Tag: TV-reeks

Huurmoordenaars, polygamie, sekte-achtig gedrag, door meth aangedreven schietongevallen, grote katten, obsessieve rivaliteiten en country muziek. Tiger King levert entertainment op vele niveaus. Met ons systeem in diepe crisis en verval, is de realiteit vreemder dan elke denkbare fictie. Er zijn hier geen “spoiler alerts” nodig, want je hebt het allemaal al gezien. De Netflix-serie is alom populair en intensief besproken. De online debatten zijn gericht op vragen als “Heeft Carole haar man aan de tijgers gevoerd?” en “wie is het ergst?”

Door Bryan Koulouris en Eljeer Hawkins

Deze docu-serie werpt een verwrongen, overdreven licht op enkele grotere vragen over de kapitalistische samenleving, zowel tijdens deze pandemie als daarbuiten. Het commentaar ter linkerzijde is grotendeels gericht op debatten over dierenrechten, het overdreven “redneck voyeurisme” (rednecks zijn arbeiders uit het zuiden van de VS) van de filmmakers, en hun herhaalde fouten omtrent de genderidentiteit van misschien wel het enige sympathieke personage in de show, Saff Saffery, die zijn arm door een tijger heeft laten afscheuren. Dit zijn belangrijke kwesties, maar socialisten kunnen verder gaan in hun analyse.

Tiger King toont een intense uitbuiting van kwetsbare werknemers die hun job diepgaand waarderen, de greep van de oneindige zucht naar winst van bedrijven op verschillende aspecten van ons leven, de moordende concurrentie tussen bedrijven, het inherente geweld en seksisme in het systeem, en nog veel meer. De bedrijven in Tiger King zijn niet een of andere rare plattelandsafwijking; grote bedrijven tillen het psychopathische asociale gedrag dat in de reeks wordt getoond naar een veel hoger niveau. De miljardairs proberen hun misdaden op grotere schaal te verbergen in plaats van elke beweging te laten registreren zoals de “sterren” van Tiger King.

De met de Pulitzerprijs bekroonde journalist Chris Hedges schreef: “Het morele nihilisme van de cultuur van bekende personen speelt zich af in reality-tv-shows, waarvan de meeste een duister voyeurisme aanmoedigen in de vernedering, de pijn, de zwakte en het verraad van andere mensen.” Er staan belangrijke waarheden in deze verklaring, maar socialisten moeten zich niet neerbuigend opstellen tegenover de behoefte van werkende mensen om te ontsnappen in het vermaak, vooral tijdens de onzekerheid van deze pandemie. We hebben allemaal een “lagere lat” voor TV en films tijdens de quarantaine, net als wanneer je op een lange vlucht zit.

Het succes van Tiger King heeft de makers van de docuserie ertoe gebracht een nieuwe aflevering te produceren die de populariteit ervan zal vergroten. Joe Exotic werd onlangs gediagnosticeerd met Covid-19 terwijl hij in de gevangenis een straf van 22 jaar uitzat voor dierenmishandeling en een moordcomplot om Carole Baskin te vermoorden. Hoewel hier vaak grapjes over worden gemaakt, is het een opstap naar de vreselijke verspreiding van de infectie en het dodental in de overbevolkte gevangenissen van dit land. Terwijl veel arbeiders in de marihuana-industrie als essentieel worden beschouwd om lijdende patiënten te helpen, worden honderdduizenden gekleurde mensen in gevangenissen opgesloten voor niet-gewelddadige drugsmisdrijven. Deze tragedie is slechts één voorbeeld van hoe kwesties die door de fascinatie van de mensen voor Tiger King aan de orde worden gesteld, een diepere discussie verdienen.

Kapitalisme aan de kaak gesteld

“De enige raderen die de politieke economie in beweging zet zijn de hebzucht en de oorlog tussen de hebzuchtigen, de concurrentie.” (Karl Marx, Economische en Filosofische Manuscripten van 1844)

Werknemers worden vreselijk behandeld in de dierentuinen van Tiger King, en de meest kwetsbare ex-gevangenen, verslaafden en daklozen worden aangenomen omdat ze geen andere opties hebben. Ze krijgen gemiddeld 100-150 dollar per week uitbetaald, terwijl ze in erbarmelijke omstandigheden leven met ratten en een gebrek aan stromend water. Zowel de tijgers als het personeel krijgen vlees dat over datum is om te overleven. Zoals bij veel grote bedrijven wordt het idee geopperd dat de arbeiders en hun bazen deel uitmaken van één familie, wat dient om meedogenloze uitbuiting te rechtvaardigen. Bhagram “Doc” Antle, eigenaar van het wildreservaat T.I.G.E.R.S., wordt geciteerd: “De enige overlevenden hier zien dat ze iets gaan doen wat ze leuk vinden en dat het geen werk is. Het is een levensstijl waar ze in zijn gedoken.”

De show is sterk gebaseerd op het contrast tussen de agressief uitbuitende toeristenval van Joe Exotic en de meer filantropische status zonder winstoogmerk van Carole Baskin’s wildreservaat ‘Big Cat Rescue’. Maar de show onthult ook dat Baskin een miljonair is en dat Big Cat Rescue een eigen geschiedenis van uitbuiting op de werkplek kent. Big Cat Rescue maakt gebruik van vrijwilligers die nooit betaald worden voor hun werk, maar tegelijk onder druk gezet worden om lange uren te werken en vakanties over te slaan. Big Cat Rescue speelt net als heel wat NGO’s in op oprechte gevoelens van medeleven voor dieren om de persoonlijke rijkdom van Carole te vergroten. Het is geen toeval dat de dierentuinen in Tiger King allemaal in Amerikaanse staten zijn met anti-werknemerswetten. Politici van beide partijen dringen momenteel aan op meer anti-vakbondswetgeving onder het mom van deze pandemie.

Veel van de laagbetaalde arbeiders in deze dierentuinen geven duidelijk veel om de dieren, maar ze worden door het meedogenloze winstbejag gedwongen om ze in kooien te houden, ze te mishandelen en ze waarschijnlijk stiekem te doden als ze niet meer winstgevend zijn. Als deze werkplaatsen democratisch zouden worden gecontroleerd, dan zou deze horror niet plaatsvinden. Hetzelfde geldt voor onze ziekenhuizen, kruidenierswinkels en logistieke keten die te maken hebben met vreselijke omstandigheden tijdens deze pandemie.

De kapitalistische werkplek en economie is een dictatuur van de winst, geen duurzame democratie. Dit systeem heeft wetenschappers die aan wapens werken in plaats van rond gezondheid, kunstenaars die aan advertenties werken in plaats van aan culturele ontwikkeling, en miljoenen werknemers in onveilige omstandigheden in vervuilende industrieën in plaats van een duurzame economie te ontwikkelen. Werkende mensen zouden de controle moeten hebben over onze werkplekken met de macht om te beslissen wat er geproduceerd wordt, hoe het gedistribueerd wordt en welke diensten en entertainment de samenleving ten goede komen. Om deze toekomst te bereiken, hebben we een strijd nodig tegen miljardairs en hun instellingen op basis van harteloze hebzucht.

Nadat Joe Exotic’s werknemer Saff zijn arm verliest in een arbeidsongeval, zei Exotic: “Ik zal hier nooit financieel van herstellen,” wat resulteert in memes die laten zien wat een egocentrische sociopaat Joe is. Dit is niet uniek in de bedrijfswereld. Onderzoek na onderzoek heeft aangetoond dat CEO’s drie of zelfs vijf keer meer kans hebben om psychopaten te zijn dan de gemiddelde persoon. Het kapitalisme beloont mensen die niet om de rest van ons geven. Terwijl Joe’s afschuwelijke poging tot huurmoord hem in de gevangenis deed belanden, komen bedrijfsleiders minder openlijk, maar op een dodelijker manier weg met geweld. Het voorbeeld van de voormalige CEO van Wells Fargo, Dick Kovacevich, nu een leidinggevende bij Cisco en Cargill die werknemers tijdens deze pandemie weer aan het werk wil sturen, is opzienbarend: “We zullen die mensen geleidelijk aan terugbrengen en zien wat er gebeurt. Sommigen van hen zullen ziek worden, sommigen zullen zelfs sterven, ik weet het niet… Wil je een economisch risico nemen of een gezondheidsrisico? Je mag kiezen. “

Wat is een olie-oorlog, zoals die in Irak door beide partijen werd gevoerd, anders dan een massamoord om de concurrentie te vernietigen? Er zijn acht miljardairs die meer rijkdom hebben dan de armste helft van de bevolking van het land. Met miljoenen hongerlijders over de hele wereld is dit een vorm van geweld. Het lijdt geen twijfel dat de naakte concurrentie tussen Joe Exotic, Carole Baskin en Bhagavan “Doc” Antle verachtelijk is, maar het is een microkosmos van de dagelijkse werking van het wereldwijde kapitalisme en de ongebreidelde zucht naar winst van de heersende elite ten koste van alles, ook al betekent dit dood en verderf voor de mensheid en de planeet.

Big Cats en Big Business

Joe en anderen in deze vreselijke dierentuinindustrie begonnen met een fascinatie en zelfs liefde voor deze dieren. In de loop der jaren werd het bezit en de verkoop van exotische dieren echter slechts een weg naar roem en fortuin. Dit streven naar steeds meer leidde ertoe dat deze dieren handelswaar werden die geofferd worden op het altaar van de kapitalistische hebzucht. Aan het einde van de reeks denkt Joe na over zijn 20 jaar in de dierentuin en hoe de handel in exotische dieren hem uiteindelijk in de gevangenis deed belanden. Hij stelt: “In een kooi zitten breekt de geest, en dat heb ik waarschijnlijk ook met mijn dieren gedaan.”

De mensen zijn terecht geschokt en verontwaardigd dat de geweldige dieren in Tiger King worden veranderd in slechts een middel om winst te maken en vervolgens worden weggegooid wanneer ze niet langer snelle winst voor miljonairs opleveren. Er zijn tussen de 5.000 en 10.000 tijgers in gevangenschap tegenover 4.000 in het wild.  Alles is een middel om winst te maken onder het kapitalisme.

Joe Exotic, “Doc” Antle, Jeff Lowe en anderen spelen in op het medeleven en de liefde van de mensen voor deze dieren die in het wild zouden moeten leven en niet in kooien achter muren en glas.  Dit leidt ons naar een grotere vraag: de crisis van de klimaatverandering en de gevolgen daarvan voor het ecosysteem, de dieren, het land, de toekomst van de mensheid en de planeet. Dit komt net op een ogenblik dat het kapitalistische systeem en zijn beleid heeft geleid tot dodelijke gevolgen zoals Covid-19 dat ons allemaal kwetsbaar maakt onder dit zieke systeem.

De Big Cat Safety Act, die in 2017 werd ingevoerd, zou het privébezit van tijgers en publieke activiteiten met de dieren verbieden. Er zijn momenteel 14 staten, waaronder Oklahoma, die het eigendom van Big Cats met een vergunning of officiële licentie toestaan. Tot nu toe is de wet niet gestemd in het parlement.

Het seksisme van “Doc” Antle en de “Redneck” verdediging

Terwijl de Tiger King kan worden geprezen voor het beeld op de louche onderbuik van het kapitalisme, is er ook terechte kritiek op de voyeuristische ‘true crime’ sensatiezucht waarbij ook ‘redneck’-stereotypen welig tieren.

De beelden van ‘rednecks’  en meer algemeen van de blanke arbeiders en armen zijn stereotiep en verkeerd. Ze worden enkel gebruikt om te schokken en voor banaal vermaak. De arbeidersklasse en de armen op het platteland zijn niet allemaal idioten of racisten zoals Joe Exotic (wiens gebruik van het N-woord uit de reeks werd gesneden). Er is een rijke geschiedenis van socialistische ideeën, arbeidersactivisme en klassenstrijd in staten als Oklahoma. Op 2 april 2018 gingen de leraren van Oklahoma in de hele staat in staking tegen lage lonen, besparingen op het onderwijs en overvolle klassen als onderdeel van de Red4Ed-lerarenstaking die regelrecht inging tegen de onverbiddelijke aanval op het openbaar onderwijs. De documentaire geeft de indruk dat Joe Exotic 19% van de stemmen kreeg voor de positie van gouverneur van Oklahoma, wat de indruk wekt dat de mensen daar dom zijn. In werkelijkheid behaalde Exotic dat resultaat alleen in de voorverkiezingen van de kleine rechtse Libertaire Partij.

We leven elke dag in een racistisch kapitalistisch systeem dat institutioneel racisme gebruikt om bredere lagen van de werkende klasse te verdelen. Er is een beleid dat arbeiders met een donkere huidskleur dagelijks onderdrukt, als minderwaardig voorstelt en dat de zelfhaat onder deze werkenden en hun gemeenschappen injecteert via instellingen zoals onderwijs en entertainment. De uitbuiting door rednecks, zoals getoond in Tiger King, speelt daarop in.

Dit element ondermijnt de betere aspecten van Tiger King. Het komt er vaak op neer dat meedogenloze uitbuiting wordt afgebeeld wordt als veroorzaakt door een groep excentrieke individuen die slechte dingen doen, maar het is het volledige systeem van het kapitalisme dat de bron van haat en dagelijkse uitbuiting is.

Dit probleem kwam aan het licht na de uitzending van de serie, toen Bhagram “Doc” Antle in een interview op Oxygen zijn imago probeerde te rehabiliteren. De dierentuin van Antle is evenzeer uitbuitend voor zowel de arbeiders als de dieren, maar, in tegenstelling tot de dierentuin van Exotic, is het veel duurzamer. In het interview probeerde Antle zich te verschuilen achter het feit dat de docu-serie zich voedt met “redneck” stereotypen die niet op hem van toepassing zijn. Hij deed Exotic af als een “drugspersoon” en Baskin als een “dierenextremist”, terwijl hij zichzelf als een eenvoudige dierenbeschermer afschilderde die werd meegezogen in een conflict tussen twee individuen. Maar we mogen niet aanvaarden dat dit de misdaden van Antle en het verband met de uitbuiting en onderdrukking van het kapitalisme maskeert.

Joe Exotic gebruikt zijn macht, middelen en geld om jonge mannen te manipuleren, net zoals Antle dat doet met jonge vrouwen. Antle runde een cult-achtige harem die dezelfde methoden van sociale en economische controle gebruikt als Joe Exotic, maar dan op een meer verfijnd niveau. Tienermeisjes werden aan boord genomen als stagiaires, om met hem op het wildpark te wonen en 16 uur lang zonder pauzes te werken. Antle kiest geseksualiseerde outfits uit voor zijn “medewerkers” en legt hen op om implantaten te krijgen. Volgens de voormalige werknemer die in de serie werd geïnterviewd, zouden ze met hem moeten slapen om verder te geraken in de dierentuin. Zelfs als Antle het cult-achtige beeld van zijn domein probeert te minimaliseren als een verkeerde voorstelling van zaken door de filmmakers, bieden zijn eigen woorden niet zo’n ander beeld: “Het moet al onze andere hoop, wensen, dromen en verlangens verdringen. Bruiloften, begrafenissen en feesten met Kerstmis vervagen omdat de 80 tijgers nog steeds  wachten op hun volgende maaltijd.”

Doc is een walgelijke seksist, en het is schokkend. Maar dit is niet uniek voor hem. De heersende klasse is diep seksistisch. We zagen dit met onder meer Brett Kavanaugh, Jeffrey Epstein, Harvey Weinstein, R. Kelly, Donald Trump en Joe Biden! Het kapitalisme kweekt seksisme en de pandemie leidt tot pieken in huiselijk geweld.

Socialistische oplossing voor uitbuiting

“Bij iedere stap worden we eraan herinnerd dat de natuur zich niet laat veroveren zoals een vreemd volk dat doet, maar dat wij, als vlees, bloed en hersenen, deel uitmaken van de natuur en midden in de natuur leven waarbij onze heerschappij enkel bestaat uit het feit dat we op andere wezens het voordeel hebben dat we de lessen van de natuur kunnen leren en correct kunnen toepassen.” Friedrich Engels, ‘De rol van de arbeid in de overgang van Aap naar Mens’ (1876)

Tiger King benadrukt de meedogenloosheid van het kapitalisme voor de mensheid en de natuur. Het enorme succes van de reeks is te danken aan een aantal factoren, maar het explosieve aantal kijkers doorheen de wereld is een onbewust resultaat van de wereldwijde Covid-19 pandemie die maakt dat miljoenen werkenden thuis zitten. De pandemie en bijhorende lockdown geeft mensen meer tijd om naar Netflix te kijken. Daarnaast  vertonen de uitbuiting en corruptie in de reeds verontrustende gelijkenissen met de aanpak van de pandemie.

De ondernemers in Tiger King zijn niet de enige criminele miljonairs en miljardairs die macht hebben over het leven van mensen, dieren en de planeet. Het kapitalisme is een ziek systeem en de enige kracht met de potentiële macht om een einde te maken aan het schrikbewind is de mondiale arbeidersklasse en de armen. Tijdens deze pandemie heeft de mondiale arbeidersklasse creativiteit, solidariteit en liefde voor de mensheid getoond door middel van wederzijdse hulp, waardering voor de eerstelijnswerkers en een gezamenlijke strijd.

De uitdagingen van de pandemie en de klimaatcrisis worden aangepakt door gezamenlijke actie van de arbeidersklasse om concrete eisen af te dwingen die ons leven verbeteren. Deze beweging kan de basis leggen voor het stoppen van het winstbejag dat ons werk, onze geest en onze relatie met de natuur domineert. We hebben een socialistisch alternatief voor het kapitalisme nodig, zodat de verschrikkingen van Tiger King samen met alle armoede, oorlog, uitbuiting, onderdrukking, seksisme, racisme en gebrek aan toegang tot de gezondheidszorg tot het verleden behoren.

De vele lof voor ‘The Handmaid’s Tale’ is helemaal terecht. De televisiereeks (te zien op Netflix) is een aangrijpende aanpassing van het gelijknamige boek van Margaret Atwood uit 1985 (opnieuw uitgekomen onder de titel: “Het verhaal van de dienstmaagd”), met sterke acteurs en een briljante cinematografie.

Recensie door Eleanor Malone, vertaald vanop socialistparty.ie

De reeks opent met June, het hoofdpersonage, die met haar dochter een paramilitaire groep van gewapende mannen probeert te ontvluchten. Ze trekken haar dochter uit haar armen, slaan haar bewusteloos en laden haar in een busje. Tegen het einde van de eerste aflevering ontdekken we dat dezelfde paramilitaire groep de Amerikaanse regering heeft omvergeworpen om het te vervangen door een theocratisch regime. De wereld werd geteisterd door een plaag waardoor de meeste mensen niet meer in staat zijn om zich voort te planten. De vrouwen die wel nog kinderen kunnen krijgen, worden door de staat opgepakt en cadeau gedaan aan elitaire families waar ze als surrogaat moeders misbruikt worden. June is deel van een groep vrouwen die bekend staat als de Handmaids, een groep vrouwen van wie het leven en de reproductie strak gecontroleerd wordt. Deze vrouwen worden regelmatig en ceremonieel verkracht door het hoofd van het gezin. Ze worden verplicht om kinderen te baren.

In de reactionaire republiek van Gilead worden vrouwen opgedeeld in gespecialiseerde groepen: de Aunts die de Handmaids brainwashen en martelen tot ze volgzaam zijn, de Marthas die als koks en huishoudsters werken voor rijke families, de vrouwen die met de elitaire mannen getrouwd zijn. Naast de Handmaids, Aunts, Marthas en vrouwen van de elite is er nog een vijfde categorie die niet erkend wordt: vrouwen die tot sekswerk verplicht worden. Deze groepen vertegenwoordigen de repressieve archetypes van de vrouwen.

Een opmerkelijk element in de reeks wordt gevormd door de innerlijke monologen van June. Die zijn steeds een uitdrukking van verzet en van bevestiging van haar menselijkheid. Het beeld van de reeks is extreem dystopisch, maar je wordt er pas helemaal ongemakkelijk van als je ziet dat de kenmerken van het leven in Gilead eigenlijk slechts een uitvergroting zijn van de huidige realiteit. Eerder dit jaar werd een zwangere tiener in Ierland door haar psycholoog in een instelling opgenomen omdat ze een abortus wilde. De Amerikaanse regering van Trump wil het deelstaten mogelijk maken om instellingen waar abortus aangeboden wordt niet langer te financieren. Het zijn voorbeelden van hoe kapitalistische regimes, vaak hand in hand met religieuze instanties, een strakke controle willen op de voorplanting. In Maryland is het mogelijk dat slachtoffers van verkrachting met hun verkrachters moeten onderhandelen over de voogdij over hun kind. En dan hebben we het nog niet over theocratische staten die zonder overdrijving met Gilead kunnen vergeleken worden.

De vrouwen in Gilead moeten afstand nemen van hun vroegere identiteit. June wordt ‘Offred,’ een afgeleide van de naam van haar meester: Fred. Dat ze ‘van Fred’ heet, wijst op haar status als eigendom van de man. In de reeks worden we er constant aan herinnerd hoe de Handmaids ontmenselijkt worden. Volgens de ideologie van het ‘traditionele’ gezin, die in heel nog steeds sterk aanwezig is, krijgen meisjes al eeuwenlang de familienaam van hun vader bij geboorte en die van hun man zodra ze huwen.

In het boek van Atwood is de republiek Gilead niet alleen seksistisch maar ook racistisch. De televisiereeks gaat niet in op de kwestie van raciale onderdrukking die eigen is aan gelijk welke rechtse staatsgreep. Gilead is daarnaast ook een klassensamenleving. Op een bepaald ogenblik horen we in de interne monoloog van Offred dat de chauffeur van de commandant een “lage status” heeft. Dat is geweten omdat hij “zelfs nog geen vrouw toegewezen kreeg.” De klassenverhoudingen blijken in de reeks vooral uit de indeling van vrouwen en uit de interactie tussen vrouwen van verschillende klassen.

Terwijl geen enkele vrouw een leidinggevende positie mag innemen of bezit mag hebben, zijn de vrouwen van de elite relatief beter gesteld waardoor ze niet de neiging hebben op te komen voor fundamentele verandering. Ze steunen de onderdrukking van de Handmaids, ook al versterken ze daarmee de eigen onderdrukking. Dit verraad wordt in de verf gezet door de meesteres van Offred: mevrouw Waterford. Zij is een voormalige invloedrijke feministe die een religieuze fundamentalist werd en nog altijd niet kan verkroppen dat ze geen politieke rol meer kan spelen. Het doet denken aan de ‘elitaire feministen’ van de heersende klasse, het soort feminisme waar pakweg Hillary Clinton voor staat met haar beleid van sociale afbraak dat vrouwen erg hard treft.

Conservatieven hebben de televisiereeks snel afgedaan als een verhaal over islamitisch extremisme, waarbij ze uiteraard niet ingaan op andere gelijkenissen. Tim Stanley, een columnist van The Telegraph, stelde: “Sommigen zien in deze reeks een commentaar op Trump en de Amerikaanse religieuze rechterzijde. Dat is laag. Het idee dat conservatieve christenen Amerika willen omvormen tot een Middeleeuws themapark is absurd.” Het magazine Salon reageerde op deze redenering: “Kijk hoe deze conservatieven aan mentale gymnastiek doen om zichzelf ervan te overtuigen dat ‘The Handmaid’s Tale’ niet over hen gaat.” Het eerste seizoen sluit af met de veelbelovende boodschap dat zelfs tegen het meest repressieve regime verzet mogelijk is doorheen solidariteit. Het begint de Handmaids ook te dagen dat het systeem volledig afhankelijk is van hun reproductieve rol. Een beetje zoals het kapitalisme vandaag volledig afhankelijk is van de arbeid van de werkenden.