Tag: Zuid-Afrika

In Zuid-Afrika is er bij het voedingsbedrijf Clover een belangrijke staking bezig. Het bedrijf produceert melkproducten, snacks en drankjes en heeft een aantal merken die in Zuid-Afrika erg bekend zijn. Het bedrijf telt over alle vestigingen en fabrieken heen ongeveer 50.000 werknemers. In een aantal vestigingen, waar er 5.000 arbeiders werken, is er sinds 22 november een staking tegen afdankingen en voor hogere lonen. Ze protesteren ook tegen de overname van Clover door het Israëlische bedrijf Milco SA, dat een meerderheidsbelang van het bedrijf kocht. In de staking speelt de Workers and Socialist Party (WASP), onze Zuid-Afrikaanse zusterorganisatie, een actieve rol. Hieronder een artikel van WASP.

WASP is solidair met de 5.000 arbeiders van Clover die sinds 22 november in staking zijn. Wij staan volledig achter de eisen van de werknemers en roepen op tot een escalatie van betogingen, zowel door de werknemers als door al wie solidair met hen is – hier in Zuid-Afrika en internationaal.

Op 8 januari was er een massabijeenkomst in Cathedral Hall, Johannesburg, en Community House, Kaapstad om de solidariteit te versterken. Alle vakbonden, gemeenschaps- en jongerenorganisaties en andere progressieve groeperingen moeten van deze strijd een prioriteit maken. In de context van deze voortdurende pandemie, de versnelling van de economische crisis en een bloedbad inzake jobs, is er een verenigde strijd van de werkende klasse nodig tegen het neoliberale door besparingen gedreven systeem dat wordt voorgestaan door de ANC-regering en de bazen.

Milco SA investeert om de winst te verhogen, niet de werkgelegenheid

De overgrote meerderheid van de arbeiders van Clover verdient geen leefbaar loon, ondanks de enorme winsten waar Clover de afgelopen jaren prat op is gegaan. Milco SA, een consortium onder leiding van de Israëlische Central Bottling Company, kocht in 2019 een meerderheidsbelang in het zeer winstgevende Clover. Ondanks het bezwaar van de arbeiders hiertegen, gebaseerd op solidariteit met het Palestijnse volk in hun strijd tegen het Israëlische imperialisme, keurden de Zuid-Afrikaanse staatsautoriteiten de fusie goed op basis van het “creëren van jobs” als onderdeel van het zogenaamde Masakhane-project. Nadien werd de belofte van 500 nieuwe jobs ingetrokken. Bovendien zet een besparingsoperatie tot 2000 jobs op de helling. Clover zou 300 jobs verliezen. Daarnaast zouden vier filialen sluiten, waardoor nog eens 350 jobs bedreigd zijn, bovenop het personeel dat ‘vrijwillig’ ontslag nam. De vakbond GIWUSA meldde dat het bedrijf de vestiging van City Deep wil verplaatsen naar Boksburg, wat nog eens 812 jobs bedreigt.

Volgens de propaganda in de media kan Clover zijn activiteiten niet voortzetten als gevolg van de aanhoudende pandemie en door het gebrek aan dienstverlening op verschillende locaties. Clover was in 2020 goed voor een omzet van 10,8 miljard Rand (610 miljoen euro), in vergelijking met 7,4 miljard Rand (420 miljoen euro) in 2019. Ondanks het aangekondigde jobverlies weigert de Zuid-Afrikaanse regering, die de laatste verkiezingen nipt won met de belofte van nieuwe jobs, om Clover ter verantwoording te roepen.

De overname door Milco SA was nooit in het belang van investeringen in de groei van Clover en de werkzekerheid. Het ging louter om toegang tot de Zuid-Afrikaanse markt, op termijn mogelijk met producten die door een Israëlisch bedrijf in bezet Palestina zijn gemaakt. Het asociale en uitbuitende karakter van het bedrijf Milco wordt benadrukt door de medeplichtigheid aan landroof in bezet Palestina, waar het verschillende fabrieken exploiteert. Het blijkt ook uit het feit dat het personeel van Clover sinds de overname in 2019 elk jaar moest staken voor de meest elementaire en redelijke eisen inzake leefbare lonen, behoud van jobs en arbeidsvoorwaarden.

Voortbouwen op eerdere strijd om staking uit te breiden

In oktober 2020 legden de arbeiders van Clover het werk al eens neer in een staking die duurde tot 9 december van dat jaar. Er werden toegevingen afgedwongen zoals een loonsverhoging met 6,5% en de insourcing van bijna 400 collega’s. Dit was mogelijk op basis van dagelijkse acties aan de depots van het bedrijf, stakersposten en acties voor het hoofdkantoor. Er werd een solidariteitsactie opgezet met een nationale oproep om producten van Clover te boycotten. In tal van winkels in heel het land werden stickers met de boodschap ‘Boycot Clover’ op producten aangebracht. Daarnaast waren er acties aan de Israëlische ambassade in Pretoria en was er een solidariteitsactie aan een vestiging van Milco SA in Breni Brak, Tel Aviv, georganiseerd door leden van de Socialistische Strijdbeweging (ISA in Israël en Palestina). Zoals we toen voorspelden, probeert Milco SA de toegevingen van dan terug te draaien. We moeten lessen van eerdere bewegingen als deze gebruiken om de huidige strijd te versterken en zo efficiënt mogelijk uit te breiden.

De strijd heeft tot dusver opgeleverd dat Clover zich akkoord verklaarde om bijna 800 collega’s die tijdens de staking illegaal waren afgedankt terug in dienst te nemen. Tegelijk weigert Clover toe te geven op de andere redelijke eisen van de arbeiders, waaronder:

• Stopzetting van besparingen
• Een loonsverhoging van 10%
• De desinvestering van MILCO/CBC
• Nationalisatie van Clover op basis van democratische arbeiderscontrole en beheer als een alternatief voor een vijandige en imperialistische MILCO overname en het uiteenrijten van Clover, fabriekssluitingen en jobverlies.

Als marxisten weten we dat bedrijven, om concurrerend te blijven in een kapitalistisch systeem, altijd hun winsten moeten verhogen om hun marktaandeel uit te breiden. Voor de arbeidersklasse, die te lijden heeft onder zowel de loonsverlagingen/jobverlies als de gestegen prijzen van consumptiegoederen, betekent dit een race naar de bodem en een verergering van de ongelijkheid. Daarom wordt de eis om Clover te nationaliseren een belangrijke opstap naar de controle van de arbeiders over de hele economie; om dit zieke kapitalistische systeem dat winst boven mensen stelt af te schaffen en te vervangen door een socialistische economie gebaseerd op behoefte.

De situatie bij Clover is kritiek en vereist dat alle arbeidersorganisaties serieuze druk uitoefenen op de ANC-regering om in te grijpen. De vakbonden GIWUSA en FAWU hadden de afgelopen week ontmoetingen met de minister van Handel en Industrie, Ebrahim Patel, en de mededingingscommissie. Het antwoord was dat zij niets kunnen doen behalve onderzoeken of de vage voorwaarden voor de overname van Clover worden nageleefd. Het is geen verrassing dat het neoliberale, bedrijfsvriendelijke ANC lijdzaam zal toezien hoe de grootste producent van melkproducten en drankjes van Afrika wordt gesloten. In de context van de escalerende werkloosheid – die nu de helft van de bevolking benadert – druist dit in tegen de belofte van de ANC-regering om zo veel mogelijk jobs te behouden.

Voedsel- en werkzekerheid

Het moet duidelijk zijn dat als deze fabrieken op een brute manier sluiten en herstructureren, de gevolgen ook hard zullen aankomen bij de plaatselijke melkveehouderijen en de landbouwsector in zijn geheel. Het zal het begin van het einde betekenen van de Zuid-Afrikaanse zuivelindustrie, die sinds 1996 gebukt gaat onder de druk van de deregulering van de landbouwsector ten gunste van de internationale anarchie van de vrije markt. Dit heeft verwoestende gevolgen voor kleine boeren, hun werknemers en gemeenschappen.

We hebben de gevolgen gezien van de ‘dumping’ van kippen in Zuid-Afrika: de praktijk waarbij het overaanbod van kippen in landen als de VS in Zuid-Afrika wordt verkocht tegen prijzen die onder de marktprijs liggen, om in andere landen hogere prijzen te kunnen handhaven. Er zijn duizenden jobs verloren gegaan in de pluimvee- en graanteelt (die pluimveebedrijven van voer voorziet), en gaat er volgens de South African Poultry Association jaarlijks R6,1 miljard euro het land uit als gevolg van de invoer van pluimvee. De lokale productie van pluimvee en granen wordt stopgezet omdat zij niet kan concurreren met de internationale invoer. En dus worden de lonen van de werknemers verlaagd, gaan jobs definitief verloren en wordt de productie verder ontmanteld. Zodra alle lokale productie verloren is gegaan, zullen de prijzen aanzienlijk stijgen omdat er geen concurrentie meer is.

In het kapitalisme leidt concurrentie tot een monopolievorming. Dit en vijandige overnames zoals door Milco, die de concentratie van kapitaal versnellen in de periode van economische crises, zijn ingebouwd in het kapitalisme. Dezelfde toekomst wacht vele industrieën in de gehele economie, zoals duidelijk is bij SA Breweries en andere waar ook duizenden werknemers bedreigd worden met jobverlies als gevolg van overnames. Uiteindelijk zijn het de arbeidersklasse en de armen die hiervoor betalen, niet de kapitalistische eigenaars. Bij Clover wordt dit duidelijk geïllustreerd door het feit dat de CEO R107 miljoen ‘geleend’ kreeg om aandelen in Milco te kopen, terwijl de arbeiders met geweld worden aangepakt om R300 miljoen aan arbeidskosten ‘terug te verdienen’.

Zoals we al eerder hebben gesteld, is dit ook een kwestie van voedselzekerheid in Zuid-Afrika. De Covid-pandemie heeft ernstige zwaktes in een op de markt gebaseerde economie blootgelegd en heeft aangetoond hoe mondiale toeleveringsketens die niet democratisch gepland zijn, snel in chaos kunnen vervallen. Het is een ernstig risico om in toenemende mate afhankelijk te zijn van invoer om het land te voorzien van de voeding die het nodig heeft om te leven en productief te zijn.

De eis van de arbeiders tot nationalisatie houdt correct in dat heel Clover en zijn distributielijnen onder democratische arbeiderscontrole komen. Dit zou een cruciale eerste stap zijn in de nationalisering van de hele zuivelindustrie om de toekomst veilig te stellen van de werknemers en gemeenschappen die ervan afhankelijk zijn. Het is van vitaal belang dat alle werknemers die betrokken zijn bij de zuivelindustrie solidair zijn met hun collega’s van Clover. Vakbonden die zich organiseren in deze industrie, zoals NUMSA bij NAMPAK, moeten aandringen op escalerende solidariteitsacties zoals lunchpiketten, secundaire stakingen en bezettingen.

Eenheid van de arbeidersklasse essentieel

De eenheid tussen de arbeiders die georganiseerd zijn in de vakbonden GIWUSA en FAWU bij Clover laat een kwalitatief verschil zien in de voortdurende strijd. Dit is lovenswaardig. Waar deze verdeeldheid voorheen de kracht van collectieve strijd ondermijnde, vergroot deze op de klasse gebaseerde eenheid het potentieel voor een overwinning aanzienlijk. Het gezamenlijke comité van delegees van FAWU en GIWUSA is een belangrijke structuur die ervoor kan zorgen dat de onderhandelingen collectief worden gevoerd en niet via afzonderlijke bijeenkomsten per vakbond.

Dis de eenheid van de arbeidersklasse waar de WASP compromisloos voor heeft gevochten. Het is ook belangrijk om deze eenheid te gebruiken om te vechten voor een heraansluiting van GIWUSA bij de federatie SAFTU, waardoor het potentieel voor een militante strijd van de arbeidersklasse kan worden vergroot. Een injectie van een militante benadering, zoals die van de arbeiders van Clover, kan een essentieel tegengif zijn voor de bureaucratische verlamming die de SAFTU teistert en haar weer op weg helpen om een actieve en strijdbare federatie te worden.

SAFTU moet ook actief leiderschap op zich nemen in deze staking en campagne voeren om de strijd uit te breiden naar SA Breweries. WASP roept de kameraden van de FAWU op om nu een staking uit te roepen om de kans op een overwinning zo groot mogelijk te maken met gecoördineerde stakingen en een verenigd front van arbeiders die hun job dreigen te verliezen.

Uiteindelijk is dit niet alleen een zaak voor de arbeiders van Clover, of zelfs voor de arbeidersbeweging in bredere zin, maar een zaak die alle jongeren en arbeidersgemeenschappen aangaat. We moeten allemaal stelling nemen tegen deze voortdurende aanval van Milco SA en vechten voor de onteigening van Clover om de controle over de zuivelindustrie uit handen van de internationale kapitalistische klasse te halen en deze onder democratische controle van de arbeiders te brengen.

Zoals WASP-lid en GIWUSA-voorzitter, Mametlwe Sebei, verklaarde: “Er is geen ander alternatief voor jobverlies en massale fabriekssluitingen in dit land.” De regering en de mededingingscommissie zullen de bazen dienen, zoals ze tot nu toe met Clover hebben gedaan, totdat er genoeg druk op hen wordt uitgeoefend om toegevingen af te dwingen. Alleen de arbeidersklasse heeft de kracht om dit te doen, en we moeten die kracht op een democratisch georganiseerde en strategische manier gebruiken om de verworvenheden van voorbije gevechten te verdedigen, maar ook om meer overwinningen in de klassenstrijd te behalen.

De machteloosheid van de regering legt het failliet van het ANC bloot in het licht van de ergste crisis in decennia. SAFTU moet dringend concrete stappen zetten in de richting van de oprichting van een massale arbeiderspartij met een socialistisch programma, wat voor de WASP betekent dat er onmiddellijk een campagne moet worden gestart om pre-partij structuren op te zetten om gemeenschappen te mobiliseren voor vitale stakingen zoals die van Clover. Meer dan ooit moeten we deze gevechten gebruiken om een strijdbare arbeidersbeweging op te bouwen tegen het kapitalistische systeem als geheel, en om een socialistische wereld op te bouwen die gebaseerd is op een economie die gepland is naar behoefte.

Standpunt van het Nationaal Comité van de Workers and Socialist Party – ISA in Zuid-Afrika

Zuid-Afrika wordt overspoeld door voedselrellen. Beelden uit KwaZulu-Natal (KZN), Gauteng, Oost-Kaap en het Noord-Westen tonen massa’s mensen die zich haasten om het weinige dat ze kunnen bemachtigen uit winkelcentra, supermarkten en andere winkels in veiligheid te brengen. Veel gebouwen zijn in brand gestoken. Op het moment van schrijven zijn meer dan 70 mensen omgekomen in de chaos, en zijn meer dan 1200 arrestaties verricht. Het is vrijwel zeker dat met de inzet van de Zuid-Afrikaanse Nationale Defensiemacht (SANDF) en een politiemacht die steeds wanhopiger probeert “de wet en de orde te herstellen”, deze aantallen de komende dagen aanzienlijk zullen stijgen.

De protestacties begonnen nadat het Grondwettelijk Hof de voormalige president Jacob Zuma had bevolen zich aan te melden in een penitentiaire inrichting om zijn straf van 15 maanden te ondergaan. Zuma was eerder schuldig bevonden aan minachting van het hof. De mobilisaties voor de vrijlating van Zuma namen een kwalitatieve wending in de vroege uren van zondag 11 juli toen meer dan 20 vrachtwagens in brand werden gestoken rond het Mooi River-gebied in KZN. De betogers gingen over tot brandstichting en plundering in verschillende delen van KZN en later in Johannesburg, toen de onrust zich nationaal uitbreidde. Op maandag sloeg dit over naar delen van Pretoria, waar winkelcentra in Mamelodi in brand werden gestoken. In een openbare toespraak op maandagavond riep president Ramaphosa op tot kalmte. Hij kondigde aan dat het Zuid-Afrikaanse leger zou worden ingezet om de overrompelde politiemacht te versterken.

Rellen voor voedsel, niet voor Zuma

Zondag was het al duidelijk dat deze protesten zich hadden ontwikkeld tot voedselrellen, ondanks het feit dat de media ze bleven bestempelen als “pro-Zuma” of “Free Zuma”. De aanhangers van Zuma maakten opportunistisch gebruik van de situatie om olie op het vuur te gieten. De kinderen van Zuma stonden vooraan in de aanvallen op sociale media. De schade door plunderingen, het in brand steken van vrachtwagens en infrastructuur in KZN alleen al bedraagt momenteel meer dan R100 miljoen. De Special Risks Insurance Association (Sasria) verwacht dat de claims als gevolg van de huidige onrust in de miljarden zullen lopen. Durban, Umbilo, Umhlanga, Springfield Park behoren tot de zwaarst getroffen gebieden in KZN. Ook delen van Gauteng zijn getroffen, waaronder Soweto, Berea, Katlehong, Jeppestown, Daveyton, Benoni, Tembisa en Mamelodi. Nieuwsverslaggevers die probeerden commentaar over Zuma te krijgen, werden volledig genegeerd door mensen die zich haastten om voedsel voor hun gezinnen te grijpen of artikelen die later verkocht of verhandeld konden worden.

De motiverende factoren van de voedselrellen hebben weinig te maken met de eis om Zuma vrij te krijgen. Veel betogers geven de regering de schuld van de economische crisis. Massale werkloosheid, gebrek aan kansen voor de jeugd en corruptie in de regering zijn enkele van de grieven die de betogers uiten. Veel mensen hebben zich uit pure wanhoop bij de rellen aangesloten. Het feit dat vooral supermarkten het doelwit waren, wijst erop dat deze rellen gaan over het veiligstellen van de basisbehoeften om te overleven.

Met de inzet van het leger om de politie bij te staan, gaf de regering te kennen dat zij de controle kwijt was. Benadrukt moet worden dat dit werd gedaan om private eigendommen en winsten te beschermen, niet om gewone mensen en gemeenschappen te beschermen. In plaats van de infrastructuur en de middelen van de SANDF in te zetten om de ongelijkheid en de honger aan te pakken door levensmiddelen te verdelen onder de behoeftigen, nam Ramaphosa – in overeenstemming met zijn reactie op de pandemie – zijn toevlucht tot het inzetten van staatstroepen met hun wapens gericht op de massa’s. Zij hebben de bevolking gewaarschuwd om hen “niet te provoceren” en dat zij “ongedisciplineerd gedrag” niet zullen tolereren.

Het geweld van het kapitalistisch systeem

Het is misschien verleidelijk om de huidige onrust af te doen als daden van ‘zinloos geweld’, maar het is belangrijk om het voortdurende systemische geweld te begrijpen dat de kapitalistische klasse en hun marionetten in de Zuid-Afrikaanse regering jarenlang hebben uitgeoefend op de arbeidersklasse en de armen. De bijna 500 dagen van lockdown en beperkende maatregelen hebben de economische neergang, die in 2019 al duidelijk was, versneld.

In de afgelopen 10 maanden zijn de kosten van levensonderhoud omhoog geschoten met ongebreidelde inflatie: voor voedsel betaalt een huishouden gemiddeld 7,1% meer. De elektriciteitsprijzen zijn aan het begin van de maand met maar liefst 17,8% gestegen, ondanks de aanhoudende stroomonderbrekingen in het hele land. Dit gebeurde na een inkrimping van de Zuid-Afrikaanse economie met 7% in 2020 en een stijging van het uitgebreide werkloosheidscijfer tot een historische 43,2%. Meer dan 1,5 miljoen mensen verloren hun job door de pandemie. De gevolgen van deze economische verwoesting zijn doorgedrongen tot alle lagen van de arbeidersklasse, aangezien de Zuid-Afrikanen steeds meer consumentenschulden aangaan om in hun levensonderhoud te voorzien.

Meer dan een jaar geleden werd Ramaphosa nog geprezen voor zijn aanpak van de COVID-crisis, met de invoering van een harde lockdown en een stimuleringspakket van 500 miljard Rand om de gevolgen tegen te gaan. Een jaar later is minder dan een derde van het stimuleringspakket daadwerkelijk gebruikt, ondanks de aanhoudende precaire situatie als gevolg van de pandemie. Eind april werden de maandelijkse SRD-subsidies (Social Relief of Distress) van 350 Rand voor werklozen stopgezet, terwijl het ANC het verhaal de wereld in hielp dat de Zuid-Afrikaanse economie op weg was naar herstel. Dit komt nog bovenop het feit dat het ministerie van Financiën zegt de begroting de komende drie jaar te zullen afvlakken. Wanneer rekening wordt gehouden met een groeiende bevolking en stijgende inflatie, komt dit neer op een daling van de uitgaven per persoon met 10%.

We zien ook steeds ernstiger infectiegolven, ondanks het feit dat de regering consequent voorbarige aankondigingen doet over hoe de economie op weg is naar herstel. Dit wordt in het geheel niet geholpen door een falende campagne voor de aanschaf en verspreiding van vaccins, waardoor slechts 2,3% van het land volledig is gevaccineerd, één van de laagste ter wereld op dit moment.

ANC-fracties: twee zijden van dezelfde kapitalistische munt

De fractievorming heeft decennialang een diepe wig gedreven binnen het ANC. Ramaphosa begon zijn ambt met de onmogelijke taak om het ANC te bevrijden van corruptie, een taak waarvan wij voorspelden dat die zou leiden tot de volledige vernietiging van de partij. Hoe diep de corruptie gaat in het ANC blijkt uit de schandalen die sinds vorig jaar blijven opduiken. In plaats van het ANC te bevrijden van corruptie, heeft Ramaphosa’s gebrekkige aanpak van de pandemie juist meer mogelijkheden gecreëerd. De tegenstrijdigheden waarin het ANC verkeert, zijn misschien wel het duidelijkst als de grootste plunderaars in de samenleving de wanhopigen en armen oproepen om niet te plunderen!

Noch de fractie van Zuma, noch die van Ramaphosa heeft de steun van de massa’s. Veel betogers uiten hun woede over het ANC als geheel. Er is een scherp wantrouwen in de verhouding tussen de arbeidersklasse en het ANC. Honger, wanhoop en ongelijkheid blijven de geloofwaardigheid van het ANC ondermijnen. Dit wordt versterkt omdat het ANC de kosten van de pandemie en eerdere recessies met brute besparingen op de schouders van de arbeidersklasse blijf leggen. In 2019 bracht voor het eerst sinds 1994 minder dan de helft van de stemgerechtigde bevolking zijn stem uit, en het ANC had zelfs moeite om een meerderheid te behalen. Het toonde een enorme ontgoocheling in het politieke establishment.

Terwijl de RET-brigade [RET – Radical Economic Transformation] onder leiding van Jacob Zuma dit moment aangrijpt om hun agenda naar voren te schuiven en Ramaphosa in diskrediet te brengen door anarchie en verwarring te zaaien, zal de president er alles aan doen om de belangen van de private sector te behartigen. Het neerschieten van de mijnwerkers in Marikana in 2012 gaf slechts een glimp van de maatregelen die Ramaphosa kan nemen om de belangen van de kapitalistische klasse te verdedigen. Geen van beide fracties zal de wortel van de huidige omwentelingen aanpakken: de mislukkingen van het kapitalistische systeem en het gezamenlijke besparingsproject van het ANC. Beide fracties zijn getrouwd met het kapitalistische systeem dat hen toegang geeft tot de macht. De pandemie heeft ons in een nieuw politiek tijdperk gestort en het vertrouwen in het ANC om de aanhoudende stormen te doorstaan, brokkelt sneller af dan ooit.

Een situatie van een steeds meer in nood verkerende arbeidersklasse samen met een totaal verraad van de regeringspartijen bij de aanpak van de pandemie werpt de vraag op waarom dergelijke explosieve gebeurtenissen het afgelopen jaar nog niet plaatsvonden. Als marxisten erkennen wij dat er eerst een vonk moet zijn. De gebeurtenissen van de afgelopen dagen laten zien dat de arbeidersklasse niet te stoppen is als alle angsten eenmaal opzij zijn gezet. De beschuldigingen van politieminister Bheki Cele dat ‘aanstichters’ de rellen hebben veroorzaakt, slaan de plank volledig mis.

Chaos en anarchie zijn niet het antwoord

De kapitalistische economie is een bloedige misdaad tegen de arbeidersklasse en moet worden omvergeworpen. Maar de destructieve en ongeorganiseerde aard van de rellen blijft de massa’s vervreemden. Dit ondanks het feit dat de meerderheid van de arbeidersklasse dezelfde frustraties deelt met degenen die zich tot deze tactieken hebben gewend.

De werkenden en hun gezinnen maken zich ernstige zorgen over de voedselonzekerheid en het verdere banenverlies als gevolg van de vernieling van eigendommen. De blokkering van aanvoerlijnen en het in brand steken van voorzieningen in de gezondheidszorg vormen een nog ernstiger probleem, zeker op een ogenblik dat Zuid-Afrika in de greep is van zijn derde en ergste golf van COVID-19 tot nu toe. Winkels en winkelcentra in het hele land halen hun voorraden uit de winkel en sluiten hun deuren bij wijze van preventieve maatregel, waarbij personeel wordt opgedragen om thuis te blijven en dus ook geen loon krijgt. De verzekering van de grote ketens zal de schade en de verloren voorraden vergoeden, terwijl de kleine bedrijven de ergste gevolgen zullen ondervinden. Niet alleen zal dit de overdracht van rijkdom en kapitaal naar de grote bedrijven versnellen, maar het houdt ook een ernstig risico in dat gemeenschappen nog verder verdeeld raken.

Hoewel deze rellen op korte termijn effectief kunnen zijn om in de basisbehoeften te voorzien, is dit niet zo op langere termijn. Daartoe moet de parasitaire kapitalistische economie worden omgevormd tot een democratisch geplande economie. De werkende klasse moet de controle over de economie in handen nemen. In plaats van brood uit de schappen te stelen, moeten we de bakkerijen, de molens en de commerciële boerderijen in beslag nemen! In plaats van vernietiging van werkplekken en diensten, hebben we georganiseerde en gedisciplineerde massastrijd nodig om de fabrieken, distributielijnen en essentiële infrastructuur onder democratische arbeiders- en gemeenschapscontrole te brengen! Alleen door de bazen uit deze vitale sectoren te verwijderen, kunnen we garanderen dat voedsel en eerste levensbehoeften voor iedereen toegankelijk zijn en niet verkocht worden met winstoogmerk. In plaats van brood te stelen voor één dag, kunnen we dan garanderen dat dat brood blijft komen en de honger volledig beëindigen.

Georganiseerde, gedisciplineerde en democratische massastrijd voor het socialisme nodig

Georganiseerde lagen van de arbeidersklasse moeten een leidende rol op zich nemen in het geven van politieke sturing die kan leiden tot tastbare oplossingen, zoals het eisen van massale investeringen in openbare infrastructuur, jobs en diensten, en een degelijk inkomen om de ellende te verlichten die steeds meer doordringt in alle lagen van de arbeidersklasse.

De heersende klasse is niet in staat een einde te maken aan het lijden. De noodzaak om een politiek alternatief op te bouwen, een massale arbeiderspartij die voor en door de arbeidersklasse en de armen is, is dringender dan ooit. Wij roepen de (Zuid-Afrikaanse Federatie van Vakbonden) SAFTU en de Working Class Summit op om onmiddellijk formaties van de arbeidersklasse, georganiseerde jongeren, burgers en vakbonden bijeen te roepen in een Nationale Vergadering van  de werkende klasse om een weg voorwaarts te bespreken. De legitieme frustraties en woede van de arbeidersklasse en de armen moeten worden gekanaliseerd in constructieve acties die dit kapitalistische systeem en zijn uitvoerders – de heersende partijen – aan de kaak stellen. Terwijl de media en het ANC het verhaal opdringen van verdeeldheid in de arbeidersklasse, tussen plunderaars en arbeiders, stammen, nationaliteiten en ras, is het aan de georganiseerde lagen van de arbeidersklasse om een verenigd front te vormen dat de woede van de massa kanaliseert in acties die verworvenheden voor de arbeidersklasse kunnen afdwingen. We kunnen niet genoeg benadrukken hoe gevaarlijk de verdeeldheid tussen rassen, stammen en nationaliteiten is voor de bevrijding van de arbeidersklasse.

We moeten onze strijd ook verbinden met de militante lagen in eSwatini (het vroegere Swaziland) die in opstand komen tegen de laatst overgebleven absolute monarch in Afrika. Die opstand is mee aangedreven door een soortgelijke ongelijkheid als die in Zuid-Afrika. We kunnen inspiratie halen uit de opstanden in Latijns-Amerika, zoals in Colombia, waar een eendaagse algemene staking uitgeroepen door de vakbondsleiding, een massale anti-regeringsbeweging ontketende met prominente slogans als ‘We zijn het overleven beu, we willen leven’. Deze aanhoudende protesten hebben geleid tot de intrekking van belastinghervormingen die tegen de arbeidersklasse waren gericht en tot het aftreden van de minister van Financiën. Het heeft de wereld laten zien dat zelfs in wanhopige en pandemische omstandigheden de arbeidersklasse kan en moet terugvechten. Bovenal moeten we een massale arbeidersbeweging opbouwen die ervoor zorgt dat deze onvermijdelijke opstanden democratisch georganiseerd zijn, geleid worden door de arbeidersklasse, en zich inzetten om te strijden voor een internationaal, socialistisch programma.

 

Wij zeggen:

• Mobiliseer de hele arbeidersbeweging, de lokale gemeenschappen en de jongeren voor een nationale actiedag.
• Eis een degelijk inkomen voor alle werklozen en behoeftigen; een verhoging en uitbreiding van de uitkeringen voor alle werknemers die door de lockdown getroffen zijn, ook die in de informele sector; een grootschalig banenprogramma voor de publieke sector met een gegarandeerd leefbaar loon voor iedereen; en een moratorium op banenverlies, loon- en uitkeringsverlagingen. Verhoog nu de minimumlonen tot minstens 12.500 Rand per maand voor alle werkenden!
• Bouw georganiseerde en democratische zelfverdedigingscomités in plaats van te vertrouwen op de repressieve tactieken van SAPS en SANDF; wij zijn tegen elke inzet van het leger in onze gemeenschappen!
• Kleine bedrijven moeten overheidssteun krijgen om te helpen bij hun herstel na plunderingen en de gevolgen van de lockdowns.
• Maak zo snel mogelijk een einde aan de pandemie! Nationaliseer de farmaceutische bedrijven, testlaboratoria, privéziekenhuizen en verzekeringsmaatschappijen om ervoor te zorgen dat alle middelen naar het beëindigen van de pandemie gaan, in plaats van naar winst. Schort octrooirechten op en mobiliseer de middelen die nodig zijn voor een snelle vaccinatie van iedereen – voor een massale upgrade van de medische industrie om vaccins te produceren; laat grote bedrijven en de superrijken betalen. Distributie en productie van alle vaccins, inclusief het Johnson&Johnson vaccin dat in Gqeberha verpakt wordt, moet democratisch gecontroleerd worden door de werkende klasse om groepsimmuniteit te bereiken.
• Nationaliseer de commerciële boerderijen en de grote detailhandel onder democratische controle van de arbeiders. Dit zal ervoor zorgen dat niemand die in dit land woont honger lijdt!
• De echte plunderaars zijn diegenen in de regering en de bazen. Een zetel in de regering zou geen ticket moeten zijn om rijkdom op te bouwen via connecties met bedrijven en het plunderen van publieke fondsen! Gekozen ambtenaren zouden slechts het gemiddelde loon van een geschoolde arbeider moeten krijgen. Bouw een massale arbeiderspartij op met een socialistisch programma.

In de ochtend van zondag 18 april keken de inwoners van Kaapstad geschokt toe hoe een kleine brand op de Duivelspiek snel uit de hand liep. Aangewakkerd door sterke wind en droge struiken, verspreidde het vuur zich naar de Tafelberg en bedreigt het de wijk City Bowl.

Door Carmia Schoeman, Workers and Socialist Party in Zuid-Afrika

De omvang van de schade en het aantal gewonden is op dit moment nog onbekend, maar het is duidelijk dat de Universiteit van Kaapstad (UCT) zware verliezen heeft geleden doordat verschillende gebouwen, waaronder de bibliotheek en enkele studentenwoningen, door de vlammen zijn overspoeld. Ten minste vier brandweerlieden worden behandeld voor verwondingen die zij bij hun dappere inspanningen hebben opgelopen. Op dit moment is er groot alarm in de gebieden rond de Tafelberg en worden sommige wijken geëvacueerd.

De oorsprong van de brand is nog niet bevestigd, maar branden zijn een natuurlijk verschijnsel dat vaak onvermijdelijk is en zelfs noodzakelijk aangezien sommige soorten in dit gebied branden nodig hebben voor de kieming van de zaden. Een andere zekerheid is het negatieve effect van de aanhoudende besparingen op de diensten die de natuurgebieden onderhouden en beheren, alsook op de diensten die ons moeten beschermen bij natuurrampen. Gecombineerd met de hete en droge omstandigheden, versterkt door de escalerende wereldwijde klimaatcrisis, leidt dit tot onnodige verwoesting en doden. Dit was te voorkomen indien de rijkdom van de samenleving collectief in plaats van privaat bezit was geweest. Dan zou de rijkdom ingezet worden op basis van de behoeften en niet met het oog op de winsten voor een kleine minderheid.

Huisvesting voor iedereen een centrale kwestie

Branden zijn niet ongewoon in Zuid-Afrika, maar de gevolgen ervan zijn grotendeels te voorkomen. In de afgelopen jaren zijn verschillende arme wijken verwoest door branden die te voorkomen waren, zoals de brand die in januari van dit jaar 152 huizen verwoestte in de informele nederzetting Taiwan in de township Khayelitsha.

Krappe levensomstandigheden, een hoge bevolkingsdichtheid, geen toegang tot basisbehoeften zoals veilige elektriciteitsaansluitingen en stromend water, en een gebrek aan fatsoenlijke betaalbare huisvesting voor de arbeidersklasse zijn allemaal factoren die bepalend zijn voor de omvang van de verspreiding van woningbranden. Wanneer huisvesting geen prioriteit is voor de overheid, is het brandveilig maken van woningen nog minder belangrijk.

In haar meest recente begrotingsvoorstel heeft de stad Kaapstad (COCT) amper 17 miljoen Rand uitgetrokken voor de ontluikende daklozencrisis. De totale bezoldiging van de raadsleden ligt meer dan tien keer zo hoog: 189 miljoen Rand. Eén van deze raadsleden, JP Smith (in 2019 goed voor een jaarloon van meer dan 1 miljoen Rand), suggereerde dat de verantwoordelijkheid voor de brand bij daklozen moet gezocht worden. Er is echter nog geen afgerond onderzoek naar de oorzaak van deze brand. De lokaal regerende Democratic Alliance blijft dakloosheid criminaliseren en tegelijkertijd beleid doordrukken dat de crisis verergert.

Of uiteindelijk wordt vastgesteld dat de brand onmiddellijk door een dakloze werd veroorzaakt, is volgens ons van geen belang. Het is de criminele verwaarlozing door de regering van de allerarmsten in onze samenleving die de daklozen in gevaarlijke situaties dwingt.

Neoliberaal beleid verergert klimaatcrisis

Klimaatdeskundigen voorspellen dat Kaapstad op de lange termijn heter en droger zal worden. De gemiddelde temperatuur in deze regio is in slechts 50 jaar met bijna 1 graad Celcius gestegen. De gevolgen van de klimaatverandering bedreigen de regio.

Dit betekent dat investeringen in bosbeheer en brandpreventie van cruciaal belang zijn als we levens, sociale infrastructuur en de natuurlijke omgeving in stand willen houden. De watercrisis van Kaapstad in 2017/18 heeft aangetoond dat zowel de nationale ANC-regering als de lokale DA-regering alleen geïnteresseerd zijn in kortetermijnoplossingen. In plaats van de verouderde infrastructuur te moderniseren en te investeren in droogtebeheer en preventie op lange termijn, wordt het initiatief overgelaten aan de winstmotieven van de private sector.

Ondertussen blijft de Zuid-Afrikaanse regering voorstander van projecten zoals de met steenkool aangedreven speciale economische zone Greater Musina-Makhado. Dit zal de uitstoot van broeikasgassen doen toenemen en de winsten van bedrijven bevorderen ten koste van de dringende behoefte van de samenleving om over te schakelen op duurzame energie.

Private bedrijven profiteren van openbare diensten

Momenteel moeten we vertrouwen op de moed van de eerstelijnshulp. Deze hulpverleners zetten hun leven en gezondheid op het spel om de lokale gevolgen van de milieucrisis tegen te houden. Sinds 2018 heeft WASP steun gegeven aan brandweerlieden die opkomen voor meer middelen in de strijd tegen bos- en veldbranden en voor hogere lonen. Vandaag krijgen ze een erbarmelijk loon van 11,42 Rand per uur voor brandweerlieden aangeworven op basis van het EPWP-programma (een overheidsprogramma om werklozen aan het werk te zetten) ‘Working on Fire’. Het onderscheid tussen EPWP-lonen en ‘gewone’ lonen moet weg! Het is een onderdeel van verdeel-en-heers.

De regering beweert dat programma’s als ‘Working on Fire’, waarin naar verluidt meer dan 5000 brandweerlieden werkzaam zijn, de armoede verlichten en de levensomstandigheden van de ‘begunstigden’ van het programma verbeteren. Er wordt over ‘begunstigden’ gesproken om te voorkomen dat wie in dit programma tewerkgesteld is, zou gezien worden als werknemer met bijhorende rechten.

‘Working on Fire’ ontvangt ongeveer 700 miljoen euro Rand overheidsgeld, waarvan het ministerie van Milieuzaken (DEA) beweert dat “54% … wordt besteed aan lonen en nog eens 24% aan indirecte personeelskosten zoals opleiding, persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) en vervoer.” De commissie Milieuzaken stelde op 26 februari 2019 echter vast dat slechts 36% van de middelen werd besteed aan de armsten, terwijl een groot deel van de middelen ging naar partnerbedrijven van Kishugu Holdings. Via een uitgebreid netwerk van dochterondernemingen profiteert die holding van de middelen voor ‘Working on Fire’. De commissie vermeldde niet waar de resterende 22% van niet-verantwoorde overheidsfinanciering naartoe gaat.

In 2018 meldde de General Industries Workers Union of South Africa (GIWUSA), de vakbond waarmee WOF-werkenden georganiseerd zijn, dat leidinggevenden van het bedrijf salarissen van meer dan R1,5 miljoen per jaar verdienden en ook aandelen in het bedrijf bezaten. Tegelijkertijd verdienden de brandweerlieden slechts R23.000 per jaar voor een 12-urige werkdag, zonder loon voor overwerk als de noodsituatie zich tot ‘s nachts uitstrekte.

Uit deze cijfers blijkt duidelijk dat de echte begunstigden van het uitbestede programma voor openbare werken de bazen van private bedrijven als Kishugu zijn. Deze ‘tenderpreneurs’ vullen hun zakken met overheidsgeld terwijl ze bij hun vrienden in de regering lobbyen om de legale extreme uitbuiting van arbeiders voort te zetten. Dit is een kernelement van het neoliberalisme: privatisering van openbare diensten in het niet aflatende streven naar winst.

Toen deze brandweerlieden in 2016 werden ingezet om in Canada te helpen bij natuurbranden, kreeg het bedrijf 1900 Rand per brandweerman per dag betaald. De brandweerlieden zelf kregen daar slechts 220 Rand per dag van, terwijl het toch om risicovol werk in het buitenland ging. Toen de brandweerlieden van ‘Working on Fire’ zich aansloten bij GIWUSA en in 2018 staakten tegen hun arbeidsomstandigheden en leefbare lonen eisten, botsten ze meteen op sancties door het management en een antivakbondscampagne via spraakberichten op WhatsApp.

De campagne voor betere arbeidsvoorwaarden en leefbare lonen moet nieuw leven ingeblazen worden in samenwerking met zorgpersoneel en al wie in de EPWP-programma’s werkt. Het overheidscontract voor brandbestrijding wordt momenteel herzien. Dit is een uitstekend moment om de eis van insourcing en een leefbaar loon van 12.500 Rand te verdedigen met massamobilisaties en acties op de werkplek.

Openbare infrastructuur en middelen afgebouwd

De omvang van de schade voor de universiteit UCT is op dit moment onduidelijk. Het vrijwel zekere verlies van onvervangbare archieven in de UCT-bibliotheek, waarschijnlijk met inbegrip van de unieke collecties Afrikaanse en Zuid-Afrikaanse studies, is een harde klap. Ook politiek materiaal uit de anti-apartheidsstrijd was in deze bibliotheek ondergebracht. Dit zijn allemaal bronnen die ons helpen de geschiedenis, verschillende culturen en de samenleving als geheel te analyseren, te begrijpen en ervan te leren. Als marxisten betreuren we deze vernietiging van historische schatten.

Dit onderstreept ook de noodzaak om met spoed te investeren in de langetermijnbewaring van dergelijke bronnen. Massale digitalisering, bijvoorbeeld, zou als bijkomend voordeel kunnen hebben dat deze bronnen toegankelijk worden voor een breder publiek dat gewoonlijk van universiteiten wordt uitgesloten. De langdurige onderfinanciering van universiteiten, als gevolg van het bredere neoliberale beleid van de ANC-regering om publieke diensten en sectoren te weinig te financieren, is een factor die dergelijke kritische interventies heeft vertraagd.

Slechts één dag voor de brand in Kaapstad was het Charlotte Maxeke Academic Hospital in Johannesburg gedwongen meer dan 700 patiënten te evacueren als gevolg van een brand. De omstandigheden rond de brand worden nog steeds betwist, maar de tijdelijke sluiting van een cruciaal ziekenhuis tijdens een crisis in de openbare gezondheidszorg en een wereldwijde pandemie zal ook verwoestend blijken te zijn.

Tenzij we ons als arbeidersklasse voorbereiden en voldoende financiering van onze onderwijsinstellingen eisen, zullen de kosten van de wederopbouw van de verloren gegane en beschadigde infrastructuur op ons worden afgewenteld via hogere inschrijvingsgelden, belastingen op de arbeidersklasse en verdere financiële uitsluitingen.

De wortel van de crises

Zoals de Covid19-pandemie aan het licht heeft gebracht, hebben besparingen ons in een situatie gebracht die vatbaar is voor extreme crises. We beschikken over de wetenschap, de middelen en de menselijke capaciteit die nodig zijn om deze crises te verzachten, zo niet te voorkomen.

De gevolgen van de klimaatverandering, de aanhoudende pandemie, de economische gevolgen, het sociaal bloedbad zijn allemaal lasten waar de arbeidersklasse onevenredig zwaar onder te lijden heeft, en die rechtstreeks geworteld zijn in de werking van het kapitalistische systeem. Terwijl de bazen over de hele wereld meerdere huizen – en zelfs bunkers – hebben om aan de gevolgen van dit systeem te ontsnappen, beschikt de arbeidersklasse niet over dergelijke luxe. Meer dan ooit moeten we ons verenigen als arbeiders, studenten, jongeren en gemeenschappen om de crises aan te pakken waarmee de mensheid wordt geconfronteerd. De enige manier om dit te doen is op basis van een socialistisch programma dat strijdt voor de volledige transformatie van de maatschappij, die democratisch gepland moet worden op basis van de behoeften van mensen in evenwicht met onze natuurlijke omgeving.

We moeten heel duidelijk zijn: de arbeidersklasse mag niet slechts de as erven van een wereld die verwoest is door kapitalistische hebzucht; we moeten als klasse strijden om de bestaande rijkdom in al zijn vormen in beslag te nemen om deze te gebruiken voor het welzijn van alle mensen en onze planeet.

De extreemrechtse studentenclub NSV kwam op 22 maart in Gent op straat voor de blanke boeren in Zuid-Afrika. De kwestie van moorden op blanke boeren – een 70-tal vorig jaar op een totaal van 18.000 doden als gevolg van geweld in Zuid-Afrika – wordt ook door N-VA opgepikt. Peter Luykx hield er een lezing over in het parlement. Wat is er echt aan de hand in Zuid-Afrika?

door Tina vanuit Zuid-Afrika

Extreme ongelijkheid

Onder het Brits koloniaal bestuur over Zuid-Afrika werd 87% van de grond aan blanken toegewezen. Na de onafhankelijkheid kwam er een apartheidsregime waarbij de blanke ‘Afrikaners’ het bewind overnamen en hun racistisch systeem vestigden. Enkel blanken behoorden tot de kapitalistische klasse en de blanke minderheid (goed voor 9% van de bevolking) controleerde tot aan de val van het apartheidssysteem in 1994 87% van de grond.

De verwachtingen van de meerderheid van de bevolking waren in 1994 hooggespannen. Maar het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) weigerde te breken met het kapitalisme. Er kwam enkel een kleine zwarte aanwezigheid in de kapitalistische klasse en onder de middenklasse. Maar de ongelijkheid bleef. Meer nog: volgens de Gini-coëfficiënt (die zegt hoeveel huishoudens afwijken van het gemiddelde inkomen) is Zuid-Afrika het meest ongelijke land ter wereld. Vandaag zit 27% zonder werk, onder jongeren loopt dit op tot meer dan 50%. Er zijn ongeveer 200.000 daklozen en 15 miljoen mensen leven onder de armoedegrens. De drie rijkste Zuid-Afrikanen bezitten evenveel als de 50% armsten. Op de lijst van de 20 rijkste Zuid-Afrikanen staan er amper zwarten, de nieuwe president Cyril Ramaphosa staat met een persoonlijk vermogen van 500 miljoen euro op de 14de plaats.

De blanken bezitten wellicht geen 87% van het land meer. Van de 70% in private handen zit het overgrote deel wel in blanke handen. Het gaat om de meest vruchtbare grond met de beste landbouwmachines en de meeste kennis van zaken. Zowat 30.000 blanke grootgrondbezitters beheren elk gemiddeld 1500 hectare landbouwgrond.

Epidemie van geweld

Tegen de achtergrond van extreme ongelijkheid is er een epidemie van agressie, verslavingen en criminaliteit. Met jaarlijks tot 18.000 moorden vallen veel slachtoffers van geweld. De hoop op verandering is niet waargemaakt door het ANC. De populistische Economic Freedom Fighters (EFF) van voormalig corrupt ANC’er Julius Malema spelen in op het vacuüm. De EFF eisen gedeeltelijke nationalisaties van de mijnbouw en de bankensector, maar gaan niet voor een breuk met het kapitalisme. De privatisering van elektriciteit maakt dat velen er slechter aan toe zijn dan onder de apartheid. De dreigende privatisering van water (onder het mom dat dit een antwoord zou zijn voor de droogte in Kaapstad) zal dit nog versterken.

De ongelijke verdeling van rijkdom en grond leidt tot terechte woede. De eis van de EFF om boeren te onteigenen zonder compensatie vindt brede steun. Het gebrek aan programma van radicale maatschappijverandering wordt verborgen achter een nationalistische benadering waarbij blanken vereenzelvigd worden met de kleine kapitalistische klasse. Het ANC besliste in december 2017 om onteigening zonder compensatie mogelijk te maken, maar wil nu eerst een breed debat organiseren vooraleer concrete maatregelen worden genomen. Mogelijk blijft alles bij het oude, hoogstens worden enkele grootgrondbezitters vervangen door andere met een andere huidskleur.

Wij verzetten ons tegen het geweld – ook tegen de blanke boeren in de zogenaamde ‘plaasmoorde’ – en verdedigen een programma dat ingaat tegen de enorme ongelijkheid die tot geweld leidt. De ellende van de grotendeels zwarte arbeidersklasse in Zuid-Afrika zal enkel stoppen als de greep van de kapitalisten op de economie wordt gebroken. Dit geldt ook voor de grootgrondbezitters, die kleine elite die 95% van de Zuid-Afrikaanse landbouwgrond gebruikt om torenhoge winsten te genereren op de kap van de gemeenschap.

De 54ste nationale conferentie van de heersende Zuid-Afrikaanse partij ANC (van 16 tot 20 december) vormde de aanleiding voor een bikkelharde fractiestrijd tussen zittend president Jacob Zuma en partijbons Cyril Ramaphosa. Waar het congres de plooien had moeten gladstrijken, was het integendeel het toneel voor een gevecht in de rechtszaal waar verschillende facties de resultaten van regionale conferenties aanvochten.

Door Koerian

Uiteindelijk was het Ramaphosa die het pleit won. Na een Zuma-leglislatuur vol corruptie en schandalen en een electorale afstraffing bij lokale verkiezingen in 2016 wist zijn anticorruptiecampagne een kleine meerderheid van de afgevaardigden te bekoren. Hij zal komende weken onder stijgende druk komen te staan om Zuma af te zetten. Het beleid van Ramaphosa zal echter niet fundamenteel anders zijn. Beiden dienen de belangen van een agressieve kapitalistische klasse. Waar die toe in staat is, zagen we bij de slachting van 34 stakende mijnwerkers bij de Marikanasite in 2012, waartoe Ramaphosa (ironisch genoeg ex-voorzitter van de door het ANC gecontroleerde National Union of Mineworkers) mee de opdracht gaf.

Oude wijn in oude zakken

Het ANC heeft tijdens haar 23 jaar aan de macht steeds een neoliberaal beleid gevoerd. Doorheen verschillende programma’s werden nutsvoorzieningen als water en elektriciteit geprivatiseerd, werden massale uithuiszettingen georganiseerd in de townships, kregen bedrijven enorme cadeaus terwijl ze mensen tegen een hongerloon konden tewerkstellen etc. Dit beleid werd vergoelijkt door het Black Economic Empowerment programma, waarbij een deel van de aandeelhouders van bedrijven zwart moest zijn. Eerder dan een betere levensstandaard te creëren voor de meerderheid van de Zuid-Afrikanen, zorgde dit beleid ervoor dat een elite van ANC-mandatarissen aandelen en postjes in bedrijven kon verwerven. De strijd vandaag is er één tussen de twee machtigste groepen binnen het ANC om de geprivilegieerde toegang tot die vetpot. Aan de ene kant president Jacob Zuma en de Gupta’s, de rijkste familie van het land en aan de andere de Ramaphosa’s, zelf steenrijk na 23 jaar graaien.

Terwijl corruptieschandalen en uitgesproken verrijking door ANC-politici elkaar in ijl tempo opvolgden, gleed Zuid-Afrika verder de armoede in. Vandaag is de gemiddelde Zuid-Afrikaan armer dan onder de Apartheid en is het land volgens GINI-maatstaven het meest ongelijke ter wereld. Bedrijven als Steinhoff en MTN miljarden vergaren grote winsten op de kap van extreem lage lonen, onzekere contracten en onveilige arbeidsomstandigheden in eigen land en de rest van Afrika. Ondertussen wonen miljoenen mensen in sloppenwijken zonder toegang tot stromend water.

Groeiend verzet

De laatste jaren groeide het verzet tegen de heersende elite snel, met de eerder vernoemde slachting in Marikana als keerpunt. De laatste jaren werden overwinningen geboekt door een beweging tegen een verhoging van inschrijvingsgeld aan universiteiten, door protesten tegen outsourcing en in stakingen voor loonsverhoging. De dominantie van het ANC over de Zuid-Afrikaanse maatschappij is tanende. Het drama van Marikana doorprikte definitief de radicale retoriek en het bevrijdingsaura van de partij in de ogen van de massa’s. De electorale alleenheerschappij van het ANC wordt gecontesteerd door de populisten van de Economic Freedomfighters en de liberalen van Agang. Op straat organiseren honderden verzetsbewegingen zich rond verschillende thema’s. Zuid-Afrika’s grootste vakbond, NUMSA, verbrak haar banden met het ANC, richtte haar eigen federatie op (South African Federation of Trade Unions) en zet (voorzichtige) stappen richting een eigen strijdpartij.

Dat het ANC er niet in slaagt haar eenheid te bewaren is tekenend voor de politieke instabiliteit en de crisis van de Zuid Afrikaanse heersende klasse. De overwinning van deze of gene zijde van de kapitalistische klasse betekent echter geen stap voorwaarts voor de modale Zuid-Afrikaan. De arbeidersklasse moet er dringend haar eigen strijdinstrument uitbouwen om de verschillende bewegingen te verenigen en slagkracht te geven. Weizmann Hamilton, lid van onze zusterpartij Workers and Socialist Party zei in een reactie op de desastreuze conferentie:

“De werkende klasse heeft elk recht de implosie van het ANC te vieren. Eén van de hoekstenen van de legitimering voor de voortzetting van onze slavernij na de apartheid kalft af. Dit is een crisis voor de heersende klasse, maar ook voor de arbeidersklasse […] De arbeidersklasse mag niet aan de zijlijn blijven terwijl deze crisis zich verder ontplooit. Voorbereidingen voor een massale arbeiderspartij op basis van een socialistisch programma zijn dringender dan ooit. Een socialistische arbeiderspartij moet worden gebouwd in massastrijd die arbeiders, gemeenschappen en studenten verenigt om Zuma af te zetten en de ANC-regering ten val te brengen. […] De South African Federation of Trade Unions moet dringend Numsa’s resolutie voor de lancering van een nieuwe arbeiderspartij in de praktijk omzetten. Zo’n partij zou vechten voor de creatie van een arbeidersregering die op haar beurt poogt een socialistische samenleving uit te bouwen. Dit door de banken, de mijnen, de commerciële boerderijen, grote fabrieken en bedrijven onder de democratische controle van arbeiders en gemeenschappen te plaatsen. Enkel zo kan de macht van alle fracties van de kapitalistische klasse worden gebroken. Op deze basis kunnen lonen worden verhoogd, kwaliteitsvolle woningen worden gebouwd, basisdiensten worden verleend, jobs worden gecreëerd en kan eindelijk een einde worden gemaakt aan armoede en ongelijkheid.”