaand gebouw in Gent (Vesalius) wordt tijdelijk gebruikt om daklozen en nieuwkomers op te vangen. Via tendering werd een opdracht uitgeschreven die vanuit sociaal oogpunt eigenlijk onhaalbaar was. G4SCare haalde het contract binnen. Het is niet de eerste keer dat G4SCare zich in de zorgsector inwerkt, maar hiermee is een volgende stap naar commercialisering gezet. Deze keer zijn SP.a en Groen de handelaars bij de uitverkoop. In hun verkiezingsprogramma spraken deze partijen zich uit tegen commercialisering van de zorg. Die voornemens zijn ze wel heel snel vergeten!
Artikel door Wouter (Gent) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
Het is meer dan ooit nodig dat de samenleving en in het bijzonder de sociaal werkers reageren. Want zelfs het zogenaamd ‘progressieve’ stadsbestuur verkoopt sociaal werk aan privéaandeelhouders. De winsten voor de privé komen uit publieke middelen van en voor de bevolking. Het is diefstal ten koste van de armsten.
Op initiatief van Sociaal Werk ActieNetwerk (SWAN) en Hart boven Hard, gesteund door onder meer LSP, protesteerden op 25 februari aan de Gentse gemeenteraad een 200-tal sociaal werkers en gebruikers van de zorg tegen deze commercialisering. Zij toonden aan dat deze evolutie niet gedragen is door het middenveld van sociaal werkers. Dat staat haaks op wat Tine Heyse (Groen) beweert.
Eerder werd in Gent al geprobeerd om het sociaal werk te commercialiseren. Zo heeft men tijdelijke opvang voor vluchtelingen georganiseerd in een oude gevangenis op het water. Ook toen werd G4SCare ingeschakeld. Daar zagen we dat G4SCare een wel erg minimale dienst aanbood. Er waren tal van vrijwilligers en personeelsleden van de stad nodig om tot een beetje menswaardige hulp te komen.
Een dergelijke uitbesteding betekent dat de overheid (en dus de belastingbetaler) tweemaal betaalt: G4S keert een deel van de opbrengst via publieke middelen uit aan aandeelhouders (internationaal ging het om 334 miljoen euro in 2018) en daarnaast is er extra inzet nodig van hulpverleners, ook betaald door de gemeenschap. Er is een gelijkaardige situatie bij het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent. Sinds de start van dat centrum in 2016 is een winst van 1.274.201 euro gerealiseerd, maar de hulp aan geïnterneerden is onvoldoende. Deze middelen waren beter gebruikt ten dienste van de samenleving!
We spreken beter niet over privatisering, maar over commercialisering. Want de huidige tekorten in het sociale veld van privé vzw’s zijn reeds groot met lange wachtlijsten en beperkt personeel voor grote opdrachten (onder meer door portefeuillefinanciering). Sinds 2008 hebben de crisis van het kapitalisme en het bijhorende besparingsbeleid meer mensen in de ellende geduwd. Het stopzetten van de commercialisering van zorg is nodig, maar er is meer algemeen een oplossing nodig voor de fundamentele tekorten.
Sociaal Werk ActieNetwerk kan een grote rol spelen in deze strijd. Op de werkvloer zien sociaal werkers immers de toenemende problemen. Is de PVDA bereid deze offensieve strijd zelf te activeren? Met drie verkozenen in de Gentse gemeenteraad heeft de PVDA veel potentieel maar ook een verantwoordelijkheid.
Er is momenteel twijfel over actie om de toekenning aan G4SCare terug te draaien. Wel is er een draagvlak om de tendering te stoppen. Dit is een eerste goede stap. Zo wordt ingegaan tegen Groen, dat verklaarde dat er “geen andere mogelijkheid” is. Nu schrijft het stadsbestuur projecten uit die gepaste hulp onmogelijk maken. Hulpverleningsorganisaties tekenen niet in op deze projecten, waardoor er ruimte is voor onder meer G4SCare. Organisaties worden op deze manier tegen elkaar uitgespeeld in een race to the bottom.
Ons verzet tegen tendering kunnen we best meteen koppelen aan een offensieve strijd voor publieke basisdiensten met garantie op hulp en preventie van sociale problemen. Dit kan democratisch georganiseerd worden met basiswerkers en hulpgebruikers. Sociaal werkers en ervaringsdeskundigen discussiëren momenteel in het Gentse en smeden banden om dit kracht bij te zetten. Solidariteit is nodig!
Maandag voerden ruim 150 sociaal werkers en activisten actie aan de Gentse gemeenteraad tegen de commercialisering van het sociaal werk. Het initiatief werd genomen door SWAN (Sociaal Werk Actie Netwerk) en Hart Boven Hard, nadat het stadbestuur het contract voor het Vesalius-project aan de multinational G4S Care gaf. Deze nieuwe stap richting vermarkting van sociaal werk wordt door de sector duidelijk afgewezen.
Verslag door Jeroen (Gent)
Het Vesalius-project biedt tijdelijke opvang voor alleenstaande vluchtelingen en daklozen aan in een leegstaand gebouw van Hogeschool Gent, de Vesalius-campus. Het project werd tot nu opgenomen door het CAW (Centrum Algemeen Welzijnswerk). Omdat het project afliep en CAW bedenkingen had bij de manier waarop het project werd uitgevoerd, koos het stadbestuur voor een samenwerking met G4S Care. Dat bedrijf krijgt 250.000 euro om het project een jaar lang te beheren.
Geen winst op kap van de minstbedeelden!
Het stadsbestuur verschuilt zich achter het argument dat het CAW de opdracht niet wou opnemen en dat via de samenwerking met G4S Care vandaag een extra dienst kan worden aangeboden. Voor ons is het uitgesloten dat geen welzijnsorganisatie gevonden kon worden die, met correcte financiering, de opdracht had kunnen opnemen. Dat er voor gekozen wordt om een multinational winsten te laten boeken op de kap van de minstbedeelden is onaanvaardbaar. Dat men daarbij het contract aan G4S geeft, met een meer dan bedenkelijke reputatie o.a. op vlak van mensenrechten, maakt het zeker niet beter.
Progressief stadsbestuur?
Er is in heel Vlaanderen een tendens om delen van het sociaal werk over te dragen aan op winst beluste bedrijven. G4S probeert zich in die ‘markt’ te werken. Een eerder voorstel in Antwerpen om een project van daklozenopvang aan G4S toe te kennen, botste op breed verzet. Het stadsbestuur moest zelfs op het voorstel terugkomen. Vanuit de oppositie stelden Groen en SP.a terecht dat deze uitverkoop van het sociaal werk onaanvaardbaar was.
In Gent liggen de kaarten blijkbaar anders. Sterker: volgens schepen Tine Heyse (Groen) is het “compleet absurd” om van commercialisering te spreken. Toch is dit net wat er aan de hand is: het overdragen aan de privé van wat een openbare dienst zou moeten zijn. Het stadsbestuur probeert wellicht af te tasten hoe ver het kan gaan. Reden te meer om duidelijk te maken dat elke commercialisering van sociaal werking op verzet zal botsen.
Waar wij voor opkomen:
De onmiddellijke stopzetting van de samenwerking met privébedrijven voor sociaal werk.
Sociaal werk als openbare dienst.
Voor de uitbouw van een strijdbare beweging van onderuit.
Een volledige herfinanciering van het sociaal werk in lijn met de reële maatschappelijke noden.
Protest tegen de vermarkting van de sociale sector in Antwerpen in oktober 2016. Foto: LiesbethSociaal werk hoort in publieke handen. Elke stap in de richting van vermarkting zet de deur open richting een sociaal model zoals in de VS of Groot-Brittannië: in de plaats van begeleiding is er daar een repressief beleid van schorsingen en pogingen om de slachtoffers van het asociale beleid zoveel mogelijk uit het zich te houden. Het is tegen dit model dat geprotesteerd werd toen het Antwerpse N-VA-bestuur de daklozenopvang wilde uitbesteden aan G4S. Nu wordt in Gent hetzelfde gedaan onder een bestuur waar zowel SP.a als Groen aan deelnemen.
Vanaf 1 maart zal G4S de daklozenopvang op campus Vesalius uitbaten. SP.a en Groen steunden dit voorstel in het Gentse schepencollege. G4S Care, hetzelfde bedrijf dat zich in Antwerpen in de sociale sector wilde inwerken, krijgt 245.000 euro om een jaar lang 18 kamers voor ‘mensen in woonnood’ (13 kamers voor vluchtelingen, vijf voor daklozen met zorgbehoeften) te beheren. G4S Care werkt daarvoor samen met het Nederlandse Traverse. Dit nieuws werd vandaag bekendgemaakt door De Morgen.
Uiteraard wordt gezegd dat er lessen getrokken zijn uit het fiasco in Antwerpen en dat op een betere of slimmere manier tot een uitbesteding wordt overgegaan. Het resultaat is echter hetzelfde: een deel van de daklozenopvang wordt overgelaten aan een privaat bedrijf dat als centrale doel heeft om winst te maken. Als dit in Gent gebeurt, zal het niet lang duren vooraleer dezelfde kwestie in Antwerpen en elders ook opnieuw op de agenda staat.
De vermarkting van het sociaal werk leidde in Antwerpen tot een protestbeweging onder de slogan ‘Sociaal werk is niet te koop.’ Onder druk van het protest werd de uitbesteding aan G4S uiteindelijk niet doorgevoerd en bleef de daklozenopvang in handen van het CAW. Dit protest kreeg de steun van SP.a en Groen die nu in Gent blijkbaar vergeten zijn wat ze in Antwerpen verdedigden toen beide partijen daar nog in de oppositie zaten. Uitbesteding van delen van de daklozenopvang leidt er uiteindelijk toe dat het sociale element verdwijnt om plaats te maken voor repressie en opvang die beperkt is tot ‘bad, bed, brood’.
Een links alternatief bestaat uit investeringen in een degelijke toekomst voor iedereen door de uitbouw van publieke diensten die vooral preventief en structureel werken. Zo kan het emancipatorisch doel van het sociaal werk om zich op termijn overbodig te maken gerealiseerd worden. Een samenleving waar niemand uit de boot valt, vereist een ander systeem. Vandaag wordt gezegd dat er geen middelen zijn voor meer sociale huisvesting, wijkcentra, meer publieke sport- en ontspanningsmogelijkheden, … Er is nochtans geld genoeg in de samenleving, maar we zullen die middelen niet krijgen door het vriendelijk te vragen. We zullen moeten strijden voor een goede toekomst voor iedereen. Zoals de oude slogan het stelde: ‘We willen niet alleen brood, maar we willen ook rozen.’ Om iedereen een degelijk leven te kunnen aanbieden, is een breuk met het huidige systeem nodig.
Het Antwerps stadsbestuur onder leiding van N-VA-burgemeester Bart De Wever houdt zich al enkele jaren bezig met de vermarkting van de sociale sector. Door middel van tendering worden sociale projecten in de uitverkoop gezet; degene die het voor de laagste prijs kan doen, krijgt het project. Dit systeem kan enkel leiden tot een toename van het aantal precaire situaties in de stad en een algemene verbreding van erbarmelijke levenscondities.
Vandaag leeft één op de zeven Vlamingen in armoede. Minstens één op de vijf Belgen komt moeilijk tot zeer moeilijk rond met zijn huidig inkomen. 28 procent van de Antwerpse kinderen tot drie jaar groeit op in armoede. Hulpverleners geven dagelijks het beste van zichzelf, maar tegen zo’n structurele ongelijkheid staan ze machteloos. Wie in een dergelijke situatie de zaak wil uitverkopen aan de privé, weet dat dit enkel rampzalige gevolgen kan hebben. Vandaag kampt de sociale sector al met een schrijnend tekort aan middelen. Vandaag vallen al mensen die dringend hulp nodig hebben uit de boot.
De vermarkting van het sociaal werk is een slag in het gezicht voor iedereen die erbij betrokken is. Sociaal werkers met jaren ervaring, goede banden met hun cliënten en de nodige expertise worden aan de kant geschoven om vervangen te worden door privébedrijven die er enkel op uit zijn de kost van sociaal werk zo klein mogelijk te maken.
Hetzelfde beleid dat ons sociaal werk in de uitverkoop zet, is er eveneens de oorzaak van dat zoveel mensen vandaag een beroep moeten doen op de sociale sector. In een algemene situatie van besparingen op onderwijs, pensioenen, sociale zekerheid; indexsprongen en looninleveringen; massa-ontslagen en stijgende werkloosheid, … is het niet verwonderlijk dat de noden steeds groter worden. De vermarkting van de sociale sector kadert in dezelfde neoliberale strategie van sociale afbraak. Totale verarming en sociale achteruitgang is het enig mogelijke resultaat.
Vorig jaar waren er veel acties en betogingen tegen dit fenomeen. Het leidde er toe dat de toekenning van daklozenbegeleiding De Vaart aan G4S (via tendering) ten minste werd uitgesteld. Dat toont aan dat een beweging wel degelijk een verschil maakt. Maar ondertussen is de inhoud van de dienstverlening sterk gewijzigd met een grotere nadruk op controle in plaats van begeleiding. Bovendien worden nu opnieuw enkele projecten in het uitstalraam gezet: Buurtwerk (Samenlevingsopbouw), Woonbegeleiding (CAW), drughulpverlening (Free Clinic) en een project van Vagga staan op dit moment op de markt.
Op 26 oktober is er een actie op de Groenplaats: ‘Festival Social’, een “feest voor kritisch sociaal werk.” Dat is een belangrijke activiteit om het protest tegen de vermarkting van het sociaal werk opnieuw op gang te trekken. Het biedt de mogelijk om tegelijk op te komen voor massale investeringen in wat een publiek sociaal werk moet zijn. Om dit te bekomen moeten we het verzet organiseren, verbreden en massaal op straat komen.
Maandenlang al voeren personeelsleden, cliënten en sympathisanten actie tegen de vermarkting van het sociaal werk in Antwerpen. De daklozenopvang van ‘De Vaart’ was een symbooldossier: multinational G4S wilde dit overnemen.
Het stadsbestuur deed er alles aan om G4S binnen te halen. Sociaal werk overlaten aan multinationals die enkel oog hebben voor de winst, betekent immers dat er steeds minder sprake is van ‘sociaal werk’. Het wordt vervangen door een beleid van repressief de gevolgen van het asociaal beleid uit het straatbeeld houden.
Winst maken op de kap van daklozen ligt gevoelig. De woede na het schandaal van de hoge vergoedingen bij Samusocial in Brussel bevestigde dit. Waar de PS-kopstukken zelf graaiden, wil de Antwerpse N-VA dit uitbesteden aan een private partner. Het resultaat is hetzelfde: graaien op kap van de zwaksten.
Voor G4S was dit project belangrijk: het was een entree in het sociaal werk en kon de basis leggen voor de uitbouw van een sterke marktpositie in een sector die zich pas begint te openen voor multinationals. Het stadsbestuur meende dat G4S ‘efficiënter’ zou zijn: minder individuele begeleiding van daklozen en meer collectieve openingen van het centrum zodat de daklozen minder in het zicht lopen.
Het protest en de breed gedragen afkeer tegen het gegraai op de kap van de allerzwaksten, heeft ongetwijfeld een rol gespeeld in het uiteindelijke resultaat. Een lokale partner van G4S trok zich terug en het volledige dossier werd ingetrokken. Hierdoor kan het CAW (Centrum Algemeen Welzijn) de daklozenopvang opnieuw in handen nemen. Dit is een belangrijke stap vooruit, maar er zitten nog heel wat addertjes niet eens ver onder het gras verstopt.
De aanpak van de daklozenopvang wordt gewijzigd. De methode die G4S wilde toepassen, moet nu door het CAW worden doorgedrukt. De vroegere begeleiders zijn weg, de jarenlang opgebouwde vertrouwensbanden zijn gebroken. Het maakt dat een commerciële benadering ook zonder uitbesteding aan G4S een opgang kent. Verder is er het probleem van de aanpassing van het personeelsstatuut. Contracten van onbepaalde duur kunnen binnenkort mogelijk erg gemakkelijk beëindigd worden indien het project in kwestie aan een andere organisatie of bedrijf wordt toegekend. De onzekerheid voor het personeel wordt dus sterk opgevoerd. Tenslotte gaat de procedure van ‘tendering’ van andere projecten gewoon door. Mogelijk kan G4S of een ander bedrijf via die weg binnenkort toch in het sociaal werk binnen geraken.
De commercialisering van het sociaal werk is dus nog niet gestopt. Maar dat G4S naast de daklozenbegeleiding grijpt, is een symbolische nederlaag voor het stadsbestuur en het beleid van commercialisering. We kunnen daar gebruik van maken om met hernieuwd zelfvertrouwen de strijd verder te zetten. Waarom niet starten met een breed gedragen petitiecampagne gekoppeld aan acties en grotere mobilisaties tegen de projecten die nu dreigen uitbesteed te worden, tegen de afbraak van het personeelsstatuut en voor meer middelen voor een publieke zorgsector.
