Tag: Venezuela

De situatie in Venezuela heeft de afgelopen uren een kritiek punt bereikt. De nieuwe leider van de rechterzijde en extreemrechts in het land, Juan Guaidó (de recent verkozen voorzitter van het contrarevolutionaire nationale parlement), riep zichzelf uit tot president. Hij roept zijn aanhangers op tot straatprotest om de regering van Maduro te verdrijven. De meest reactionaire regeringen in Latijns-Amerika en daarbuiten, met Jai Bolsonaro (Brazilië) en Donald Trump (VS) vooraan, waren er snel bij om Guaidó te erkennen als enige “legitieme president” van Venezuela.

Verklaring door Izquierda Revolucionaria (CWI in Venezuela)

Staatsgreep gepland door het imperialisme en de rechterzijde in Venezuela

Met allerhande bedreigingen eiste de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken (en voormalige CIA-directeur) Mike Pompeo dat de regering-Maduro meteen ontslag neemt. “We houden alle opties open,” zei Trump. De leider van rechts in Venezuela zei op televisie dat “we dicht bij het ogenblik staan waar we al jaren voor vechten.” Hij riep Maduro op om ontslag te nemen “als hij zijn eigen leven wil redden.” Latijns-Amerikaanse regeringen de voor een reactionair en asociaal beleid staan en zich gedienstig onderwerpen aan Washington, waren meteen enthousiast voor deze staatsgreep, ook al beweren ze voor ‘democratie’ op te komen. Kijk maar naar wie deze ‘heilige alliantie’ leidt: de Colombiaanse president Duque (verbonden met het narco-paramilitarisme van Urribe), de Argentijnse president Macri (verantwoordelijk voor de brutale besparingen die geleid hebben tot massaal protest in dat land) of de Hondurese president Juan Orlando Hernández (die vorig jaar electorale fraude met steun uit de VS organiseerde en verantwoordelijk voor repressie tegen activisten waarbij tientallen doden vielen). Er komt zoals verwacht ook applaus vanuit Europa, onder meer van de rechterzijde en extreemrechts in Spanje met Pablo Casado (PP), Albert Rivera (Ciudadanos) en de fascistische elementen van Vox.

Guaidó en de Venezolaanse rechterzijde proberen voordeel te halen uit de wanhoop en de verontwaardiging van de Venezolaanse bevolking als gevolg van de economische en sociale ineenstorting van het land. Het BBP en de levensstandaard zijn de voorbije vier jaar gehalveerd. De situatie wordt enkel erger met prijsverhogingen tot 1000% sinds het begin van dit jaar!

Op dit ogenblik protesteren tienduizenden mensen in verschillende delen van het land. Ze volgen de oproep van Guaidó om de straten niet te verlaten tot Maduro ontslag neemt of het leger ingrijpt om hem te verwijderen. Hiermee wordt het script van de mislukte rechtse staatsgreep tegen Chavez in april 2002 opnieuw bovengehaald. Aan de andere kant kwamen aanhangers van de regering samen op het Plaza O’Leary in Caracas en andere centrale plaatsen in de grote steden. Van daar trokken ze naar het Miraflores paleis. Daarmee volgen ze de oproep van Diosdado Cabello, de leider van de Verenigde Socialistische Partij van Venezuela (PSUV), die opriep om net als in 2002 naar het presidentieel paleis te trekken om het te verdedigen tegen een aanval door de oppositie.

Akkoorden van de regering met de kapitalisten hebben de weg opengelegd voor de reactie

Het belangrijkste verschil tussen de huidige staatsgreep en die tegen Chavez in 2002 is dat de parasiterende, corrupte en reactionaire Venezolaanse rechterzijde er nu in slaagt om niet enkel jonge studenten, zelfstandigen en kleine ondernemers uit de middenklasse op de been te brengen, zoals tijdens de gewelddadige campagne waarbij meer dan 100 doden vielen tussen maart en juli 2017. Nu zijn er significante lagen van jongeren, werklozen en zelfs werkenden bij betrokken. Zij zijn wanhopig door de economische situatie en de brutale prijsverhogingen. Ze trekken vanuit arme wijken de straat op na oproepen door rechts en extreemrechts.

Sinds augustus 2018 past de regering-Maduro het zogenaamde Economisch Herstelplan toe. De Bolivar werd gedevalueerd en vervangen door een nieuwe munt, de Onafhankelijke Bolivar (met een koers van 60 BS voor 1 dollar). De hyperinflatie was al onhoudbaar, maar bereikt nieuwe niveaus. Voor het begin van deze laatste crisis, stond de koers al op 3.000 BS voor een dollar. Sommige analisten voorspellen een inflatie van zes of zeven cijfers dit jaar.

Een eenvoudige raadpleging in een privaat ziekenhuis – niet alleen de middenklasse maar ook veel werkenden moeten naar private ziekenhuizen omwille van de ineenstorting van de publieke gezondheidszorg – werd op enkele dagen fors duurder: van 2.000 BS tot 15.000 BS. Het publiek telecombedrijf Movilnet verhoogde het laagste tarief van 169 tot 1.300 BS. De regering heeft deze prijsverhogingen aanvaard, of voerde ze zelf door voor diensten en producten van publieke bedrijven. Het enige antwoord van de regering was een ‘triomfalistische’ aankondiging van een loonsverhoging met 400% (van 4500 tot 18.000 BS per maand). Dat is amper 6 dollar en helemaal onvoldoende als antwoord op de prijsstijgingen van alle basisproducten.

De beloofde loonsverhogingen zijn al lang opgegeten door de hyperinflatie voor ze effectief gerealiseerd worden. Dit voedt de woede, net als de triomfalistische en zelfs neerbuigende toon van de leiding en de PSUV-bureaucratie tegen wie protesteert, het inzetten van repressie tegen heel wat werkenden die de afgelopen maanden overgingen tot defensieve stakingen en het feit dat de meeste bureaucraten zelf allerhande privileges kennen met een levensstandaard die gelijkaardig is als die van de kapitalisten. In deze context kon de rechterzijde het initiatief in handen nemen en een nieuwe aanval op de macht inzetten.

Een overwinning van de rechtse reactionaire krachten zal de problemen van de werkenden niet oplossen. Het doel van de imperialisten die achter de schermen aan de touwtjes van Guaidó trekken, is om tot een tussenkomst door hooggeplaatste militairen of toch een significante laag in het leger te komen om zo Maduro omver te werpen en de macht aan rechts te geven. De afgelopen jaren kon Maduro de macht behouden door steeds meer toegevingen, economische macht en gewicht in de regering aan de legertop te geven. Dit droeg bij tot een toename van corruptie en het zorgde voor onrust onder de werkenden. Dit biedt echter geen garantie op steun van het leger aan Maduro.

Bij het vorige offensief om de macht te grijpen in 2017 slaagde de rechterzijde er al in om een bres te slaan in het staatsapparaat. Toen kwam er steun voor de Advocaat-Generaal Luisa Ortega Díaz en namen enkele topmilitairen ontslag. Een belangrijke factor voor de militaire leiding op dat ogenblik was dat de rechtse strategie niet leidde tot de massale mobilisaties waarop gehoopt werd. Het protest breidde niet uit van de stedelijke middenklasse naar de wijken van de werkenden en de armen. De terroristische activiteiten van fascistische bendes overtuigden honderdduizenden werkenden die niet tevreden waren met het regeringsbeleid om alsnog de PSUV en de Nationale Grondwetgevende Raad een laatste kans te geven. Nu is de situatie anders.

PSUV-bureaucratie staat niet voor socialisme

De gevestigde media en het internationale politieke establishment proberen de gebeurtenissen in Venezuela voor te stellen als het falen van het socialisme. Ze worden daarbij geholpen door de bureaucratische leiding van de PSUV die de rampzalige situatie en het akkoord met de kapitalisten voorstellen als een ‘overgang naar socialisme.’ De rechterzijde in Venezuela speelt in op de economische ramp om verwarring te zaaien onder de massa’s en om het idee van socialisme te discrediteren en daarmee meer algemeen ideeën als arbeiderscontrole en alles wat naar links of revolutie neigt.

Het programma van Maduro en de PSUV-leiding is lichtjaren ver verwijderd van socialisme en ook van wat miljoenen mensen verwachtten in 2013 toen ze voor het behoud van de sociale programma’s en hervormingen onder Chavez stemden. Die sociale programma’s moesten een antwoord bieden op de noden van de meest onderdrukte lagen van de bevolking.

Sindsdien hebben Maduro en zijn medewerkers, onder meer geïnspireerd door de Chinese regering en een hele reeks stalinistische ‘fellow travellers’, geprobeerd om de Venezolaanse en internationale heersende klasse ervan te overtuigen dat zij de ergste crisis uit de geschiedenis van het Venezolaanse kapitalisme konden beheersen en dat hun bewind tot minder sociale onrust zou leiden dan onder een rechts regime. De afgelopen maanden werden harde sociale besparingen en loonsverlagingen opgelegd. Duizenden personeelsleden van publieke bedrijven werden afgedankt. Dit alles werd toegedekt onder een waas van ‘revolutionaire mystiek.’

Dit beleid heeft vooral geleid tot een bijzonder snelle erosie van de massale sociale steun waarover de PSUV vroeger beschikte. Dezelfde burgerlijke krachten en zakenlui die voorheen genoten van regeringssteun en die akkoorden sloten met het regime, proberen nu in samenwerking met het imperialisme om directe controle over de regering en de staatsmacht te verwerven. Deze crisis is het resultaat van een bureaucratisch model van een kaste van gedemoraliseerde en corrupte toplui, legerleiders en politici, die zelf elke connectie met de levensomstandigheden van de meerderheid van de bevolking zijn verloren. Ze komen vooral op voor de eigen voorrechten en privileges. Hun beleid heeft de verworvenheden van de Bolivariaanse revolutie ondermijnd en laat de rechterzijde toe om vooruitgang te boeken.

Zet actiecomités op in elke wijk en elk bedrijf. Voor een links eenheidsfront tegen de staatsgreep en tegen kapitalisme en bureaucratie!

Guaidó is een wolf in schapenvacht. Hij spreekt over een regering voor iedereen en over verzoening. Als de rechtse en extreemrechts krachten die hem steunen aan de macht komen, zal dit een nachtmerrie zijn voor miljoenen werkenden en armen die nu al zwaar te lijden hebben onder de sociale en economische crisis. De politieke en economische agenda van rechts kan enkel toegepast worden als er meer afdankingen zijn, als de sociale uitgaven verder ingeperkt worden en als vakbonden, sociale bewegingen en linkse activisten nog brutaler en bloediger onderdrukt worden dan in de landen van de sponsors van de rechterzijde: Brazilië, Argentinië of Honduras.

De eerste taak van de werkende klasse en van politiek bewuste en strijdbare mensen in Venezuela is om het verzet tegen de staatsgreep te organiseren. We moeten de ware bedoelingen van Guaidó, de rechterzijde en het imperialisme aanklagen. We moeten vergaderingen opzetten in de bedrijven en werkplaatsen om onze noden en eisen te bespreken en om uit te leggen waarom de economische plannen van rechts een enorm gevaar vormen. We moeten actiecomités opzetten in elke werkplaats en elke buurt om de rechten van de werkenden te verdedigen en om op te komen voor een echt socialistisch programma dat de grote private monopolies en banken in publieke handen brengt om een einde te maken aan de hyperinflatie en de corruptie, om de privileges van de bureaucratie af te schaffen en om de macht door te geven aan de werkenden en de onderdrukten. Er moeten massale mobilisaties komen waarbij de bevolking overgaat tot legitieme zelfverdediging tegen het rechtse geweld.

De ervaring van de voorbije jaren toont dat we voor een overwinning op rechts niet het minste vertrouwen kunnen stellen in de regering-Maduro, de bureaucratie of topmilitairen. Het is het beleid van Maduro, zijn bureaucratie en de corruptie ervan die de weg openen voor een rechtse staatsgreep. De enige manier om een tragische uitkomst voor de Venezolaanse werkende klasse en onderdrukten te vermijden, is door te bouwen aan een verenigd front van de linkerzijde, een front dat volledig los staat van wie deze ramp veroorzaakt heeft. Van daaruit moeten we openlijk vechten voor de macht om een democratisch beheer van de werkenden en onderdrukten te vestigen op basis van directe democratie in alle aspecten van het sociaal en economisch leven, op basis van een economisch plan en de onteigening van de kapitalisten. Democratische arbeiderscontrole en beheer van de sleutelsectoren van de economie kan zorgen voor werkgelegenheid, een grotere productie en herovering van de sociale verworvenheden die recent afgebouwd werden.

Er is geen tijd te verliezen. Er is massaal verzet nodig tegen de rechterzijde en het imperialisme. Dit moet gebeuren met massamobilisaties van onderuit waarbij een revolutionair socialistisch en internationalistisch programma wordt verdedigd. De werkenden van de hele wereld, in de eerste plaats die van Latijns-Amerika, hebben de plicht om het bloedbad te stoppen dat de rechtse staatsgreep en zijn internationale mentors voorbereiden. Alleen de werkenden kunnen het volk redden!

De afgelopen dagen was er heel wat aandacht voor de situatie in Venezuela. Eerst was er de mislukte poging om president Maduro te vermoorden, vervolgens werd ingezoomd op de vreselijke economische situatie in het land. Dit leidt nu ook tot vluchtelingenstromen. In onderstaande analyse van Izquierda Revolucionaria, onze zusterorganisatie in Venezuela, wordt nagegaan hoe de reactie en het imperialisme kunnen bestreden worden.

Op zaterdag 4 augustus waren er verschillende explosies op de Bolivarlaan in Caracas. Daarmee werd de toespraak van president Nicolas Maduro tijdens een parade voor de 81^ste verjaardag van de Venezolaanse Nationale Garde verstoord. De explosies zorgden voor paniek. Maduro, zijn vrouw en militaire leiders werden meteen ontzet. Die avond kondigde de minister van Informatie, Jorge Rodriguez, aan dat er een terroristische aanslag met drones vol explosieven had plaatsgevonden. Hij zei dat zeven soldaten gewond waren en verschillende mensen opgepakt. De aanval werd toegeschreven aan extreemrechts.

De oppositiejournalist Patricia Poleo bevestigde deze versie van de gebeurtenissen en publiceerde een verklaring door een groep die zich de “soldaten van Franela” noemt en verantwoordelijkheid voor de aanslag opeiste. De groep in kwestie bestaat uit volgelingen van militaire leider Oscar Perez die verbonden is met extreemrechts en omkwam bij een confrontatie met de Nationale Garde op 15 januari van dit jaar. Oscar Perez was ook verantwoordelijk voor de terroristische aanslag op het Hooggerechtshof in juni 2017. De verklaring stelde dat deze aanslag onderdeel is van “operatie Feniks” dat als doel heeft om Maduro om te brengen en de regering ten val te brengen. Een dag later wees Maduro zelf met beschuldigende vinger naar de aftredende president van Colombia, Juan Manuel Santos, die recent had opgeroepen voor het omverwerpen van de Venezolaanse regering.

Het gewelddadige karakter van de Venezolaanse rechterzijde

Het gewelddadige en terroristische karakter van de Venezolaanse rechterzijde is niet nieuw. De gevestigde media, rechtse regeringen doorheen de wereld en zelfs grote delen van de sociaaldemocratie stellen deze elementen voor als “oppositiekrachten die voor democratie opkomen.” De realiteit is dat deze krachten de gewoonte hebben om tot geweld en terreur over te gaan: van de extreemrechtse staatsgreep van 2002 waarmee ze de democratisch verkozen Hugo Chavez probeerden om te brengen en zijn aanhangers op te pakken, tot de zogenaamde ‘guarimbas’: terroristische acties die aangemoedigd worden door de leiders van de ‘oppositie’ zoals Leopoldo Lopez of Henrique Capriles Radonski.

Bij de laatste ‘guarimba’ tussen maart en juli 2017 vielen er meer dan 100 doden en waren er zelfs gevallen van mensen die levend verbrand werden omdat ze zich Chavistas noemden (aanhangers van Chavez). Deze terreurmethoden waren een belangrijke reden voor de nederlaag van het offensief van de oppositie en de poging van de rechtse oppositiecoalitie MUD om de macht te nemen.

Het doel is om angst te zaaien, het land te verlammen en vervroegde verkiezingen voor de Nationale Grondwettelijke Raad (ANC) te bekomen. Dit heeft geleid tot massale tegenmobilisatie waardoor de plannen van de rechterzijde en zijn broodheren (VS-imperialisme en de reactionaire regeringen van Colombia, Brazilië en Argentinië) opnieuw in duigen vielen.

Een jaar na de parlementsverkiezingen: van mobilisatie en hoop tot frustratie en ontbering

De aanslag van 4 augustus vond exact een jaar na de regeringsoverwinning in de parlementsverkiezingen plaats. In die verkiezingen gingen miljoenen van de armsten in het land stemmen om de machtsgreep van de rechterzijde af te blokken. Miljoenen Chavista-kiezers gebruikten de verkiezingen om hun ongenoegen te uiten over het kapitalistische beleid van de regering-Maduro. Ze deden dit door kritische kandidaten naar voren te schuiven en te ondersteunen om zo een bocht naar links te eisen.

Sindsdien bestond het antwoord van Maduro, het staatsapparaat en de bureaucratie van de PSUV (de heersende partij) uit het verdelen, isoleren en repressief onderdrukken van alle kritische linkse bewegingen. Tegelijk werd het beleid van akkoorden met delen van het Venezolaanse kapitalisme versterkt. Dit gebeurde op advies van internationale adviseurs (in het bijzonder van de Chinese regering die heel wat kredieten aan Venezuela heeft gefinancierd). Het doel is niet om de revolutie te verdedigen of te beschermen, maar om het Venezolaanse kapitalisme te stabiliseren met zichzelf in een leidinggevende positie, waarbij in de praktijk de meeste linkse maatregelen die door Chavez onder druk van de bevolking werden genomen terug verdwijnen.

Maduro heeft een duidelijke bocht naar rechts genomen. Zijn economisch beleid heeft geleid tot constante prijsstijgingen en aanvallen op de lonen en rechten van werkenden. Hij geeft veel geld gegeven aan de nieuwe kapitalisten die uit de rangen van de bureaucratie voortkomen en aan die delen van de traditionele burgerij die aansturen op akkoorden met de regering. Hij liet multinationals uit China, Iran en Rusland – zogenaamde ‘bevriende naties’ – toe om grote winsten te boeken dankzij gemengde bedrijven en handelsakkoorden waarmee de nationale rijkdommen worden uitgebuit.

Een deel van de kapitalisten en het VS-imperialisme is nog steeds voorstander van een economische ineenstorting om de eigen sociale basis terug op te bouwen en een regering te vestigen zoals in Brazilië, Argentinië of Colombia. Een ander deel wil akkoorden met de regering, toch zeker op korte termijn. Dit deel wil dat Maduro zelf of delen van de militaire leiding of bureaucratie, met een ‘chavista’-retoriek, de overgang leiden waarbij de verworvenheden van het revolutionair proces worden afgebouwd.

Deze bocht naar rechts gebeurt in een context waarin de overgrote meerderheid van de werkenden en armen vechten om te overleven. De afgelopen drie jaar is het totaal verlies aan BBP volgens bepaalde bronnen opgelopen tot 40% – dat is een situatie die enkel kan vergeleken worden met de impact van een oorlog. De jaarlijkse inflatie bedraagt volgens het IMF ongeveer 46.000%, met de voorspelling dat het kan oplopen tot het onwaarschijnlijke cijfer van 1 miljoen procent! Het is moeilijk om een exact beeld te hebben nu de centrale bank gestopt is met het publiceren van informatie.

Versterking van bonapartistische en bureaucratische tendensen in de regering

Pogingen van kritische lagen binnen de Chavista basis en van de arbeidersbeweging om de strijd tegen deze situatie te organiseren, bleven erg beperkt omwille van de moeilijkheden die gepaard gaan met de economische ineenstorting. Dit maakt het moeilijk om mensen te betrekken en te organiseren. Er is een breed gedragen demoralisatie en scepticisme als gevolg van de bocht naar rechts en het gebrek aan een eengemaakte en onafhankelijke organisatie van de werkende klasse met een duidelijk programma dat de eisen van de bevolking koppelt aan een linkse oppositie tegen de bureaucratie.

Bovenop het rampzalige economische beleid is er het probleem van de bureaucratische controle op de massale organisaties die ontwikkelden in de periode van economische groei. Het gaat om de vakbondsfederatie CSBT en de partij PSUV. Die laatste is steeds meer herleid tot een bureaucratische machine waarin elke dissidente stem meteen de kop wordt ingedrukt.

De PSUV handelt als een verlengstuk van het staatsapparaat, op een manier die doet denken aan de communistische partijen in de voormalige stalinistische staten zoals de Sovjet-Unie. Het verschil is echter dat Venezuela geen gedeformeerde arbeidersstaat met een gelande economie is, maar een kapitalistische staat met kapitalistische productieverhoudingen en een grote afhankelijkheid van de wereldmarkt (omwille van het belang van olie voor de economie).

Deze ontwikkeling waarbij een revolutie niet wordt doorgezet en omgevormd tot een echte socialistische revolutie op basis van arbeidersdemocratie is niet nieuw in de geschiedenis. Iets gelijkaardig gebeurde in Nicaragua onder de Sandinisten, met de gevolgen die nu algemeen bekend zijn. Maduro en zijn aanhangers hebben een model waar ze naar kijken: China, dat duidelijk pleit voor een vorm van staatskapitalisme met een autoritair bonapartistisch regime dat elke band met revolutionaire tradities heeft doorgeknipt.

Zoals met elk bonapartistisch regime wordt geprobeerd om de interne tegenstellingen onder controle te houden. Delen die te ver gaan met hun corrupte praktijken of die een te abrupte bocht naar rechts voorstelden, werden weg gezuiverd uit angst dat ze een sociale explosie zouden veroorzaken. Ondanks de verklaringen van Maduro over socialisme en revolutie, bestaat zijn beleid uit het gebruiken van het staats- en partij-apparaat, aangevuld met vriendendiensten en selectieve repressie tegen kritische stemmen, om zo het kapitalisme te beheren en zelf aan der macht te blijven.

Een van de mogelijke gevolgen van de aanslag van 4 augustus is dat de bureaucratie er gebruik van maakt om een versterking van de bonapartistische en autoritaire maatregelen te rechtvaardigen en om de tendens van criminalisering van protest en linkse kritiek op te voeren.

Er is geen uitweg onder het kapitalisme

Na vernederende nederlagen in de regionale en lokale verkiezingen van oktober en december 2017 was de MUD niet in staat om een eengemaakte campagne te voeren in de presidentsverkiezingen van mei dit jaar. Bang van een nieuwe afgang, besloten de meeste partijen in de MUD-alliantie om niet op te komen. De alliantie werd vervolgens ontbonden en er is een nieuwe strategie onder een deel van de contrarevolutie oppositie. Deze strategie bestaat erin dat gebruik wordt gemaakt van de vreselijke economische situatie en het ongenoegen om een zogenaamd “Breed Front” (FA) op te zetten. Het doel is om naar buiten toe het gediscrediteerde apparaat van de traditionele rechtse partijen achterwege te laten en FA voor te stellen als een front van sociale bewegingen. Voorlopig heeft dit niet tot succes geleid en blijft de basis van rechts voornamelijk passief en gedemoraliseerd.

In de presidentsverkiezingen haalde Maduro het met een opkomst van minder dan 50% en de steun van minder dan 30% van de kiezers. Het imperialisme en zijn Venezolaanse marionetten weigerden het resultaat te erkennen, maar de oproepen tot straatprotest waren weinig succesvol. De bureaucratie probeerde het resultaat neer te zetten als een grote overwinning, maar daar werd algemeen doorgekeken. Het record aantal mensen dat niet ging stemmen en de apathische sfeer tijdens de campagne toonden hoe de autoriteit van het regime afgetakeld is, zeker indien het vergeleken wordt met het enthousiasme bij de verkiezingsoverwinningen van Chavez, de eerste overwinning van Maduro in 2013 en zelfs de parlementsverkiezingen een jaar geleden.

Het ongenoegen onder de bevolking kan nog verder toenemen met de nieuwe maatregelen van de regering. Verschillende verantwoordelijken voor het economisch beleid deden aankondigingen: stopzetten van de controle op de ruilwaarde van de Venezolaanse munt, omdat deze controle volgens hen de inflatie niet tegenhoudt maar net versterkt. De fundamentele kwestie blijft de ineenstorting van de productieve economie en de investeringsstaking, naast de plundering van de olierijkdom door de kapitalisten en de bureaucratie. Met of zonder muntcontrole, zou het erg moeilijk zijn voor brede lagen van de bevolking om te ontsnappen aan de ellende en de tekorten.

Voor een socialistisch programma dat ingaat tegen kapitalisten en bureaucraten. Alle macht aan de werkenden en armen

De situatie in Venezuela kan niet los gezien worden van de politieke en economische processen in de rest van Latijns-Amerika en de wereld. In de huidige context is de ruimte voor een stabiele contrarevolutie in Venezuela (door de rechterzijde of de bureaucratie zelf) niet even groot als in andere historische perioden. Er is een verscherping van de klassenstrijd op het continent met massale mobilisaties in Brazilië en Argentinië, de historische verkiezingsoverwinning van AMLO in Mexico, de groei van de linkerzijde in Colombia en de opstandige beweging in Nicaragua.

De campagne van de PSUV-leiding om de massale beweging in Nicaragua te veroordelen door het te vergelijken met de ‘guarimbas’ in Venezuela is symptomatisch. Het is de werkende klasse en de basis van de Sandinisten die zich mobiliseert, organen van zelforganisatie opzet en actief ingaat tegen de brutale repressie en het kapitalistische beleid van de burgerlijke bonapartistische regering van Daniel Ortega. Nicaragua is een voorbeeld van wat er gebeurt als de leiding die uit een revolutionaire beweging voortkomt overstapt naar het kamp van de kapitalistische klasse en maatregelen neemt tegen de werkenden en armen.

Het zwakke en parasiterende Venezolaanse kapitalisme kan de meerderheid van de bevolking geen waardig leven aanbieden. De internationale heersende klasse stelt de rampzalige toestand in Venezuela voor als het resultaat van ‘socialisme.’ In werkelijkheid werd de Bolivariaanse revolutie niet doorgezet. Chavez voerde progressieve hervormingen door die de levensstandaard verhoogd hebben. Maar er werden nooit maatregelen genomen om een einde te maken aan het kapitalisme. De banken, grootgrondbezitters of grote bedrijven werden niet in publieke handen genomen. De kapitalistische staat met zijn bureaucratie en instellingen bleef ongemoeid. Er was nooit een staat die geleid werd door werkenden en armen.

Het enige alternatief is meer dan ooit een oprecht socialistisch programma dat voor eens en voor altijd de economische en politieke macht uit handen van de kapitalisten en bureaucraten haalt om deze in handen van de werkenden en armen te brengen.

Izquierda Revolucionaria komt voor een dergelijk socialistisch programma op:

1. Directe arbeiderscontrole in alle publieke en private bedrijven om op te komen voor een bevriezing van de prijzen, lokale voedselproductie en invulling van de noden van de bevolking tegen de sabotage van de kapitalisten en de bureaucratie.
2. Loonsverhogingen boven de inflatie. Discussie en toepassing van collectieve loonakkoorden. Alle personeelsleden van onderaannemers moeten daarin betrokken worden en vaste contracten krijgen. Intrekking van de ontslagen van alle revolutionaire activisten die afgedankt werden door bazen en bureaucraten. Een uitkering voor alle werklozen.
3. Inbeslagname en nationalisatie van alle gesloten en onderbenutte bedrijven en braakliggende grond, met de onmiddellijke aanwerving van arbeiders, boeren en studenten om er te werken onder democratische arbeiderscontrole. Nationalisatie van alle bedrijven die de economie saboteren.
4. Creatie van een staatsbedrijf met een monopolie op buitenlandse handel. Democratische arbeiderscontrole om te strijden tegen speculatie, inflatie en corruptie en om ervoor te zorgen dat iedereen voldoende voedsel heeft.
5. Nationalisatie van de banken, grote boerderijen en de industrie onder arbeiderscontrole om de hele economie democratisch te plannen gericht op de belangen van de bevolking.
6. Creatie van een publiek gezondheidsstelsel dat gratis is en degelijke dienstverlening aanbiedt. Onteigening van private ziekenhuizen om ze onder democratische controle te plaatsen zodat er gezondheidszorg voor iedereen is, zonder onderscheid en discriminatie.
7. Voor het opzetten van een publiek bouwbedrijf dat werk maakt van infrastructuur, huisvesting, universiteiten, … onder democratische controle en als onderdeel van een plan om 500.000 woningen per jaar te bouwen en het tekort aan huisvesting op drie jaar op te lossen.
8. Niet-betaling van buitenlandse schulden. De imperialisten leggen ons ellende op via sancties en door ons te laten opdraaien voor hun massale accumulatie van rijkdom.
9. Voor een socialistische staat gebaseerd op comités van werkenden, boeren en studenten die zich organiseren op lokaal, regionaal en nationaal vlak. Alle vertegenwoordigers moeten verkozen worden en permanent afzetbaar door de algemene vergaderingen van hun sector. Vertegenwoordigers moeten minstens om de zes maanden verantwoording afleggen aan hun basis en mogen niet meer verdienen dan het gemiddeld loon van een geschoolde arbeidskracht, om zo een einde te maken aan de corrupte bureaucratie.

Noch de kapitalisten, noch de bureaucraten! Alle macht aan de werkenden en armen!

Enkel als de arbeidersklasse de macht uit handen van de kapitalisten en bureaucraten haalt, kan de reactie verslagen worden!

Standpunt door Izquierda Revolucionaria en Socialismo Revolucionario (Venezuela)

Op 30 juli waren er verkiezingen voor de “Nationale Grondwetgevende Raad” (NGR). In de dagen voor deze verkiezingen steunden het VS-imperialisme en de partij MUD (een alliantie van rechtse en extreemrechtse krachten) een campagne van dreigementen en geweld om de verkiezingen te vermijden. Het Amerikaanse en Europese imperialisme en verschillende kapitalistische regeringen kondigden aan dat ze het resultaat niet zouden aanvaarden. Het Witte Huis dreigde er zelfs mee om de olie-inkomsten vanuit de VS, de belangrijkste afnemer van Venezolaanse olie, plat te leggen. Dat zou een enorm economisch probleem vormen voor de bevolking.

Op de verkiezingsdag riep MUD niet alleen op tot een boycot. In de rijkere buurten waar de partij de controle heeft, werd wie wel ging stemmen bedreigd en waren er barricades om de toegang tot kiesbureaus te verhinderen. Er was zelfs een terreuraanslag in Caracas met een bom die soldaten raakte die kiesbureaus bewaakten.

Het feit dat in deze context miljoenen mensen toch gingen stemmen, tegen het advies van het imperialisme en de rechterzijde in Venezuela in, toont dat er nog steeds een potentieel is om de contrarevolutie te stoppen. De arbeidersklasse moet zich daartoe zelf organiseren en het verzet in handen nemen. Dat is waar de burgerij en het imperialisme bang van zijn.

Ze reageerden hysterisch in de dagen na de verkiezingen en voeren de druk op Maduro en de regering op, vooral de top van het leger staat onder druk. Het officiële doel van het protest is om de resultaten van de verkiezingen te annuleren. Maar elke stap of toegeving van de regering in deze richting zal slechts een eerste zijn in het bekomen van waar rechts nu al maanden voor opkomt in een gewelddadige campagne waarin 112 mensen het leven lieten. Het doel is om de regering weg te krijgen en te vervangen door een MUD-regering die een beleid voert zoals dat van Temer in Brazilië of Macri in Argentinië.

Kapitalistisch beleid van de regering

Het mislukken van de 48-urenstaking waartoe MUD had opgeroepen op 26 en 27 juli en de mobilisatie van een aanzienlijk deel van de massa’s voor de verkiezingen, ondanks de dreigementen en de chantage, tonen dat de rechtse plannen nog kunnen gestopt worden. Dit is enkel mogelijk indien de werkenden en armen zich aan het hoofd van de staat plaatsen in plaats van de bazen en bureaucraten die het daar nu voor het zeggen hebben. Er moet bovendien een socialistisch beleid gevoerd worden.

Het beleid van de huidige regering gaat jammer genoeg in de omgekeerde richting. De afgelopen twee jaar heeft de wereldwijde kapitalistische crisis, vooral de daling van de grondstoffenprijzen, de Venezolaanse economie hard geraakt. Dit ging gepaard met een hoog niveau van corruptie. Het maakt dat er volgens sommige onderzoeken meer dan 300 miljard dollar uit de economie verdwenen is. De buitenlandse reserves staan op een extreem dieptepunt, wat problematisch is voor de import in een economie die meer importeert dan exporteert.

Onder druk van de burgerij en als onderdeel van het beleid om allianties te zoeken met zogenaamde “productieve (of patriottische) werkgevers”, heeft de regering maatregelen genomen die ingaan tegen de belangen van de werkende bevolking. Zo wordt de terugbetaling van de buitenlandse schulden aan banken en multinationals stipt gedaan, ook al betekent dit dat er minder middelen zijn voor voedsel en voor de bestrijding van tekorten. Er zijn prijsverhogingen en de rechten van werkenden worden afgebouwd. Werkgevers gaan over tot massale afdankingen, ook in overheidsbedrijven. Er zijn zogenaamde ‘speciale economische zones’ opgezet van waar de uitbuiting kan opgedreven worden. Mijnregio’s zijn aan multinationals overgeleverd zodat ze de natuurlijke rijkdommen kunnen plunderen en de arbeidsvoorwaarden ondermijnen. Het regime hoopt zo tot akkoorden te komen met het nationale en internationale kapitalisme.

Bovenop deze elementen heeft de speculatie op zowel de prijzen als de munt geleid tot enorme tekorten, niet alleen wat voedsel betreft maar ook inzake geneesmiddelen, bouwmaterialen en onderdelen voor machines. Samen met de hoogste inflatie van het continent, ongeveer 500% in 2016 en voor dit jaar wordt een inflatie in vier cijfers verwacht, is het niet verwonderlijk dat het ongenoegen onder de bevolking toeneemt. De rechterzijde speelt daarop in door aan te sturen op straatconfrontaties met een golf van geweld.

Dit geweld de kop indrukken, was volgens de regering een van de doelstellingen van de Grondwetgevende Raad. Maar veel basisactivisten van de Bolivariaanse beweging zagen de oproep tot verkiezingen als een kans om niet alleen de mobilisatie van de rechterzijde te bestrijden, maar ook om in te gaan tegen de corruptie en het beleid van de bureaucratie die veel van de sociale verworvenheden afbouwt die afgedwongen werden door de werkenden en de massa’s onder de regering-Chavez.

Het uitroepen van verkiezingen heeft het geweld op straat niet gestopt, maar net opgevoerd. Het leidde tot 112 doden en de vernieling van publieke en private bedrijven. Vertegenwoordigers van verschillende regeringen en senatoren uit Chili en Colombia trokken naar Den Haag om Maduro aan te klagen wegens misdaden tegen de mensheid. De vroegere Spaanse premier Zapatero kwam naar Venezuela om laatste onderhandelingen te voeren in de hoop om de verkiezingen te vermijden, maar er werd geen akkoord bereikt.

Er waren bijgevolg verkiezingen en dit in een sfeer van enorme druk en spanningen. Veel kiesbureaus moesten verplaatst worden omwille van geweld tussen vertegenwoordigers van MUD en de politie waardoor het te gevaarlijk was. In sommige kiesbureaus werd alles vernield en waren er gewapende confrontaties waarbij er doden en gewonden vielen.

Het maakte dat de opkomst in bepaalde gebieden erg laag was. Elders kwamen grote delen van de bevolking stemmen uit protest tegen de contrarevolutie. Zoals we eerder stelden, zou de opkomst hoger geweest zijn indien er verkiezingen waren voor een Revolutionaire Grondwetgevende Vergaderingen die een arbeidersregering zou verkiezen vanuit permanent afzetbare verkozen vertegenwoordigers van werkplaatsen en wijken om de strijd tegen het rechtse parlement en de pro-kapitalistische bureaucratie te voeren.

Bureaucratie van de regering versus kritische basis

Tijdens deze verkiezingen kende een deel van de basis van de Chavista-beweging een nieuwe ervaring van strijd tegen de bureaucratie. Dit versterkt de kritiek op die bureaucratie. Het feit dat 54.000 mensen zich kandidaat stelden voor de Grondwetgevende Raad wijst erop dat de bureaucratie de controle op de kandidaturen had verloren en dat er een sfeer van opstandigheid groeide.

De leiding van de strijd tegen de reactie kan niet overgelaten worden aan dezelfde leiders die steeds meer gewantrouwd worden door de massa’s omdat ze een kapitalistisch beleid voeren en zichzelf afzonderen van de bevolking. In verschillende regio’s werd de verkiezingscampagne niet gevoerd op basis van initiatief van onderuit maar met bureaucratische methoden waarbij verkiezingsregels gebroken werden en waarbij de electorale machine van de heersende partij PSUV werd gebruikt tegen de basis om een overwinning van de kandidaten van de bureaucratie te garanderen. Deze kandidaten waren vaak ministers, ex-ministers, burgemeesters en vakbondsleiders met weinig autoriteit of legitimiteit. Het doel was vooral om de kandidaten van onderuit te stoppen.

De bureaucratie gebruikt zelfs methoden zoals het onder druk zetten van overheidspersoneel en van mensen die afhankelijk zijn van overheidssteun om te gaan stemmen en voor de kandidaten van de regering te stemmen. De bureaucratie zette druk op mensen in plaats van hen te overtuigen met een beleid dat antwoorden biedt op de problemen.

Heel wat kritische kandidaten die tegen de leiding ingingen, denken nu na over de situatie en velen protesteerden tegen de resultaten die drie dagen na de verkiezingen nog altijd niet volledig bekend waren. Die benadering van de bureaucratie helpt de strijd tegen rechts niet. Het zorgt integendeel voor ongenoegen onder de meer twijfelende lagen van de massa’s. Het maakt de demagogie van de rechterzijde gemakkelijker en het maakt dat wie slachtoffer was van de bureaucratische methoden mogelijk kan overgewonnen worden door rechts.

Izquierda Revolucionaria en Socialismo Revolucionario riepen op voor een stem voor kandidaten van de basis die kritisch staan tegenover de regering. Deze kandidaten staan voor een revolutionair programma voor de verdediging van de verworvenheden die de afgelopen jaren werden afgedwongen. Wij eisen bovendien bijkomende verworvenheden die tegemoet komen aan de eisen van de werkenden en armen om de macht van de kapitalisten en de bureaucraten te stoppen en de ergste problemen van de bevolking aan te pakken.

Verkiezingsresultaten en rechts offensief

Op de avond van de verkiezingen werd aangekondigd dat 8.089.320 mensen hadden gestemd. Dat is een opkomst van 41,53% van de kiesgerechtigden. In de verkiezingen van 2015 haalde de PSUV samen met bondgenoten 5.622.844 stemmen en in de presidentsverkiezingen haalde Maduro het met 7.587.579 stemmen. We kunnen de cijfers van de regering niet zomaar aannemen: er was geen transparantie van de verkiezingen met controle op de stembusgang door onafhankelijke arbeidersorganisaties. Maar ondanks het offensief van de rechterzijde op politiek vlak, in de media en zelfs op een fysieke wijze, was de opkomst effectief significant.

De resultaten werden internationaal verworpen als frauduleus. Heel wat landen weigeren de resultaten te erkennen, de meeste hadden dit al voor de verkiezingen aangekondigd. Er wordt opgeroepen tot sancties tegen Venezuela. De VS beslisten om alle Amerikaanse bezittingen van Maduro in beslag te nemen (ook al heeft hij er geen). Maduro werd een dictator genoemd en kwam op een officiële zwarte lijst terecht. De VS dreigden ermee de olie-inkomsten af te snijden en er werd gedreigd met het blokkeren van leningen. Eigenlijk wordt gedreigd met een crimineel economisch embargo zoals dat tegen Cuba in de jaren 1960.

Venezuela staat op een kritisch keerpunt. Er zijn verschillende perspectieven mogelijk. Het VS-imperialisme, gesteund door de EU, is in het huidige offensief een pak verder gegaan dan ten tijde van de poging tot staatsgreep in 2002. Het doel is om verdeeldheid tot stand te brengen onder de legerleiding om een staatsgreep tegen Maduro uit te lokken en de weg te plaveien voor een machtsovername door MUD. Deze plannen worden nu versneld doorgevoerd.

Anderzijds kunnen we de mogelijkheid niet uitsluiten dat het imperialisme tegen de achtergrond van een confrontatie tijdelijk een stap achteruit zet en terugkeert naar de onderhandelingstafel. De marge voor zowel het imperialisme als de regering is echter sterk beperkt.

Na de verkiezingen haalde Maduro fors uit naar het imperialisme. “Een woordvoerder van Donald Trump zei dat ze ons niet erkennen. (…) Wat kan het ons schelen wat Trump zegt. We zijn enkel geïnteresseerd in wat het Venezolaanse volk zegt. (…) De sabotage van het oude parlement is voorbij, we moeten nu tot de orde van de dag overgaan.”

Onder de Chavistas hebben deze verklaringen de hoop gecreëerd dat er mogelijk een bocht naar links komt. Maar de regering kondigde tegelijk aan dat ze blijft oproepen tot dialoog en tot een alliantie met een deel van de kapitalistische klasse. In de leiding van de Grondwetgevende Raad zitten dezelfde figuren die de afgelopen jaren elk initiatief van onderuit ondermijnd hebben en elke ontwikkeling van arbeiderscontrole en arbeidersmacht verhinderden. Zij hebben ons tot de huidige situatie gebracht met een brede demoralisatie onder de massa’s waar de rechterzijde gebruik van maakt.

Deze weg zal enkel tot een nederlaag leiden. Het zal leiden tot een machtsovername door MUD of tot een regime dat zich wel Chavistisch, mogelijk zelfs socialistisch, voordoet, maar in de praktijk het staatskapitalisme consolideert met steun van het Russische en Chinese imperialisme. Het zou een einde maken aan de sociale verworvenheden en leiden tot meer armoede en uitbuiting.

Revolutionairen moeten in deze situatie opkomen voor een oprecht socialistisch programma waarmee de overwinning van de pro-imperialistische rechterzijde kan vermeden worden. Die rechterzijde is enkel uit op de olierijkdom en het wil de grondstoffen uitverkopen aan het imperialisme, zoals het dit 40 jaar lang gedaan heeft. We moeten strijden voor een alternatieve revolutionaire pool die een alternatief vormt op de bureaucratie die niet wil breken met het kapitalisme.

Het alternatief bestaat uit de organisatie en mobilisatie van de werkenden en armen zelf om de verworvenheden van de revolutie te verdedigen en uit te breiden, om de eisen van alle onderdelen van de werkende klasse op te nemen, alle onderdrukten te verenigen in een strijd om de kapitalisten te onteigenen en te bouwen aan een revolutionaire socialistische staat in de plaats van de huidige staat die kapitalistisch blijft. We moeten strijden voor een staat op basis van raden in de wijken en op de werkplaatsen met een coördinatie op lokaal, regionaal en nationaal vlak. Verkozen vertegenwoordigers moeten permanent afzetbaar zijn. De overheid moet in handen zijn van de werkenden en armen waarbij elke vertegenwoordiger slechts het gemiddelde loon van een geschoolde werkende heeft en steeds verantwoording verschuldigd is aan wie hem of haar verkozen heeft.

Is het ‘socialisme’ mislukt in Venezuela?

Het imperialisme en de wereldwijde media combineren hun hypocriete retoriek over de huidige crisis in Venezuela met demagogische pogingen om de situatie voor te stellen als een bewijs van het falen van ‘socialisme.’ Er is een poging om van Venezuela een stok te maken waarmee naar de opkomende linkerzijde in de rest van de wereld wordt geslagen. Er is een poging om het idee dat er een alternatief op kapitalisme en besparingen mogelijk is af te schieten.

Marxisten moeten klaar en duidelijk zijn: de huidige crisis in Venezuela is geen gevolg van het falen van ‘socialisme’ maar net een gevolg van een gebrek aan echte socialistische revolutie. We hebben doorheen de jaren steeds opnieuw uitgelegd dat er heel wat kansen waren om de kapitalisten aan de deur te zetten, een nieuwe staat te bouwen op basis van arbeidersdemocratie en om socialisme op heel het continent uit te breiden. De weigering van de regeringsleiders om deze kansen aan te grijpen, maakt dat we nu een poging zien om een kapitalistisch regime op te bouwen naar Chinees en Russisch model. Het kapitalisme vormt echter de basis voor de huidige crisis.

De centrale taak voor revolutionairen is om de juiste lessen te trekken uit deze ervaring en om deze te populariseren onder de militanten en activisten van de arbeidersbeweging en onder de jongeren. Dat blijven de enige krachten die de situatie kunnen keren en een revolutionaire weg inslaan. Zo kan een nieuwe en echt revolutionaire leiding opgebouwd worden: vanuit de basis, steeds verantwoording verschuldigd aan die basis en met de autoriteit van de werkende klasse bereid om een revolutionaire socialistische breuk met het kapitalisme door te voeren. Dat was de essentiële factor die tot hiertoe ontbrak.

In 1998 werd Hugo Chavez verkozen tot president van Venezuela. Sindsdien haalden hij en zijn aanhangers het in alle verkiezingen. Tot de laatste parlementsverkiezingen in december 2015. Daarin won de rechtse coalitie MUD overtuigend met 7,707 miljoen stemmen tegen 5,599 miljoen stemmen voor de alliantie rond de Partido Socialita Unido de Venezuela (PSUV). Rechts haalde 112 van de 167 zetels in het parlement. In zes grote deelstaten, goed voor meer dan de helft van de bevolking, verloor de PSUV. De staten waar de PSUV won, zijn vooral plattelandsgebieden.

Analyse door Tony Saunois uit ‘Socialism Today’

Deze verkiezingen bevestigen spijtig genoeg waar wij al langer voor waarschuwen: het is een gevolg van het falen om het revolutionaire proces vooruit te duwen. Het kapitalisme moet volledig verdwijnen, we stelden dat het nodig was om de sleutelsectoren van de ecomie te nationaliseren en te bouwen aan eensysteem van democratische, socialistische planning met arbeiderscontrole en -beheer. Als dit niet gebeurt, waarschuwden we, dan zou ontgoocheling en wanhoop een logisch gevolg zijn en zou dit een terugkeer van de rechtse krachten van de kapitalistische klasse mogelijk maken.

Sinds de dood van Hugo Chavez verloor de regering onder leiding van Nicolas Maduro heel wat steun door de slechter wordende economische en sociale crisissen. Nog voor de dood van Chavez was er een ontwikkeling van deze tendens. Maar samen met de drastische economische achteruitgang kwam het sneller naar voor. Het feit dat de kapitalistische economie niet werd vervangen door een democratisch socialistisch stelsel heeft ertoe geleid dat het regime onderuit ging door twee tegengestelde en tegenstrijdige tendensen. Enerzijds maakte het regime de heersende klasse woest, anderzijds slaagde het er niet in om de noden van de massa’s in te lossen.

Het liet de kapitalistische heersende klasse toe om een stelselmatige campagne van economische sabotage en destabilisering te voeren. De tekorten aan heel wat basisproducten op vlak van voedsel en andere goederen, waren deels een gevolg van de kapitalistische acties. Tegelijk werd dit versterkt door de groei van een enorme staatsbureaucratie, corruptie en wanbeheer in de staatssectoren. Het leide tot de opkomst van een groep ‘nieuwe rijken’ onder bureaucraten van de partij en de staat. Samen met de werkgevers verrijkten zij zich op de kap van de Chavista-beweging. Er werd gesproken over de boli-bourgeoisie, naar Simon Bolivar, de held van de Chavistas.

Deze elementen waren al langer aanwezig, maar kwamen versneld naar voor als gevolg van de instorting van de olieprijs. Bij het begin van de wereldwijde financiële crisis in 2008 stond de olieprijs op ongeveer 120 dollar per vat, nu is dat nog 30 dollar en de daling blijft doorgaan. De inflatie loopt sterk op in Venezuela, vaak in cijfers met drie eenheden, het gaat om de hoogste inflatie ter wereld. De vooruitzichten voor het komende jaar zijn nog erger, er wordt verwacht dat de economie opnieuw met 7% zal krimpen. De economische chaos leidt tot het bestaan van drie officiële wisselkoersen voor de nationale munt, wat natuurlijk extra zuurstof geeft aan de zwarte markt.

Er is een groot tekort aan basisgoederen, wat leidt tot lange rijen voor vanalles en nog wat, van toiletpapier tot rijst en bonen. De lange rijen zijn dagelijkse kost geworden voor miljoenen Venezolanen. De elementen van sociale ineenstorting en desintegratie blijken onder meer uit de toename van geweld en criminaliteit. In 2014 waren er meer dan 23.000 moorden, hiermee is Venezuela een van de meest gevaarlijke en gewelddadige landen ter wereld. In restaurants zie je wel meer een bordje met als opschrift: “Niet roken. Geen wapens.”

De sociale en economische ramp is het gevolg van de poging om een ‘halve revolutie’ door te voeren, waarbij uiteindelijk het slechtste van beide werelden werd bekomen. De kapitalistische heersende klasse is kwaad en de massa’s ontevreden. De chaos die eruit voortvloeit, ondermijnt de enthousiaste steun die aanvankelijk bestond voor de ‘socialistische revolutie’ die door Chavez werd beloofd, zeker in de periode na het neerslaan van de contrarevolutionaire staatsgreep in 2002.

De erosie van de steun en de ontgoocheling hebben ruimte gelaten aan de rechtse MUD om een electorale overwinning te behalen. Het doet denken aan wat gebeurde in Nicaragua en de uiteindelijke nederlaag van de Sandinisten in 1989. Er was een opmerkelijk groot aantal onthoudingen en blanco stemmen, respectief 25 en 8%. Het gaat in totaal om zes miljoen stemmen, dat zijn er net iets meer dan het aantal stemmen voor de alliantie rond de Chavistische PSUV. MUD leerde van de mislukte pogingen tot contrarevolutie die de bevolking naar links duwden. De meeste extreme delen van de rechterzijde kwamen niet aan bod en het harde neoliberale beleid waar velen van hen voorstander van zijn, werd niet openlijk verdedigd.

Toch doet de huidige situatie in zekere zin denken aan de ervaring van het revolutionaire proces na de mislukte staatsgreep van 2002. De omvang van de recente verkiezingsoverwinning heeft onder de rechterzijde de hoop gevestigd dat het mogelijk is om enkele overblijvende sociale verworvenheden van onder de Chavistas onmiddellijk terug te dringen. Rechts ging rechtstreeks in tegen Maduro en probeerde hem af te zetten als president. De Chavistas zullen echter niet zomaar hun boeltje pakken en vertrekken. Velen hebben eigen belangen die verbonden zijn met de posities die ze in de staatsmachine innemen, een staatsmachine die nog steeds in grote mate door Chavistas wordt gecontroleerd.

In december besloot het aftredende parlement om nog snel dertien nieuwe rechters in het Hooggerechtshof aan te stellen. Dit gerechtshof besloot na de verkiezingen om drie nieuw verkozen parlementsleden af te zetten op basis van beschuldigingen van verkiezingsfraude. Het zorgde ervoor dat de MUD geen tweederdenmeerderheid kon vormen in het parlement, zo’n meerderheid zou het mogelijk maken om de macht van Maduro sterk te beperken, ministers af te zetten en de termijn van de president in te korten. Nu loopt de termijn van Maduro tot 2018.

Dit betekent echter niet het einde van de crisis of van het conflict tussen de Chavistas en de rechtse oppositie. De slechte economische situatie en aanhoudende politieke machtsstrijd zullen de komende periode wellicht enkel verergeren. Zoals een ondernemer in de Financial Times (17 december) stelde: “Dit jaar was een wandeling door het park in vergelijking met wat nog moet komen.”

Een confrontatie tussen de Chavistas rond Maduro en de rechterzijde blijft een waarschijnlijk vooruitzicht. MUD heeft al wetsvoorstellen gedaan om de ‘onteigeningen’ van private bedrijven om te keren en om opgesloten medestanders uit de gevangenis te halen. Leopoldo Lopez, de opgesloten rechtse leider, waarschuwde al dat Maduro en zijn aanhangers niet moeten proberen om de veranderingen tegen te houden want dan “zullen ze zelf afgezet worden.” Maduro reageerde als volgt: “We worden geconfronteerd met een grote crisis, een contrarevolutionaire crisis die leidt tot een machtsstrijd.”

Het is mogelijk dat sommigen in de rechtse coalitie, zoals Julio Borges, proberen om delen van de Chavista bureaucratie naar hun kant te trekken. In een interview stelde hij: “Onze onmiddellijke prioriteit is om Venezolanen toegang tot medicijnen en voedsel te geven. De regering moet begrijpen dat ze deel moet zijn van de veranderingen.” (Financial Times 17 december). Maduro probeerde sinds april 2014 een ‘samenlevingspact’ te sluiten met de oppositie. Borges waarschuwde verder: “Als de regering geen deel is van de veranderingen, moet ze zelf verdwijnen.”

Deze rechtse overwinning kan niet vergeleken worden met de bloedige nederlaag van de arbeidersklasse in Chili in 1973. Als de rechtse meerderheid in het parlement probeert om zijn echte agenda door te zetten, waarbij de hervormingen van onder Chavez volledig ontmanteld worden en de levensstandaard van de massa’s nog meer onder vuur komt te liggen, dan kan dit tot massaal verzet leiden. De ontgoochelingen die de afgelopen periode ontwikkelden, kunnen natuurlijk wel een complicatie voor dit verzet zijn.

De rechtse meerderheid in het parlement heeft geen blanco cheque gekregen. In het voormalige Chavista bastion van Barinas stelde een arbeider uit de landbouwsector dat hij voorheen voor Chavez stemde, maar nu voor de oppositie. “Ik hoop dat de overwinnaars snel voor economische verbetering kunnen zorgen. Als ze dat niet doen, zullen ze hetzelfde lot ondergaan als de vorige machthebbers.” (International New York Times, 15 december)

De kritische krachten binnen de Chavista beweging en de arbeiders en jongeren in het algemeen staan voor grote uitdagingen. Er moeten lessen getrokken worden uit deze nederlaag om te bouwen aan een onafhankelijke socialistische partij van de werkende klasse rond een programma dat breekt met het kapitalisme en opkomt voor een democratisch, socialistische geplande economie. Delen van de rechterzijde in Latijns-Amerika en de rest van de wereld proberen al om het verkiezingsresultaat in Venezuela voor te stellen als een voorbeeld van het ‘falen van het socialisme’. Dat klopt niet. Het is het falen van een poging om slechts gedeeltelijke maatregelen te nemen waarbij de kapitalistische belangen een beetje worden aangepakt, terwijl de kapitalisten hun sociale en economische macht behouden. Deze les is ook van belang voor elke toekomstige ‘linkse’ regering in Groot-Brittannië onder Jeremy Corbyn of om het verraad van Alexis Tsipras en Syriza in Griekenland te begrijpen.

Het proces van contrarevolutie in Venezuela komt versterkt uit de parlementsverkiezingen van 6 december. De rechtse coalitie, MUD, haalde een grote meerderheid. De PSUV, de partij van president Maduro die voortbouwt op de erfenis van de ‘Bolivariaanse revolutie’ van Hugo Chavez, leed een zware nederlaag.

Artikel door Ben (Charleroi)

De rechtse coalitie haalde 7,7 miljoen stemmen of 2 miljoen meer dan in 2010. Het is meteen ook het aantal stemmen dat rechts meer haalde dan de PSUV bij deze verkiezingen. De rechterzijde gaat van 65 verkozenen in 2010 naar 112 vandaag. De PSUV verliest zijn meerderheid, van 95 verkozenen in 2010 valt de partij terug op 55 zetels. President Maduro zal dus rekening moeten houden met pogingen van de rechterzijde om het beleid stokken in de wielen te steken.

Het is de eerste belangrijke verkiezingsnederlaag sinds 1998 en de overwinning van Hugo Chavez in de presidentsverkiezingen van dat jaar. In 2010 haalde de PSUV al een pak minder verkozenen en kon de verenigde rechtse oppositie MUD enkele honderdduizenden stemmen meer dan de PSUV voor zich winnen. Bij de presidentsverkiezingen van 2013, na het overlijden van Chavez, haalde Maduro het met amper 1% meer dan de rechtse kandidaat. Voor wie de ontwikkelingen in Venezuela volgt, was het resultaat van deze parlementsverkiezingen dus niet verrassend. Onze organisatie heeft stelselmatig gewaarschuwd voor dit risico. Zo verwijzen we naar dit artikel.

De afgelopen jaren was er een proces van ‘Nicaraguasering’ van Venezuela, een verwijzing naar de sluipende contrarevolutie die eind jaren 1980 en begin jaren 1990 een einde maakte aan de Sandinistische revolutie in Nicaragua. (Over de opkomst en neergang van de Sandinisten publiceerden we in 2006 dit dossier waarvan zeker de laatste paragrafen nuttig zijn in de context van Venezuela vandaag).

Na de periode van revolutionaire euforie tussen 2003 en 2006 volgde een geleidelijke electorale opmars van de contrarevolutionaire krachten. De maatregelen waarmee de revolutie vooruit kon geduwd worden en waarmee met het kapitalisme gebroken werd, bleven uit. Het falen van de revolutie om vooruit te gaan en effectief te breken met het kapitalisme ligt aan de basis van de uitputting en demoralisatie van brede lagen van de bevolking. De rechterzijde kon hierop inspelen om een verkiezingsoverwinning te boeken.

Venezuela is hard geraakt door de sterke daling van de olieprijs. De petrodollars waren van cruciaal belang om de programma’s van sociale zekerheid te financieren. De lage olieprijzen leiden tot problemen die nog versterkt worden door de gevolgen van de economische sabotage door de kapitalisten, maar ook door de corruptie en de toenemende bureaucratisering. De regering heeft sinds 2014 geen cijfers van het BBP meer gepubliceerd. Het IMF heeft het over een inkrimping van minstens 10%. Maar liefst 30% van de goudreserves van de regering werden gebruikt om schulden af te betalen of voor import. De vertraging van de Chinese economie heeft vooral gevolgen voor Brazilië en Chili, maar die wegen op hun beurt op het volledige continent en dus ook op de economie in Venezuela. Er is een enorme inflatie. De tekorten aan basisproducten zijn breed verspreid en treffen het dagelijkse leven van de werkenden en de middenklasse. De sociale en economische situatie is rampzalig geworden.

Maduro verwijst in zijn verklaringen over de rampzalige situatie steeds naar de economische sabotage door de kapitalisten. Maar ondertussen neemt hij geen maatregelen om de economie in handen te nemen en een democratisch bediscussieerde planning van de productie op te maken. De werkenden moeten zich organiseren rond een duidelijk eisenplatform tegen de besparingen en de aanvallen op de democratische rechten die de rechterzijde in de komende periode ongetwijfeld zal opvoeren.

• Lees ook de Engelstalige versie van de verklaring van onze Venezolaanse zusterorganisatie

Analyse door Gabriela Sánchez, Socialismo Revolucionario (Venezuela)

Eind oktober kondigde de Venezolaanse president aan dat er twee grote pakhuizen vol medische goederen waren ontdekt in de deelstaat Aragua. Terwijl hij de bevolking op televisie toespraak, werden beelden getoond van het grote pakhuis vol goederen, van rolstoelen tot een massale hoeveelheid medicijnen. Maduro verklaarde dat er voldoende was om de volledige bevolking een jaar lang van een publieke gezondheidszorg te voorzien. Twee private bedrijven, beiden eigendom van dezelfde mensen, hadden de goederen geïmporteerd. De dollars waarmee ze tot de import overgingen, werden goedgekeurd door de overheid en dit aan een gunstig tarief. Het ging om 26,2 miljoen dollar sinds 2004 en dit jaar alleen om 24 miljoen dollar.

Er waren verschillende invallen in pakhuizen doorheen het land. Er werd heel wat voedsel aangetroffen, maar ook andere basisproducten zoals wasmiddel en luiers om maar iets te vermelden. In een aantal gevallen konden de eigenaars geen wettelijke basis voor de import voorleggen, hiervoor zijn documenten en stempels van de douane vereist.

Het tekort aan voedsel is enorm in het land. Er is een tekort van ongeveer 30%. De inflatie staat momenteel op 63,5% volgens cijfers van de Venezolaanse Centrale Bank. Het tekort heeft niet alleen betrekking op voedsel en persoonlijke verzorgingsproducten, maar ook op goederen voor publieke ziekenhuizen die vaak een tekort hebben aan basisproducten voor de patiënten en hun gezinnen die windels, naalden of andere zaken in voorraad willen hebben. Recent was er een tekort aan paracetamol, het medicijn dat ook gebruikt wordt bij de behandeling van symptomen van het door muggen overgedragen Chinkingunya-virus. Het was niet meer te krijgen in de apotheken en waar het wel te vinden was, waren er rantsoenen. Op sociale netwerken vond je soms nog wat paracetamol, maar dan tot 10 keer zo duur als de normale prijs.

De regering blijft de rechterzijde beschuldigen van een aanhoudende campagne van sabotage en ‘economische oorlog’ waarbij er via smokkelroutes goederen worden ingevoerd of elders verkocht. De regering stelt dat rechts verantwoordelijk is voor de tekorten en de inflatie.

Wie saboteert wie?

Er ligt ongetwijfeld een grote verantwoordelijke voor deze situatie bij de burgerij en de rechterzijde die sinds de dood van Chavez een aanhoudende campagne voert om de regering te destabiliseren. De burgerij, waaronder ook elementen die eerder akkoorden inzake productie en distributie sloten met de regering, roept nu dat de tekorten er komen omdat de regering niet genoeg dollars ter beschikking stelt. Er wordt geklaagd om de inefficiëntie en de bureaucratie van de overheid waardoor ze niet zouden kunnen importeren en waardoor er een probleem van toevoer en distributie is.

Het klopt dat de hoeveelheid dollars voor zowel private als publieke import dit jaar met ongeveer een derde is afgenomen. Maar zelfs met deze afname werd er in de eerste zes maanden van dit jaar ongeveer 17 miljard dollar (evenveel als het jaarlijkse BBP van sommige kleine landen) toegekend. De overheid is de afgelopen 12 maanden overgegaan tot meer import, maar 60% is nog steeds in handen van de private sector.

De afwezigheid van goederen die dan plots na maandenlang terug opduiken, leidt tot angst en onzekerheid. Het zorgt ervoor dat velen op het ogenblik dat een product beschikbaar is overgaan tot grootschalige aankopen. Ongetwijfeld worden ook veel gereguleerde producten door tussenpersonen in grote hoeveelheid aangekocht voor en na ze in de winkels terechtkomen om ze nadien duurder te verkopen of om ze achter te houden tot de prijzen opnieuw stijgen door de tekorten.

De private sector houdt heel wat goederen achter om de druk op de regering te vergroten om de gereguleerde prijzen van basisgoederen op te drijven. De regering stemt daar immers vaak mee in. Recent werd de prijs voor pasta, een vaak gebruikt product in Venezuela, met 300% opgetrokken.

Lorenzo Mendoza, de voorzitter van het voedselproductie en –distributiebedrijf Polar, stelde in oktober dat er slechts genoeg maïsmeel (voor arepas, het meest geconsumeerde voedingsproduct in het land, en een belangrijk ingrediënt voor de traditionele kerstmaaltijd) was tot in december en dat er nadien geen extra voorraad zou zijn, tenzij de regering de gereguleerde prijs zou verhogen. Polar is eigendom van oligarchen en verantwoordelijk voor de productie en distributie van 18% van de basisvoeding in het land.

Mendoza is een van de rijkste mannen in het land. Hij beweerde dat het onmogelijk is om tot import over te gaan tegen de gereguleerde prijs. De regering stemde in met een prijsverhoging van 218%. In november hebben de meeste supermarkten een grote voorraad maïsmeel van Polar tegen de nieuwe gereguleerde prijs.

Als er producten beschikbaar worden na een periode van afwezigheid, zijn er in steeds meer supermarkten lange rijen van mensen die de producten willen kopen. Mensen staan soms uren in de rij, wat de dagelijkse problemen van gewone Venezolanen versterkt.

Deze situatie is duidelijk onderdeel van een campagne om de traditionele steun voor de regering te ondermijnen om ze uiteindelijk aan de kant te schuiven. Dat kan ofwel op electorale wijze, deze methode geniet de voorkeur van de gematigde rechterzijde, ofwel op straat zoals een minderheid van reactionair rechts wil.

Het volstaat echter niet dat de regering zegt dat rechts verantwoordelijk is voor een situatie waar ook de regering een verantwoordelijkheid voor draagt. De regering controleert het oliebedrijf PDVSA. De export van olie en afgeleide producten via PVDSA is goed voor 95% van de buitenlandse deviezen die het land inkomen. Dat geld wordt vervolgens aan de private sector toegekend door de regering die meteen ook de wisselkoersen bepaalt.

De vicevoorzitter van de dienst voor Voedselveiligheid, Iván Gil, verklaarde dat er in Venezuela “een grote private sector kent, een verantwoordelijke sector die enerzijds de goederen produceert die in de publieke ketens Pdval en Mercal verdeeld worden en anderzijds beslist heeft om hun gereguleerde producten aan gereguleerde prijzen aan te bieden.” Hij voegde eraan toe dat “het personeel in de private sector het hele jaar door samenwerkt met ons [de regering], vooral inzake toegang tot grondstoffen en distributie.” Hij had het over de recente komst van goederen, waaronder witgoed, kinderspeelgoed, buitenlands voedsel,… met het oog op kerstmis. Dergelijke opmerkingen leiden tot de vraag wie eigenlijk achter die zogenaamde  ‘economische oorlog’ zit.

Een van de grote tegenstellingen van het Chavisme is dat er over socialisme wordt gesproken en zelfs beweerd wordt dat Venezuela socialistisch is, terwijl het kapitalisme standhoudt en met dit systeem ook alle tegenstellingen en problemen. De opkomst van contrarevolutionaire bureaucratische krachten binnen het Chavisme en het Bolivariaanse proces is al jarenlang duidelijk, net zoals de corruptie die in wisselende omvang heerst in alle regeringsdepartementen.

De corruptie en medeplichtigheid geldt ook voor het leger. De generaals hebben machtige posities in de regering en bekeerden zich tot het Chavisme. Maduro beweert dat bovenop de economische oorlog tot 40% van alle voedsel in Venezuela over de erg gemilitariseerde grens met Colombia wordt gesmokkeld.

Georganiseerde maffia en paramilitaire groepen zijn verantwoordelijk voor smokkelwaren die in grote hoeveelheid op de zwarte markt worden gekocht in dollars (tegen een prijs die tot 90% onder de officiële prijzen in de lokale munt liggen). Er worden grote winsten mee geboekt. Het is evident dat dit stelsel niet zou kunnen functioneren zonder de minstens impliciete steun van delen van het leger en elementen in de regering zelf – zeker in de staten die aan Colombia grenzen, Zulia en Tachira, waarvan er een staat in handen is van de oppositie en een van de regering.

De recente regeringsmaatregelen tegen de tekorten geven nogmaals aan hoe de regering volledig in de kapitalistische logica vastzit in plaats van ertegen te strijden en de kern van de problemen aan te pakken, met name het systeem zelf.

De informele sector

De nieuwe wet tegen de verkoop van voedsel en basisproducten in de informele sector maakt dit duidelijk. Maar liefst 42% van de werkenden in het land zitten in de informele sector en een aanzienlijk percentage daarvan leeft van inkomsten uit verkoop op straat, de zogenaamde ‘buhoneros’ die voedsel, kledij en andere producten verkopen.

Bij de meeste recente voorbeelden van tekorten was het mogelijk om bij de buhoneros basisproducten zoals suiker, koffie en maïsmeel te vinden. Maar de laatste tijd werden deze veel gevraagde en weinig voorradige producten verkocht aan 50 tot 100% duurdere prijzen dan in de grote ketens waar ze aan de gereguleerde prijs verkocht worden.

Vanaf 1 november worden straatverkopers eerst gewaarschuwd als ze basisproducten en voedsel verkopen, vervolgens worden hun goederen in beslag genomen en riskeren ze een boete en nadien zelfs een celstraf tot 12 jaar. Straatverkopers die niet in Venezuela geboren zijn, kunnen hun nationaliteit verliezen. Dat kan een grote impact hebben op zowel de Colombiaanse als de Haïtiaanse bevolkingsgroepen in het land, zij vormen een aanzienlijk deel van de informele sector.

De maatregelen zijn duidelijk gericht tegen de buhoneros en niet de georganiseerde maffia die de goederen verspreiden. Voor elk pakhuis vol goederen dat ontdekt wordt, zijn er honderden en misschien duizenden andere vol goederen die voor de gewone bevolking niet toegankelijk zijn en waarop de maffia via verkoop op de zwarte markt grote winsten boekt.

De formele sector

Terwijl de armsten in de distributieketen worden gestraft, en soms zelfs hun nationaliteit verliezen, worden in de kleinere private supermarkten en zelfs in de publieke supermarkten woekerprijzen gevraagd. Maar dan gaat het wel om een legale vorm van verkoop. De producten, doorgaans meer voorkomende basisproducten, worden met door de regering toegekende dollars aangekocht en voor 50 tot 100% duurder verkocht worden.

In sommige kleinere supermarkten worden zeldzamere producten enkel tegen dollars verkocht. Eerst moeten consumenten op de zwarte markt dollars kopen en dan pas kunnen ze de dure producten aan 100 tot 1000% van de normale prijs aankopen.

Grote bedrijven als Polar hebben hun eigen methoden om de gereguleerde prijzen te ontwijken door hogere prijzen te vragen voor in essentie dezelfde producten. Nieuwe producten zoals maïsmeel dat zogezegd ‘rijstmeel’ is, blijft buiten de gereguleerde prijzen. Halfvolle melkpoeder valt evenmin onder de gereguleerde prijzen.

Diegenen die de gevraagde prijs kunnen betalen, hebben toegang tot producten. Als je bij de verkoper klaagt over de prijs, zal die gewoon niet verkopen.

Maatregelen

De maatregelen van de regering om de prijzen te volgen en te controleren dat alles volgens de regels van de wet verkocht wordt, hebben weinig effect tenzij in sommige grote supermarktketens. Er zijn kliklijnen opgezet om te hoge prijzen te melden, winkeliers krijgen boetes en soms worden winkels verplicht om hun prijzen te afficheren. Maar in het algemeen werd weinig ondernomen om speculatie en inflatie te stoppen.

De afgelopen tien jaar hadden de publieke supermarkten en de toegenomen publieke import aanvankelijk een positief effect voor de werkenden en armen. Het openen van de Bicentenario supermarkten zorgde ervoor dat de meeste basisproducten aan vaste prijzen te koop waren. Maar de enorme vraag en gebrek aan voldoende supermarkten, zorgden ervoor dat een uitstap naar de supermarkt al snel vijf uur in beslag nam. Eerst in de rij om binnen te geraken, dan een poging om goederen te vinden en vervolgens in de rij om te betalen.

We hebben steeds benadrukt dat de economische afhankelijkheid van de export van olie om hervormingen binnen het kader van het kapitalisme te financieren, leidt tot een erg kwetsbare positie waarbij ook internationale factoren zoals de recente daling van de olieprijs verregaande gevolgen hebben. Er werd bovendien weinig echte steun gegeven aan nationale productie om de economie te diversifiëren waardoor de afhankelijkheid van olie-export groter dan ooit tevoren is.

De bureaucratische controle door regeringsinstellingen werd opgezet om import te controleren, maar zonder deelname of democratische controle van de arbeiders en armen heeft het enkel geleid tot corruptie en inefficiëntie.

De absurditeit van een regering die de parasiterende heersende klasse van miljarden dollars voorziet, terwijl de meerderheid van de bevolking amper kan rondkomen, moet stoppen. De enige manier daartoe is doorheen een bewuste revolutionaire strijd van de arbeiders en armen georganiseerd met een revolutionair socialistisch programma.

We eisen:

• Onmiddellijke bevriezing van de prijzen van voedsel en andere basisproducten
• Prijsindicaties op alle voedselproducten, medicijnen en andere basisgoederen
• Een audit van onderuit (door gemeenschapsraden, de gemeenten,…) van alle private bedrijven die dollars kregen van de regering. Ze moeten rekenschap geven voor elke dollar die ze kregen. Stop de corruptie die de arbeiders en armen verarmt.
• Voor een progressieve belasting en een taks op luxeproducten. Stop de BTW op voeding en medicijnen.
• De volledige macht voor controle op de distributie en verkoop van voedsel en andere basisproducten moet bij de gemeenschapsraden en gemeenten liggen
• Voor een geplande economie van onderuit waarbij de echte noden van de gemeenschap, en niet de winsten van een parasiterende kapitalistische klasse, centraal staan. Een planning moet opgemaakt worden met een perspectief van duurzame groei en behoud van het milieu.
• Nationalisatie onder democratische controle en beheer van de arbeiders van alle import en export om een einde te maken aan speculatie en kapitaalvlucht. Deze maatregel werd deels doorgevoerd met de creatie van Cencoex, maar deze instelling wordt nog steeds door de bureaucratie gecontroleerd zonder enige betrokkenheid van onderuit.
• Nationaliseer de sleutelsectoren van de economie, geen cent meer voor de heersende klasse!