Tag: Tiananmen

Tot vijf jaar gevangenisstraf voor herdenking bloedbad van 1989 in Peking

Door Hong Liuxing en Vincent Kolo, chinaworker.info

De veiligheidsdienst van Hongkong heeft een officieel  verbod uitgevaardigd op de wake van 4 juni ter herdenking van het bloedbad van 1989 in Peking. Meer over die gebeurtenissen in 1989 vind je hier. De afgelopen jaren was er telkens een herdenking in Hongkong. Nu kan dit niet meer: er zijn gevangenisstraffen tot vijf jaar voor wie een wake bijwoont. De politie heeft op het laatste moment zelfs een gevangenisstraf van een jaar aangekondigd voor wie de wake bekendmaakt.

De autoriteiten hebben daarmee het schijnargument van de pandemie als rechtvaardiging voor het verbod laten vallen. Die specifieke schertsvertoning, die vorig jaar werd ingeroepen, is voorbij. De echte reden was steeds de wens van het Chinese regime om het spookbeeld van 32 jaar geleden te bezweren, toen het Chinese leger met tanks en scherpe munitie de democratische protesten in de hoofdstad neersloeg. Op het Chinese vasteland is er een extreme censuur om de gebeurtenissen van 1989 volledig uit het geheugen van de samenleving te wissen. Hongkong is al meer dan drie decennia de laatste buitenpost op Chinese bodem waar er grote en nog steeds groeiende herdenkingen zijn van 4 juni 1989, acties waarmee de vlam van de opstand levend bleef.

De laatste ronde van meedogenloze aanvallen op het grondrecht om te protesteren in Hongkong weerspiegelt de politieke onzekerheid van de Chinese dictatuur omtrent haar regime in Hongkong. De repressie wordt voortdurend opgevoerd, waarbij elke repressieve stap een nog hardvochtiger vervolg krijgt.

Een maand geleden kondigde de regering van Hongkong aan dat de jaarlijkse wake om gezondheidsredenen zou worden verboden. Op vragen over de rechtmatigheid van de actie zelf, antwoordde regeringsleider Carrie Lam ontwijkend dat dit een zaak was die door de politie moest worden beslist. Zoals bij andere kwesties was Lam’s mening van geen tel. De dictatuur van Xi Jinping bestuurt nu de stad en het beleid in Hongkong weerspiegelt de algemene nationale en mondiale prioriteiten in plaats van lokale facturen. Lam zit niet in de binnenste cirkel en kan vandaag alleen de lichaamstaal van Beijing interpreteren om te raden welk beleid ze morgen zal steunen.

De Chinese dictatuur zag een kans, gezien het uitblijven van een sterke publieke reactie op het aanvankelijke verbod van 4 juni, en eiste meer. Zij wil de wake in Hongkong volledig verbieden en de illegaliteit ervan in de toekomst vaststellen. Hieruit blijkt ook hoezeer de autoriteiten nog steeds achtervolgd worden, niet alleen door de gebeurtenissen van 1989, maar ook door de massale strijd van Hongkong in 2019 voor democratische rechten.

“Alles wat illegaal is, is illegaal”

In vergelijking met vorig jaar, toen de Hongkongse regering de wake van 4 juni verbood op grond van Covid-19, bevatte het verbod van dit jaar (in een tijd met gemiddeld één nieuw Covid-19-geval per dag en de terugkeer van grootschalige kunstevenementen) ook een expliciet politieke dimensie. Met betrekking tot de wake verklaarde Lam dat “het sterk afhangt van wat er in die bijeenkomsten gaat gebeuren en of ze onder de misdrijven zullen vallen die uitdrukkelijk verboden zijn in de nationale veiligheidswet.” Ook de minister van Arbeid heeft verklaringen afgelegd die erop gericht zijn de angst in dubbelzinnigheid te gieten: “alles wat illegaal is, is illegaal.”

Aangezien het regime de mogelijkheid heeft om zelf de betekenissen van “subversie en afscheiding” in de nationale veiligheidswet te definiëren, kunnen zelfs met terugwerkende kracht straffen worden opgelegd voor het bijwonen of bevorderen van politieke bijeenkomsten.

Op de vraag naar het recht om slogans te scanderen die populair zijn op de acties van 4 juni, zoals “maak een einde aan het eenpartijstelsel”, antwoordde Lam: “Wij in Hongkong moeten de grondwet van het land eerbieden. In de grondwet staat duidelijk dat het socialisme met Chinese kenmerken wordt geleid door de Chinese Communistische Partij.” In vergelijking met de “kenmerken van het respecteren en verdedigen van de vrijheid van meningsuiting”, waar Lam twee jaar geleden prat op ging, zijn de beperkingen van de vrije meningsuiting nu versterkt. Elke oproep tot een andere regeringsvorm wordt beschouwd als een pleidooi voor onafhankelijkheid van Hongkong.

In het nabijgelegen Macau is de bijeenkomst van 4 juni uitdrukkelijk verboden op grond van politieke motieven. Slogans als “maak een einde aan de eenpartijstaat” en “stop de politieke vervolgingen” werden er omschreven als aanzetten tot subversieve activiteiten en laster. Hiervoor wordt niet teruggevallen op de nationale veiligheidswet zoals in Hongkong, maar op een herinterpretatie van koloniale wetten uit 1995.

De dictatuur van de CCP gebruikt de oude instrumenten van koloniale onderdrukking om haar autoritaire controle te versterken. Heel wat pro-democratie-activisten in Hongkong zijn opgepakt en zitten vast wegens “onwettige vergadering”, eveneens op basis van overblijfselen van de koloniale wetgeving. Onder hen vier activisten die vorig jaar veroordeeld werden voor de wake van 4 juni 2020, die zogezegd wegens gezondheidsredenen werd verboden. Nog eens 20 anderen wachten op een beslissing voor hetzelfde vergrijp.

Revolutionaire situatie

Het verbod op de wake van 4 juni toont aan hoe gevoelig het Chinese regime is voor elke verwijzing naar de gebeurtenissen van Tiananmen. De “vijf eisen” van de massastrijd in Hongkong in 2019 hadden enkel betrekking op de situatie in Hongkong zelf. Een verwijzing naar 1989 verwijst echter naar de massale revolutionaire beweging van studenten en arbeiders die het potentieel had om de CCP-dictatuur volledig omver te werpen.  In de maanden voor het bloedbad demonstreerden miljoenen arbeiders en studenten in minstens 300 steden in China (niet alleen in Beijing, waar de westerse media waren gevestigd). Er waren acties van burgerlijke ongehoorzaamheid en er waren stakingsacties, met oproepen tot democratisering en het einde van de dictatuur. Dit werd al snel een revolutionaire situatie, waarbij veel lage ambtenaren en CCP-leden werden meegesleurd in de beweging.

Terwijl de studenten zich in de eerste plaats concentreerden op de eis van politieke democratie, mobiliseerde de Chinese arbeidersklasse zich ook om te protesteren tegen de enorme ongelijkheden die waren ontstaan door de pro-kapitalistische ‘marktliberalisering’ onder Deng Xiaoping. Er werden onafhankelijke vakbonden opgericht, zoals de autonome arbeidersfederatie van Beijing, die het potentieel lieten zien om het maoïstisch-stalinistische regime, dat zich snel in de richting van een kapitalistische dictatuur ontwikkelde, omver te werpen en te vervangen door een waarlijk democratisch en socialistisch China.

Toen de CCP het leger opdroeg om hard op te treden tegen de massabeweging, weigerde de commandant van het 38^ste Groepsleger dat Beijing bewaakte. Dat toonde aan hoe de revolutionaire situatie diepe scheuringen had veroorzaakt in het leger en het staatsapparaat. De staatsmacht hing aan een zijden draadje. Een Zwitserse diplomaat onthulde later dat “elk lid van het permanent comité van het Politburo hem had benaderd over het overmaken van zeer aanzienlijke geldbedragen naar Zwitserse bankrekeningen.” Het enige wat op dat moment ontbrak, was een duidelijk alternatief voor de arbeidersklasse: een programma en een leiding om revolutionaire veranderingen door te voeren in plaats van een leiding die hoopt “verlichte” delen van het regime over te halen tot “hervormingen”.

In reactie hierop begon de CCP met het op brute wijze afslachten van betogers om de arbeiders en studenten te verslaan. Als teken van het ware contrarevolutionaire klassenkarakter van de CCP in die tijd, waren de overgrote meerderheid van de gedode betogers inwoners van de buitenste volkswijken van Peking, terwijl er onder de studentenbezetters op het Plein van de Hemelse Vrede minder slachtoffers vielen. De nederlaag van de beweging vormde het begin van de beslissende contrarevolutionaire overgang naar China’s moderne vorm van dictatoriaal, door de staat geleid kapitalisme.

Contrarevolutie in Hongkong

Nu de contrarevolutionaire reactie in Hongkong in volle gang is, worden democratische activisten beschuldigd van een hele reeks feiten waarmee het regime hen voorgoed in de gevangenis wil opsluiten. Zo is de linkse activist Leung Kwok-hung, ‘Langhaar’, samen met anderen veroordeeld tot 22 maanden gevangenisstraf voor het deelnemen aan en “aanzetten tot” twee betogingen in 2019. De liberale jongerenactivist Joshua Wong is ook veroordeeld voor zijn deelname aan de wake van 4 juni vorig jaar, waardoor zijn gevangenisstraf van anderhalf jaar met tien maanden is verlengd. Zowel Leung als Wong wordt op grond van de wet op de nationale veiligheid “ondermijning” ten laste gelegd, waarop een maximumstraf van levenslang staat.

De straffen vandaag zijn strenger dan tijdens het harde optreden van het Deng-regime tegen de beweging van 1989. Zelfs de “meest gezochte” studentenleiders van de democratiebeweging van 1989 kregen doorgaans slechts gevangenisstraffen van twee tot drie jaar, terwijl de politie in Hongkong nu alleen al voor het herdenken van die beweging dreigt met vijf jaar. Yang Tao, hoofd van de Autonome Studentenfederatie van de Universiteit van Beijing, kreeg bijvoorbeeld één jaar gevangenisstraf wegens “aanzetten tot het omverwerpen van de politieke macht van de staat” voor zijn rol in de beweging van 1989. Protestleider Wang Dan werd veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf.

De acties in Hongkong op 4 juni brachten de afgelopen jaren honderdduizenden mensen bijeen in solidariteit met de Chinese betogers van 1989. De laatste legale betoging in 2019 telde 180.000 aanwezigen. Veel Chinezen van het vasteland trokken naar Hongkong om er deel te nemen aan de jaarlijkse protesten en daarmee de dictatoriale controle van de CCP te trotseren.

Repressie is niet hetzelfde als stabiliteit

De CCP denkt dat ze de wake van 4 juni in Hongkong nu permanent kan verbieden. Daarmee hoopt ze een politieke doorn in het oog weg te nemen die haar al lange tijd parten speelt. Dit zal waarschijnlijk worden gevolgd door maatregelen om de jaarlijkse 1 julidemonstratie en andere anti-regeringsmarsen te verbieden.

Het conflict tussen de VS en China is een bijkomende krachtige factor die het regime in Beijing ertoe aanzet in Hongkong een politiek offensief te beginnen. De aanblik van tienduizenden mensen die opnieuw voor democratische rechten betogen, zou uiterst negatieve publiciteit zijn voor Xi Jinping in zijn confrontatie met Biden en de ‘democratie’-kruistocht van de Amerikaanse president. In werkelijkheid heeft die opstelling van Biden niets met democratie te maken, het is slechts een nieuwe verpakking voor de anti-Chinese agenda van Trump.

De dictatuur overspeelt haar hand. Repressie zal geen politieke of economische stabiliteit creëren. Welke ‘aanpassingen’ (lees: meer totalitaire controle) Beijing ook aanbrengt in zijn model om Hongkong te besturen, de woede van de massa’s neemt toe. De vorige pseudo-democratie, een erfenis uit het Britse koloniale tijdperk, die nu door de CCP naar de vuilnisbak is verwezen, bood de heersers van Hongkong tenminste enkele ‘veiligheidskleppen’ om de gevaarlijke opeenhoping van politieke druk binnen het systeem te verlichten.

De burgerlijke pan-democratische politici – velen zitten nu in de gevangenis – vormden een belangrijk onderdeel van deze pseudo-democratische opzet. Zij verwezen naar de eisen van de massa’s voor democratische rechten, maar trachtten altijd een compromis te vinden met de dictatuur en massaprotesten te vermijden of te beperken.

Tegelijkertijd glijdt China zelf steeds dieper weg in een crisis. In feite wordt het geconfronteerd met een veelheid aan onderling verbonden crises: demografische, economische, ecologische en politieke. Het harde repressieve bewind van Xi Jinping, dat onder meer Hongkong als boksbal gebruikt, creëert eerder instabiliteit in China dan het tegendeel. De dictatuur ligt op koers om bewegingen tot ontploffing te brengen die zelfs 1989 in de schaduw kunnen stellen.