Tag: Italië

Drie maanden na de parlementsverkiezingen van 4 maart heeft Italië terug een regering. Op 1 juni werd de geel-groene regering officieel aangesteld. De regering wordt geleid door de advocaat Giuseppe Conte en twee vicepremiers – de politieke leider van de Vijfsterrenbeweging Luigi di Maio en die van de Lega, Metteo Salvini. De vertrouwensstemming zal de komende dagen plaatsvinden in Senaat en Kamer. Met enkele kleine verschuivingen is dit dezelfde regering die vorige week door president Sergio Mattarella werd verworpen.

Door Giuliano Brunetti, Resistenze Internazionale

De weigering van de president om Paolo Savona als minister van Financiën aan te stellen, werd omzeild door Savona die minister zonder portefeuille zal worden maar met een mandaat voor lokale regeringskwesties. De delicate positie van Financiën zal opgenomen worden door professor Giovanni Tria, een euroscepticus die dicht bij de Lega staat en aangesteld werd op advies van dezelfde Savona.

Het voorstel om Savona aan te stellen, leidde vorige week tot een hele reeks afwijzende reacties door Europese regeringen en zelfs tot enige paniek op de internationale markten. Mattarella stond onder druk van deze markten om een ‘verantwoordelijke’ benadering aan te nemen. Hij maakte gebruik van zijn presidentiële macht om de vorming tegen te houden van een regering die al dan niet terecht als fundamenteel eurosceptisch werd gezien.

Paolo Savono lag onder vuur bij de Europese ministeries van Financiën, de beurzen en de ratingagentschappen. Hij werd gezien als iemand die in staat is om de EU wandelen te sturen. Paolo Savono is 82 jaar oud en heeft een lange loopbaan als vertegenwoordiger van het establishment en de grote banken achter zich. Hij was minister onder Ciampi, manager bij BNL, oprichter van de private universiteit van werkgeversfederatie Confindustria, … Kortom, het is iemand die van het establishment en de grote Italiaanse burgerij komt. Maar toch wordt hij gezien als iemand die zich onder druk tegen de Europese Unie en de euro zelf kan keren.

De controverse rond Savona wijst op bezorgdheid en angst over de mogelijkheid van een economisch beleid dat Italië op enkele weken tijd uit de muntunie kan halen. De schandalige tussenkomst van Mattarella toonde de diepte van de angst en de zenuwachtigheid over de toekomst bij een groot deel van de Italiaanse en de Europese heersende klassen.

Er is een machtsstrijd tussen vertegenwoordigers van het Italiaanse kapitalisme. De sectoren die vooral voor de binnenlandse markt produceren en gebukt gaan onder globalisering, willen de door Brussel opgelegde beperkingen doorbreken. Anderzijds zijn er grote exportgerichte bedrijven die verbonden zijn met het internationaal kapitaal en van daaruit een grotere integratie van nationale economieën willen. De president kwam tussen namens het Italiaanse establishment dat in de verkiezingen een zware opdoffer kreeg met tegenvallende resultaten voor de Democratische Partij (PD) en Forza Italia.

De suggestie van Savona als minister van Financiën leidde tot een wespennest, wat veel zegt over de gezondheid van de economie en het kredietstelsel in het land. Italië kent enorme economische problemen met een van de hoogste publieke schulden ter wereld, een langdurig uitblijven van echte groei, een werkloosheidsgraad van 11% en een bijzonder instabiel bankensysteem. Hiermee bedreigt het de volledige munt en economie van het oude continent.

Nieuwe regering

De nieuwe regering onder leiding van Giuseppe Conte zal in de feiten geleid worden door Salvini (Lega) en Di Maio (Vijfsterrenbeweging). Zij zullen elk proberen om belangrijke onderdelen van hun kiesprogramma te realiseren. Di Maio wil als minister van Werk maatregelen doorvoeren waardoor de laagste inkomens erop vooruit gaan, mogelijk zal hij zelfs het volledig plan van een burgerinkomen proberen door te voeren. Salvini wordt minister van Binnenlandse Zaken. Hij verklaarde: “Het mooie leven van illegale migranten is voorbij.” Een dag na deze racistische verklaring werd de Malinese landarbeider en vakbondslid Sacko Soumayla vermoord. Hij werd in het gezicht geschoten toen hij planken verzamelde voor zijn geïmproviseerde woning in een krottenwijk.

Het is een indicatie van het klimaat in het land. Matteo Salvini verklaarde dat alle mensen-zonder-papieren – het gaat om 500.000 mensen – het land zullen uitgezet worden. Hij is niet de enige minister met erg rechtse standpunten. De nieuwe minister van gezinnen, Veronese, is een katholieke extremistische advocaat van de Lega. Hij denkt onder meer dat homoseksualiteit een gevaar voor de samenleving is en houdt er seksistische en anti-abortusstandpunten op na.

In deze ‘regering van verandering’ zit ook de advocaat Buongiorno, een voormalige vertrouweling en advocaat van de rechtse premier Andreotti. Hij wordt minister van Publieke Administratie. Moavero Milanesi, een voormalige minister in de regeringen Monti en Letta, en ook lange tijd een Europese topfiguur, wordt minister van Buitenlandse Zaken. Zijn collega op onderwijs wordt Marco Bussetti, een vroegere leraar fysica op een private school. Het ministerie van leefmilieu wordt geleid door een generaal van de Carabinieri, Sergio Costa.

Het nieuwe “gezicht van verandering” is dus een regering die duidelijk rechts gepositioneerd staat en enkele technische figuren heeft aangetrokken om de “goede naam van de instellingen” te garanderen. Er zitten fascisten van de Lega in naast figuren uit de oude Eerste Republiek. Dit zal geen stabiliteit brengen.

Veel Italianen hebben tegen het establishment en voor populistische partijen gestemd. Het maakt dat deze regering onvermijdelijk zal botsen op de verwachtingen van werkenden en jongeren. De repressie die tegen activisten, syndicalisten, migranten en vrouwen zal gevoerd worden, moet leiden tot sterke reacties. De afwezigheid van een geloofwaardige klassenoppositie tegen deze regering zal de nood aan een nieuwe arbeiderspartij op de agenda zetten. Resistenze Internazionale zal hierin een actieve rol spelen.

 

Het Italiaanse kapitalisme kende al een ernstige crisis door de afstraffing van de gevestigde partijen in de parlementsverkiezingen van maart. Nu is dit verder ontwikkeld tot een tijdbom die ook de Europese Unie en de euro bedreigt. Wij hebben meermaals gewaarschuwd dat pogingen om aan de gemeenschappelijke munt en een geïntegreerde economie op kapitalistische basis vast te houden, uiteindelijk op een bepaald ogenblik zullen falen. Griekenland was niet de laatste bedreiging voor het opbreken van de EU. Wat nu gebeurt in Italië, samen met de exit van Groot-Brittannië, kan leiden tot het opbreken van de eurozone en/of de EU in hun huidige vormen.

Italië kent een grote publieke schuld en een stagnerende economie. Het was dan ook een verwachte kandidaat voor een nieuwe crisis. Onder de werkenden en armen in het land is er na decennia van geen groei en opeenvolgende besparingsplannen een diepgaand ongenoegen. De twee populistische partijen die de verkiezingen wonnen en een regering probeerden te vormen, waren de Vijfsterrenbeweging en de Lega. Hun voorstellen omvatten aanvallen op migranten en enkele uitingen van extreem nationalisme, maar ze beloofden ook een basisinkomen, lagere belastingen en meer publieke uitgaven. Ze sprongen in het gat dat gelaten werd door het pro-kapitalistische beleid van de vroegere linkerzijde in het land, waaronder de Rifondazione Comunista (PRC). Dat beleid heeft deze krachten van de kaart geveegd.

Noch de Vijfsterrenbeweging noch de Lega pleitten openlijk voor een exit uit de EU. De door hen voorgestelde minister van Financiën, Paolo Savona, deed dit evenmin. Hij stond echter bekend als een euroscepticus. De vertegenwoordigers van de banken en de grote bedrijven weten dat druk om de financiële dwangbuis van de EU te doorbreken, een impact kan hebben op een regering van de Vijfsterrenbeweging en de Lega.

De beslissing van de Italiaanse president om in te gaan tegen de beslissing van de verkozen partijen en om een andere minister van Financiën op te dringen – Carlo Cotterelli, die uit IMF-kringen komt – maakte het enkel erger. De regeringscrisis werd erger met het uur. De Italiaanse president gebruikte zijn autoritaire parlementaire Bonapartistische macht om beslissingen in te trekken en nieuwe voor te stellen.

Dit optreden van de president heeft tot terechte woede onder de kiezers geleid. De president probeerde het kapitalisme te redden, maar er is nu een groeiende roep voor zijn afzetting. Bovendien neemt de steun voor de partijen die de verkiezingen wonnen enkel toe. De aanvallen door de meest brutale vertegenwoordigers van het Duitse kapitalisme gieten enkel olie op het vuur. De Duitse EU-commissaris Gunther Oettinger stelde bijvoorbeeld dat het ineenstorten van de Italiaanse markten aan de kiezers zou duidelijk maken wat het gevaar is van een stem voor populisten.

Niet enkel in Italië groeit de angst voor de toekomst van de EU en in feite van heel het systeem. De financier George Soros waarschuwde voor een existentiële crisis van de eurozone. In The Guardian (30 mei) merkte Larry Elliott op: “De financiële markten vragen zich al jaren af van waar de volgende globale crisis zal komen. Een opbreken van de euro als gevolg van ‘Italeave’ zou daar ongetwijfeld toe leiden.” De titel boven dit stuk in The Guardian is: “Monetaire unie zou verlies van Griekenland overleefd hebben. Maar niet dat van Italië.”

Toen Griekenland met de mes op de keel verplicht werd tot steeds meer besparingen als voorwaarde voor kredieten, stelden wij dat er een alternatief was. Dit hield een breuk met het kapitalisme in waarbij de ideeën van een socialistisch alternatief doorheen zuidelijk Europa – Spanje, Portugal en zeker Italië – verspreid werden. Wij verdedigen het idee van een socialistische confederatie van Europa, met inbegrip van Duitsland. In de strijd tegen het Duitse imperialistische beleid moeten we beroep doen op de machtige arbeidersklasse van dat land om te breken met het reactionaire beleid van de kapitalistische regeringen. Dat is de benadering die socialisten in Italië nodig hebben: een manier zoeken om de woede van de werkenden en jongeren tegen het systeem te richten en van daaruit bouwen aan een nieuwe arbeiderspartij die opkomt voor socialisme in Italië en de rest van de wereld.

[divider]

Artikel van Resistenze Internazionali, onze Italiaanse zusterorganisatie

In de laatste aflevering van het eindeloze politieke drama na de verkiezingen, heeft president Mattarella de ‘geel-groene’ coalitie van de Lega en de Vijfsterrenbeweging getorpedeerd. Vijf dagen nadat professor Giuseppe Conte genomineerd was als toekomstige premier, gaf hij er de brui aan. Wellicht zal Conte terug van het politieke toneel verdwijnen.

Deze gebeurtenissen hebben geleid tot een ernstige politieke, constitutionele, economische en financiële crisis die al gevolgen heeft in Europa en de rest van de wereld. Bovendien is het een politieke machtsstrijd waarin verdeeldheid tussen verschillende vleugels van de kapitalistische klasse tot uiting komt. Delen van de kleinere en middelgrote bedrijven in het noorden van het land vonden een politieke stem bij de rechtse populistische Lega. De grote bedrijven en sectoren die meer op export gericht zijn, zagen hun politieke vertegenwoordigers van de Democratische Partij (DP) en Forza Italia electoraal afgestraft worden. In deze situatie was Mattarella hun enige overblijvende hoop.

De directe aanleiding voor het ontslag van Conte was de weigering van Mattarella om de econoom Paolo Savono aan te stellen als Minister van Economie. Savono werd voorgesteld door de Lega en de Vijfsterrenbeweging. Het gebruik van een presidentieel veto is niet compleet ongezien, maar het is toch erg uitzonderlijk en een uitdrukking van de diepgaande politieke crisis voor de Italiaanse burgerij. Mattarella kon niet duidelijker zijn over zijn motivatie: de aanstelling van Savona werd door Italiaanse en buitenlandse investeerders als een gevaar gezien omwille van zijn standpunt over de euro.

Paolo Savono is verre van een revolutionair. De 81-jarige econoom omschreef de euro als een historische vergissing en benadrukte het belang van een ‘plan B.’ Hij pleitte er niet voor dat Italië uit de EU zou stappen en werkte niet mee aan het regeerprogramma van de Lega en de Vijfsterrenbeweging. Savono heeft een lange loopbaan achter de rug als vertegenwoordiger van het establishment, als minister, in de bankensector en bij Confindustria, de werkgeversfederatie. Onder druk van Europese toplui en regeringsleiders, de financiële markten en de ratingagentschappen, en met de steun van de PD en delen van de Italiaanse kapitalistische klasse besloot Matteralla om een drastische stap te nemen in de hoop dat dit de onrust op de markten zou verdrijven.

Mattarella wilde Conte vervangen door Carlo Cottarelli, een voormalige IMF-medewerker en adviseur rond overheidsuitgaven. Cottarelli heeft de bijnaam ‘Scissorhands’ (Scharenhanden) omdat hij zo enthousiast voor besparingen en begrotingen in evenwicht pleit. Dergelijk beleid is het tegenovergestelde van de verlaging van de personenbelasting en de hogere uitkeringen die voorgesteld werden door de regering-in-vorming. De nominatie van Cottarelli heeft de markten niet gekalmeerd, maar net geleid tot een verdere val van de Italiaanse beurs en een stijging van de rente op overheidsschulden tot het hoogste niveau sinds eind 2013. Het is bijna onmogelijk dat Cottarelli een vertrouwensstemming in het parlement overleeft. Het kan leiden tot nieuwe verkiezingen, mogelijk in de herfst, waarbij Cottarelli een virtuele regering leidt tot het parlement wordt ontbonden. Mogelijk komen er in juli al vervroegde verkiezingen.

Wat nu?

De ‘presidentiële coup’ van Mattarella heeft de populisten niet gestopt, maar integendeel versterkt. De sfeer van verzet tegen het establishment die tot uiting kwam in de parlementsverkiezingen is zeker niet verdwenen. De Lega en de Vijfsterrenbeweging hebben opgeroepen tot betogingen op 2 juni, de dag van de Republiek. Volgens het Instituto Cattaneo zou een kartel van de Vijfsterrenbeweging en de Lega bij de volgende verkiezingen tot 70% van de zetels halen. Zo’n kartel is onzeker. Maar hoe dan ook is het nu erg waarschijnlijk dat beide partijen de grote winnaars zullen zijn. Vooral de Lega heeft snel nieuwe aanhang gewonnen (vooral ten koste van Berlusconi’s Forza Italia). In één peiling werd de Lega zelfs op 27% geplaatst, slechts enkele percentpunten achter de Vijfsterrenbeweging. Op hetzelfde ogenblik groeit er ongenoegen binnen de Vijfsterrenbeweging en is het niet uitgesloten dat de positie van partijleider Di Maio wordt betwist door diegenen die het gevoel hebben dat ze aan de kant geschoven zijn en dat Di Maio de partij heeft uitverkocht aan Salvini van de Lega.

“Italië is geen kolonie,” verklaarde Salvini. “De Duitsers moeten ons niet zeggen wat we moeten doen.” Het geeft een idee van welk type kiescampagne zal gevoerd worden: ‘Wie controleert Italië: de bevolking of de elite, met name de gevestigde machten, de financiële markten en de EU?’ Europa was amper een thema in de verkiezingen van maart, maar in nieuwe verkiezingen kan het een centraal punt worden. De linkerzijde mag niet gezien worden als onderdeel van één van de elkaar bestrijdende kampen in de politieke machtsstrijd. De recent opgezette (en nog erg kleine en heterogene) linkse alliantie Potere al Popolo zal moeten strijden om een deel van het verzet tegen het establishment in een duidelijke antikapitalistische richting te duwen, weg van de rechtse nationalistische benadering die dominant zal zijn in de kiescampagne. Dit zal geen eenvoudige taak zijn, maar het is dringend en Resistenze Internazionali zal er campagne voor voeren.

Na bijna drie maanden van moeilijke onderhandelingen en koehandel, leek er een akkoord te zijn over een nieuwe Italiaanse regering. De markten reageerden met een daling van de beurzen en een grotere spreiding van overheidsobligaties. Maar deze reactie was mild in vergelijking met de crisis van 2011.

Analyse door Chris Thomas, Resistenze Internazionali, geschreven voordat de president een euro-kritische minister weigerde en kandidaat-premier Conte de handdoek in de touwen gooide.

Er is een project van een “geel-groene” coalitie van de Vijfsterrenbeweging (M5S) en de Lega, de twee populistische partijen die de parlementsverkiezingen van 4 maart wonnen (M5S haalde 32%, de Lega 17%). Deze coalitie is niet de eerste keuze van de grote bedrijven en het Italiaanse en Europese establishment. Maar ze hadden weinig keuze na de ineenstorting van de twee partijen die voorheen de grootste waren: Forza Italia en de Democratische Partij. Het alternatief om voor het eerst in 70 jaar geen regering te vormen en nieuwe verkiezingen te houden, leek nog een groter gevaar voor de stabiliteit. Het grootste deel van de heersende klasse ziet zich hierdoor verplicht om te handelen via president Mattarella in de hoop dat zo druk kan gezet worden op de regering om zich ‘verantwoordelijk’ op te stellen.

Lega-voorman Matteo Salvini en Luigi Di Maio van de Vijfsterrenbeweging raakten het niet eens wie van hen premier zou worden. Het werd compromisfiguur Giuseppe Conte, een onverkozen en zo goed als onbekende professor. Het regeerakkoord van 52 pagina’s bevat een “verzoeningscomité” dat als taak heeft om de twee tegengestelde kiesprogramma’s en de verschillende kiezers met elkaar in overeenstemming te brengen. De Vijfsterrenbeweging haalde erg hoge scores in het zuiden van Italië waar de werklozen en precaire werkenden in het bijzonder enthousiast waren voor een partij die beloofde om een burgerinkomen van 780 euro per maand in te voeren voor de armste Italianen. De Lega scoorde sterker in het noorden van het land, waar het de steun van kleine ondernemers kreeg met voorstellen van belastingverlagingen via een ‘flat tax’.

Zestig procent van de Italianen staat momenteel positief tegenover de vorming van een coalitie van de Vijfsterrenbeweging en de Lega. In tegenstelling tot vorige regeringen, wekt deze regering de indruk dat ze iets zal doen om de levensvoorwaarden te verbeteren na decennia van economische rampspoed. Als de regering die verwachtingen wil inlossen, zal ze echter meteen op ramkoers komen met de EU en zal het leiden tot instabiliteit op) de markten. De verwachtingen van de kiezers niet inlossen, is een groot risico voor de instabiele electorale basis van beide partijen en het kan leiden tot sociale onrust.

Zowel het burgerinkomen als de ‘flat tax’ staan in het regeerakkoord. Verder wordt beloofd om de pensioenhervorming uit 2011 aan te passen. Die hervorming haalde de pensioenen naar beneden en zou vanaf volgend jaar de pensioenleeftijd tot 67 jaar optrekken. Het regeerakkoord belooft ook andere hervormingen, zoals de invoering van een wettelijk minimumloon en het intrekken van de besparingen op de gezondheidszorg. Hoeveel deze maatregelen juist zouden kosten en waar dit geld gevonden wordt, is niet duidelijk. Sommige schattingen hebben het over een kost van 100 miljard euro, anderen over 30 miljard per jaar gedurende de termijn van vijf jaar (indien de coalitie het zo lang volhoudt natuurlijk).

Economische groei?

Het regeerakkoord spreekt in vage termen over het opdrijven van de economische groei (zonder te zeggen hoe dit zal gebeuren) en over strijd tegen belastingontduiking. Deze beloften werden eerder ook gemaakt (en gebroken) door zowat elke vorige regering. Het is pure fantasie om te denken dat deze veranderingen op zich zouden volstaan om de nodige middelen voor het regeerakkoord te vinden. De economie groeit amper na de krimp van de industriële productie met 25% door de crisis van 2007/08. De schuldengraad is de hoogste in Europa. Een vlaktaks (met twee tarieven) zal de belastinginkomsten van de overheid sterk terugdringen (de helft van deze vermindering zou de rijken ten goede komen). Wat zijn dan de alternatieven? Ofwel harde besparingen op de publieke uitgaven, wat politiek gevaarlijk is aangezien beide partijen beloofden om het besparingsbeleid te stoppen. Ofwel een hogere publieke schuld en het doorbreken van de Europese regel die het begrotingstekort beperkt tot 3%.

Tijdens de kiescampagne en de regeringsonderhandelingen stonden beide partijen onder groeiende druk om hun verzet tegen de euro en de EU te milderen. President Mattarella waarschuwde Salvini en Di Maio dat hij de politieke macht heeft om een veto te stellen tegen ongrondwettelijke wetgeving (de fiscale regels van de EU die een begroting in evenwicht opleggen, zijn in de Italiaanse grondwet geschreven). Een eerdere gelekte versie van het regeerakkoord opperde de mogelijkheid om uit de EU te stappen en riep de EU op om de 250 miljard euro aan schulden te schrappen. Nu zeggen Salvini en Di Maio dat ze de fiscale regels en verdragen van de EU willen veranderen. Ze hebben het daarbij ook over het akkoord van Dublin dat bepaalt dat migranten in het eerste land waar ze aankomen asiel moeten vragen. Wat als de EU de voorstellen tot wijzigingen afketst (wat erg waarschijnlijk is)? Zal de EU dan het excuus worden om het regeerakkoord niet uit te voeren, of komt het tot directe confrontatie met Europa?

Salvini blijft in woorden erg hard uithalen naar de EU en benadrukt dat de regering het recht heeft om “Italië op de eerste plaats te zetten.” Maar toch lijkt het waarschijnlijker dat de regering een weigering door de EU aangrijpt om het regeerakkoord niet uit te voeren, zeker indien er een door de markten gecreëerde crisis als in 2011 ontwikkelt. Zowel de Vijfsterrenbeweging als de Lega hebben lessen getrokken uit de Griekse crisis en hebben de mogelijkheid van overheidsobligaties (de Lega noemt deze “mini-bots”) ernstig overwogen. Deze waardepapieren zouden gebruikt worden voor belastingen of de aankoop van openbare diensten. Het zou in de praktijk een parallelle munt zijn, naast de euro. Dit zou onvermijdelijk gezien worden als een stap naar een exit uit de euro, wat op harde tegenstand van de EU zou botsen en tot onrustige markten kan leiden. Europa kan het thema worden waarrond de coalitie verdeeld raakt.

Ongenoegen kan snel groeien

Het regeerakkoord bevat verschillende ethische voorstellen voor het parlement en in de strijd tegen corruptie. Het doorvoeren van die voorstellen zou populair zijn, zeker gezien de breed verspreide corruptie onder de politieke kaste en bij de overheid. Verder zijn er harde aanvallen op migranten, waarbij middelen voor de hulp aan vluchtelingen worden voortaan naar uitwijzingen zouden gaan en er wordt voorgesteld om tot 500.000 ‘illegale’ migranten het land uit te zetten. Er wordt meer kinderopvang beloofd, maar enkel voor ‘Italiaanse families.’ Het opleggen van strengere ordemaatregelen en het verzet tegen migranten, doen het goed bij kiezers van beide partijen die het gevoel hebben dat Europa Italië dwingt om een disproportioneel aantal migranten op te nemen. De migranten die via de Middellandse Zee naar Italië komen, moeten met de Italianen concurreren voor toegang tot een afnemend aantal jobs, huisvesting en uitkeringen.

De economische kwesties zullen bepalend zijn voor de coalitie. Het ongenoegen kan snel ontwikkelen. Peilingen wijzen al op een daling van de steun voor de Vijfsterrenbeweging, vooral onder vroegere ‘linkse’ kiezers die een coalitie met de extreemrechtse Lega niet zien zitten. De breuklijnen waren al duidelijk toen de Vijfsterrenbeweging verschillende beloften deed naargelang het doelpubliek. De verdeeldheid kan verdiepen en tot een implosie leiden. De vakbondsleidingen spelen geen actieve rol en er is geen grote linkse partij. Dat maakt dat het niet duidelijk is hoe het sociaal ongenoegen tot uiting zal komen. Maar het populisme, zeker het populisme van de Vijfsterrenbeweging die beweert ‘noch links noch rechts’ te zijn, zal ontmaskerd worden. Het zal de weg voorbereiden om sociale en politieke organisaties op te bouwen waarmee de belangen van de werkenden echt kunnen verdedigd worden.

Bij de Italiaanse verkiezingen van 4 maart haalde de linkse lijst Potere al Popolo (Macht aan het Volk) 370.000 stemmen voor de Kamer en 310.000 voor de Senaat. Dat is 1,16% van de uitgebrachte stemmen. Het is een bescheiden resultaat, maar het leidt niet tot pessimisme onder de betrokken militanten. Integendeel. Na de verkiezingen waren er tientallen lokale bijeenkomsten die aangaven dat er de wil is om het project van Potere al Popolo verder uit te bouwen. We spraken hierover met Giuliano Brunetti van onze Italiaanse zusterorganisatie Resistenze Internazionali en op 4 maart kandidaat van Potere al Popolo.

Hoe is die linkse alliantie ontstaan?

“Potere al Popolo is ontstaan vanuit een groep militanten in de stad Napels die al een tiental jaar actief is. Bijna twee jaar geleden was er de bezetting van een groot gebouw, een vroeger psychiatrisch ziekenhuis in het centrum van de stad. Van daaruit ontstond een sociaal centrum (Je So Pazz OPG) dat aan de basis lag van tal van campagnes (voor de rechten van werkenden, tegen racisme, …) die de groep erkenning en autoriteit in heel het land opleverden.

“Deze groep activisten kwam met een stoutmoedige oproep voor een antiliberale en volkse lijst bij de verkiezingen. De oproep werd meteen opgenomen door wat er overblijft van de PRC (Rifondazione Comunista), de PCI (Communistische Partij) en andere antikapitalistische krachten.”

De dynamiek sloeg over naar de rest van het land?

“Inderdaad. Dat gebeurde dankzij honderden algemene vergaderingen in de belangrijkste steden. Daar namen duizenden militanten aan deel, zowel oude militanten die terug actief werden als jongeren die hun eerste politieke ervaring opdeden, vakbondsmilitanten, politieke activisten, …

“De verkiezingscampagne was een gelegenheid om in de praktijk uit te testen hoe we met duizenden militanten die politiek verweesd waren geduldig en vastberaden de kracht van onze sociale klasse kunnen heropbouwen. Het enthousiasme en het optimisme waren bepalend in deze objectief erg moeilijke campagne waarin de linkerzijde werd verpletterd door een proteststem tegen de elite en voor de Vijfsterrenbeweging en de Lega.”

Wat waren de voorstellen en de activiteiten van Resistenze Internazionali?  

“Resistenze Internazionali heeft dit project van bij het begin ondersteund. In de stad Genua en de regio Ligurië was onze deelname essentieel in de opbouw en dynamiek van Potere al Popolo. Een lid van Restistenze Internazionali was kandidaat voor de Kamer in Ligurië en haalde 11.000 stemmen (1,36%). We namen verder deel aan de campagne om een communistische arbeider verkozen te krijgen in een gemeente waar er samen met de nationale ook lokale verkiezingen waren.

“We stelden dat het niet volstaat om een antiliberaal initiatief op te bouwen, maar dat dit duidelijk antikapitalistisch moet zijn. Het neoliberalisme is een specifieke vorm die door het kapitalisme wordt aangenomen in de historische en sociale context vandaag. We benadrukten ook het belang van eenvoudige slogans zoals de collectieve arbeidsduurvermindering tot 32 uur per week zonder loonverlies en met bijkomende aanwervingen. Dat is een heel belangrijke eis in een land waar we tot 67 jaar moeten werken en waar 40% van de jongeren zonder werk zit.

“We verdedigden een democratische en inclusieve structurering van Potere al Popolo, met regionale vergaderingen die afgevaardigden op nationaal niveau verkiezen. Op dat vlak is er nog veel werk.”

Hoe zal het nu verder gaan?

“De militanten van Potere al Popolo komen met een nooit geziene vastberadenheid uit de campagne. De nationale vergadering van 18 maart, de eerste na de verkiezingen, gaf een uitstekend beeld van die sfeer. Er was een zaal voor 800 aanwezigen geboekt, maar er kwamen dubbel zoveel mensen opdagen!

“We moeten de organisatie nu uitbouwen op de werkplaatsen, in de scholen en in de wijken. De ordewoorden die van de nationale vergadering kwamen, zijn redelijk algemeen: elke regio moet zien wat mogelijk is. Het is echter belangrijk dat er belangrijke nationale campagnes ontwikkeld worden. Er zijn voorzichtige pogingen in die richting rond de pensioenen en de publieke gezondheidszorg. Het is niet eenvoudig, er zijn verschillende krachten in de alliantie met erg verschillende benaderingen tegenover de Europese Unie, de houding tegenover andere linkse krachten, … Vanuit organisatorisch oogpunt komt het erop aan om Potere al Popolo te democratiseren met verkozen en afzetbare structuren.

“Of Potere al Popolo kan uitgroeien tot een succes hangt af van de vraag of het van een structuur van politieke militanten kan uitgroeien tot een coherente kracht die tienduizenden strijdbare en radicale jongeren en werkenden kan organiseren.”

Voor een algemene analyse van de verkiezingen verwijzen we naar het artikel “Politieke aardschok in Italië” op https://nl.socialisme.be/73639.

De parlementsverkiezingen van 4 maart vormden de grootste aardschok in de Italiaanse politiek sinds meer dan 20 jaar. Het is geleden van de corruptieschandalen begin jaren 1990 dat de gevestigde partijen het zo slecht deden.

Door Christine Thomas, Resistenze Internazionali (Italië)

De Democratische Partij (PD) van Renzi leed een vernederende nederlaag en moest de populistische Vijfsterrenbeweging (M5S) voorlaten. Forza Italia (FI) van Berlusconi moest het afleggen van de rechts-populistische Lega onder leiding van Matteo Salvini. Met een opkomst van 73% ging meer dan de helft van de stemmen naar partijen die gezien worden als anti-establishment of formaties die de traditionele politiek verwerpen. Dit toont een wanhopige zoektocht naar verandering na jaren van corrupties, besparingen en economische verwoesting voor gewone mensen.

Zonder duidelijke overwinnaar volgen er weken en mogelijk maanden van politieke onzekerheid terwijl de partijen proberen een regering op de been te krijgen.

De ineenstorting van de PD, de belangrijkste partij in de laatste coalitieregering en de favoriet van de Italiaanse kapitalistische klasse, was groter dan voorspeld in de peilingen. Voor de Kamer (lagerhuis) komt de PD met 19% nog net voor de Lega. Dat is een pak minder dan de 40% die de PD nog haalde in de Europese verkiezingen minder dan vier jaar geleden. Zelfs de dominantie in de ‘rode regio’s’ (voormalige bastions van de communistische partij) in het centrum van het land werd gebroken. De PD verloor de regio Emilia Romagna aan ‘centrum’ rechts en dit voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog. In slechts enkele steden als Bologna en Imola haalde de PD het nog nipt. Na deze zware nationale nederlaag moest Renzi zijn ontslag als partijleider aankondigen (al zal dit ontslag wellicht pas ingaan nadat een nieuwe regering gevormd is).

Economie en politiek

Er is een klein herstel van de economie na bijna een decennium van recessie. Maar de PD kon niet profiteren van een electorale beloning voor deze groei. De groei is nog steeds lager en de werkloosheid hoger dan voor de crisis. De meeste werkenden en heel wat mensen uit de middenklasse voelden geen verbetering in hun dagelijks leven. Voor velen is de crisis nog niet gedaan. In de verkiezingscampagne kondigde Embraco, een onderdeel van Whirlpool, aan dat de productie vanuit Turijn zal overgeplaatst worden naar Slovakije waardoor 500 jobs verloren gaan.

De afsplitsing van de PD, Liberi e Uguali (LeU), die een nieuw ‘links’ alternatief moest bieden, haalde net de kiesdrempel van 3%. Dit erg beperkte resultaat is niet verrassend als je weet dat de leiders van LeU allemaal verbonden waren met het asociale beleid van de PD zoals de ‘hervorming’ van de arbeidswet die het makkelijker maakte om arbeiders af te danken of de pensioenhervorming waardoor iedereen langer moet werken. Aan de vooravond van de verkiezingen toonde LeU-kopstuk Pietro Grasso de ware aard van zijn partij met de aankondiging dat LeU bereid is om na de verkiezingen een coalitie met de PD te vormen.

Met meer dan 32% van de stemmen is de Vijfsterrenbeweging veruit de grootste partij. In het zuiden was de M5S overal de grootste. Het zuiden werd het hardste geraakt door de economische crisis. In Puglia en Sicilië was de M5S goed voor meer dan 40% en in sommige delen van Campania, zoals Napels, werd zelfs meer dan 50% van de stemmen gehaald. M5S deed het erg goed onder jongeren: 35% van wie jonger is dan 35 jaar stemde voor de beweging.

De steun voor M5S komt zowel van eerder linkse als eerder rechtse kiezers. Het gaat om mensen die de traditionele politiek beu zijn en iets ‘anders’ willen, ook al is de M5S intern verdeeld en is er in Rome sprake van chaotisch bestuur door de partij. Maar ondanks het succes zal de M5S niet in staat zijn om zelf een meerderheidsregering te vormen. De Italiaanse heersende klasse was doodsbang voor de mogelijkheid van een M5S-regering en duwde een verandering in de kieswetgeving erdoor om een meerderheid van de M5S te vermijden. Deze verandering van de kiesregels heeft nu geleid tot de afwezigheid van een stabiel politiek referentiepunt voor de heersende klasse.

Luigi Di Maio van de M5S heeft er de afgelopen maanden alles aan gedaan om de grote bedrijven het hof te maken en zichzelf voor te stellen als een haalbare premier met de M5S als betrouwbare kapitalistische partij. Zo nam hij afstand van de voormalige tegenstand van de M5S tegen de EU en verzette hij zich tegen een rijkentaks. Hij verklaarde ook bereid te zijn tot allianties met andere partijen. Hoe ver dit zal gaan, blijft een open vraag. Het gaat immers regelrecht in tegen de oorspronkelijke bestaansreden van de M5S: een beweging in compleet verzet tegen de rotte politieke ‘kaste’ en de traditionele partijen. Als de M5S tot een coalitie toetreedt met andere partijen, zal dit wellicht leiden tot verdeeldheid in de beweging met een deel dat probeert terug te keren naar de anti-establishmentpositie die aanvankelijk werd ingenomen.

De rechterzijde werd de grootste coalitie maar heeft met 37% evenmin voldoende om een meerderheid te vormen. De belangrijkste verandering binnen de rechterzijde is dat de Lega nu de grootste partij is waardoor de positie van Forza Italia en Berlusconi verzwakt is.

Migratie

In de media was de kwestie van migratie dominant in de verkiezingscampagne. Alle grote partijen namen een harde positie in. Maar in het noorden en ook steeds meer in het centrum van het land was het de Lega die daar de vruchten van plukte. Nationaal ging de partij van 4% in de laatste verkiezingen naar 18% vandaag. Een derde van de kiezers van Lega ging voorheen niet stemmen en een kwart zijn voormalige kiezers van Berlusconi. Fratelli d’Italia, een onderdeel van de rechtse coalitie met roots in de fascistische MSI, verdrievoudigde zijn stemmenaantal tot 4,35%. ‘Centrum’ rechts zal ongetwijfeld proberen om de nodige zetels te vinden om Salvini als kandidaat-premier te lanceren.

Ondanks het politieke discours tegen migratie en de nooit geziene mediabelangstelling voor het fascistische Casapound, haalde deze formatie slechts 0,9%. Het feit dat tijdens de kiescampagne 6 migranten werden neergeschoten door een rechtse terrorist, toont de gevaren van de opgedreven haat tegen migranten. De kwestie van antiracisme en antifascisme zal belangrijk zijn, los van de vraag welke regering er zal ontstaan.

‘Macht aan het volk’

De nieuw opgezette linkse Potere al Popolo (Macht aan het Volk) haalde de kiesdrempel van 3% niet. Met 370.000 stemmen was de lijst nationaal goed voor iets meer dan 1%, terwijl de ‘radicale’ linkse krachten in 2013 3% haalden. Dit komt deels door de druk van de ‘nuttige stem’ die een effect had op alle kleinere lijsten.

De beweging werd slechts een paar weken voor de verkiezingen opgezet en genoot heel weinig mediabelangstelling. Verkozenen behalen was dan ook nooit het belangrijkste doel. Potere al Popolo was opgezet van onderuit als strijdbare organisatie die opkomt voor en met gewone mensen. Het verenigt linkse partijen en sociale bewegingen in het land. Er waren honderden meetings in meer dan 100 steden waarop duizenden aanwezigen waren, vooral veel jongeren.

Omwille van het potentieel van Potere al Popolo in de uitbouw van een strijdbare antikapitalistische kracht, besloot Resistenze Internazionali om er deel van te zijn en aan de verkiezingscampagne deel te nemen met kandidaten op de lijst in Genua. Als Potere al Popolo het potentieel zal realiseren, is niet zeker maar we zullen in de komende periode een rol blijven spelen op zowel lokaal als nationaal vlak.

Het is nu nog niet mogelijk om te voorspellen welke regering er komt (als er al een regering gevormd wordt): een rechtse coalitie gedomineerd door Lega, een coalitie van M5S en PD, een alliantie tussen M5S en de Lega, een uitgebreide ‘grote coalitie’, een technocratische regering, een regering van de president met als enige doel om nog eens de kiesregels aan te passen of misschien komen er nieuwe verkiezingen. Het zijn allemaal mogelijkheden. Wel zeker is het feit dat geen enkele van deze mogelijkheden de problemen voor de werkenden zal oplossen.

De economische, politieke en sociale crisis van het Italiaanse kapitalisme zal aanhouden. De uitbouw van een antikapitalistisch alternatief doorheen strijd is nu meer dan ooit cruciaal.

Resistenze Internazionali ondersteunt nieuw links initiatief “Potere al Popolo”

Enkele weken voor de verkiezingen van 4 maart zit Italië in een diepe economische crisis met verregaande sociale gevolgen. Op politiek vlak was er een terugkeer van de rechtse coalitie van de Lega en Berlusconi’s Forza Italia op het nationale politieke toneel. De centrumlinkse PD doet het barslecht in de peilingen. De Vijfsterrenbeweging (M5S) houdt stand als de grootste in de peilingen. Op sociaal vlak hield de terugtocht van de arbeidersbeweging aan. Met enkele uitzonderingen stellen de vakbondsleiders zich passief en volgzaam op.

Analyse door Giuliano Brunetti, Resistenze Internazionali

In deze context wordt het politieke debat door twee kwesties gedomineerd: migratie en veiligheid. De publieke opinie rond deze kwesties wordt naar rechts gestuurd. Deze situatie kan enkel begrepen worden door de politieke en organisatorische crisis van de Italiaanse arbeidersbeweging, wat een van de centrale kwesties in de Italiaanse situatie blijft.

Een context gedomineerd door de economische crisis, het ontbreken van significante massamobilisatie, de terugtocht van de georganiseerde krachten van de arbeidersklasse en de desintegratie van de middenklasse vormt de basis voor het potentieel van een reactionaire cocktail. Het verschuiven van de politieke retoriek naar rechts leidt tot het legitimeren van neofascistische organisaties als Casa Pound en Forza Nuova. Het leidt ook tot een toename van geweld en reële neofascistische aanvallen zoals de aanslag door Luca Traina op zwarte Afrikanen in Macerata vorige week.

Volgens een recente peiling denkt 74% van de Italianen dat fascisme een reëel gevaar is. Vandaag is er uiteraard geen onmiddellijk gevaar van een terugkeer van een fascistische macht, maar de peiling is indicatief voor de wijze waarop het gevaar van het fascisme door de bevolking wordt gezien alsook voor het voortleven van de sterke antifascistische tradities onder brede lagen van de arbeidersklasse. Het wijst op een onvermijdelijke politieke polarisatie die in de toekomst zal ontwikkelen.

Adembenemende bochten

Het weinig interessante schouwspel van de traditionele partijen heeft miljoenen Italianen een afkeer van politiek engagement opgeleverd. Traditionele politici lijken steeds meer op een groot mediacircus waar wie het meest overdrijft de meeste aandacht krijgt en waarbij elk basiselement van coherentie of eerlijkheid wordt vertrappeld.

Matteo Renzi wilde de Senaat afschaffen en beloofde zich uit de politiek terug te trekken indien hij een referendum hierover zou verliezen. Zijn voorstel haalde het niet in het referendum, maar Renzi is nu wel de verantwoordelijke voor de campagne van de Democratische Partij (PD) en kandidaat voor de Senaat! Maria Elena Boschi wilde het speciaal statuut van autonomie dat bepaalde regio’s genieten afschaffen. Zij is lijsttrekker in Bolzano, waar er een speciaal statuut van autonomie is. Salvini van de Lega vormt een electorale alliantie met Berlusconi, ook al zei hij eerder dat hij niets meer met hem te maken wil hebben. Di Maio werd voorgesteld als de jonge prins van de ‘anti-establishment’ en ‘anti politieke kaste’ M5S, maar hij haastte zich om in de City in Londen de financiële markten gerust te stellen over zijn verantwoordelijkheidszin en hij verklaarde dat hij bereid was om een regering te vormen met de PD en Forza Italia.

De voormalige senaatsvoorzitter en leider van Liberai e Uguali (een ‘linkse’ afsplitsing van de PD) beloofde gratis universiteitsonderwijs, de M5S belooft een burgerinkomen, Renzi belooft economische groei, Berlusconi een minimumpensioen van 1.000 euro per maand en (net als hij dit 17 jaar geleden al deed) hij beloofde ook een brug over de straat van Messina.

Voor velen kan het raar lijken dat Berlusconi 24 jaar na zijn eerste verkiezingsoverwinning opnieuw een centrale rol speelt in deze verkiezingscampagne. Hij is niet alleen reeds 82 jaar oud maar ook de hoofdrolspeler in een reeks harde aanvallen op de gewone bevolking. Hij werd bovendien meermaals veroordeeld voor een hele reeks misdrijven gaande van financiële fraude tot ongewenste seksuele intimiteiten.

Het feit dat Berlusconi politiek kan overleven, is enkel te verklaren door de grote afkeer van gewone mensen tegenover politiek en partijen, de rampzalige ineenstorting van de steun voor de linkerzijde (in het bijzonder de PD) en de afwezigheid van een geloofwaardig politiek alternatief dat ingaat tegen de Italiaanse en de Europese kapitalistische aanvallen op de werkenden en jongeren. In de context van een antipolitieke sfeer is er een opmars van rechts en links populisme, waardoor sommigen in Berlusconi een ‘redelijke’ stem zien. Dat geldt ook voorde Europese Volkspartij die recent volledige steun aan Berlusconi gaf. Nochtans is ook hij een uitdrukking van de erg reactionaire en gevaarlijke stemming en bewegingen in Italië.

Vijf sterren

De vijandigheid tegenover de oude gevestigde partijen verklaart waarom de M5S ondanks schandalen en duidelijk aangetoonde incompetentie toch de grootste blijft in de peilingen. Het antipolitieke gevoel en de afstand tussen de gewone bevolking en de machtspaleizen is zo groot, dat het volstaat om jezelf als eerlijk voor te stellen om steun te krijgen.

De eis voor iets nieuw en de woede tegen de regering maken dat oppositiekrachten kunnen groeien zonder iets te doen. De politieke programma’s en eisen zijn van ondergeschikt belang tegenover het imago van eerlijkheid en oppositie. De autoritaire wijze waarop de Vijfsterrenbeweging wordt geleid door Grillo en Casaleggio junior, het slechte beheer van de stad Rome onder een burgemeester van M5S, het afdanken van arbeiders door het door M5S bestuurde Livorno, … zijn allemaal minder relevant als de kiezers bewust zoeken naar het ‘minste kwaad.’ Op sociaal vlak richt de M5S zich duidelijk op de kleinburgerij die hard lijdt onder een crisis die niet alleen materieel is maar ook ideologisch. Dit verklaart het aanhoudende succes van de M5S.

Het is niet verrassend dat de verkiezingen niet bepaald centraal staan voor veel Italianen. Zeker onder jongeren is er weinig interesse in de traditionele politieke farce: slechts de helft van de min 25-jarigen zegt te zullen stemmen. Kunnen we het de jongeren kwalijk nemen? Recente regeringen moesten een hernieuwde dynamiek voorstellen na de rampzalige ervaringen met de regering-Berlusconi en de technocratische regering van Mario Monti. De nederlaag van centrumrechts en de groei van M5S hierna leek voor velen een teken van hoop en optimisme. Er werd gehoopt dat er belangrijke veranderingen zouden komen. Maar dat was niet het geval.

Eens de M5S in het parlement zat, duurde het maar een paar weken voor de formatie getroffen werd door een diepe crisis met afsplitsingen, verkozenen die ontslag uit de beweging namen en verraad. De afwezigheid van een referentiepunt op basis van een klassenstandpunt en de pogingen om traditionele methoden van vertegenwoordiging te overstijgen, hebben geleid tot een politieke partij zonder politieke koers, zonder democratische structuren en met via het internet een grote rol voor een obscuur consultantbedrijf, Casaleggio Associati. De M5S was volledig afwezig in alle sociale mobilisaties. Er werd niet opgeroepen tot acties of betogingen om te protesteren tegen de hervorming van de arbeidsmarkt of het onderwijs. In een algemeen klimaat van angst voor de slechter wordende economische en sociale omstandigheden, met een sterk antimigrantengevoel en algemene daling van het bewustzijn, kiest de M5S ervoor om zich te baseren op de minst ontwikkelde stemmingen en versterkt het de angst waarbij verdeeldheid gecreëerd wordt onder de armste lagen van de samenleving.

De Democratische Partij

De Democratische Partij (PD) haalde geen meerderheid in de verkiezingen van 2013 toen dit nochtans voorspeld was. De partij veranderde van koers. De traditionele leiding die nog uit de tijd van de Communistische Partij kwam, werd vervangen door een groep veertigers onder leiding van Matteo Renzi. Die hebben veel minder banden met de geschiedenis van de Italiaanse arbeidersbeweging. Met Renzi aan het roer won de politieke koers die vijandig staat tegenover de belangen van de arbeidersklasse.

Traditionele pogingen tot verzoening tussen de grote bedrijven en de arbeidersklasse werden vervangen door een openlijke verdediging van de materiële belangen van een deel van de Italiaanse burgerij, het deel dat het meest gebukt gaat onder de gevolgen van de internationale markt.

De eerste regering-Renzi maakte die bocht al duidelijk met een reeks harde aanvallen op de arbeidersklasse en de ontmanteling van de traditionele sociale bescherming. Zo werd artikel 18 van de arbeidsovereenkomstenwet afgeschaft, een bescherming van werkenden afgedwongen door harde arbeidersstrijd in de periode 1969-1977.

Op vlak van binnenlands beleid is de PD verder gegaan dan wat centrumrechts ooit durfde. De Orlando-Minitti wet institutionaliseert het systematisch ontzeggen van basisrechten voor bepaalde burgers. Daklozen worden gecriminaliseerd waarbij zij worden bestreden in plaats van de armoede. Voor vluchtelingen is de mogelijkheid van een hoger beroep afgeschaft, een racistische maatregel die ingaat tegen fundamentele mensenrechten.

Het buitenlands beleid van Renzi en premier Gentiloni werd gekenmerkt door een erg trouwe opstelling tegenover de belangen van de Italiaanse kapitalistische klasse. Er was het akkoord met Libische milities om vluchtelingen gevangen te zetten en recent werden Italiaanse troepen naar Niger gestuurd. Mensenrechten zijn de laatste van de zorgen van de politieke kaste die leeft van het geld en de donaties van grote economische groepen zoals energiebedrijf Eni, de belangrijkste sponsor van de operatie in Niger.

De pogingen van Renzi en Gentiloni om de grondwet in de richting van een presidentieel regime te sturen, werd verworpen door miljoenen Italianen die de regeringspropaganda en de schreeuwerige retoriek van werkgeversfederatie Confindustria niet aanvaardden. Het was een spontaan en breed gedragen antwoord op de arrogantie van de regering. Het resultaat van het referendum toonde aan dat er een grote kloof is tussen de regering en de grote bedrijven aan de ene kant en de gewone mensen aan de andere.

Politici van alle partijen probeerden onhandig om op deze spontane overwinning van onderuit in te spelen. Zo trokken Bersani en ex-premier D’Alema meteen na het referendum uit de PD in een poging om hun politieke maagdelijkheid te herstellen. Het is onmogelijk om de PD als een oprechte linkse kracht voor te stellen, waardoor er zeker ruimte is voor een nieuwe politieke formatie. Bersani en D’Alema proberen daar gebruik van te maken met hun Liberi e Uguali (Vrij en gelijk). Ze proberen het voor te stellen als een partij die breekt met het neoliberalisme, maar de voortrekkers zijn zelf belangrijke vertegenwoordigers van de ‘linkse’ regeringen van de voorbije jaren. Pogingen om de Italiaanse linkerzijde op te bouwen rond personaliteiten als D’Alema, Bersani en Grasso kunnen enkel mislukken. Zij zijn immers allemaal gediscrediteerd door het hun rol in het asociale beleid van de voorbije jaren.

Een nieuwe kracht

In deze context is het initiatief van het sociaal centrum Je so’ Pazz (een voormalig psychiatrisch ziekenhuis) in Napels om Potere al Popolo (De macht aan het volk) te lanceren, een moedige en gedurfde poging om een kracht op te bouwen rond een anti-neoliberaal programma en rond het principe van politieke vertegenwoordiging van werkenden en jongeren. Het biedt een boodschap van hoop en verzet voor honderden en duizenden Italianen die zich van de traditionele politiek afkeren. Resistenze Internazionali, het CWI in Italië, ondersteunt dit project en voert actief mee campagne om te bouwen aan een nieuwe politieke kracht die onze klasse vertegenwoordigt.

Een aantal politieke organisaties steunen het project, zoals de Rifondazione Comunista en de PCDI. Maar er zijn ook duizenden jongeren die voorheen niet politiek actief waren betrokken bij Potere al Popolo. Resistenze Internazionali denkt er nood is aan een alternatief vanuit de arbeidersklasse en doet er alles aan om van Potere al Popolo een dergelijke organisatie te maken: een politieke kracht die de 99% mobiliseert in een strijd tegen het kapitalisme. We weten dat dit niet gemakkelijk zal zijn en misschien zelfs nog niet mogelijk. Veel activisten die nu betrokken zijn, hebben illusies in de mogelijkheid om het systeem te hervormen of ze eisen bijvoorbeeld gewoon dat de grondwet zou toegepast worden. In sommige gevallen waren de deelnemers zelf verantwoordelijk voor politieke keuzes die de Italiaanse linkerzijde tot de huidige ramzalige toestand gebracht hebben.

Maar wat ook het resultaat van de verkiezingen op 4 maart zal zijn, RI zal op vastberaden wijze blijven bouwen aan een nieuwe politieke organisatie zodat onze klasse een rol speelt op het politieke toneel om structuur en organisatie te geven aan de strijdbewegingen en sociale mobilisaties, om de verschillende vormen van verzet met elkaar te verbinden en te verenigen in een strijd voor een samenleving zonder vooroordelen, discriminatie en uitbuiting van de 99%. Voor ons betekent dit een samenleving waar de belangen van de overgrote meerderheid van de bevolking voorgaan op de private winsten van de kapitalisten.

De nationale en internationale grote bedrijven zijn momenteel erg bezorgd over de Italiaanse situatie. Ze weten dat de politieke instabiliteit en de erg beperkte economische groei het land naar een nieuwe crisis kan brengen, in de eerste plaats een bankencrisis met Europese en zelfs internationale gevolgen. Er circuleren verschillende scenario’s voor na de verkiezingen: een rechtse regering met Forza Italia, de Lega en Fretelli d’Italia; een coalitieregering van Forza Italia en PD, een coalitie van M5S en Lega of een technocratische regering. Maar geen enkele van deze scenario’s lijkt gemakkelijk haalbaar.

De economische crisis houdt aan, er is een crisis van de leiding van de traditionele partijen en een verarming van de middenklasse. Dit legt de voorwaarden voor een algemene revolte van gewone mensen tegen de elite en tegen het kapitalisme. De richting, politieke inhoud en vorm van deze revolte zal in laatste instantie afhangen van de aanwezigheid of afwezigheid van een massale antikapitalistische kracht met sterke sociale wortels. Resistenze Internazionali bouwt aan zo’n organisatie.

Op de dag dat Matteo Renzi begon als premier van Italië, in januari 2014, schreven we dat dit het begin van het einde was voor de leider van de Democratische Partij (PD). Nochtans leek de ster van Renzi op dat ogenblik oneindig. Het resultaat van het referendum over de grondwet waarin Renzi met bijna 60% tegen 40% verloor, toont niet zozeer een gebrek aan vooruitziendheid bij ons maar wel bij de Italiaanse heersende klasse. Die baseerde zich op een leider die in een auto zonder remmen zat. Vroeg of laat crasht zo’n auto. Op 4 december stuurden de Italianen een duidelijke en krachtige boodschap naar de regering en de premier, maar breder ook naar de volledige politieke klasse, met inbegrip van diegenen die in het Neen-kamp zaten.

Standpunt door ControCorrente, onze Italiaanse zusterorganisatie

De dag na het referendum schreef Sole24Ore, een krant van industriëlen en financieel experts, dat er vooral Ja gestemd werd door gepensioneerden en delen van de hogere en middenlagen in de samenleving. Laagbetaalde werkenden en jongeren, naar wie de regering zich de afgelopen drie jaar richtte, brachten de regering een zware nederlaag toe. Van de jongeren tussen 18 en 35 jaar stemde maar liefst 81% neen. Het idee dat het mogelijk was om de golf van sociale woede te stoppen door televisiedebatten te winnen, enkele euro’s extra te beloven aan de armsten en een complete ramp te voorspellen indien ‘neen’ het zou halen waarbij Beppe Grillo (van de Vijfsterrenbeweging) en Mattea Salvini (van Lega Nord) werden aangepakt op hun retoriek tegen de ‘politieke kaste’ en de EU, bleek een complete illusie. Hetzelfde geldt overigens voor diegenen die zich opwierpen als verdedigers van de Grondwet, waaronder Grillo.

Werkenden, jongeren en verarmde lagen van de middenklasse stemden geen ‘neen’ om ‘de beste grondwet ter wereld’ te verdedigen. Ze deden het uit verzet tegen diegenen die beweren dat ze de ‘oude politiek zullen aanpakken’ (wat iedereen zegt te willen doen) maar ondertussen de werkende bevolking aanpakken en daar bovenop diezelfde werkende bevolking nog eens in het gezicht uitlachen door steeds te spreken over een land dat niet bestaat: een land waar de economie groeit, bedrijven honderdduizenden jongeren vaste jobs geven en de belastingen voor gewone mensen dalen. Dat verzet tegen het politieke establishment was de enige reden waarom zoveel mensen het de moeite vonden om een paar uur vrij te nemen om te stemmen.

De enorme nederlaag van Renzi en de dieper wordende crisis van de PD – de afgelopen vijf jaar de politieke partner van de big business – vormen een positieve ontwikkeling en een kans voor werkenden en jongeren die voor een betere toekomst opkomen. Maar opdat die kans ook echt een stap vooruit zal worden, moeten we een realistische analyse maken van de politieke en sociale situatie. In het neen-kamp is er geen enkele politieke kracht die een referentiepunt kan vormen voor wie echte verandering wil. Het enthousiasme voor de neen-stem kan de aanzet zijn voor een ernstige discussie over een politiek alternatief dat de straten doet vollopen en niet enkel de stembureaus. Zoniet kan het leiden tot de illusie dat het verdwijnen van Renzi betekent dat onze problemen opgelost zijn, waarna een vernieuwd ‘centrum-links’ of de Vijfsterrenbeweging de volgende verkiezingen kan winnen en antwoorden zal bieden op de problemen van de werkende bevolking. In de lokale besturen die door de beweging van Beppe Grillo gecontroleerd worden, zien we daar echter geen tekenen van. Een duidelijk strijdbaar alternatief zal moeten opgebouwd worden.