Tag: sp.a

Sinds de jaren ’90 profileert socioloog Mark Elchardus zich als de huisideoloog van de SP.a, de vroegere sociaaldemocratie. Vandaag is de SP.a verveld tot de merknaam ‘Vooruit’ onder partijvoorzitter Conner Rousseau. De man die sneller van Instagram-profiel verwisselt dan zijn eigen schaduw. De SP.a verliest al decennia kiezers en flirt stilaan met de grens van 10% in de verkiezingen en peilingen omdat ze al even lang niet meer doet wat socialistische partijen ooit beweerden te doen: opkomen voor de materiële welstand en belangen van de werkende klasse. Menige werkende krabt zich allicht in het haar: hoe lang is dàt geleden?

Door Peter (Leuven)

Rousseau verloor niet veel tijd om zijn stempel te drukken. In de plaats van af te zien van samenwerking met rechtse partijen en oppositie te voeren rond sociale en vakbondseisen, hees hij Frank Vandenbroucke terug aan boord. Met veel toeters en bellen in de media. Vandenbroucke geldt voor sommigen als een dossiervreter en een soort socioloog: hij kan zaken becijferen maar zonder ideologische context. Het kapitalisme en haar erger wordende crisissen zijn voor Vandenbroucke, net als voor Rousseau en de andere traditionele politici een “natuurlijk gegeven”. Niet iets wat je moet verklaren en oplossen met een actieprogramma dat in de richting wijst van maatschappijverandering.

Syndicalisten en linksen zullen zich Vandenbroucke vooral herinneren van neoliberale besparingsijver in het hoger onderwijs (de enveloppefinanciering), de jacht op werklozen en niet aflatende pogingen om vol te houden dat onze pensioenen onbetaalbaar zijn. Binnen een kapitalisme in crisis zijn ze dat ook. Maar de weg naar socialisme en democratische planning van de economie is al een tijdje niet meer de weg die Vandenbroucke op wou.

Waarom deemstert het oude “links” weg? 

Elchardus hangt sinds de jaren ’90 de theorie aan dat het traditionele kiespubliek van de SP.a “economisch links en cultureel rechts” is. En omdat de sociaaldemocratie zogezegd te weinig rekening hield met die “culturele gevoeligheden” dreigde ze nog meer kiezers te verliezen aan extreemrechts. De SP.a moest “nieuwflinks” worden. Berucht was de uitspraak van vader Tobback die vluchtelingen vergeleek met “meeuwen op een stort”. Dat was nog meer koren op de molen van extreemrechts. Dit in een situatie van groeiende werkloosheid en armoede sinds midden jaren ’70, een gevolg van de draai naar neoliberale regeringen die de winstmarges van het kapitaal moesten herstellen.

De kiezers van de socialistische partijen waren inderdaad “economisch links”. Het is precies omdat de SP.a door haar deelname aan neoliberale regeringen “economisch rechts” werd, haar kiezers daling van de koopkracht, armoede en privatiseringen oplegde, dat ze hen voor een groot stuk verloor. Elchardus lijkt daarvoor volledig blind in zijn analyse. Door crisisbeheer en het afwijzen van gezamenlijke strijd van Belgen en werkenden met een migratie-achtergrond voor degelijke jobs en diensten (het enige wat “cultureel rechtse” opinies zou kunnen doorkruisen), door carrières te zoeken in besparingsregeringen … rolde de SP.a-top – met figuren als Elchardus als ideologische dekmantel en rookgordijn – in het kamp van het verachte establishment.

Dat is fundamenteel de reden waarom sociaaldemocratische partijen intern uitholden en onaantrekkelijke kiesmachines werden. Vandaag zijn sommige vakbondsleden nog altijd lid van de SP.a. Niet vanuit een offensieve maar eerder vanuit een defensieve instelling van het “minste kwaad”. Of ook: omdat nieuwe partijen links van de SP.a zogenaamd “links” zouden verdelen. In werkelijkheid verplichten ze hen om aandacht te hebben voor hun linkerflank.

De analyse van Elchardus dat er een diepe kloof gaapt tussen praktisch geschoolde en academisch geschoolde werkenden – dit laatste eerder het kiespubliek van Groen – loopt stuk op de klippen van de opkomst van nieuwe linkse partijen en figuren. Het kiespubliek in de VS van Bernie Sanders – die de werkende klasse verenigt rond economische en sociale eisen – bestaat zowel uit arbeiders uit traditionele sectoren, flexwerkers, mensen met migratie-achtergrond, als studenten of langer geschoolden,… Ook de PVDA in België – nu op 8% in de peilingen in Vlaanderen en niet zo ver meer achter Vooruit/SP.a – trekt zowel praktisch als academisch geschoolden aan. Beide groepen radicaliseren als gevolg van de kapitalistische crisis. Waarom daar eens geen sociologisch onderzoek of column aan wijden?

Dit botst met de dogmatische en eenzijdige analyses van Elchardus, met als voorlopig dieptepunt zijn laatste column in De Morgen. Waarin hij cynisch – je zou voor minder – het valse kader van extreemrechts over de neoliberaal gediskrediteerde, pseudo-linkse partijen overneemt. Dat gaat dan zo. Ga er even voor zitten: “Net zoals in België associëren Nederlanders links niet meer in de eerste plaats met een sociaal-economisch links beleid [wat ze volgens Elchardus nog wel voorstaan – PD], maar met open grenzen, slappe integratie, gebrek aan respect voor het verleden en een scheut wokeïgheid. Er zijn gewoon weinig Nederlanders die een dergelijke cocktail lusten.”

Nou moe. Tom Van Grieken zou het alleen maar kunnen beamen. In zijn tekst had Elchardus eerst nog volgehouden dat de Nederlandse “linkse” partijen wel degelijk economisch linkse recepten zijn blijven presenteren. In de praktijk hebben de zusterpartij van Vandenbroucke en Rousseau, de PvdA, samen met Groen Links en zelfs de Nederlandse SP zich al een tijdlang gediskrediteerd met deelname aan neoliberale besparingsregeringen of -coalities die enkel achteruitgang boden. Wat was daar links aan volgens Elchardus? Is het speciaal wetenschappelijk of sociologisch om concrete feiten te negeren? Een economisch linkse achterban vergeeft het verloochenen van de oorspronkelijke bestaansreden natuurlijk het minst van al.

De sociaaldemocratie heeft daarmee het pad geëffend voor een rechtse populist als Wilders van de PVV in Nederland of het Vlaams Belang hier in België. De weg uit Elchardus’ bruin kleurende moeras is die van een verwerping van coalities met rechts, het opbouwen van een actieve massapartij van de werkende klasse – waarin de Belgische PVDA een rol kan spelen – en een programma dat degelijke lonen, pensioenen en openbare diensten koppelt aan de nood van een economie die beheerd en gecontroleerd wordt door de werkende klasse zelf.

Met de naamsverandering van SP.a naar “Vooruit” zet Conner Rousseau de laatste stappen in een proces dat al langer aan de gang was: de overgang van een partij naar een electoraal merk. De verwijzing naar socialisme verdwijnt naar de baseline (de socialistische beweging). Dit is niet meer dan een berekende electorale zet om zowel de historische verwijzing als de band met de mutualiteiten en vakbonden niet geheel op te blazen. Ook de term “beweging” heeft niets te maken met wat activisten, jongeren en werkenden verstaan onder een democratisch opgebouwde en strijdbare beweging. Het is een progressief klinkende term om het concept van een ledenpartij, met democratische structuren en beslissingen definitief overboord te gooien.

We vroegen reacties van twee LSP-leden die vroeger SP-lid waren alsook aan LSP-woordvoerder Bart Vandersteene:

“Socialisme was voor de SP.a al lang niet meer dan een referentie naar het verleden. In die zin is de naamsverandering dus de logische conclusie. De SP.a had de vrije markt al lang omarmd: ze zaten mee aan het stuur bij de grote hervormingen van onze pensioenen, bij besparingen op onderwijs, bij de privatisering van de openbare diensten … Kortom ze hebben mee ontmanteld wat de arbeidersbeweging heeft opgebouwd. De “knipoog” naar het verleden van de arbeiderscoöperatieve Vooruit is dan ook een knipoog ter vaarwel.”
Jo Coulier (voormalig lid nationaal bureau Jongsocialisten en diverse bestuursfuncties SP-Gent. Vandaag actief bij ACOD-Onderwijs)

“In wat ooit een arbeiderspartij was, hadden de carrières het al langer overgenomen van ideologie en al helemaal van strijd. Ze hebben niet alleen hun achterban weggejaagd en verweesd achtergelaten, maar ook elke relevantie verloren bij jongeren en werkenden die inspiratie en ideeën zoeken om zich vandaag te organiseren en te strijden voor een andere toekomst dan die onder het kapitalisme. De partij zal dan ook geen weg “vooruit” betekenen voor de werkende klasse.”
Eric Byl (voormalig lid nationaal bureau Jongsocialisten en oud politiek secretaris SP-Geraardsbergen. Nu werkzaam voor ISA, de internationale waarvan LSP deel uitmaakt)

Bart Vandersteene, woordvoerder LSP, voegt er aan toe:
“Net nu over de hele wereld het kapitalisme ons opnieuw in een diepe crisis stort en figuren als Bernie Sanders, Alexandria Occasio Cortez en Kshama Sawant uitdrukking geven aan de hernieuwde interesse in socialisme, stuurt Conner Rousseau de partij daar nog verder van weg. Socialisme is meer waard dan een knipoog of een electorale berekening. Het is de noodzakelijke maatschappijverandering waarvoor gestreden moet worden als we komaf willen maken met de verschrikkingen van het kapitalisme. LSP heeft de ambitie om aan socialisme strijdbare inhoud te geven waarmee jongeren en werkenden zich kunnen wapenen om te breken met het kapitalisme.”

Meer weten over de geschiedenis van de Belgische Werkliedenpartij (BWP), de voorlopiger van SP.a en PS? Lees hier het dossier op ons marxistisch archief. 

Afgelopen weekend verscheen er een interview met SP.a-voorzitter John Crombez in De Zondag. Eén van de punten die hij daarin bepleitte was een streng push-back beleid. “De migratie naar Europa moet verminderen.” Deze uitspraak werd breed verspreid door andere nieuwsmedia.

Artikel door Kim

John Crombez koppelt er een humaan kantje aan. De migranten moeten opgevangen worden in eigen regio, en daar dient in geïnvesteerd te worden. De vraag is wat er begrepen wordt onder ‘humane opvang’. Zoiets als de talloze tentenkampen met Syrische vluchtelingen in de Syrische buurlanden? Betekent dat investeren in voldoende en kwaliteitsvolle voedselbedeling en bedden? Betekent dat investeren in echte woningen en voorzieningen, zodanig dat er echte nieuwe ‘steden’ gebouwd worden, waarbij er naast woningen ook scholen, ziekenhuizen, zwembaden en musea bestaan?

De Syrische burgeroorlog is begonnen in 2011. Een einde is nog niet volledig in zicht. Sommige vluchtelingen zitten al sinds 7-8 jaar in een kamp. Niet verwonderlijk kiest een deel van de Syrische vluchtelingen om verder te gaan met hun leven en hun kans in Europa te wagen. Humane opvang in eigen regio gaat die tendens niet opvangen, tenzij men voor een maximumopvang gaat waarbij echte steden voor vluchtelingen gebouwd worden met alle faciliteiten en kansen om zich te ontplooien die daarbij horen. Voor dat laatste heeft John Crombez heeft zich nog niet uitgesproken.

De belangrijkste vraag werd echter noch gesteld, noch beantwoord. Waarom zijn er vluchtelingen? Waarom vluchten mensen weg van hun land, cultuur en omgeving, om met weinig middelen een kans te wagen in een vreemd, onbekend gebied, met vreemde gebruiken en een onbekende cultuur? Waarom kiezen mensen ervoor om zichzelf te ‘onthemen’? En hoe kunnen we dit tegengaan?

De grootste oorzaken die mensen op de vlucht drijven zijn oorlogsconflicten en economische malaise. Beiden worden in de neokoloniale wereld veroorzaakt of versterkt door inventies vanuit Westerse en imperialistische mogendheden. Zonder de inval in Afghanistan zouden er minder Afghaanse vluchtelingen geweest zijn. Al Qaeda is verslagen maar het terrorisme is gegroeid. De invasie van Irak heeft heel het Midden-Oosten gedestabiliseerd en veel vorige leden van de Irakese geheime diensten hebben een nieuwe rol gevonden als kaderlid binnen IS. De voortdurende interventies van het Westers imperialisme in het Midden-Oosten hebben mee geleid tot het ontstaan en versterken van de radicale politieke islam die zich sterk anti-Westers uit.

Andere delen van de neokoloniale wereld worden economisch uitgezogen door Westerse bedrijven. Olie wordt uit Nigeria gepompt, diverse zeldzame grondstoffen worden uit Oost-Congo gehaald en goudmijnen aan armoe-lonen draaien volle toeren in Zuid-Afrika. Maar de rijkdom gaat volledig naar Westerse bedrijven en een lokale corrupte ‘vazal’ elite, terwijl de bevolking zelf arm blijft. De rijkdom vloeit evenmin naar de gewone Europese bevolking, ondanks wat soms beweerd wordt. Slechts een kleine minderheid, ook in het Westen, profiteert van de leegroof van de neokoloniale rijkdommen. In Oost-Congo vecht deze minderheid onder zichzelf voor toegang tot deze grondstoffen. De lokale bevolking bekoopt het door de agressie van verschillende bewapende milities.

Het kapitalisme zelf creëert de omstandigheden die maken dat mensen zich genoodzaakt voelen om te vluchten. Een werkelijke strijd om ervoor te zorgen dat mensen niet meer de behoefte voelen om te vluchten, betekent een strijd voor een socialistische samenleving waarin alle delen van de wereld ontwikkeld worden, ook het neo-koloniale deel. Intussen bestaat een echt socialistische en internationalistische visie uit solidariteit met alle vluchtelingen, die zelf geen bedreiging vormen voor onze welvaart, in tegenstelling tot de multinationals die miljarden roven uit België en uit de neokoloniale wereld. Maar zo’n socialistische visie is meer dan één brug te ver voor de SP.a van John Crombez.

Enkele voorstellen van John Crombez gewikt en gewogen

Foto: Wikiportret

SP.a-voorzitter John Crombez probeert zijn partij op sociale thema’s een “linkser” imago aan te meten. Na haar deelname aan neoliberale regeringen tijdens de jaren ‘90 en 2000 voelt de partij dat de wind meer naar links draait. Er is de electorale groei van de PVDA, die zich opstelt als uitdager op de linkerflank. Meer dan zijn voorgangers valt Crombez d e loonlastverlagingen voor bedrijven aan, de bankiers en rijke diamantairs. Dat is op zich positief, maar is nog geen programma dat een antwoord biedt op de crisis. Bovendien zit er in tal van zijn voorstellen meer dan een adder onder het gras voor de sociale zekerheid.

Artikel door Peter Delsing uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Rond migratie probeert Crombez zijn partij een strenger imago aan te meten. In De Morgen verwoordde een commentaarschrijver die benadering als volgt: “rechts heeft de cultuurstrijd gewonnen.” Is dat werkelijk zo? Volgens ons lijkt het er enkel op dat “rechts de cultuurstrijd wint,” aangezien officieel links – SP.a en Groen – de economische strijd voor de materiële belangen van de werkenden al een hele tijd niet meer ernstig voert.

In de VS had iemand als Bernie Sanders er geen probleem mee om zowel jongeren als oudere werknemers, arme Amerikanen en migranten, zwart en blank, holebi’s,… te verenigen rond een consequente aanval op de rijkste 1%. Met die boodschap zou hij volgens opiniepeilingen Trump hebben weggeveegd in een presidentiële verkiezing. Rechts wint alleen de “cultuurstrijd” als links de klassenstrijd niet consequent voert.

“Ideetjes”, of een alternatief op het kapitalisme?

De laatste weken verdedigde Crombez het voorstel van een volledig pensioen na 42 jaar, in de plaats van 45 jaar, werken. Hij pleit ook voor een “basisloon” van 1000 euro voor werklozen, maar wel gekoppeld aan arbeid in dienst van de gemeenschap. Waarom geen volwaardig loon voor volwaardig werk, op basis van investeringen in openbare diensten? In de plaats van deze gevaarlijke loskoppeling van werk en sociale zekerheidsbijdragen, waar echte socialisten zich steeds tegen hebben gekant. Hoe moeten de pensioenen, de zorg, werkloosheidsuitkeringen, … betaald worden als werknemers voor een laag nettoloon de arbeidsmarkt op worden gestuurd?

Het willen terugschroeven van de loopbaanvereiste voor pensioen beantwoordt zeker aan een maatschappelijke nood. 33% van de werknemers leidt “meestal of altijd” aan stress op het werk. Dat is 6% meer dan in 2010 (De Tijd, 17/1/17). Tussen 2010 en 2015 is het aantal burn-outs van langer dan een jaar verdubbeld. Ook het aantal langdurig zieken nam enorm toe. Tot 370.400 mensen in 2015, een groei met maar liefst 64% in vergelijking met 10 jaar eerder. Bij arbeiders is 1 op de 8 vanaf 55 jaar langdurig ziek, boven de 60 een kwart. Het neoliberale kapitalisme maakt velen letterlijk ziek.

Het stelselmatig optrekken van de leeftijd voor brugpensioen zit daar natuurlijk voor veel tussen. Vanaf 2030 moeten we allemaal tot 67 jaar werken, als de economische crisis er ondertussen geen schep bovenop heeft gedaan. Ouderen worden ziek van de stress en het werkritme, terwijl jongeren ondertussen een kans op een job wordt ontnomen.

In het voorstel van Crombez zou wie op 25 jaar begint te werken nog steeds tot z’n 67 dienen door te werken. Als je niet de volledige 42 jaar bereikt wordt er bovendien in het pensioen gesnoeid. De onbetaalbaarheid van een degelijk brugpensioen is een fabeltje. Albert Frère bezit in zijn eentje meer dan meer dan 2 miljoen Belgen. De rijkste 10% in België is goed voor 1043 miljard euro. Op z’n minst een deel van de slapende miljarden van de miljardairs dient te worden onteigend om de middelen productief in te zetten. Wij werken ons krom of worden ziek voor de aandeelhouders, die ons vervolgens via de media die ze controleren, de les komen spellen dat “langer werken” moet om het systeem “betaalbaar” te houden. Het enige wat niet “betaalbaar” is, is het winstsysteem dat deze ongelijkheid als natuurlijk beschouwt.

Crombez suggereerde ook om de lastenverlagingen voor bedrijven met de helft te verminderen. Klinkt “radicaal”. Maar zal hij dat ook als breekpunt voor regeringsgesprekken naar voren schuiven? Of dienen de linkse elementen in de campagne enkel om uiteindelijk toch weer een neoliberaal beleid te voeren? Het zou onverantwoord zijn om zo’n maatregel voor te stellen zonder garanties tegen kapitaalvlucht in te bouwen. Dit vereist een opening van de boeken en de nationalisatie van de banksector, onder democratische controle van het personeel. Dit programma doorvoeren vereist ook niet de passieve strategie die SP.a voorstelt, maar een mobilisatie van de gehele arbeidersbeweging en de jongeren. Zo’n beweging zou enkel aan de noden kunnen voldoen als ze via democratische verkiezingen op de werkvloer, in de scholen, … de gehele maatschappelijke rijkdom onder haar controle zou brengen. Dit zou een democratische planning van de economie mogelijk maken en de strijd voor internationaal socialisme een enorme impuls geven.