Tag: spoorstaking

De onmogelijkheid om vakantie te nemen, het helse tempo, het gebrek aan uitrusting, de contraproductieve hervormingen, de onzekere toekomst … Iedereen is het erover eens dat de situatie van de spoorwegen rampzalig is. Als we onze toekomst niet in de handen van wereldvreemde managers willen leggen, moeten we collectief handelen. Daarom staken we op 5 oktober.

Pamflet van Libre Parcours. PDF

De staking zet druk op de regering tijdens het begrotingsconclaaf. De budgettaire situatie van de spoorwegen is catastrofaal. Aan het begin van zijn mandaat wist de Minister van Mobiliteit een illusie te creëren door een reeks investeringen aan te kondigen, voornamelijk in infrastructuur. Maar deze regering heeft de besparingen van vorige regeringen nooit teruggedraaid. Budgetten zijn opgevreten door de COVID-crisis, en nu door de energiecrisis. De voorstellen van de minister in zijn “Visie 2040” vergen veel meer investeringen, terwijl het niet eens zeker is dat de NMBS haar opdrachten van openbare dienst zal blijven uitvoeren.

De bazen van de NMBS en Infrabel schatten dat zij de komende 10 jaar 3,4 miljard euro extra nodig hebben. Maar dit cijfer omvat geen enveloppe voor het personeel, waarvan de lonen sinds 2008 niet zijn verhoogd en waarvan de arbeidsomstandigheden alleen maar zijn verslechterd. Zozeer zelfs dat het aantal collega’s dat zelf ontslag neemt sterk toeneemt.

Voor een echt eisenpakket

Het gemeenschappelijke vakbondsfront vraagt terecht om meer personeel, maar het heeft geen zin om personeel aan te werven als men onmiddellijk terug vertrekt. De arbeidsomstandigheden moeten veel beter. Een staking kan niet zonder een duidelijk eisenpakket, met concrete doelen voor alle spoorwegarbeiders en voor elke bedrijfstak:

• Een fundamentele loonsverhoging.
• Een termijn waarin een verlofaanvraag automatisch moet worden aanvaard.
• Nieuwe maatregelen voor een gezond evenwicht tussen werk en privé.
• Fundamentele investeringen in infrastructuur en personeel om het beloofde aanbod te kunnen realiseren en verder uit te breiden.

Door op democratische en transparante wijze een dergelijke lijst van eisen op te stellen, zouden we meer collega’s kunnen overtuigen om in actie te komen. Het moet gezegd dat de drie vakbonden lang hebben gewacht om dan plots te mobiliseren… De vaagheid van het huidige plan leidt tot wantrouwen en maakt dat sommige collega’s enkel oog hebben voor de problemen van de eigen beroepscategorie. Ook om die specifieke kwesties aan te pakken, staan we samen sterker. Ons eisenpakket stellen we best samen op, met een eenheidsbenadering om verdeeldheid te bestrijden. Ons actieplan moet gericht zijn op het behalen van overwinningen.

Voor een echt actieplan

Veel collega’s zijn bang dat het plan bij de geringste concessie van de regering overboord wordt gegooid. Gezien de budgettaire situatie zal het niet gemakkelijk zijn om middelen te bekomen voor een ambitieus sociaal protocol. Dit terwijl er geld is! De miljarden euro’s die aan aandeelhouders worden uitbetaald, kunnen ingezet worden om onze eisen te realiseren. Het volstaat niet om gewoon de druk op te voeren, er is nood aan een actieplan dat verder bouwt aan een krachtsverhouding om ons eisenpakket af te dwingen.

Op 9 november is er een algemene staking van alle sectoren om de energieprijzen uit de klauwen van de markt te halen en om betere lonen te eisen. We kunnen die staking voorbereiden met tussentijdse acties. Bijvoorbeeld met algemene personeelsvergaderingen die openstaan voor alle collega’s, of ze nu lid zijn van een vakbond of niet, gekoppeld aan werkonderbrekingen.

Enkele dagen geleden publiceerde de Franstalige vereniging Navetteurs.be het volgende persbericht: “[…] wij zijn het volledig eens met de eisen van alle vakbonden. Als gebruikers in goede omstandigheden willen reizen, hebben ze betrouwbaar materieel, een degelijke infrastructuur en voldoende personeel nodig […]”. Het contrast tussen de beloften van de ministers en de realiteit op het terrein is alleen maar groter geworden, zowel voor het spoorwegpersoneel als voor de gebruikers.

De explosie van de energieprijzen toont de rampzalige gevolgen van een beleid dat alles ‘aan de markt’ overlaat. We moeten de projecten van liberalisering en privatisering stoppen en opkomen voor massale publieke investeringen in een openbare spoorwegdienst. Laten we de staking van 5 oktober gebruiken als uitgangspunt voor een nieuwe strategie om de middelen te krijgen die het openbaar vervoer zo hard nodig heeft.

Het gemeenschappelijk vakbondsfront kondigde een spoorstaking aan voor 5 oktober. In het kader van de besprekingen over de federale begroting eisen de vakbonden meer middelen voor het spoor. Dit is belangrijk om het personeel te organiseren en het biedt een kans om het klimaatprotest te concretiseren. 

Door Eugenio (Brussel) en een spoorwegarbeider uit maandblad De Linkse Socialist

“Stakende spoormensen zijn de klimaatactivisten van de 21e eeuw”

Dat zei Naomi Klein, de bekende schrijfster en antikapitalistische activiste. Door zich te verzetten tegen de afbraak van diensten verdedigt het stakend spoorpersoneel milieuvriendelijke oplossingen. Vervoer is verantwoordelijk voor meer dan 16% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen, waarvan het merendeel afkomstig is van het wegvervoer (auto’s, vrachtwagens …). Betaalbaar en kwaliteitsvol openbaar vervoer is cruciaal om de uitstoot te verminderen. Dit bleek deze zomer opnieuw met de historische hittegolven in grote delen van de wereld. 

In Duitsland leidde de invoering van een ‘klimaatticket’ van 9 euro per maand voor al het openbaar vervoer tijdens de zomerperiode tot een aanzienlijke toename van het aantal gebruikers. Eén op de vijf reizigers maakte voor het eerst gebruik van het openbaar vervoer. Naar schatting zou 10% van de treinreizen van deze zomer anders met de auto zijn gemaakt. Hierdoor werd de uitstoot van 1,8 miljoen ton CO2 voorkomen, wat overeenkomt met het van de weg halen van 1,5 miljoen auto’s of het planten van bijna 30 miljoen bomen. 

In Spanje worden verschillende treinlijnen vanaf september tot het einde van het jaar gratis gemaakt om de druk van de stijgende kosten van levensonderhoud te verlichten. In het Groothertogdom Luxemburg is het openbaar vervoer sinds 2020 volledig gratis. Dit zijn goede stappen, maar ze moeten gepaard gaan met massale investeringen in de kwaliteit en de uitbreiding van de diensten. 

Ellende bij de Belgische spoorwegen

De Belgische spoorwegen lijden onder de gevolgen van meer dan 20 jaar besparingen. De regering heeft aan het begin van de legislatuur investeringen vrijgemaakt, maar de besparingen van de regering-Michel zijn nooit teruggedraaid. Er is een aanhoudend tekort aan personeel, zeker in vergelijking met het toenemend aantal reizigers. Op 20 jaar zijn er meer dan 10.000 voltijdse jobs verdwenen, terwijl het aantal reizigers met 60% steeg! Pierre Lejeune, voorzitter van ACOD Spoor, verklaarde: “We hebben niet genoeg middelen. Op negen maanden is het aantal personeelsleden nog eens met 600 afgenomen. De dienstverlening en de arbeidsomstandigheden gaan erop achteruit. Er kan geen openbare dienst meer geleverd worden.”

Momenteel worden 3,7% van de geplande treinen afgeschaft, vooral door personeelsgebrek. De regering kondigde aan dat het aanbod met 10% moet uitgebreid worden, dat het aandeel van het spoor in het personenverkeer tegen 2040 moet verdubbelen van 8% naar 15% en dat het aandeel van het spoor in het goederenverkeer tegen 2030 moet verdubbelen. Om deze ambitie waar te maken vragen de directies van Infrabel en de NMBS een investering van 3,4 miljard euro voor de komende tien jaar. In dezelfde periode dreigen ze tegelijk om 2.000 jobs te schrappen in vergelijking met het huidige personeelsbestand. Bovendien wordt de NMBS zwaar getroffen door de energiecrisis, als grootste elektriciteitsverbruiker van het land.

Er worden geen middelen voorzien voor een sociaal protocol, een collectief akkoord dat onder meer de lonen regelt. Het laatste sociaal protocol dateert van 2012. De onderhandelingen over het volgende beheerscontract tussen de NMBS/Infrabel en de regering lopen vast. Het personeel moet de strijd aangaan om de nodige middelen op te eisen. 

De staking van 5 oktober valt midden in het begrotingsoverleg van de federale regering. Om het effect van de staking te maximaliseren, moet het protest zich verbinden met bredere bewegingen in de samenleving rond sociale en ecologische noodeisen in het belang van de werkende klasse, zoals de nationalisatie van de energiesector. 

Spoorpersoneel vooraan in de klassenstrijd

Het spoorpersoneel speelt een belangrijke rol in het sociaal protest. Ze zijn niet de numeriek grootste groep binnen de arbeidersklasse, maar ze hebben wel een sleutelrol in de werking van de economie. In België en internationaal behoren de spoormensen traditioneel tot de meest dynamische elementen van de vakbeweging en nemen ze actief deel aan bewegingen in de samenleving. 

In het Verenigd Koninkrijk is er de grootste golf van spoorstakingen in meer dan 30 jaar. Hun eisen voor meer middelen en loon vinden een grote weerklank bij brede lagen van de arbeidersklasse. Bovendien konden ze hun strijd verbreden met de campagne ‘Enough is Enough’ en wordt er solidariteit met de klimaatbeweging opgebouwd. De strijd voor meer publieke middelen voor openbaar vervoer is dan ook een centraal onderdeel van het verzet tegen de dalende levensstandaard en tegen de klimaatcrisis. 

De staking van 5 oktober is belangrijk om de eisen van het spoorpersoneel kracht bij te zetten. Deze staking mag geen eenmalige gebeurtenis zijn. De druk moet opgevoerd worden met een actieplan dat toewerkt naar de algemene staking van 9 november. De nationale klimaatbetoging van 23 oktober kan gebruikt worden om de banden tussen de vakbonden en de klimaatbeweging te versterken. Samen kunnen we een krachtsverhouding opbouwen om echte overwinningen te behalen op de kapitalisten die grote winsten boeken op onze kap en op hun politici die onze levensstandaard en onze openbare diensten veroordelen tot ellende.

De media zijn scherp voor het spoorpersoneel. “Weeral staking”, roepen ze. Het is inderdaad erg dat het spoorpersoneel opnieuw tot acties gedwongen wordt door een schandalige beslissing van de directie om eenzijdig, dus zonder overleg, de arbeidsduur te verlengen. Het spoorpersoneel werkt zich dagelijks de naden uit het lijf om met gebrekkige middelen zoveel mogelijk dienstverlening georganiseerd te krijgen. En wat krijgt het in ruil voor al die inspanningen? Vuistslagen in het gezicht door een directie voor wie de reizigers en de dienstverlening duidelijk geen prioriteit zijn.

De acties begonnen gisteren spontaan toen een omzendbrief verspreid werd waarin de directie bekend maakte dat de arbeidsduur verlengd wordt door het aantal kredietdagen terug te brengen. Kredietdagen zijn vergelijkbaar met arbeidsduurverminderingsdagen (ADV) in de private sector. Toen de officiële wekelijkse arbeidsduur werd teruggebracht van 40 naar 36 uur, werd de reële wekelijkse arbeidsduur niet aangepast maar kwamen er compensatie- en kredietdagen. Alles afpakken, kan de directie niet. Het gemiddelde van 38 uur per week werken is voorlopig nog steeds de norm. Maar nu wil de directie toch wat knabbelen aan de kredietdagen. Misschien dacht ze: aangezien veel personeelsleden door de werkdruk achterstallige dagen hebben staan, kunnen we de achterstand beter wegwerken door kredietdagen te schrappen?

De woede zit diep en wordt nationaal gedeeld. Gisteren begon de staking in de werkplaatsen, onder meer in Salzinnes, Kinkempois (Luik), Mechelen, Gentbrugge, Vorst, Cuesmes, Antwerpen, Oostende, Hasselt, … Daarna volgde loketpersoneel in Charleroi en Brussel. Vandaag ligt het treinverkeer langs Franstalige kant volledig plat en is het ernstig verstoord langs Nederlandstalige kant. De directie dreigt met sancties wegens ‘ongewettigde afwezigheid’. Het gaat om een spontane staking, maar de vakbonden dekken de stakers. Er zullen geen sancties zijn aangezien het om een collectieve actie gaat en dat is een democratisch recht. Of verwijst de regering enkel naar democratische waarden en normen als het haar uitkomt en niet als democratische rechten gebruikt worden om te protesteren tegen haar beleid?

Ondanks de dreigementen en de chaos die eigen is aan een spontane staking nemen ook veel Nederlandstaligen deel. Zo vernamen we dat ongeveer 40% van de Antwerpse treinbegeleiders deze morgen niet aan de slag ging. Ook wordt op de werkplaatsen verder gestaakt. In Luik werd beslist om iedere dag om 10u en om 16u een algemene vergadering van het personeel te houden om over de verderzetting van de staking te beslissen. Er is opgeroepen tot een staking van onbepaalde duur. Het Franse voorbeeld van personeelsvergaderingen die beslissen over het verderzetten van de staking krijgt hiermee navolging in ons land. Een voorbeeld voor andere sectoren en bedrijven? Waarom van de staking van 24 juni geen gebruik maken om aan het piket een vergadering te houden met zoveel mogelijk collega’s om de campagne naar 29 september (nationale betoging) en 7 oktober (nationale algemene staking) voor te bereiden en te organiseren?

Natuurlijk horen we opnieuw allerhande verwijten over het spoorpersoneel dat teveel zou staken. Ongetwijfeld ondervinden reizigers hinder en zijn er hierdoor soms frustraties. Maar na de luchtverkeersleiders, havenloodsen, cipiers en straks mogelijk zelfs de magistraten, moet het wel duidelijk zijn dat er een algemeen ongenoegen is als gevolg van een tekort aan middelen voor de openbare diensten en een gebrek aan collega’s om maximale dienstverlening te kunnen aanbieden. Het gebrek aan middelen en investeringen leidt tot onveilige tunnels in Brussels, waterlekken in musea, aftandse gevangenissen met onmenselijke omstandigheden voor gevangenen én personeel, …

De regeringspartijen spreken over de nood aan minimale dienstverlening. Dat is wat ze momenteel aan het organiseren zijn op gewone werkdagen. Als de dienstverlening nog redelijk is, komt dit door de enorme inspanningen van het personeel waarbij sommigen tientallen kredietdagen nog niet konden opnemen wegens tekorten. De regering en de media lijken enkel op momenten van stakingen over de dienstverlening te spreken. Moest ze echt om de dienstverlening bekommerd zijn, dan zou de regering de nodige middelen voorzien om maximale dienstverlening aan te bieden in plaats van hierop te besparen. Moest de directie om de dienstverlening bekommerd zijn, dan zou ze het personeel dat daar dagelijks hard voor werkt geen mes in de rug steken door eenzijdig de arbeidsduur te verlengen.

Het personeel van de NMBS verdient de steun van collega’s uit andere sectoren en ook van de pendelaars. Als het personeel deze directie zomaar laat doen, zal er van de dienstverlening niet veel overblijven. De top wil nagaan hoe meer ‘flexibele tarieven’ mogelijk worden (lees: pendelaars meer laten betalen). Voor deze directie zijn het personeel en de reizigers citroenen die uitgeperst worden. En vervolgens nog wat meer uitgeperst worden.

We mogen dit niet aanvaarden. Laat ons het voorbeeld van de vastberaden acties van de Franstalige cipiers of van de beweging in Frankrijk volgen: ons niet met een kluitje in het riet laten sturen maar doorgaan rond offensieve eisen. Er zijn meer middelen voor het openbaar vervoer nodig met respect voor de enorme inspanningen van het personeel om maximale dienstverlening aan te bieden. In tijden van milieucrisis is een uitbouw van openbaar vervoer des te belangrijker. Het invoeren van gratis en degelijk openbaar vervoer zou de filelasten snel doen afnemen. Om dergelijke eisen te realiseren, zullen we de huidige besparingsregering die iedereen tegen zich in het harnas jaagt moeten wegkrijgen.