NL Socialisme

Author: PierreBrx

  • GAS-debat in Leuven of hoe strijden tegen overlast op straat?

    Afgelopen woensdag gingen ondernamen twee Leuvense schepenen, Mohammed Ridouani (SP.a) en Dirk Vansina (CD&V), een poging om te antwoorden op de vele kritieken op de gemeentelijke administratieve sancties (GAS). Ze traden in debat met vertegenwoordigers van de Jongsocialisten (Federik Leys), Jong Groen (Lies Corneillie), Comac (Line De Witte), Jong CD&V (Thijs Vandenbrande) en de campagne TegenGAS (Matthias Vander Hoogerstraete) alsook met het publiek.

    Verslag door Valerie

    De schepenen van het Leuvense stadsbestuur leken eigenlijk maar over een ernstig argument te beschikken. Ze stelden dat de GAS-boetes door de federale regering (waar zowel SP.a als CD&V deel van uitmaken) ter beschikking werden gesteld om de strijd tegen kleine criminaliteit en overlast te voeren. Volgens de schepenen is het het enige instrument waarover ze beschikken om overlast aan te pakken, maar de schepenen probeerden ons ervan te overtuigen dat dit op een rationele en redelijke manier gebeurt. Niet dat er enige garanties daartoe zijn. De schepenen erkenden dat het geen wondermiddel is, maar we kunnen beter gebruik maken van een slecht instrument dan helemaal niet optreden tegen overlast.

    De sprekers van TegenGAS en Comac, maar ook de aanwezigen in de zaal, probeerden het debat over de GAS-boetes zelf te voeren en stelden dat er een reeks democratische principes overboord gegooid worden waardoor er vrijspel is voor misbruik en willekeur. Dat is inherent aan het stelsel van de GAS-boetes. Bovendien veranderen de boetes niets aan de kern van de problemen, er wordt niets gedaan aan de socio-economische problemen die leiden tot overlast. De boetes zijn overigens fundamenteel asociaal, zoals zowat alle boetes zijn ze niet aangepast aan het inkomen van wie ze krijgt. Over dergelijke fundamentele kwesties is er nooit een debat gevoerd. Of er was enkel een eenzijdige visie hieromtrent, wat op hetzelfde neerkomt.

    Het wordt helemaal lachwekkend als je weet dat Leuven niet bepaald een crimineel bastion is, maar eerder aan Disneyland doet denken waarbij de autoriteiten vooral geconfronteerd worden met problemen als ‘wildplassen’ of ‘sluikstorten’. Met een afwezigheid van publieke toiletten (en de enkele publieke toiletten zijn ‘s nachts niet altijd toegankelijk of je moet ervoor betalen), twee euro voor een vuilzak en hoogstens een wekelijkse afvalophaling, zit er inderdaad niets anders op dan GAS-boetes uit te delen.

    De crisis leidt tot een toename van sociale problemen en samen daarmee ook met gevallen van kleine overlast. GAS-boetes zullen daar niets aan veranderen. Wij protesteren tegen de willekeur en de repressie van die boetes, op 26 oktober is er een nationale betoging. Tegelijk komen wij op voor sociale maatregelen zoals degelijke jobs voor iedereen, gratis en voldoende openbare toiletten, meer publieke vuilbakken, gratis en regelmatige ophaling van afval.

  • Stop het racistische asielbeleid!

    Het is niet verrassend dat Barroso op boegeroep werd ontvangen toen hij vorige week in Lampedusa op gezoek ging. De mensen zien ook hoe hypocriet de EU-politici zijn en hoe ze zich beperken tot krokodillentranen om vervolgens hetzelfde asociale beleid gewoon verder te zetten.

    Europarlementslid Paul Murphy, gevolgd door video

    Het parlement bediscussieerde vorige week de dood van meer dan 200 vluchtelingen voor de kust van Lampedusa. Deze tragedie is waar fort Europa toe leidt. Jammer genoeg zijn deze 200 niet de enige doden en slachtoffers van de Europese oorlog tegen vluchtelingen.

    Vier dagen eerder kwamen 13 vluchtelingen om het leven toen ze door mensensmokkelaars in de buurt van de kust van Sicilië overboord werden geduwd. Er waren de afgelopen 20 jaar bijna 20.000 dergelijke doden. Telkens opnieuw volgt een nieuwe gelijkaardige tragedie waarop de Europese leiders ter plekke komen, hun medeleven betuigen en een politiek antwoord beloven.

    De Commissie kwam vorige week met het voorstel voor een nieuw toezicht op de grenzen met EUROSUR. Ze beweren dat dit de autoriteiten zou toelaten om vluchtelingen te redden, maar dat klopt niet. Het systeem is een nieuwe stap in de militarisering aan de EU-grenzen. Het project wordt mee uitgewerkt door wapenfabrikanten zoals het Britse BAE. Het systeem komt bovenop het OPARUS-toezicht waar heel wat van dezelfde bedrijven bij betrokken zijn. In dat project wordt zelfs nagegaan of drones in staat zijn om vluchtelingen op te sporen als ze Europa proberen binnen te geraken.

    In plaats van deze criminalisering van migranten en de militarisering van onze grenzen, moeten we een einde maken aan het racistische migratiebeleid in Europa. Er is nood aan een alternatief op de miserie van kapitalisme en oorlog die miljoenen mensen hun huizen uitdrijven en ertoe brengen om hun leven te riskeren in een wanhopige poging om een beter leven te vinden.

  • Betoging tegen Monsanto

    Afgelopen zaterdag gaven ruim duizend mensen in Brussel gehoor aan de internationale oproep om te betogen tegen Monsanto, een grote multinational actief in de voedselindustrie. Het bedrijf staat bekend voor weinig koosjere praktijken op zowel commercieel, wetenschappelijk als politiek vlak. Het is een uitstekend model van het kapitalistische productiemodel waarbij alles moet wijken voor de onmiddellijke winsten, zelfs indien er gevaarlijke gevolgen aan verbonden zijn.

    Verslag door Antoine (Brussel). Foto: wakeup-bruxelles.com (waar je meer foto’s kan vinden)

    Lees ook:

    Monsanto heeft geen onbeschreven verleden. De multinational was betrokken bij verschillende schandalen, zoals de vergiftiging van een volledige stad door de productie van PCB, besmette melk die in grootwarenhuizen werd verkocht en besmet was na injectie van een ggo (genetisch gemanipuleerd organisme) in de melkkoeien of nog bodemvervuiling door grootschalig gebruik van onkruidverdelger van het bedrijf.

    Er zijn tal van gekende schandalen als gevolg van de productie van ggo’s door Monsanto, maar het bedrijf kent ook tal van corruptieschandalen. Zo bevestigde een Canadese wetenschapster dat ze 2 miljoen dollar van het bedrijf kreeg om haar onderzoeksresultaten niet te publiceren.

    Monsanto is slechts een voorbeeld van hoe het kapitalistische systeem functioneert. Er is massale productie met zo weinig mogelijk controle om zo snel mogelijk grote winsten te boeken. Als eventuele schadelijke gevolgen de winsten in de weg staan, worden die gewoon genegeerd. Als we het beleid van Monsanto in vraag stellen, moeten we het volledige systeem in vraag stellen. Vervuiling zal onder dit systeem blijven toenemen, de wereldleiders hebben er geen enkel antwoord op. De belangen van de meerderheid van de bevolking zijn voor hen niet van tel.

    Om het probleem van ggo’s en bedrijven als Monsanto aan te pakken, moeten we ons dus tegen het kapitalisme richten. Dat is de enige mogelijkheid om een verder afglijden naar barbarij te stoppen. Wij staan voor een socialistisch alternatief op het kapitalisme. Socialisten staan voor een andere productiewijze die wel afgestemd is op de reële belangen en behoeften van de meerderheid van de bevolking. Door de sleutelsectoren van de economie te nationaliseren onder democratische arbeiderscontrole en door de economie en de productie te plannen is het mogelijk om de ecologische impact te beperken door verspilling uit te schakelen. Er zijn tal van voordelen aan verbonden: meer gelijkheid voor de bevolking en een kleinere ecologische voetafdruk. Om dit te bereiken, is strijd nodig. We moeten ons organiseren en doorheen acties als betogingen, stakingen,… een krachtsverhouding uitbouwen waarmee we niet alleen Monsanto en co bestrijden, maar het volledige kapitalistische systeem.

  • Fotoreportage vanop de betoging tegen Monsanto

    Ruim duizend betogers trokken afgelopen zaterdag door Brussel met een duidelijke boodschap: genetische manipulatie van ons voedsel om er multinationals als Monsanto extra winsten mee te bezorgen, is voor ons niet aanvaardbaar. Het was een strijdbare betoging waarop ook LSP en Actief Linkse Studenten van de partij waren. Hieronder een reeks foto’s vanop de betoging.

    Foto’s door Loïc (Luik)

  • Vijf jaar crisis: nog steeds gegijzeld door de banken en een kapitalisme in verval

    Vijf jaar geleden, op 15 september 2008, ging de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers failliet. Wat toen volgde, hadden de burgerlijke politici, de meest gerespecteerde opiniemakers, de hele karavaan van geleerde koppen en specialisten niet zien aankomen: een crisis die het wereldkapitalisme tot in de kern bedreigde. Hoe was zoiets mogelijk?

    Artikel door Peter Delsing uit de oktobereditie van ‘De Linkse Socialist’

    Los van de problemen waar de elite mee werd geconfronteerd, waren er de rampzalige gevolgen voor grote delen van de wereldbevolking. De economische crisis van 2008 was mee de aanzet voor een golf van opstanden en revoluties in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. In Amerika leidde het tot miljoenen mensen die hun huis of job, of allebei, verloren, maar ook tot een complete verandering in de politieke discussie. De Occupy-beweging kloeg de heerschappij van de ‘rijkste 1%’ aan en kon op brede sympathie bij de werkende bevolking rekenen. In Europa zorgde de crisis – naast een resem besparingspakketten – voor een dramatische stijging van de werkloosheid, vooral ook onder jongeren. In Zuid-Europa resulteerde dit in pleinbezettingen en algemene stakingen. Griekenland wordt vandaag in de leefomstandigheden van een neokoloniaal land teruggeworpen. Het zag de opkomst van een openlijk fascistische partij als Gouden Dageraad, die door delen van de burgerij mee in de regering wil worden geplaatst.

    Bailout van de banken redt het systeem tijdelijk

    Volgens het zakenblad Business Week mobiliseerde Bernanke, voorzitter van de Amerikaanse centrale bank, de leiders van het Congres met de woorden: “Als we niet onmiddellijk handelen, hebben we tegen maandag geen economie meer”.

    Zijn collega Hank Paulson, de minister van financiën onder president Bush, stelde over deze bijeenkomst: “Ben en ik schetsten een beeld waarbij het financiële systeem aan het vastlopen was. De banken leenden niet meer aan mekaar. Het krediet vloeide niet meer op een normale manier. Ik zag een werkloosheid van 25%, wat we hadden tijdens de Grote Depressie. Er zou een ramp plaatsvinden als we niet onmiddellijk handelden.”

    In die termen beschreven de beheerders van het systeem, die er met hun neus opzaten, de betekenis van de crisis. Binnen de kortste keren werden de grote banken, verzekeraars, autoproducenten als General Motors,… op een bailout van 800 miljard dollar getrakteerd. Honderden kleinere banken gingen echter failliet. In België bedroeg de steun aan de banken 25 miljard euro, die wij nu mogen betalen met besparingen. Maar ook in China werd er een massief programma van stimulering van de economie in de steigers gezet, wat de wereldeconomie – en vooral groeilanden als Brazilië, Rusland, India, Turkije,… – een markt voor hun producten opleverde.

    Het zijn die ongeziene stimulansplannen, in combinatie met nog een zekere groei van de internationale handel, die het wereldkapitalisme voor een ineenstorting hebben behoed. In de VS heeft de Federal Reserve voor ongeveer 3600 miljard dollar in overheidsobligaties en in de banken gestoken (door aandelenpakketten van hen op te kopen, vooral gebaseerd op dubieuze hypotheekleningen). Dat is meer dan 20% van wat er in de VS op een jaar wordt geproduceerd, een immense som. Eind 2011 en begin 2012 schreef de Europese Centrale Bank (ECB) meer dan 1000 miljard euro aan goedkope 3-jarige leningen uit. Die moesten verhinderen dat een reeks zombiebanken overkop ging en dat er een nieuwe financiële crisis zou losbarsten. Honderden Europese financiële instellingen maakten hiervan gebruik. Vandaag wordt er gesteld dat een nieuwe ronde van leningen nodig zou zijn, om vooral de Zuid-Europese banken van een bankroet te redden.

    Kapitalisme eeuwig aan de baxter van goedkoop krediet?

    Het systeem lijkt wel gedrogeerd door leningen en goedkoop krediet. Telkens wanneer de Federal Reserve in de VS suggereert om haar steun aan de banken en lage rentepolitiek af te bouwen, begint het te rommelen op de beurzen. Hoe komt dit?

    De realiteit is dat grote banken al lang niet meer hoofdzakelijk winst maken door het geld dat ze krijgen op spaarboekjes uit te lenen aan bedrijven of gezinnen. Het kapitalisme kampt sinds een aantal decennia, vooral sinds de jaren ‘70, met een neiging naar overaccumulatie van kapitaal en een dalende winstgevendheid in de reële economie. Dit waren zaken waar Marx reeds op had gewezen en waar zijn arbeidstheorie van de waarde – waarbij arbeidstijd de essentiële factor achter prijzen is – als enige een verklaring voor bood. Uitbuiting – toeëigening van onbetaalde arbeid – en neoliberale aanvallen op lonen en uitkeringen verscherpten de kloof tussen de rijken en de meerderheid van bevolking. Deze ontwikkeling droeg bij tot een tragere economische groei. Het stijgende aandeel van machines en technologie in de productie, tegenover arbeidskrachten die werden weggesaneerd of minder snel groeiden, zorgde voor minder ‘onbetaalde arbeid’ – en dus winst – per product en een zich wenden naar de financiële sector, waar op grotere winstmarges kon worden gegokt.

    De banken waren cruciaal om, in een periode van dalende koopkracht en structurele werkloosheid sinds de jaren ‘80, een meer fundamentele crisis uit te stellen. Ze gingen steeds meer teren op extra geleend geld – en niet het uitlenen van spaargelden die bij hen waren gedeponeerd – om de economische groei gaande te houden. Op basis van fictief kapitaal – waarden die niet voortkwamen uit de productie, maar werden tevoorschijn getoverd op computerschermen – werden bedrijven, regeringen en gezinnen in stijgende lijn voorzien van kredieten. Het ging om een massale, kunstmatige creatie van geld, kunstmatig aangedreven groei en de vorming van een zeepbeleconomie. Een economie waarin trager werd geïnvesteerd in reële productie, en zeker in jobs, maar steeds meer werd gegokt met steeds exotischere beursproducten.

    De grootste Amerikaanse bank, JP Morgan Chase, had op 30 juni 2.400 miljard dollar eigen vermogen (niet-geleend geld, gebouwen, materiaal,…). Daartegenover had de bank 2.200 miljard dollar schulden of betalingsverplichtingen: 1.200 miljard in deposito’s of spaargeld, 1.000 miljard aan andere schulden. Bij veel banken is het routine om meer dan 90% schulden te hebben tegenover het eigen vermogen, wat bij andere kapitalistische bedrijven uitzonderlijk zou zijn. Gezien het systeembelang wordt er zowel door de bank-CEO’s als hun kredietverstrekkers van uitgegaan dat de regeringen wel telkens zullen bijspringen. Bij een volgende crisis zou dat wel eens anders kunnen uitdraaien: de regeringen kunnen met hun schulden geen nieuwe massale bailout meer aan. In Cyprus kregen we een voorsmaakje van de ‘bailin’, waarbij aandeelhouders en zelfs rekeninghouders inleveren.

    Zeventig jaar geleden hadden banken ongeveer 20 à 30% aan eigen kapitaal op hun totale schulden. Tegen 2008 was dat gezakt tot amper 3%! Vandaag zet Wall Street een gevecht op tegen pogingen om dat op te trekken tot 5% eigen kapitaal voor individuele banken. Volgens de laatste Europese normen, vervat in Basel III, blijft het mogelijk om tot 97% van de eigen assets met geleend geld, in de plaats van eigen kapitaal, te financieren. De banken mogen dan al deels hun schulden wat hebben afgebouwd, met zulke waanzinnige normen blijven ze een albatros rond de nek van het kapitalisme in crisis. Daarbij komt nog dat hun boekhoudingen dikwijls ondoordringbaar blijven en dat, wat de VS betreft, de investeringen in risicovolle ‘afgeleide producten’ (waarbij, bijvoorbeeld, simpelweg wordt gegokt op de toekomstige prijs van aandelen of grondstoffen) zelfs niet onder het officiële vermogen zijn opgenomen.

    Voor JP Morgan Chase draait deze handel in financiële derivaten om 70.000 miljard dollar, meer dan vier keer de volledige Amerikaanse economie! Volgens de financiële analist Steve Denning bestaat ongeveer tweederde van de winst van de grote banken vandaag uit handel in aandelen en financiële derivaten, gekocht overwegend met geleend geld. Het is niet moeilijk om te zien hoe een volgende economische crisis die de aandelen- en derivatenmarkten naar beneden doet duikelen gemakkelijk de nog steeds zwakke kapitaalbasis van de banken kan wegvegen.

    De wereldwijde handel in afgeleide beleggingsproducten is goed voor 700.000 miljard dollar – 10 keer de wereldeconomie! En van de CEO van Dexia weten we, uit een interview in De Tijd, dat zijn bank “om zeep” is bij een crisis die de regeringen in Italië of Spanje zwaar zou raken. De 54 miljard euro waar de Belgische regering zich voor heeft garant gesteld zou de Belgische staat snel tot de bedelstaf kunnen veroordelen. En daarmee nieuwe, staalharde aanvallen van het kapitaal op onze sociale zekerheid uitlokken.

    Kortom, vijf jaar na de crisis is er niets fundamenteel opgelost. De speculanten zijn nog rijker geworden, terwijl ze ons de rekening doorschoven. De grote banken kunnen nu hele landen in het bankroet meesleuren en grote delen van de wereldeconomie destabiliseren, met niet een maar helaas vele Spanjes en Griekenlanden tot gevolg. Om ons te beschermen tegen deze ‘financiële massavernietigingswapens’ zal het niet lukken om wat meer regeltjes of transparantie op te leggen. De volledige bankensector moet worden genationaliseerd onder controle van de bevolking, in het kader van een democratische nationalisatie – door verkozen en afzetbare comités van werkenden en jongeren – van de rest van de industrie en de economie, waar de kapitalistische crisis uiteindelijk is begonnen.

  • LSP-Nieuws. In en om de partij

    We brengen op socialisme.be een regelmatige rubriek met nieuws vanuit LSP zelf. Deze rubriek moet een plaats bieden aan korte verslagen van acties, campagne-momenten,… Maar even goed voor aankondigingen van bijeenkomsten of oproepen. Nieuwe leden kunnen hier uitleggen waarom ze onze rangen vervoegd hebben.

    [box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]

    Noteer in je agenda

    • woe. 16 okt. Antwerpen. Startmeeting ALS: 5 jaar kapitalistische crisis, voor een socialistisch alternatief! 19u30 Stadscampus UA
    • woe. 16 okt. Gent. ALS-bijeenkomst over de GAS-boetes. 19u30 Blandijn aud. A
    • woe. 16 okt. Oostende. GAS-debat met onder meer Mathias Vander Hoogstraeten van TegenGAS en burgemeester Vandecasteele Meer info
    • do. 17 okt. Luik. Protest tegen de komst van Barosso
    • zo. 20 okt. Betoging tegen kernwapens: ‘Time to go’. 13u Jubelpark
    • ma. 21 okt. Antwerpen. Protest aan de gemeenteraad: ‘Samen in de wachtrij’. 19u Grote Markt
    • ma. 21 okt. Luik. Protest aan gemeenteraad tegen Europees besparingsverdrag
    • za. 26 okt. Nationale betoging tegen GAS-boetes. 14u Brussel Noord
    • za. 2 nov. Dag van het Socialisme (org. Ronde Tafel van Socialisten) in Antwerpen
    • za. 23 nov. Regionale congressen LSP in Brussel, Vlaams-Brabant en Vlaanderen
    • za. 30 nov. Regionaal congres LSP in Antwerpen
    • za. 8 dec. Regionale congressen LSP in Luik en Henegouwen/Namen

    [/box]

    Goede eerste week voor abonnementencampagne

    Op 8 weken tijd willen we 75 nieuwe abonnementen maken. Na de eerdere campagne in de eerste helft van het jaar (waarbij op 6 weken 73 nieuwe abonnementen werden gemaakt) en met het enthousiasme rond ons maandblad, is dat zeker haalbaar. In de eerste week van de campagne werden al 14 nieuwe abonnementen gemaakt. Aan dat ritme zal de doelstelling gemakkelijk gehaald worden. Tegelijk willen we het aantal doorlopende opdrachten verhogen. Tegen eind januari willen we 50 nieuwe permanente opdrachten van minstens 2 euro. In de eerste week van de campagne zijn er alvast twee nieuwe dergelijke permanente opdrachten binnen gekomen, waarvan een van 5 euro.

    Nog twee weken: betoging tegen GAS!

    We nemen al enkele maanden mee het voortouw in de strijd tegen de GAS-boetes. Daarmee klagen we niet alleen de absurde voorbeelden aan, maar ook de willekeur en repressie die aan de basis van het stelsel liggen. Daar plaatsen we een sociaal alternatief tegenover.

    Er is heel wat passieve steun voor verzet tegen de GAS-boetes en ook debatten hierover kunnen op heel wat belangstelling rekenen. Dat bleek onder meer uit de reeks debatten met lokale burgemeesters en/of schepenen die in diverse steden plaatsvonden en waar de campagne TegenGAS regelmatig aanwezig is.

    Het omzetten van de passieve steun in actieve betrokkenheid is moeilijker, het opzetten van lokale comités verloopt niet gemakkelijk. Om van de betoging van 26 oktober een succes te maken, moeten we nu alles op alles zetten. De betoging wordt ondersteund door 83 organisaties, ook al heeft de Nederlandstalige Jeugdraad zich terug getrokken. Het potentieel voor acties tegen de GAS-boetes is groot, het ongenoegen is aanwezig.

    Amerikaanse socialist op startmeeting ALS-Antwerpen

    Komende woensdag is er de startmeeting van de Actief Linkse Studenten in Antwerpen. Ook hier gebeurt dit onder de titel ‘Marx is back’. Er zal ingegaan worden op de crisis van het kapitalisme en het socialistische antwoord daarop. Voor deze meeting kunnen we ook rekenen op een spreker uit de VS die de politieke en economische crisis in het hart van het imperialisme zal toelichten. Kortom, een aanrader.

    Woensdag 16 oktober om 19u30 in R213, Rodestraat Antwerpen. Facebook evenement

  • Kort & Krachtig

    Iedere zaterdag publiceren we een overzicht van enkele opvallende nieuwtjes, feiten, opmerkelijke uitspraken of video’s.

    [box type=”shadow” align=”alignright” width=”100″]

    Socialisme.be op Twitter deze week

    • Als er dan toch twee democratieën in ons land zijn, waarom benadrukt De Wever dan wat er in de ‘andere’ democratie uit de bus moet komen?
    • Belachelijk? Ridicuul? ‘Dehaene een van de minst actieve Europarlementsleden’ via @gva
    • Burgerlijke ongehoorzaamheid: blaffen naar een auto #gasboete = #gaswaanzin. Tijd voor #tegengas via @destandaard
    • De ‘happy hooker’ is een fictie die gecreëerd werd om de massa te sussen – Opinie – De Morgen via @DeMorgen
    • Groen van schaamte? "2651 handtekeningen voor ‘gelijke’ toiletten op Ge… (Gent)" via Het Nieuwsblad

    Volg ons
    [/box]

    Hongaarse daklozen vogelvrij verklaard

    Niet alleen het PS-bestuur van Charleroi pakt bedelaars aan. De rechtse regering in Hongarije doet dat ook en nog doortastender. Wat moet je doen als er geen antwoord is op de toenemende armoede en miserie? De armen zelf aanpakken natuurlijk! Express.be schreef maandag: “De Hongaarse regering heeft een wet goedgekeurd die het mogelijk maakt daklozen te beboeten die in openbare ruimtes vertoeven of vuilnisbakken doorzoeken. Ze worden ook verbannen uit de toeristische trekpleisters van de hoofdstad Budapest. Zo mogen ze niet langer op die plekken komen die als Werelderfgoed worden beschouwd. Gemeentes hebben groen licht om boetes uit te schrijven, gemeenschapsdienst op te leggen en daklozen die binnen de zes maanden twee keer worden veroordeeld naar de gevangenis te sturen. Daklozen die betrapt worden op het kraken van een pand gaan rechtstreeks de gevangenis in.” Er zijn zowat 30.000 daklozen in Hongarije.

    10% bevolking bezit 86% rijkdom

    Het aantal miljonairs is wereldwijd toegenomen met twee miljoen mensen. De globale rijkdom neemt toe, maar de ongelijkheid des te sneller. Terwijl twee derden van de volwassenen ter wereld het moeten stellen met 3% van de totale rijkdom, zijn de 10% rijksten goed voor 86% van alle rijkdom. Binnen die toplaag is er ook een grote ongelijkheid. Een beperkte groep van 0,7% van de wereldbevolking heeft 41% van alle rijkdom in handen. In Rusland is 35% van de totale rijkdom in handen van 110 mensen.

    Er werd een grafiek van de ongelijke verdeling van rijkdom gemaakt:

    Lobby

    Tabaksmultinational Philip Morris heeft 1,5 miljoen euro besteed aan lobbywerk om een Europese richtlijn af te zwakken. Er werden 161 mensen ingezet voor deze opdracht. Die brachten op anderhalf jaar tijd voor 1,48 miljoen euro aan onkosten in, vooral voor ontmoetingen en etentjes met Europese parlementsleden. De Litouwse minister van Gezondheid verklaarde dat er de afgelopen 17 maanden 233 ontmoetingen werden georganiseerd door lobbyisten van de tabaksector. Hoe doortastend de tabaklobby tewerk gaat, bleek eerder dit jaar ook in ons land. Tal van jonge parlementsleden trokken op kosten van de tabaksector naar Tommorrowland. Onder hen ook het groene parlementslid Kristof Calvo.

    Voor wie een andere stem wil horen, hieronder een video van Paul Murphy in het Europees Parlement.

    Faillissementenfonds kreunt onder crisis

    De Tijd schreef vorig weekend: “Het Fonds Sluiting Ondernemingen (FSO) betaalt de achterstallige lonen en de opzegvergoedingen van werknemers die door het faillissement van hun werkgever zijn ontslagen. Het fonds komt tussenbeide omdat de werkgever die vergoedingen zelf niet meer kan betalen. De tussenkomst van het FSO is – voor de loontegoeden en de verbrekingsvergoedingen – beperkt tot 25.000 euro bruto per werknemer. Uit cijfers die De Tijd opvroeg, blijkt dat het FSO sinds begin dit jaar al bijna 153 miljoen euro uitkeerde aan loontegoeden en opzegvergoedingen. Dat is bijna 28 procent meer dan in dezelfde periode van vorig jaar. Toen keerde het fonds bijna 120 miljoen euro uit. De forse stijging is een gevolg van de toename van het aantal bedrijven dat over kop gaat. Sinds begin dit jaar kwamen door faillissementen al ruim 19.000 jobs op de helling te staan.”

    44,9 miljard dollar winst!

    Het cijfer van de week: het grootste Amerikaanse oliebedrijf maakte een jaarwinst van 44,9 miljard dollar. Crisis? Voor de gewone werkenden wel, voor de recordwinsten niet. Exxon Mobil maakte in 2012 9% meer winst dan in 2011. Met 44,9 miljard dollar winst komt het bedrijf opnieuw in de buurt van het record dat in 2008 werd gevestigd. Toen was Exxon Mobil goed voor 45,2 miljard dollar winst. In 2012 laat Exxon Mobil Apple achter zich als meest winstgevende Amerikaanse bedrijf, Apple was goed voor 41,7 miljard dollar. Apple ging wel met 61% vooruit. Als er geld gezocht wordt voor begrotingen wordt vreemd genoeg nooit in deze richting gekeken.

    GAS-waanzin in Herentals

    Een vrouw uit Herentals ging naar de bank, kreeg daar rekeninguittreksels die ze niet wou bijhouden en dus maar in een publieke vuilnisbak gooide. Hiervoor dreigt ze een GAS-boete van 250 euro te krijgen. De rekeninguittreksels zouden “huishoudelijk afval” zijn. De GAS-ambtenaar, bijgenaamd Big Brother, verklaarde doodleuk dat “het gezin uit twee personen bestaat en onregelmatig en weinig afval meegeeft met de gemeentelijke afvalophaling”. Big Brother houdt uw afval in de gaten! De vrouw reageerde terecht en correct: “In wat voor een totalitair regime leven wij?Omdat mijn dochter en ik weinig afval produceren en onze ecologische voetafdruk zo klein mogelijk proberen te houden, zijn we sluikstorters? Dit is pure Kafka. Big Brother.” Inderdaad.

    Video. Personeel van McDonalds in de VS confronteert de directie

  • VS. Een levendig beeld van de neergang

    “Niemand kan zeggen wanneer de neergang begon, wanneer de spoel die de Amerikanen samen hield in een veilige en soms beklemmende greep begon te lossen. Zoals alle grote veranderingen, begon het afwikkelen ervan ontelbare keren op talloze manieren – en op een bepaald ogenblik overschreed het land, nog steeds hetzelfde land, een historische grens en werd het onherroepelijk anders.” Zo begint George Packer zijn boek ‘The Unwinding’ waarin hij een vernietigend beeld brengt van het VS-kapitalisme in neergang.

    Dossier door Peter Taaffe uit het magazine Socialism Today

    Eerder omschreef Karl Marx de val van het Spaanse Rijk als een “traag en weinig glorieus verval”. Het verschil is dat de Spaanse neergang eeuwen aansleepte, terwijl de ineenstorting van de VS – dat nog steeds de sterkste kapitalistische macht op de planeet is – op amper 50 tot 60 jaar plaats vindt.

    De auteur gebruikt dezelfde methode als John Dos Passos in zijn boek ‘USA’. Hij wisselt verhalen van individuen – van de rotte top van het kapitalisme tot diegenen die neergedrukt worden door dit system – af met nieuws uit de kranten en de media om de economische, sociale en politieke ineenstorting van de VS te beschrijven. Het verschil is het tijdperk waarin beide boeken verschenen. Dos Passos schreef ten tijde van de Russische revolutie en de enorme impact ervan op de VS, een impact die in het hoofdstuk onder de titel 1919 heel sterk aan bod kwam. Het boek van George Packer beschrijft zowel in de individuele voorbeelden als de algemene analyse de effecten van de sociale, economische en tot op zekere hoogte ook culturele contrarevolutie doorheen het neoliberalisme met een openlijke aanval op de levensstandaard van de Amerikaanse werkende bevolking.

    Packer betreurt het einde van wat hij “de Roosevelt-republiek” noemt, een system dat na bijna een halve eeuw ten einde kwam. Hij stelt: “Het vacuüm werd gevuld door de sterkste kracht in het Amerikaanse leven, het georganiseerde geld.” Maar de koningen van het geld – de kapitalistische klasse – hadden altijd de controle, ook onder Roosevelt. Een van de verschilpunten was dat Roosevelt bij gelegenheden moest ingaan tegen zijn eigen klasse en daarbij soms de haat van de kapitalisten opwekte met maatregelen waar die kapitalisten tegen waren, ook al waren ze op langere termijn nuttig voor hen.

    De afgelopen 50 jaar waren de meeste presidenten – zeker sinds de moord op Kennedy – en de parlementen directe vertegenwoordigers van het grote kapitaal. De verliezers vinden we onder de overgrote meerderheid van de werkende klasse, die soms als ‘middenklasse’ wordt omschreven. De Amerikaanse burgerij gebruikt die term van middenklasse erg bewust en Packer neemt het over. De burgerij doet dit om de onvermijdelijke opkomst van een klassenbewustzijn onder de arbeiders af te remmen. Dat zal evenwel niet lukken, de bewegingen en zelfs revolte van de laag betaalde werkenden in de VS maakt dit duidelijk.

    Illusie van vrijheid

    ‘Amerikaanse vrijheid’, het steeds terugkerende refrein van de burgerij, haar partijen en media, wordt door de auteur ontmaskerd als een achterhaald idee, zelfs indien er nog miljoenen Amerikanen in geloven. “Winnen en verliezen zijn onderdeel van Amerikaanse spelen. Bij het afwikkelen van het systeem winnen de winnaars meer dan ooit, ze drijven weg als opgeblazen luchtschepen, terwijl de verliezers steeds dieper vallen vooraleer ze de bodem bereiken, iets wat ze nooit doen. Zoveel vrijheid laat je aan je lot over. Er leven meer Amerikanen dan ooit tevoren alleen, maar zelfs een gezin kan geïsoleerd leven en net overleven in de schaduw van een enorme militaire basis waar geen levende ziel een handje toesteekt.” In het ‘Communistisch Manifest’ maakte Marx hetzelfde punt over wat in feite vervreemding onder het kapitalisme is: “Al het vaststaande vervluchtigt.”

    Packer verwijst naar elementen die hij verder in het boek dieper uitwerkt als hij wijst op de enorme tegenstelling tussen de grote militaire macht van de VS en het geld dat hieraan besteed wordt, terwijl er enorme armoede in het land heerst. “Helemaal onderaan Tampa, waar het schiereiland in de zee eindigt, bevindt zich MacDill Air Force Base, de thuisbasis van het centrale commando van de VS. Wereldbekende viersterrengeneraals als Tommy Franks of David Petraeus, maakten hier oorlogsplannen voor Afghanistan en Irak, stuurden honderdduizenden soldaten naar de oorlog, namen hier hun persoonlijke vliegtuigen om de troepen te bezoeken, begingen enorme strategische fouten en probeerden ze te laat recht te zetten. Van Egypte tot Pakistan hebben ze de autoriteit van Romeinse proconsuls. Na het Witte Huis en het Pentagon had geen enkel stukje Amerika meer macht in de Oorlog tegen het Terrorisme dan MacDill. En vier blokken verder woonden de Hartzells.”

    De Hartzells staan symbool voor de miljoenen armen die in een bijna permanente onzekerheid leven. Ze zijn uit hun huis gezet omdat ze de hypotheek niet konden afbetalen, ze strompelen van de ene laag betaalde job naar de andere. Ze vinden geen werk omdat ze “de juiste look en uitstraling” missen. Toen een van de Hartzells toch een job had, toonden de bazen hem een “video over het gevaar van de vakbonden” en werd hem gezegd dat hij “onmiddellijk bij de directie moest rapporteren als hij benaderd werd door iemand van de vakbonden.”

    Na een reportage op History Channel over de “strijd bij Blair Mountain, een steenkoolstaking in de jaren 1920”, begint hij vragen te stellen over wat sindsdien veranderd is. Toen was er een enorme solidariteit van de mijnwerkers doorheen West Virginia. “Mensen zijn nu te bang om bij een vakbond te gaan. In de wereld van vandaag is het elk voor zichzelf.”

    Het is maar een indicatie van hoe Amerikaanse arbeiders onder de druk van de gebeurtenissen beginnen na te denken over de groeiende ongelijkheid rond hen. De recente stakingsacties van laag betaalde arbeiders en het enorme vakbondsprotest en bijna-revolte in Wisconsin in 2011 toont aan wat de VS te wachten staat. Het is geen toeval dat de Amerikaanse sympathisanten van het CWI, Socialist Alternative, recent opvallende electorale scores haalde in Seattle. Het brutaal beleid van een systeem in neergang leert de Amerikaanse arbeiders de realiteit van het kapitalisme inzien.

    Het leven aan de top

    Packer brengt de tegenstelling tussen wat onderaan de sociale ladder gebeurt en de luxe aan de top van de kapitalistische piramide. Hij brengt een beeld van de inhaligheid, tomeloze ambities en het steviger ellebogenwerk om mogelijke concurrenten uit de weg te ruimen. Dit wordt versterkt door een straf gastoptreden van de rechtse republikein Newt Gringich die de openlijke hypocrisie op zowel persoonlijk als politiek vlak aantoont. Er wordt ook ingegaan op het leven van een lobbyist bij het parlement en zijn wanhopige poging om tot de absolute top te behoren. “42% van de parlementsleden en de helft van de senatoren die het parlement verlaten, worden lobbyist om hun vroegere collega’s te beïnvloeden.”

    Colin Powell moest als minister de leugens van het bestuur van George W Bush voor de oorlog in Irak toedekken. Ook hij wordt onder handen genomen in het boek. Packer schrijft: “Toen de oorlog begon, stelde de president dat hij sliep als een baby. ‘Ik sliep ook als een baby’, stelde [Powell]. ‘Om de twee uur werd ik al roepen wakker’.” Robert Rubin, minister van begroting onder Clinton is een ander voorbeeld in het boek. “Na een half leven bij Goldman Sachs was hij meer dan 100 miljoen dollar waard en leefde hij in een riant penthouse aan Park Avenue.” Als economische voorman in de regering van Clinton weigerde hij iedere poging tor regulering van het uit de hand gelopen financiële systeem. Wat Wall Street vroeg, kreeg het van Rubin. Packer stelt hem daarom samen met de banken voor als verantwoordelijk voor de crash van 2007-08. Het magazine Time stelde voor de financiële ineenstorting nog een ‘comité om de wereld te redden’ voor waarbij het Rubin opnam. De wereld werd niet gered. Rubin kon veilig van het centrum van de financiële macht vertrekken en nam nooit enige verantwoordelijkheid op voor de rampzalige gevolgen van zijn beleid voor de gewone bevolking. Toch duikt hij nog regelmatig in de media op om zijn standpunten uitgebreid te brengen.

    Obama’s vice-president Joe Biden wordt neergezet als een erg weerzinwekkende en arrogante persoon die enkel uit is op het versterken van zijn eigen positie. Er is ook een straffe beschrijving van Sam Walton, de oprichter van Wal Mart. Het grootste Amerikaanse bedrijf is groot geworden op de kap van het personeel dat zich niet in vakbonden mag organiseren en met een eindeloze aanvoer van “Chinese goederen van slechte of zelfs gevaarlijke kwaliteit”. Wal Mart is een metafoor voor het Amerikaanse kapitalisme vandaag: “Door de jaren heen is de VS meer als Wal Mart geworden. Het werd goedkoop. De prijzen daalden en de lonen namen af. Er waren minder vakbondsrechten en meer deeltijdse jobs.”

    Het succes van Wall Mart was niet in het minst toe te schrijven aan de dictatoriale omstandigheden in de winkels, zo moesten personeelsleden toelating van de lokale manager krijgen om met elkaar te mogen daten. De familie Walton is 23 miljard dollar waard en “uiteindelijk zullen de zes overlevende Waltons evenveel bezitten als de 30% armste Amerikanen.” In de beste antisyndicale tradities wordt iedereen die het aandurft om te protesteren zonder aarzelen afgedankt.

    Uithuiszettingen

    Langs de andere kant van de sociale kloof duikt Tammy Thomas op, een zwarte arbeidster die tegen het lot strijdt. Als moeder brengt ze een gezin groot, ze werkt in een fabriek en is actief in de vakbond. Ze vat de minachting samen die veel arbeiders voelen tegenover diegenen die hen afdoen als ‘werkschuw’. Over de rechtse republikein Mitt Romney zegt ze: “Iedereen die denkt dat werken aan de band in een fabriek een gemakkelijke job is, moet het zelf eens doen. De meesten zouden het niet overleven. Mitt Romney zijn het nog geen week volhouden.”

    Maar uiteindelijk verliest Tammy haar job bij een herstructurering waarbij het staalbedrijf de deuren sluit, net zoals vele andere fabrieken in de VS tijdens de enorme desindustrialisering waarbij hele delen van het land verlaten achter blijven. Het land is nog niet hersteld van dit proces en zal dat wellicht nooit doen. Het heeft alleszins tal van gevolgen voor het leven van de gewone bevolking.

    Dit wordt gedetailleerd beschreven in een vernietigend verslag van de huizencrisis in slechts een deel van de VS, met name Tampa. Er werden in Tampa alleen duizenden drama’s aangericht, velen verliezen hun huis met een uithuiszetting. Eerst werden ze verleid om een huis te ‘kopen’ met een gemakkelijke lening die beschermd is met beveiligingen, die inhouden dat de leningen werden opgedeeld in tientallen of zelfs duizenden kleine deeltjes waardoor het quasi onmogelijk is om te bepalen aan wie uiteindelijk wordt terug betaald.

    Vandaag eisen financiële instellingen als HSBC Bank USA, BAC Home Loans Servicing,… dat de armen betalen, vaak worden de allerarmsten het eerste aangepakt. De industrie van de uithuiszettingen werkt bijna als een assemblagelijn, er wordt aan de lopende band gewerkt aan de hand van een geautomatiseerd computerprogramma. Een robot bepaalt dus of je uit je huis wordt gezet of niet. Soms was er niemand in de rechtszaal, enkel “een stem met een rechtendiploma aan de telefoon om 14 zaken af te handelen in een gesprek van een half uur waarbij de rechter op het einde van iedere zaak vroeg: ‘Is er iets ongewoon aan dit dossier? Ontbreekt er iets?’ waarop vervolgens twee verdiepingen lager in hetzelfde gebouw een datum voor een uithuiszetting werd bepaald. Soms was de rechtszaal volledig leeg en waren er enkel de rechter, een assistent en iemand die volle dozen met dossiers aanbracht. Om tijd te winnen en misschien ook wel om alles uit het publieke gezicht te houden, werden veel hoorzittingen niet in een rechtszaal gehouden maar in de beschermde omgeving van de private vertrekken van de rechter.”

    In het land van de vrijheid, eigenlijk een kapitalistische hel, kan je dus dakloos gemaakt worden door een gezichtsloze machine die weinig moeite doet om de willekeur te verbergen. Een arbeider die met dakloosheid werd bedreigd, verklaarde gefrustreerd: “Het enige dat misschien nog mogelijk is, is een wereldwijde schuldkwijtschelding”. Er is ondertussen wel een groeiend verzet tegen de uithuiszettingen en deze onmenselijke machine.

    Geen technologische oplossing

    Een van de meest interessante delen van het boek is dat over de rol van Silicon Valley. De heersers van deze regio in de VS werden de afgelopen decennia verbonden met het perspectief van een ‘technologische revolutie’ die het kapitalisme zou redden. Die belofte ligt in diggelen door de grootste crisis uit de geschiedenis van het kapitalisme. Maar intussen werden wel nieuwe miljonairs en miljardairs gecreëerd in de hi-tech industrie.

    Packer behandelt de opkomst van deze sector aan de hand van individuen zoals Peter Thiel, een succesvolle IT-ondernemer – de oprichter van PayPal – en overtuigde voorstander van het neoliberalisme, anticommunisme en de verwachtingen in technologische veranderingen die met deze filosofie gepaard gaan. De arrogantie en het grenzeloos optimisme hebben nu echter plaats gemaakt voor twijfel. Thiel gelooft niet langer dat technologie alleen het kapitalisme kan overeind houden.

    Er is een groeiend besef van de economische malaise en de sociale en politieke problemen die het VS-kapitalisme in hun greep houden. Dat wordt samengevat in het verrassende feit dat “in 1980 slechts 50% van de Amerikaanse bevolking dacht dat hun kinderen het slechter zouden hebben dan zijzelf, terwijl dit in 2011 eerder richting 80% ging.” Er wordt niet langer geloofd in het tijdperk van de informatie en de grote technologische vooruitgang. Voorheen zorgden grote uitvindingen zoals de stoomkracht, spoorwegen en elektriciteit voor enorme sprongen vooruit. Thiel dacht dat het internet nog meer effect zou hebben. Twitter zou 500 mensen gedurende tien jaar werkzekerheid bieden, maar “hoeveel waarde creëert het voor de volledige economie? Facebook maakte van Thiel een miljardair en maakte winst, maar alle bedrijven waar Thiel in investeerde, hadden samen in totaal minder dan 15.000 werknemers.” Thiel moest zelf erkennen: “Er is duizelingwekkende verandering zonder enige vooruitgang.”

    Deze thema’s kwamen ook aan bod bij andere schrijvers en commentatoren, zeker op economisch vlak. Het is een weerspiegeling van het weinig positieve voorgevoel van de strategen van het kapitaal omtrent de toekomst van hun systeem. Als ze dit boek lezen, zullende zorgen enkel sterker onderbouwd worden.

    Het klopt dat er recent wat hoop werd gecreëerd door kapitalistische commentatoren die stelden dat de VS in zijn eigen energie zou kunnen voorzien, deels door de enorme ontginning van schaliegas en -olie. De Britse premier Cameron hoopt eveneens dat dit van Groot-Brittannië een nieuw El Dorado kan maken. Het feit dat de olie en het gas in de Noordzee de afgelopen decennia voor weinig economisch vuurwerk zorgden, ondermijnt de hoop niet in een nieuwe levenslijn voor hun systeem.

    Maar zelfs indien het zo ver komt en goedkope energie voor een zekere economische groei zorgt, blijft de situatie die in dit boek beschreven word teen enorm probleem. Het is immers het verhaal van een gebroken ruggengraat voor het VS-kapitalisme en een enorme sociale ontmanteling.

    Marxisten schrijven de mogelijkheid van een beperkte economische groei in de VS en elders niet af. Voor de massa’s die vandaag onder een economische holocaust gebukt gaan doorheen de kapitalistische wereld, zou dat enige verzachting van het leed kunnen vormen. Maar zelfs het gedeeltelijke ‘valse herstel’ in de Amerikaanse economie – waarbij de fundamentele problemen verre van werden opgelost – leidde meteen tot een beperkte stakingsgolf waarbij arbeiders meer zelfvertrouwen hebben om voor hogere lonen en een groter deel van de koek op te komen. Het beperkte herstel biedt geen oplossingen voor de fundamentele problemen waar Obama geen antwoord op heeft. Hij lijkt zich te hebben neergelegd bij een rol van het ‘beheer van de neergang’ van het VS-kapitalisme.

    Dit belangrijke boek verdient het om breed gelezen te worden in de VS en daarbuiten. Het toont aan welke verschrikkelijke prijs de werkende bevolking moet betalen voor het behoud van dit systeem, zelfs in het centrum van het systeem en het meest succesvolle land van de kapitalistische wereld. Hopelijk zal er doorheen de toenemende klassenconflicten een duidelijk klassenbewustzijn ontwikkelen in de VS, wat zou leiden tot de creatie van een massale arbeiderspartij die de basis zou vormen voor een socialistisch Amerika.

    “The Unwinding: An inner history of the new America, George Packer”, Faber & Faber, 2013

  • Charleroi. Bedelverbod pakt armen aan, niet armoede

    In Charleroi wordt bedelen sterk aan banden gelegd. Dat is op 9 september beslist. Het is enkel nog toegelaten tussen bepaalde uren en op bepaalde plaatsen. Bedelaars die zich niet aan het reglement houden, wordt de dagopbrengst afgepakt. Bij herhaling volgt een gevangenisstraf. Ook onder PS-bewind worden armen met repressie uit het stadscentrum verdreven.

    Artikel door door Thomas (Charleroi)

    Onder druk van protest, waaronder van het ABVV, werd het reglement wat aangepast. Maar het centrale voorstel blijft overeind. Tegenover de breed verspreide armoede in de regio en een gebrek aan toekomstperspectieven voor jongeren en werklozen, kiest het gemeentebestuur van burgemeester Magnette (PS) ervoor om de sociale problemen op gereglementeerde wijze te verbergen. Bedelen mag enkel op de toegelaten tijdstippen en plaatsen. Aan de sociale problemen zelf wordt uiteraard niets gedaan. Er wordt niet gedacht aan meer en betere sociale woningen of openbare diensten zoals daklozenopvang.

    De lokale mobilisatie van politieke en syndicale krachten heeft het stadsbestuur ertoe gedwongen om de plannen een beetje bij te sturen. Met grotere acties kunnen we misschien meer afdwingen. Met een stadsbestuur dat nog allerhande asociale maatregelen achter de hand houdt, zal een actieve mobilisatie alleszins nodig zijn.

    Is er een alternatief op het besparingsbeleid in de steden? Wij denken het wel. Een socialistisch gemeentebeleid zoals in de Britse stad Liverpool in de jaren 1980 bijvoorbeeld. Daar weigerde het bestuur om de besparingen van Thatcher door te voeren. Er werden 4.800 nieuwe sociale woningen gebouwd en zes nieuwe instellingen voor kinderopvang, 17 nieuwe lagere scholen en vijf sportcentra. De stad wierf 2.000 extra personeelsleden aan. Thatcher deed er alles aan om dit te breken. Stel je voor, een beleid dat de belangen van de meerderheid van de bevolking centraal stelt. Dat mag niet! Een juridische procedure werd ingezet om het verkozen bestuur af te zetten.

    We zien het de zogenaamde ‘socialisten’ in ons land nog niet doen. Hier voeren zij op alle niveaus trouw het neoliberale beleid uit. Wij aanvaarden dat niet en komen op voor een echte socialistische politiek die vertrekt van de behoeften van iedereen en die komaf maakt met de sociale tekorten.

  • Genetische manipulaties: wetenschap en big business

    De afgelopen jaren was er een forse toename van het gebruik van genetisch gemanipuleerde organismen (ggo). Dit is geen nieuw fenomeen, tien jaar geleden publiceerde onze Britse zusterorganisatie een interessant dossier over ggo’s en big business. Met het oog op de betoging tegen de rol van Monsanto in ons voedselproces, leek het ons nuttig om dit dossier ook voor Nederlandstalige lezers beschikbaar te maken. Enkele technologische elementen uit het artikel zijn mogelijk achterhaald, maar de grote lijnen blijven meer dan ooit actueel. Verder biedt ook de documentaire ‘De wereld volgens Monsanto’ een interessante kijk op de wereld van de agrobusiness. Wie mee wil protesteren: morgen wordt betoogd, afspraak om 13u aan het rondpunt Schuman (aan het Europees parlement, metro: Schuman).

    Documentaire

    Genetische manipulaties: wetenschap en big business

    Dossier door Jon Dale uit 2003

    Een Brits regeringsrapport over genetisch gemanipuleerde organismen (ggo) stelde dat deze niet winstgevend zijn tenzij de vraag ernaar toeneemt. Het is echter niet verwonderlijk dat er enige terughoudendheid is. Bedrijven als Monsanto bepalen vandaag wat de prioriteiten voor onderzoek zijn, de wetenschap wordt afgestemd op hun winsthonger. Wetenschap wordt vooral een poging om nieuwe mogelijkheden te vinden om de kapitalisten snelle winsten te bezorgen.

    ‘Engineering’, ‘manipulatie’ of verandering?

    DNA is universeel voor alle levende wezens, van bacteriën over schimmels tot planten of dieren. Met behulp van een ‘knip en plak’-methode is het (soms) mogelijk om een wenselijk onderdeel van het DNA van een bepaald organisme over te plaatsen op een ander organisme of om een ongewenst element te vervangen.

    Als een vis in zeewater van minder dan 0,25 graden celsius kan overleven, kan dat misschien gereproduceerd worden voor de bloesems van perziken zodat deze een ijzige nacht overleven. De methode van ‘knippen en plakken’ kan uitgevoerd worden door virussen in te zetten, die zijn immers erg goed in het plaatsen van hun genetische informatie in het DNA van hun gastheer (zoals het geval is als wij een virale infectie hebben). Bacteriën kunnen ook gebruikt worden aangezien redelijk gemakkelijk met hun DNA kan gewerkt worden.

    Als een mengeling van DNA-fragmenten – die hopelijk het gewenste geen bevatten – wordt gemengd met kleine deeltjes goud, is het mogelijk om ze te injecteren in de cellen van het ontvangende organisme. Deze laatste fase staat bekend als de “shotgun techniek” of “bioballistiek”.

    Er is weinig verbeelding nodig om vast te stellen dat het ontbreekt aan precisie en zekerheid. De uiteindelijke positie van de overgeplaatste genen op het DNA van de receptor is een kwestie van geluk.

    Is dat belangrijk? Het is wel degelijk belangrijk omdat genen niet geïsoleerd bestaan maar een impact hebben op hun omgeving en zelf een invloed van die omgeving ondergaan, er is een impact op het DNA zelf en op de cellen.

    De biotechnische industrie verkiest de term “manipulatie” in plaats van genetische ‘engineering’ omdat er aan dat laatste een beeld van Frankensteun hangt. Maar manipulatie doet denken aan eenvoudige aanpassingen zoals steeds het geval was sinds de mens planten en dieren domesticeerde door ze selectief te telen of te fokken. Genetische ‘verandering’ is een meer accurate beschrijving.

    De wenselijkheid van die veranderingen is een andere kwestie.

    Geen mirakeloplossing

    Omwille van de onvoorspelbare uitkomst van de techniek, zijn er soms onverwachte resultaten. Een zalm met een groeihormoon groeide te snel en werd te dik. Het vlees van de vis was bovendien groen – een lastige kwestie voor de marketingafdeling. In 1997 moest Monsanto terugkomen op een aantal vormen van koolzaad toen er een onverwachte geen opdook. Er waren dan wel al 60.000 zakken met dergelijk zaad verkocht in Canada.

    In het echte leven bestaan genen niet geïsoleerd. Genetisch aangepaste organismen blijven evenmin in afgesloten laboratoria opgesloten. Het is mogelijk dat planten giftig worden om een schimmel die hen aanvalt te stoppen, maar hun gif via de wortels ook in de grond brengen waar andere schimmels en bacteriën nodig zijn om de grond vruchtbaar te houden. Als deze bacteriën en schimmels gedood worden, kan het leiden tot onvruchtbare grond.

    De Noord Amerikaanse koningsvlinder lijkt aangetast te worden door het stuifmeel van genetische aangepaste maïs. Duizenden andere insectensoorten zijn minder zichtbaar, maar hun positie in de voedselketen is essentieel. Tenzij er onderzoek wordt gedaan naar alle soorten die kunnen aangetast worden, is het risicovol om genetisch aangepaste planten of dieren vrij te laten.

    Er is bewijs dat het aantal soja-allergieën in Noord-Amerika toeneemt, niet toevallig waar er al enkele jaren genetisch aangepaste varianten verkocht worden. In sommige gevallen werd een noten-gen toegevoegd. Mogelijk heeft dit een notenallergie in soja ingebracht, terwijl soja breed gebruikt wordt in tal van voedingsproducten waaronder babyvoeding.

    Voorstanders van de ggo-technologie minimaliseren de mogelijkheid dat virussen en bacteriën die gebruikt worden om in genen in te brengen, kunnen overleven en zich vermenigvuldigen in een bredere omgeving. Maar tegelijk is er groeiend bewijs dat sommige wel kunnen overleven, met onbekende gevolgen.

    Er is bewijsmateriaal dat aangeeft dat delen van DNA mogelijk zelfs overleeft na het koken en doorheen de spijsvertering waarbij ze door de darmwanden mogelijk in menselijke cellen terecht komen. Is dat belangrijk? Niemand die het weet. Wellicht gebeurde dit doorheen onze ontwikkeling, maar we aten toen niet het genetische brouwsel dat nu wordt geserveerd.

    Omdat de technieken om nieuwe genen in DNA in te brengen lukraak en onzeker zijn, is er nood aan methode om cellen met de gewenste veranderingen af te splitsen van die zonder deze veranderingen. Een geen voor antibiotische weerstand wordt gekoppeld aan een gewenst gen. Het doseren van het mengsel met antibioticum doodt de cellen met ongewijzigd DNA. De overlevende veranderde cellen hebben dan een geen voor antibiotische weerstand, dat mogelijk op andere bacteriën kan overgedragen worden eens het organisme dat uit de cellen groeit in een breder milieu terecht komt.

    Stuifmeel van genetisch veranderde planten kan zich tot vier kilometer ver verspreiden met de wind en tot vijf kilometer via bijen. Zaden kunnen door landbouwmachines van veld tot veld overgebracht worden. Er is al bewijs dat wilde varianten van genetisch veranderde planten kunnen kruisen om nieuwe eigenschappen te verwerven, waardoor de weerstand tegenover onkruidverdelger breed verspreid kan worden.

    Diversiteit

    Onze omgeving verandert constant, doorheen het klimaat, overstromingen, droogtes en ziektes. Het ritme van verandering verhoogt met de klimaatveranderingen. Natuurlijke variatie betekent dat bepaalde leden van een soort beter aangepast zijn om in de nieuwe omstandigheden te overleven dan andere. De conventionele moderne landbouw heeft zeker de afgelopen vijftig jaar het aantal voedselplanten al sterk beperkt. Kijk maar naar wat je in de supermarkten kunt krijgen: dezelfde appelsoorten worden nu wereldwijd geteeld.

    De diversiteit wordt nu nog meer bedreigd. Om hun investeringen eruit te halen, voegen biotechnologische bedrijven ‘terminator’ genen toe aan planten en er wordt voor gezorgd dat de zaden die verkocht worden zelf geen nieuwe zaden kunnen creëren. Landbouwers moeten zaden van de grote bedrijven kopen, vaak gaat het om dezelfde grote bedrijven die ook op biotechnologisch vlak actief zijn.

    Een grootschalig experiment in China in 1999/2000 vergeleek traditionele rijstplantages (met verschillende soorten op een zelfde veld) met de moderne methoden (waarbij enkel de meest productieve soort wordt geteeld). Verrassend genoeg waren er op de traditionele velden 94% minder schadelijke schimmels waardoor er geen chemische behandeling nodig was. De opbrengst was ook 18% groter. Dit resultaat is natuurlijk niet nuttig voor bedrijven die de verkoop van zaden en chemicaliën willen opdrijven om de winsten te maximaliseren. Diversiteit kan niet gemonopoliseerd worden.

    Hongersnood bestrijden

    Aanvankelijk botste de techniek van genetische aanpassingen op groot consumentenverzet in Europa, maar niet in de VS. Andere voedselexporterende landen waren terughoudend om hun Europese markten niet te verliezen. De druk was zo groot dat supermarkten en zelfs Amerikaanse multinationals in Europa, zoals McDonalds of BurgerKing, geen genetisch aangepaste producten gebruikten.

    De eerste generatie van gewassen die werd aangepast, moesten resistent zijn tegen onkruidverdelgers. Maar dat volstond niet om er een interessante publiciteitscampagne rond te voeren. Een Amerikaanse wetenschapper in overheidsdienst, Robert May, stelde hierover: “Er was nood aan een glamoureuzer ggo-product dat het imago van de biotechnologie zou veranderen.” Er kwam een tweede generatie van aangepaste gewassen waarbij werd gesteld dat de aanpassingen een einde konden maken aan hongersnood.

    George Bush gooide zijn volle gewicht in de campagne. “Voor het lot van een continent dat wordt getroffen door hongersnood, roep ik de Europese regeringen op om hun verzet tegen biotechnologie op te geven”, stelde hij in juni 2003. Van de 22 meest geïndustrialiseerde landen is de VS overigens 22ste als het aankomt op het geven van hulp aan minder ontwikkelde landen.

    Minstens 600 miljoen mensen lijden aan ondervoeding of slechte voeding. Er wordt gesteld dat de genetisch aangepaste “ gouden rijst” een oplossing kan bieden. De rijst is genetisch aangepast zodat het centrale graan pro-vitamine A produceert dat vervolgens tot vitamine A wordt omgezet in het lichaam. Een gebrek aan deze vitamine is de belangrijkste oorzaak van blindheid onder kinderen, er worden 250.000 tot 500.000 kinderen per jaar hierdoor getroffen. Het leidt bovendien tot een gebrek aan weerstand tegenover ziektes, de helft overlijdt binnen een jaar nadat ze hun zicht verloren. Gouden rijst (de naam komt van de kleur, niet van de hoeveelheid winst die Synerga ermee hoopt te maken) zou 5 tot 8% van de aanbevolen hoeveelheid van de vitamine geven met slechts 100 gram droge rijst. Met zo’n dieet van rijst zou een kilo droge rijst of drie kilo gekookte rijst per dag volstaan om een volledige dosis vitamine A te krijgen.

    Het is echter verre van zeker dat dit dieet een gebrek aan vitamines zou oplossen. Er is vet nodig om de vitamine op te nemen en andere vitaminen en mineralen maken er gebruik van. Een dieet van enkel rijst zou bijna zeker tot tekorten op andere vlakken leiden. Ruwe rijst heeft overigens meer voedingswaarden, waaronder vitamine A, in de buitenrand die vaak wordt verwijderd om de opslag van de rijst gemakkelijker te maken, onder meer om de export ervan mogelijk te maken.

    Syngenta sloot een akkoord met de uitvinders van de Gouden Rijst (die werden gefinancierd door publieke fondsen en liefdadigheid) dat boeren die minder dan 10.000 dollar per jaar verdienen niet moeten betalen voor hun zaden. Het is echter niet duidelijk of ze in de toekomst zullen moeten betalen en of ze ook gratis chemicaliën zullen krijgen die mogelijk nodig zijn om de rijst te telen.

    Recent werd ook gewezen op de mogelijkheid van een aardappel met een derde meer proteïnen dan normale aardappelen, de ‘protato’. De Indische regering stelde dat dit misschien in de gratis schoolmaaltijden kan gebruikt worden. Maar deze variant op de aardappel heeft slechts 2,5% proteïnen terwijl linzen, bonen en erwten 20 tot 26% hebben.

    Dergelijke producten bieden geen antwoord op de ondervoeding of slechte voeding van mensen, een tekort dat voortvloeit uit het feit dat ze geen grond hebben om zelf voedsel te telen of omdat ze geen geld ervoor hebben als ze in steden wonen.

    Om hongersnood te bestrijden, zou een kwijtschelding van de schulden van de armste landen veel efficiënter zijn. Ook een verdeling van de grond onder de boeren, gratis krediet en technische bijstand voor irrigatie, het opstapelen van granen en andere maatregelen zouden veel meer effect hebben. Ondervoede mensen hebben geen genetisch aangepaste gewassen nodig, ze hebben socialisme nodig.

    Medicijnen en geld

    Genetische aanpassingen hebben geleid tot een aantal verbeteringen op het vlak van medicijnen. Interferonen zijn sinds de jaren 1950 bekend en kunnen nuttig zijn voor de behandeling van virale aandoeningen, kanker en multiple sclerose – zaken die moeilijk of onmogelijk op een andere manier kunnen behandeld worden. Door dezelfde technieken als in de biotechnologie toe te passen is het mogelijk om interferonen in een nuttige hoeveelheid te produceren. Er worden beta-interferonen gebruikt voor multiple sclerosis. Het is geen volledige oplossing, maar het lijkt beter te zijn dan gelijk welke andere behandeling. Hormonen zoals insuline kunnen worden geproduceerd, terwijl ze vroeger moesten geëxtraheerd worden van varkens of koeien.

    Een mogelijke ontwikkeling waar veel onderzoek naar wordt gedaan, is de productie van vaccins en andere medicijnen in voedselproducten. Een voorbeeld is de banaan met genen die een choleravaccin produceren. Dat zou nuttig zijn in delen van de wereld waar er weinig toegang is tot ziekenhuizen, verpleegkundigen, propere naalden en spuiten of koeling om vaccins op te slaan.

    Dergelijke producten zouden natuurlijk voordelen hebben, maar er zijn ook nadelen zoals de vraag hoe de dosis zou gecontroleerd worden en wat eventuele bijeffecten zijn. Zou het niet gemakkelijker en veiliger zijn om de gezondheidszorg uit te bouwen en verpleegkundigen op te leiden in de neokoloniale wereld? Het zou overigens wel eens goedkoper kunnen uitvallen dan de huidige onderzoeksprogramma’s.

    Het doel van de grote bedrijven achter de onderzoeken is natuurlijk niet om vaccins te creëren voor wie te arm is om hen te betalen. Ze willen dezelfde technieken gebruiken om gezondheidssupplementen te creëren voor de westerse markt.

    Een socialistisch programma

    De agenda van de grote bedrijven zorgt ervoor dat vervelende resultaten aan de kant worden geschoven. Zo was er de ontdekking dat delen van genetisch aangepast DNA door de darmen in de genetische structuur kan terechtkomen van een dier dat het gegeten heeft. Dat zou moeten geleid hebben tot een meer intensief onderzoek naar het voedselproces. Maar de bedrijven doen dat niet, ze vrezen immers meer om marktaandeel te verliezen dan dat ze de mogelijke gevolgen op vlak van gezondheid en ecologie in aanmerking nemen.

    Zowat tien grote bedrijven domineren deze industriële sector. Maar liefst 70% van alle genetisch aangepaste gewassen worden geteeld met technologie van Monsanto. Het bezit of heeft akkoorden met de grootste zadenbedrijven en onderzoekscentra in de wereld. De chemische afdeling werd afgesplitst in een ander bedrijf, Solutia, dat meteen de verantwoordelijkheid van decennia van toxische operaties moet ontlopen.

    Syngenta is wereldwijd de grootste producent van pesticiden. Het werd opgezet door een fusie van de biotechnische eenheid van het Zwitserse Novartis (zelf een fusie van chemische en farmaceutische giganten Sandoz en Ciba-Geigy) en AstraZeneca (een fusie van de farmaceutische en agrochemische afdelingen van ICI uit Groot-Brittannië en het Zweedse Astra).

    Andere grote bedrijven zijn DuPont/Pioneer (een fusie van het grootste chemische bedrijf ter wereld en de grootste Amerikaanse zadenbedrijven), Dow/Mycogen (ook uit de VS), Bayer en BASF (in Duitse handen), Limagrain (Frankrijk) en Takii en Company (Japan).

    Deze bedrijven moeten in publieke handen komen door ze te nationaliseren zonder compensaties, tenzij aan kleine aandeelhouders op basis van bewezen noden. Een arbeidersregering zoude chemische bedrijven alsook de onderzoekscentra nationaliseren. Mogelijk zou zo’n regering nog genetisch aangepaste voedselproducten moeten importeren, tenzij er wereldwijd arbeiderspartijen met een socialistisch programma worden opgebouwd.

    Net als andere publieke sectoren, zou ook deze van de chemie en biotechnologie democratisch moeten beheerd worden door de werkenden, consumenten, kleine boeren, wetenschappers en gezondheidswerkers om ervoor te zorgen dat gezondheid en milieu de centrale prioriteiten van het onderzoek vormen. Een gebalanceerd standpunt is dan mogelijk met zowel de voordelen als nadelen van de nieuwe technologische mogelijkheden en de voorzichtigheid die daarbij aan de dag moet gelegd worden. In een socialistische samenleving is er mogelijk een rol voor genetisch aangepaste producten, maar wellicht op een veel kleinere schaal dat de opgefokte beweringen die nu de commerciële belangen moeten ondersteunen.

    Winsten voor de grote bedrijven

    De sector van de genetische aanpassingen groeit snel. Er zijn mogelijk voordelen en waarschijnlijk ook grote gevaren. Wie beslist wat onderzocht wordt en welke producten op grotere schaal worden ontwikkeld?

    Dat zijn enkele grote bedrijven die de biotechnologie domineren, ook al wordt het meeste onderzoek publiek gefinancierd. De Britse bedrijven in de sector kunnen hun onderzoekskosten voor 100% van de belastingen afschrijven. Onverkozen managers nemen beslissingen waarbij ze enkel aan de aandeelhouders verantwoording verschuldigd zijn.

    Er wordt gesteld dat de technologie het mogelijk maakt om hongersnood te stoppen, maar slechts 1% van het onderzoek is gericht op gewassen geteeld door arme boeren. Er duikt een nieuwe vorm van kolonialisme op waarbij natuurlijke grondstoffen van armere landen geplunderd worden door de biotechnologische bedrijven.

    In 1980 besliste het Amerikaanse Supreme Court dat vormen van leven aan een patent konden onderworpen worden. Niet alleen de methode van het isoleren van een gen uit levende dingen wordt als privaat bezit gezien, maar ook het levende ding zelf! Planten uit het regenwoud of elders die mogelijk toepassingen kunnen kennen op het vlak van medicijnen worden aan patenten onderworpen zodat de lokale gemeenschappen die hun kennis generaties lang doorgaven hier nu voor moeten betalen.

    De Indische plant Neem heeft tal van geneeskundige mogelijkheden. Nadat het Amerikaanse bedrijf WR Grace er een patent op nam, verhonderdvoudigde de prijs ervan op twee jaar tijd!

    De Wereldhandelsorganisatie ziet nauwkeurig toe om deze diefstal van traditionele kennis en levende grondstoffen. Het TRIPS-akkoord (Trade Related Intellectual Property Rights) laat alleen bezit toe indien er tests in laboratoria zijn gedaan. Een multinational die een irrelevante test op een plant doet kan er vervolgens het bezit van claimen. Mensen die de plant generaties lang gebruikte hebben maar die geen toegang hebben tot een laboratorium, worden in naam van de ‘vrije markt’ verplicht om vervolgens te betalen voor wat voorheen maatschappelijk gedeelde kennis was.

    Deze bedrijven stellen dat ‘hun’ gepatenteerde kennis en genetisch aangepaste zaden uniek zijn, maar ze ontkennen tegelijk dat de gewassen die eruit voortkomen anders zouden zijn. Het geproduceerde voedsel zou gelijk zijn aan voedsel dat niet genetisch aangepast is. Er wordt beweerd dat er geen speciale tests of labels nodig zijn. Het is niet verrassend dat dezelfde bedrijven ervoor zorgen dat de wet aangepast wordt opdat ze niet kunnen vervolgd worden voor eventuele onverwachte gevolgen van hun beschermde kennis. Ze willen uiteraard vermijden dat ze net als de tabaks- of asbestbedrijven uit het verleden geconfronteerd worden met dure juridische gevechten opgestart door de slachtoffers.

    De Amerikaanse en Britse regeringen zijn hevige verdedigers van de biotechnologische bedrijven. De Britse minister van milieu Michael Meacher verklaarde nadat hij minister af was: “De invloed van de grote bedrijven op deze regering is erg groot”. Zo’n verklaringen komen uiteraard na de feiten.

    George W Bush stelde Ann Veneman aan als minister van landbouw. Zij was eerder lid van de directie van Calgene, het eerste bedrijf dat genetisch aangepast voedsel op de markt bracht. Het bedrijf werd nadien door Monsanto overgenomen.

0
    0
    Your Cart
    Your cart is emptyReturn to Shop
    Continue Shopping