Tag: Griekenland

Na de Griekse verkiezingen en de regeringsvorming spraken we met Andros Payiatsos van Xekinima, de Griekse zusterorganisatie van LSP. Een interview door Niall Mulholland van het CWI. 

Wat is het belang van dit verkiezingsresultaat?

“Het verkiezingsresultaat is van historisch belang. Het wijst op de ineenstorting van de oude krachten die het politieke toneel decennialang domineerden. Er is ook de opmars van de nieuwe linkse kracht Syriza, in 2010 goed voor 4 tot 5% en nu de grootste partij met 36,5% en dit op basis van een links programma.

“Deze linkse vooruitgang was er ondanks de massale angstcampagne van de heersende klasse in Griekenland die dreigde dat een overwinning van Syriza tot de ineenstorting van het land en een exit uit de euro zou leiden. Dit had geen effect, of toch slechts beperkt. De massa’s stemden nog steeds voor Syriza, zeker in de arbeidersbuurten in de grote steden waar Syriza dicht bij een absolute meerderheid kwam.

“De oude sociaaldemocratische partij Pasok is herleid tot amper 5%. Dat is ongeveer een derde van het resultaat dat in 1974 bij de eerste verkiezingsdeelname werd behaald. Pasok moet de neofascisten van Gouden Dageraad laten voorgaan. Bovendien was er nog een afsplitsing met Papandreou, de voormalige premier van Pasok, die een nieuwe partij in het leven riep in een poging om niet verder in de neergang van Pasok meegesleurd te worden. Deze nieuwe partij, de Beweging voor Democratisch Socialisme, haalde 2,5% en bleef dus onder de kiesdrempel van 3%.

“Griekenland kende sinds het begin van de economische crisis een krimp van 27% van het BBP. Dat is economisch gezien meer dan onder de bezetting door de nazi’s in de Tweede Wereldoorlog. Er is een massale armoede, officiële schattingen stellen dat 6,3 van de 11 miljoen mensen op of onder de armoedegrens van amper 450 euro per maand leven. De werkloosheidsgraad bedraagt 26-27%, onder jongeren is dat 55%. Zowat 100.000 jongeren hebben het land verlaten. Er zijn elementen van een sociale ineenstorting en massale verarming van de samenleving. Het is onder deze omstandigheden dat een regering van Syriza oplossingen moet vinden.”

Syriza kondigde meteen aan dat het een coalitie zou vormen met de Onafhankelijke Grieken. Waarom kwam er geen coalitie met de communistische partij KKE?

“Syriza vroeg de KKE om een regering van linkse partijen te vormen. KKE weigerde dit, de partij heeft een sectaire opstelling van isolement waarbij de verschillen op ideologisch en politiek vlak worden ingeroepen om te verklaren dat samenwerking niet mogelijk is. Dat is een algemene opstelling van de partij en niet enkel nu met betrekking tot Syriza en de regering.

“De KKE stelde dat ze zelfs geen vertrouwen zou geven aan een minderheidsregering van Syriza. De KKE beweert erg trots te zijn omdat ze met 1% vooruitging in vergelijking met juni 2012, dat is een stijging met ongeveer 50.000 stemmen. Het is een belachelijk argument. Nu haalt de partij 5,5% tegenover 4,5% in 2012. Maar in 1981 was de KKE nog goed voor 11%. We kennen de meest rampzalige crisis in de Griekse samenleving sinds decennia en de KKE klopt zich op de borst omdat ze 5,5% haalt. Dat is een schande!

“Het liet de leiding van Syriza toe om een coalitie te vormen met de Onafhankelijke Grieken. Een deel van de leiding van Syriza, het rechtsere deel, was altijd al voorstander van een coalitie met de Onafhankelijke Grieken ook al werd dit niet openlijk gezegd. Ze wilden deze coalitie als alibi om geen socialistisch beleid te moeten voeren zoals dit door de basis en door de werkende bevolking wordt geëist.

“De Onafhankelijke Grieken ontstonden in 2012 als een populistische afsplitsing van de conservatieve Nieuwe Democratie. Dat was toen Samaras (de vorige premier) een bocht van 180 graden maakte en zijn eerdere verzet tegen het memorandum overboord gooide om een nieuw akkoord met de trojka te sluiten en een hard besparingsbeleid te voeren. De Onafhankelijke Grieken zijn rechts. Ze hebben geen banden met de arbeidersklasse of de linkerzijde. Ze zijn voorstander van de markt en van het kapitalistische systeem. Ze zijn niet voor een exit uit de EU of de eurozone, maar wel tegen het memorandum en het besparingsbeleid. De partij staat voor een mild nationalisme dat ze zelf omschrijven als patriottisme. Ze gaan op zich niet in tegen de EU en de eurozone, maar ze zijn daar wel toe bereid indien het tot een confrontatie met de trojka komt.

“Deze kracht zal geen duurzame partner zijn voor Syriza. Het maakt dat de nieuwe regering van bij het begin instabiel zal zijn omdat ze zich baseert op krachten uit tegenovergestelde kampen.”

Internationaal was er heel wat enthousiasme voor de overwinning van Syriza. Is dat in Griekenland ook het geval?

“De opmars van Syriza wordt internationaal op enthousiasme onthaald en lijkt een dynamiek te geven aan de linkerzijde en sociale bewegingen om in het offensief te gaan. Het potentieel daarvoor is ook effectief aanwezig.

“In Griekenland ligt dit wat anders. De beste manier om de huidige situatie te omschrijven, is dat veel werkenden en jongeren een zucht van verluchting slaken  zonder dat er grote feesten zijn. Syriza heeft teveel water in de wijn gedaan, wordt gezegd. Zeker in de recente periode was dit het geval. Het programma werd afgezwakt en wordt stilaan erg vaag.

“Veel werkenden denken dat het niet zo erg kan zijn als voorheen. Er was een algemeen gevoel dat de barbaarse aanvallen van de regering en de trojka moesten stoppen en dus werd massaal op Syriza gestemd. Er is echter ook twijfel over wat er nu zal komen. Dit bleek onder meer uit het feit dat er op het feest op de verkiezingsavond maar ongeveer 5.000 mensen op straat kwamen in Athene, dat is minder dan de helft van het ledenaantal van Syriza in de hoofdstad. Er is een afwachtende houding over wat de overwinning van Syriza zal betekenen, maar tegelijk is er vreugde omdat PASOK en Nieuwe Democratie werden afgestraft.”

Gouden Dageraad slaagde erin om stand te houden ondanks de vervolging door de overheid en de gevangenneming van een aantal partijleiders. Wat is het gevaar van een nieuwe opbouw van Gouden Dageraad in de komende periode?

“Waakzaamheid is geboden. De grote linkse partijen onderschatten doorgaans het gevaar van de neofascisten. Gouden Dageraad heeft aangetoond dat het een redelijk grote vaste kern van kiezers heeft van enkele honderdduizenden. En dat voor een openlijke neonazipartij waarvan geweten is dat leden tot moorden overgaan. Ondanks die elementen haalde de partij een gelijkaardig resultaat als in 2012. Het betekent dat het gevaar van neofascisme opnieuw op de voorgrond zal treden, zeker indien de regering de gewekte hoop niet inlost. Links moet daarop voorbereid zijn.”

In de verkiezingscampagne had Xekinima geen kandidaten. Het was niet mogelijk om tot een akkoord met Syriza te komen, maar toch voerde Xekinima campagne. Hoe verliep dit?

“We hadden een erg goede campagne, zeker als je weet dat er maar 11 campagnedagen waren. De verkiezingen werden erg plots aangekondigd door de uittredende regering en Syriza had net als de andere partijen meer dan twee weken nodig om over de kandidatenlijsten te beslissen. De leiding van Syriza was niet akkoord met de kandidaten die wij voorstelden voor lokale lijsten van Syriza, omdat ze wist dat we verkozenen zouden halen en de leiding wilde niet dat deze verkozenen een linkse oppositie zouden vormen binnen en buiten Syriza.

“Maar Xekinima voerde wel campagne, ondanks de weigering van Syriza om onze kandidaten op de lijsten te plaatsen. De leden van Xekinima begrepen goed dat een overwinning van Syriza belangrijk was voor de samenleving en de arbeidersklasse. We verdeelden elke dag zowat 9.000 pamfletten en verkochten bijna 250 kranten per dag. Het bracht ons in contact met heel wat mensen. Nu zullen we open afdelingsvergaderingen houden in verschillende buurten. Tijdens de verkiezingscampagne was het moeilijk om dergelijke meetings te houden.”

Wat zal er nu gebeuren met de onderhandelingen tussen de nieuwe Griekse regering en de trojka en de Duitse regering in het bijzonder? Er wordt gesteld dat Merkel wel eens een harde positie zou innemen en dat dit ondanks de bedoelingen van Tsipras kan leiden tot een Grieks bankroet. Maar anderzijds wordt ook gesteld dat de druk om de eurozone intact te houden de trojka en Merkel ertoe kan aanzetten om de Griekse schulden opnieuw te onderhandelen en de schuld niet kwijt te schelden maar te betaling ervan te spreiden.

“Dit is een cruciale kwestie. Het is duidelijk dat beide kampen willen onderhandelen en tot een compromis komen. De leiding van Syriza wil zeker een compromis. Merkel lijkt bereid te zijn tot een vorm van compromis. Anders zou het immers tot een kettingreactie kunnen leiden waarbij de eurozone in een diepe crisis terecht komt. Maar het is nog maar de vraag of ze tot een compromis kunnen komen.

“Ik veronderstel dat Merkel op bepaalde zaken bereid is om toe te geven. Zo is er wellicht bereidheid om de betaling van de schulden over een langere periode te spreiden, waardoor de druk op de begroting de komende jaren wat verlicht zou worden.

“Maar anderzijds zal Syriza moeten toegeven op de beloften die ze aan de Griekse werkende bevolking heeft gedaan. Die beloften omvatten onder meer een verhoging van het minimumloon tot het niveau van voor de crisis, sociale uitkeringen voor de armste lagen die nu niet in staat zijn om te overleven met onder meer voedsel en elektriciteit voor wie er geen toegang tot heeft. Er werd aangekondigd dat de arbeidsverhoudingen opnieuw zouden gewijzigd worden na de volledige deregulering. Syriza wil een einde maken aan de slavenverhoudingen die steeds vaker voorkomen in de private sector, waar het niet uitzonderlijk is om tot 12 uur per dag te werken en dit gedurende zeven dagen per week zonder dat er overloon wordt betaald. Ook moet een einde gemaakt worden aan de goudmijnen in Halkidiki in het noorden van Griekenland, wat onder meer belangrijk is voor het milieu. Syriza moet het ontslagen personeel van de overheidszender ERT opnieuw aanwerven. En zo zijn er nog heel wat elementen.

“Syriza moet minstens een poging doen om deze zaken te realiseren, het gaat immers om basiseisen van de kiezers en de basis van de partij. Indien Syriza dit niet realiseert van bij het begin van de regeerperiode, dan zal het tot een crisis binnen Syriza leiden. Syriza zal gedwongen worden om deze maatregelen uit te voeren.

“Maar terwijl deze eisen absoluut noodzakelijk zijn als antwoord op de humanitaire crisis in Griekenland, gaan ze regelrecht in tegen het beleid van de trojka de afgelopen vier jaar. De vraag is dan ook hoe de Duitse heersende klasse een compromis kan sluiten met de Griekse regering.  Het valt te betwijfelen of zo’n akkoord er komt. Het is dan ook niet zeker wat de krachtsverhoudingen zullen zijn na de onderhandelingen tussen Griekenland en de trojka, de kwestie van het bankroet zal terug op de agenda komen.

“Wij zeggen dat indien Griekenland failliet gaat en buiten de eurozone belandt, de linkse regering onmiddellijk moet overgaan tot een controle op het kapitaal en het krediet en tot een overheidsmonopolie op buitenlandse handel als onderdeel van een breder programma met de nationalisatie van de banken en de sleutelsectoren van de economie, arbeiderscontrole en -beheer, een geplande economie, … als antwoord op de crisis, om de levensvoorwaarden van de werkende bevolking te vrijwaren en om tot fundamentele socialistische verandering te komen.”

Welke rol zal Xekinima in de komende periode spelen?

“De leiding van Syriza zal de Onafhankelijke Grieken als alibi gebruiken om niet over te gaan tot de nodige linkse en socialistische maatregelen. We moeten blijven eisen dat een beleid in het belang van de werkende bevolking wordt gevoerd. Als dit tot een regeringscrisis en vervroegde verkiezingen leidt, dan is dat maar zo.

“De belangrijkste rol die wij kunnen spelen, samen met andere linkse krachten binnen en buiten het ‘Initiatief van de 1000’, is om op te komen voor een socialistisch alternatief en dit samen te doen met linkse krachten binnen en buiten Syriza. Er zijn sterke bewegingen van onderuit nodig. Een belangrijk effect van deze regering op de samenleving is dat het wat ademruimte biedt aan de werkende bevolking en de sociale bewegingen waardoor er een offensief kan volgen. Dit betekent dat de werkenden zullen mobiliseren om terug te eisen wat ze de afgelopen jaren verloren.

“In deze situatie kan een regering van Syriza naar links geduwd worden en kan ze overgaan tot maatregelen die verder gaan dan wat de leiding van de partij vandaag voor ogen heeft.

“Voor ons komt het erop aan om de onafhankelijke acties van de arbeidersbeweging van onderuit te ondersteunen en te versterken. Dit zal het karakter van de strijd in de komende periode bepalen. De enige uitweg uit de crisis is de toepassing van een socialistisch beleid en een socialistisch programma. Gelijk welke regering die dit niet doet, zal in crisis eindigen.

“We roepen Syriza bijvoorbeeld op om de schulden te verwerpen, een leefbaar minimumloon en minimumpensioen in te voeren, te investeren in gezondheidszorg en onderwijs, … Een socialistisch programma houdt ook in dat de grote bedrijven in publieke handen worden genomen en dit onder democratische arbeiderscontrole en -beheer zodat de belangen van de meerderheid van de bevolking centraal zouden staan.

“Het wereldwijde enthousiasme na de overwinning van Syriza wijst erop dat de Griekse arbeidersklasse over miljoenen bondgenoten beschikt in Europa en de international arbeidersklasse. Een socialistisch programma van een linkse regering zou een enorm gehoor vinden doorheen Europa en zou een inspiratie zijn. Het zou de kwestie van een socialistische confederatie in Europa op vrije en gelijkwaardige basis stellen.”

Verslag vanuit Athene door Bart Vandersteene

In juni 2012 behaalde Syriza 27% van de stemmen en Nea Demokratia 29,7%. De hoop op een linkse regering werd geen realiteit. De sociaaldemocratische PASOK, die tussen 1980 en 2009 altijd 38% à 48% behaalde, vormde een regering met ND ondanks de electorale dreun die de partij kreeg na het desastreuze regeringsbeleid. Slechts 12,3% van de kiezers stemden toen nog voor Pasok. Tweeëneenhalf jaar en een nieuwe reeks van neoliberale maatregelen later is het zelfs niet zeker of Pasok nog 5% haalt. Syriza ligt in alle peilingen duidelijk voorop op Nea Demokratia en zou een absolute meerderheid kunnen halen en daarmee de kans op verandering reëel maken voor vele Grieken.

Syriza-sympathisanten maken zich op voor een overwinningsfeest deze avond, maar toch is er onder veel kiezers van Syriza een nuchtere sfeer. Als ze 10% van hun beloftes houden, zullen we al tevreden zijn, hoor je dikwijls. Het drukt de twijfel uit of Syriza bestand is tegen de enorme druk die zal worden uitgeoefend vanuit het Griekse en Europese establishment.

Onder leiding van Alexander Tsipras heeft Syriza al heel wat toegevingen gedaan in hun programma, eisen en slogans. Recent nog sprak Tsipras zich persoonlijk uit tegen het homohuwelijk, ook al staat dit in het partijprogramma. Onder het mom van een strategie om een absolute meerderheid te behalen, wordt het programma afgezwakt. De stemmen die dit zogezegd ter rechterzijde moet opleveren, versterken twijfels ter linkerzijde.

Het minimum wat de kiezers en activisten verwachten, is dat Syriza zich houdt aan de belofte om een aantal privatiseringen terug te draaien, het minimumloon te verhogen, de pensioenen voor de armsten op te trekken en de loononderhandelingen door de vakbonden terug mogelijk te maken. En desnoods zal er actie worden gevoerd om deze maatregelen af te dwingen. Haalt Syriza een absolute meerderheid? Dit scenario zou de weg openen voor de beweging om een enorme druk uit te oefenen op de regering, zonder dat deze het excuus van een noodzakelijke coalitie en dus compromissen kan gebruiken.

Indien Syriza geen absolute meerderheid haalt, lijkt het meest waarschijnlijke scenario een coalitie tussen Syriza en de ‘Onafhankelijke Grieken’. Als deze laatste tenminste de kiesdrempel halen. De ‘Onafhankelijke Grieken’ zijn een rechtse, patriottische lijst, een afsplitsing van Nea Demokratia, maar die zich wel verzet tegen de trojka en het Memorandum. Zo’n coalitie zal een zekere eenheid vinden in het verzet tegen de politiek van de EU, maar zal tot heel wat spanningen leiden wanneer directe maatregelen in Griekenland moeten worden genomen.

Alle bewegingen kijken hoopvol uit naar een Syriza-regering, niet omdat ze Syriza als de grote redders beschouwen, maar omdat ze weten dat ze een grote druk zullen kunnen uitoefenen op deze partij.

Enkele jaren geleden werd de publieke zender ERT gesloten. Enkele duizenden werknemers van de twee televisiezenders, een nationaal radiostation, tientallen lokale radiostations en het symfonisch orkest, werden van de ene op de andere dag op straat gezet. Een gevolg van de Syriza-overwinning zou kunnen zijn dat de oud-werknemers van de ERT deze avond of morgen in een mars optrekken naar het ERT hoofdgebouw, het bezetten en van de nieuwe regering het heropstarten van de publieke media eisen. En zo zullen er vele campagnes zijn die directe maatregelen eisen van de nieuwe regering, of Syriza nu in coalitie moet gaan of zelf een absolute meerderheid heeft.

De zusterorganisatie van LSP, Xekinima, heeft tot het laatste moment met Syriza onderhandeld om kandidaten op de Syriza lijst te plaatsen. Dit gebeurde uiteindelijk niet omdat de Syriza leiding ons gemeenteraadslid Nikos Kanellis uit Volos, verkozen op een Syriza lijst, als kandidaat weigerde. Eerder hadden we ons verzet tegen de verplichte ondertekening van een gedragscode voor alle kandidaten. Daarin werd alle kandidaten verplicht om de beslissingen van het Centraal Comité van Syriza te volgen eens verkozen. Dit was een onaanvaardbare eis voor alle onafhankelijke kandidaten om hun politieke zelfstandigheid te kunnen bewaren.

Desondanks heeft Xekinima een intensieve verkiezingscampagne achter de rug waarin ze o.a. 150.000 pamfletten verspreidde met een stemoproep voor Syriza, maar ook met een waarschuwing voor de dreiging dat Syriza meer en meer in de richting van een voor de elite veilige politiek wordt gedreven. De linkse socialisten erkennen het enorme belang van een overwinning van Syriza, vandaar onze stemoproep. Maar deze overwinning is niet de eindfase van de strijd, het is de start van een nieuwe periode waarin de strijd voor een alternatief concrete vormen zal aannemen en tot heel wat interessante ervaringen zal leiden, bruikbaar voor linkse socialisten in de rest van Europa. Het is nu aan Syriza om een linkse regering te vormen, zonder met kapitalistische partijen een coalitie te vormen maar wel om de roep van de kiezers voor een breuk met het besparingsbeleid in de praktijk om te zetten.

De verkiezingen zijn enkel het voorgerecht, de beweging uitbouwen zal cruciaal worden!

Artikel en foto’s door Bart Vandersteene, woordvoerder LSP, vanuit Athene

De verkiezingscampagne in Griekenland zit erop. Sinds vrijdagavond middernacht mag er geen campagne meer worden gevoerd op straat. Op café, in de huiskamers en op televisie gaat het politieke debat volop verder. Morgen zullen de ogen van de hele wereld op Athene gericht zijn. De uitkomst van deze verkiezingen kunnen potentieel een nieuwe periode inluiden op het Europese continent. Voor het eerst sinds de start van de crisis kan er een partij aan de macht komen die uitdrukking geeft aan de verzuchtingen van de gewone bevolking, een partij waar de elite op dit moment nog geen volledige controle over uitoefent, ook al probeert ze hard. En dat maakt hen nerveus, niet enkel in Griekenland. De inspiratie die deze overwinning kan bieden voor werkenden en jongeren over de hele wereld zorgt voor koppijn bij de globale kapitalistische elite.

Op de slotmeeting van Syriza donderdagavond waren er minstens 25.000 aanwezigen om te luisteren naar de toespraken van Alexander Tsipras (Syriza) en Pablo Iglesias (Podemos). Met een knipoog naar Leonard Cohen werd de meeting afgesloten: ‘First we take Athens and then we take Madrid’. Voor het einde van het jaar komen er parlementsverkiezingen in Spanje waar de nieuwe links partij Podemos in de peilingen voorop ligt. Een overwinning voor Syriza zal een enorme duw in de rug betekenen voor het vertrouwen in Spanje, het zou aangeven dat terugvechten tegen de besparingspolitiek succesvol kan zijn.

De menselijke tragedie van de crisis in Griekenland is moeilijk in woorden of cijfers uit te drukken. Het land werd in het neoliberale model gekatapulteerd en zou dankzij de EU de kloof met West-Europa dichten. Op voorwaarde dat de recepten van die EU, het IMF en andere instellingen zouden worden gevolgd. De vennootschapsbelasting moest worden gehalveerd om investeringen aan te trekken. Openbare diensten werden geprivatiseerd om ze “efficiënter” te maken en het bracht tegelijk geld op voor de overheid. Banken, binnenlandse en buitenlandse, kregen vrij spel en overtuigden de Griekse bevolking om riskante leningen aan te gaan, gebaseerd op de fantasieverhalen over een welvarende toekomst dankzij het neoliberale model van de EU. Ook de sociaaldemocratische PASOK, tot enkele jaren geleden bestempeld als de ‘meest linkse’ in Europa, stapte mee in het verhaal en gooide haar kritiek op de vrijemarkteconomie volledig overboord.

Vandaag zitten 33% van de Grieken zonder gezondheidszorg, zijn er scholen zonder lesmateriaal, ziekenhuizen zonder medicatie, daalden de pensioenen met gemiddeld 45%, leeft 32% onder de armoedegrens en zijn 1,3 miljoen Grieken werkloos. Volgens schattingen heeft de rijkste 0,1% de afgelopen jaren al 600 miljard dollar of bijna het dubbele van de staatsschuld geparkeerd op Zwitserse en andere bankrekeningen, want zij gingen dankzij hun politieke vrienden vrijuit. Meer nog, ze konden zelfs in de crisisjaren verder gaan met het opstapelen van rijkdom.

Genoeg is genoeg. De meerderheid van de Grieken heeft de buik vol van de ellende, maar ook van de mooipraters van de klassieke partijen. De ooit machtige PASOK haalde in 2009 nog 45% van de stemmen. Het is niet zeker of ze morgen 5% haalt. Dit lot wacht ook andere klassieke partijen in Europa die hun origine en beloftes om de werkende klasse te vertegenwoordigen zo overduidelijk verraden.

Gesofisticeerde anti-Syriza campagne

Op zondag 25 januari blijven de kiesbureaus open tot 19u lokale tijd, waarna de eerste exitpolls volgen. De belangrijkste trend zal dan reeds duidelijk zijn. Wint Syriza afgemeten de verkiezingen? Is een absolute meerderheid voor Syriza mogelijk? Maar belangrijke details zullen pas ‘s nachts of maandagochtend duidelijk worden. Welke partijen halen de kiesdrempel van 3% bijvoorbeeld, wat een belangrijke rol zal spelen in de exacte zetelverdeling. In de meeste peilingen haalt Syriza het ruim van Nea Demokratia, de partij van de huidige premier Samaras.

Het zou op details kunnen aankomen en ook dan kan het spel vuil gespeeld worden. Maar liefst 300.000 Grieken, hoofdzakelijk jongeren, verlieten de afgelopen vijf jaar het land om hun leven ergens anders op te bouwen. Zij hebben geen stemrecht, tenzij ze dit weekend naar Griekenland komen, nogal een dure onderneming om je recht om te stemmen uit te oefenen. De regering zou een 10.000-tal vluchten hebben geboekt voor beleidsgetrouwe Grieken uit de economische en politieke Europese centra van Londen, Brussel en Frankfurt.

Ongeveer 100.000 jongeren die recent de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt, kunnen niet gaan stemmen omdat de overheid er niet in slaagde hen te registeren. Dit is geen toeval, de regeringspartijen weten goed dat een meerderheid van de jongeren, zowel diegenen in Griekenland als diegenen die het land verlieten, voor Syriza zou stemmen uit protest tegen de politieke elite die de toekomst van de jongeren ontneemt. Ook in de telbureaus zal morgen een strijd worden gevoerd. De regeringspartijen proberen alle kunstgrepen uit de kast te halen om Syriza-stemmen ongeldig te laten verklaren, ze zetten zoveel mogelijk van hun sympathisanten in als tellers.

In de campagne werden moeite noch leugens gespaard om een te grote Syriza-overwinning te vermijden. De kerk, de grote media (in handen van de economische elite), bekende Grieken, iedereen werd opgetrommeld om op hun manier angst te zaaien voor Syriza. Maar de angstcampagne pakt minder en minder. De autoriteit van instellingen die zich verbinden met de besparingspolitiek is fundamenteel aangetast.

De campagne tegen Syriza wordt niet enkel van buiten de partij gevoerd. Ook van binnenuit is er een poging om de radicale kantjes van de partij weg te krijgen. Heel wat PASOK-tenoren verlieten het zinkende schip en liepen over naar Syriza. Sommigen deden dit uit eerlijke verontwaardiging met de koers van hun voormalige partij, anderen met een agenda om hun politieke carrière verder te zetten en tegelijkertijd Syriza naar het politieke centrum te duwen. Na de verkiezingen zal deze kwestie zich concreter stellen dan voorheen. Zal Syriza een partij zijn die als instrument kan dienen om de belangen van de 99% door te drukken of wordt ze meer en meer naar voor de Griekse en Europese elite veilige wateren gedreven?

Wiens schuld?

De centrale vraag in de onderhandelingen met de EU en het IMF is of de Griekse staatsschuld volledig moet worden terugbetaald of niet. Van die staatsschuld, die nu ongeveer 320 miljard euro bedraagt, is 227 miljard afkomstig van het reddingsprogramma van de trojka. Slechts 5 tot 10% van dat bedrag is naar de reële begroting van de afgeslankte Griekse staat gegaan. De rest werd gebruikt voor de redding van de banken en het betalen van intrest op de schulden die de overheid heeft gemaakt om de banken te redden. Meer dan terecht weigeren veel Grieken dit als hun schuld te beschouwen, zeker wanneer verhaal na verhaal opduikt hoe de echte verantwoordelijken gingen lopen met het geld en zorgeloos verder gaan met hun plunderingen.

Tijdens de eerste jaren van de crisis werd er massaal betoogd, werd er tientallen keren gestaakt. Helaas was het enige resultaat een lichte vertraging in het tempo van de verschrikkelijke besparingsprogramma’s. De afgelopen jaren organiseerde de bevolking zich meer en meer in spontane solidariteitsinitiatieven die het falen van de overheid probeerden te compenseren. Er ontstonden medische centra waar dokters, verpleegkundigen en veel gewone Grieken gratis werken met materiaal en medicijnen die werden gedoneerd door de Griekse bevolking en door internationale solidariteitscampagnes. Een derde van de Griekse bevolking heeft geen ziekteverzekering, voor hen is dit de enige toegang tot medische dienstverlening. In totaal bestaan er in Griekenland zo’n 400 centra waar voedsel wordt bedeeld, wordt gekookt of waar medische zorgen worden aangeboden.

Een Syriza-regering zou een belangrijke ruimte kunnen creëren voor deze initiatieven en voor de georganiseerde arbeidersbeweging om een nieuwe adem en perspectief te vinden in hun strijd. Een overwinning van Syriza kan de krachtsverhoudingen voor het eerst sinds jaren in het voordeel van de beweging wijzigen. Maar zowel in Griekenland als in de rest van Europa zal de strijd moeten worden verder gezet. Hoe dit na zondag concreet kan worden zullen we op deze site verder bespreken. Morgen een nieuw verslag vanuit Athene.

Massale actie van arbeidersbeweging voor socialistisch beleid nodig!

Op 19 januari, zes dagen voor de Griekse verkiezingen, spraken we met Andros Payiatsos van Xekinima, onze Griekse zusterorganisatie.

In ons vorige interview stelde je dat het establishment een angstcampagne voert om mensen ervan te overtuigen om niet op Syriza te stemmen. Hoe is dat verder ontwikkeld?

“Het circus van de heersende klasse en haar politieke vertegenwoordigers lijkt nu gedemoraliseerd. Ze begonnen een grote angstcampagne maar het werd duidelijk dat dit geen significant effect had en dat Syriza in de volgende regering zal zitten. De vraag nu is of dit een minderheidsregering dan wel een meerderheidsregering zal zijn. De heersende klasse probeert nog wat angst te creëren, maar het is zwak en weinig efficiënt. De nadruk is verschoven naar pogingen om Syriza te controleren om zeker te zijn dat het beleid niet buiten de door het establishment opgelegde krijtlijnen treedt.”

Wat is het meest waarschijnlijke resultaat bij de verkiezingen?

“Er wordt zowel in Griekenland als op internationaal vlak uitgegaan van een overwinning van Syriza. De voorbije week ging Syriza nog wat vooruit in de peilingen, met ongeveer 1%. De voorsprong van Syriza stabiliseert. Zonder rekening te houden met ongeldige stemmen en onthoudingen, kan de partij 30 tot 33% halen. Dat is nipt onvoldoende voor een meerderheidsregering.”

Wat zijn de alternatieven op een meerderheidsregering?

“De leiding van Syriza kijkt naar de ‘Onafhankelijke Grieken’, een ‘patriottische’ en populistische afsplitsing van de conservatieve Nieuwe Democratie als de meest haalbare coalitiepartner. Deze partij verzette zich van bij het begin tegen het memorandum en de trojka.

“De meeste linkse krachten willen niet met Syriza samenwerken. De Communistische Partij (KKE) weigert zelfs de optie om in het parlement voor Syriza te stemmen zodat die een regering kan vormen. De KKE heeft een rampzalig sectaire positie.

“Als de ‘Onafhankelijke Grieken’ onvoldoende verkozenen hebben, zal Syriza ertoe gedwongen worden om samen te werken met partijen die als ‘trojka-partijen’ worden gezien (omdat ze het besparingsbeleid van de trojka van IMF, EU en ECB zelf doorgevoerd of ondersteund hebben). Het gaat onder meer om de populistische partij ‘De Rivier’ of de partij van de voormalige PASOK-premier George Papandreou, de ‘Sociaaldemocratische Beweging’.”

Hoe zal de heersende klasse reageren op een overwinning van Syriza?

“Er wordt nu vooral geprobeerd om ervoor te zorgen dat een regering van Syriza een stabiel en voor hen efficiënt beleid zal voeren. Grote delen van de kapitalistische woordvoerders in Griekenland en op internationaal vlak zeggen nu dat het tijd is voor onderhandelingen en dat ze flexibel moeten zijn. Dit is een poging om Syriza mee in het bad van het establishment te trekken en om de gevaren die een Syriza-regering kan vormen voor hun belangen af te remmen. Zo’n regering kan immers de aanzet geven tot sterke massabewegingen en kan maatregelen nemen die tegen het besparingsbeleid ingaan.

“Maar dit is geen eenduidig standpunt. Zo hebben de Duitse heersende klasse en die van landen rond Duitsland nog een harde positie die gekant is tegen elke ernstige onderhandeling. Ze zullen wel toegevingen willen doen aan een Syriza-regering, maar slechts erg beperkte.”

Hoe reageert Syriza op deze druk?

“De leiding reageert zoals de heersende klasse het wil. Het programma is afgezwakt. Zelfs een aantal basishervormingen worden nu in vraag gesteld.

“Zo kreeg Syriza-voorman Tsipras recent een vraag over de belangrijke strijd van de mensen in Halkidiki tegen de komst van goudmijnen. Hij weigerde om een duidelijk standpunt in te nemen en stelde dat de wet zal nageleefd worden en dat de contracten zullen onderzocht worden. Maar wat betekent dat?

“Rond het minimumloon, toch een belangrijk punt in het programma van Syriza, is er nu onduidelijkheid over wanneer het zou verhoogd worden. Er wordt nu gesproken over een geleidelijke verhoging. Met betrekking tot de privatiseringen en de duizenden jobs die verdwenen in de publieke sector, wordt nu gezegd dat de wettelijkheid van deze maatregelen zal bekeken worden.

“Het zorgt ervoor dat er weinig echt enthousiasme is voor Syriza. Er is het gevoel dat we geen keuze hebben en voor Syriza moeten stemmen om indien mogelijk tot een meerderheidsregering van Syriza te komen. Er is ook een gevoel dat zelfs indien Syriza maar een tiende van de beloften nakomt, dit nog steeds beter zal zijn dan wat we nu kennen.”

Hoe neemt Xekinima aan de verkiezingen deel?

“We roepen op om voor Syriza te stemmen en voeren een grote campagne. We produceerden 150.000 bulletins van vier pagina’s en een extra editie van onze krant die uitverkocht is en die we moesten laten bijdrukken. Dat is opmerkelijk gezien deze verkiezingscampagne eigenlijk maar 11 dagen duurt.

“Als deel van het ‘Initiatief van de 1000’ (een alliantie van linkse groepen rond een antikapitalistisch programma) spraken we met Syriza om kandidaten op de lijsten te plaatsen. Dit was spijtig genoeg niet mogelijk. De leiding van Syriza wilde een alliantie met andere linkse krachten, maar louter symbolisch waarbij die andere krachten geen kans maken om verkozen te geraken. Ze wilden niet dat we kandidaten hadden in regio’s waar we een sterke campagne zouden kunnen voeren. Als er linkse samenwerking is, moet Syriza deze krachten de mogelijkheid geven om goede resultaten neer te zetten. Het gaat niet op om deze linkse krachten niet in hun bastions te laten opkomen, maar in plaatsen waar ze amper campagne kunnen voeren en geen kans maken om verkozen te raken. Daarnaast was er weinig tijd voor de campagne. Het maakte dat zowel Xekinima als anderen in het Initiatief van de 1000 besloten om geen kandidaten naar voor te brengen.

“De houding van de leiding van Syriza wijst op een trend. Zo werden 50 individuen die geen lid van Syriza zijn op de lijsten gezet. Hiervan is er maar één die links van Syriza staat. Ze willen een parlementaire groep die door de rechterzijde in de partij wordt gecontroleerd.

“De belangrijkste reden waarom we Syriza steunen, ondanks de beperkingen, is omdat een overwinning van Syriza een bevrijdend effect zou hebben op de arbeidersklasse, de bewegingen en de samenleving in het algemeen. Onder de arbeiders leeft de verwachting dat de aanvallen onder een Syriza-regering zullen stoppen en minstens tot op zekere hoogte zullen teruggedrongen worden. Er wordt gehoopt dat een aantal van de eisen van de massabeweging ingelost zullen worden. Ondanks een gebrek aan duidelijkheid vanwege de partijleiding en de pogingen om aan de eisen van de heersende klasse te voldoen, zou een overwinning van Syriza de krachtsverhoudingen in de Griekse samenleving veranderen. Het kan een catalysator vormen en leiden tot een nieuwe periode van klassenstrijd.

“Misschien zal Syriza de arbeidswetten niet aanpassen, nu is er een volledige deregulering doorgevoerd. Maar wie afgedankt wordt, zal wel naar de regering stappen met de eis om daar iets tegen te doen. Er zullen eisen zijn voor een achturendag, overloon voor overwerk en het recht op collectief overleg. Misschien zal Tsipras de goudmijnen van ‘Eldorado Goud’ niet meteen uit Halkidiki verdrijven, maar de mensen van Halkidiki zullen wel op straat komen om te eisen dat het bedrijf stopt met die goudmijnen. We verwachten dat dergelijke acties overal in Griekenland zullen plaatsvinden. Misschien zal Tsipras niet bereid zijn om TAIPED, het orgaan dat toeziet op de snelle privatiseringen, meteen te ontbinden. Maar de arbeiders die getroffen worden door de privatiseringen zullen wel in actie komen om de uitverkoop te stoppen.

“Welke compromissen de leiding ook bereid is om te maken, de arbeiders zullen zich door de overwinning van Syriza gesterkt voelen om voor hun rechten op te komen. Dat is overigens ook de fundamentele reden waarom we Syriza kritische steun geven in de verkiezingen. We roepen niet gewoon op om voor Syriza te stemmen, we roepen op voor een radicaal, revolutionair socialistisch programma als de enige haalbare weg voor een Syriza-regering.”

Wat moet Syriza doen eens ze in de regering zit?

“Er moet onmiddellijk overgegaan worden tot een bevriezing van de betaling van de schulden en het memorandum met de trojka moet meteen verscheurd worden. Dat is de basis om iets aan de ellende van de Griekse bevolking te kunnen doen.

“De regering moet de arbeidswetten en de wetten voor de universiteiten veranderen (onder meer om campusasiel, vrije meningsuiting en het recht op actie terug in te voeren). Het minimumloon moet terug opgetrokken worden naar wat het voor de komst van de trojka was, 750 euro per maand. De privatiseringen moeten gestopt worden, zowel die van de openbare diensten als van de natuurlijke schoonheid en rijkdom van het land. De privatiseringen van de afgelopen jaren moeten ongedaan gemaakt worden. Controversiële projecten, zoals in Halkidiki, moeten gestopt worden.

“Dit zou leiden tot een reactie van het kapitalistische establishment, zowel in Griekenland als internationaal. Daar kan enkel succesvol op geanticipeerd worden door meteen antikapitalistische maatregelen te nemen, de banken en sleutelsectoren van de economie te nationaliseren zodat een planmatige aanpak mogelijk is op basis van behoefte en niet op basis van de winsten. Dit moet gebeuren op basis van democratische arbeiderscontrole en -beheer.

“En het moet verbonden worden met strijd doorheen Europa. Als Syriza een dergelijk programma zou uitvoeren en breken met het besparingsbeleid, dan zou dit internationaal een grote impact hebben, zeker op de werkende bevolking in het zuiden van Europa. Het zou de basis kunnen leggen voor een internationaal socialistisch alternatief op de kapitalistische EU en het bewind van de trojka.

“In de verkiezingscampagne verwijst Syriza naar internationale aspecten van het beleid en naar Podemos, de nieuwe linkse partij in Spanje, en andere ‘progressieve’ bewegingen. Zelfs indien het programma van Syriza sterk is afgezwakt, heeft de opmars van de partij doorheen Europa een groot effect. Het toont aan wat mogelijk zou zijn indien de partij een radicaler en socialistisch programma had. Nu verdedigt Syriza een neo-Keynesiaanse koers dat zich beperkt tot het beëindigen van de besparingen maar dan wel binnen het kapitalistische systeem.

“Onder de voorwaarden van een kapitalistische crisis is zo’n programma niet echt realiseerbaar. Enkel een programma dat breekt met het kapitalistische systeem kan een uitweg bieden. Dit is enkel mogelijk door een massale tussenkomst van de werkende bevolking die onder bepaalde omstandigheden Syriza een pak verder naar links kan duwen dan wat de leiding nu voor ogen heeft. Dat is waar Xekinima voor zal opkomen eens Syriza verkozen is in de regering.”

[box type=”info” align=”aligncenter” ]Kom naar onze meetings met een spreker van Syriza België en Bart Vandersteene van LSP:

•  dinsdag 3 februari in Antwerpen. 19u30 café Multatuli
•  woensdag 4 februari in Gent. 19u30 in het Geuzenhuis
•  donderdag 5 februari in Luik[/box]