Your cart is currently empty!
Tag: Schengen
-
Schengen. Opnieuw institutionele crisis voor Europese establishment
Na de drama’s en de humanitaire chaos die 2015 domineerden, zijn alle waarnemers het erover eens dat we de ergste vluchtelingencrisis sinds de Tweede Wereldoorlog kennen. De Europese leiders lijken niet in staat om nog antwoorden te bieden die gebaseerd zijn op samenwerking tussen landen.Artikel door Baptiste (Henegouwen) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
Enkele maanden geleden was Hongarije slechts een marginale stoorzender binnen Europa toen het besloot om de grenzen met hekken en prikkeldraad af te sluiten. Maar de afgelopen weken volgden verschillende andere Europese regeringen met een harder asielbeleid, het opvoeren van grenscontroles tussen Frankrijk en Duitsland en zelfs het sluiten van de grenzen rond Oostenrijk, Tsjechië, Noorwegen of op de brug tussen Denemarken en Zweden (historisch nochtans de ‘goede leerling’ in de Europese asielklas). Schengen, het stelsel van vrij verkeer van personen zonder grenscontroles binnen Europa, staat onder druk.
Het opvoeren van de grenscontroles gaat gepaard met een criminalisering van asielzoekers en toenemende repressie. In Oostenrijk en Duitsland zijn er meer controles om vluchtelingen terug te drijven of uit te wijzen indien hun papieren niet in orde zijn. In Denemarken en Zwitserland worden maatregelen genomen om vluchtelingen te laten betalen voor hun ‘verblijf’, onder meer door hun juwelen of cash geld af te nemen, zelfs indien dit de enige bezittingen zijn die ze konden redden tijdens hun vlucht. Elke regering schuift naar rechts op, ook die waarin sociaaldemocraten zitten. De laatste golf van aanslagen in Europa en Turkije of de gebeurtenissen met oudjaar in Keulen versterken deze tendens.
Geconfronteerd met het verval van het kapitalisme, zijn de leiders van dit systeem blijkbaar enkel nog in staat tot een vlucht vooruit met nog meer repressie en besparingen. De bevolking een degelijke toekomst aanbieden, zit er immers niet meer in.
Bye bye Schengen?
Enkele citaten om de sfeer van de afgelopen weken te schetsen. Charles Michel bleef voorzichtig: “Misschien moeten we Schengen aanpassen.” Sarkozy daarentegen verklaarde: “Schengen is dood”, zijn nieuwe Vlaamse vriend De Wever stelde dat er op vlak van migratie “taboes moeten sneuvelen”.
Het is opmerkelijk dat de politici meteen klaar staan om de heilige huisjes van Schengen te slopen, terwijl dezelfde politici geen enkele flexibiliteit aan de dag leggen als het om Europese besparingsregels gaat. De logica is eenvoudig, het gaat om de verdediging en bescherming van de belangen van een sociale klasse: de werkgevers en hun vrienden. Vanuit dat vertrekpunt worden de regels gekneed, aangepast of in beton gegoten naargelang het patronaat het wil.
De Schengen-akkoorden kwamen 20 jaar geleden tot stand om het vrije verkeer van personen en goederen tussen Europese landen gemakkelijker te maken. Het werd een hoeksteen van de uitbouw van Europa als handelsblok met een eenheidsmunt. Alle beperkingen aan de grenzen die de afgelopen weken werden opgetrokken, zijn formele inbreuken op Schengen. Na de dreiging van een Grexit enkele maanden geleden, duurde het niet lang voor het Europese establishment opnieuw geconfronteerd werd met het risico op instorting van een belangrijke instelling. Het doet denken aan de mythologische straf van Sisyphus: elke poging tot oplossing zonder aan de fundamenten van het rotte systeem te raken, maakt de problemen enkel erger.
De tegengestelde belangen tussen Europese lidstaten halen het steeds meer op de samenwerking. Om het in één cijfer samen te vatten: voor de 160.000 vluchtelingen die over de lidstaten zouden verdeeld worden, is er al een akkoord gevonden voor… 184 personen. Een volledig verdwijnen van Schengen wil het establishment vermijden, dat zou immers economische gevolgen hebben. Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker was duidelijk: “Een ontmanteling van Schengen zou een nefast effect hebben op de werkgelegenheid en het kan de eenheidsmunt in vraag stellen.” Wellicht zullen we allerhande vormen van institutioneel knoeiwerk zien.
Naast de institutionele maatregelen wordt ingezet op een versterking van Frontex en de militarisering van de buitengrenzen van de Schengenzone. Er werd ook een akkoord met de Turkse regering van Erdogan die in ruil voor 3 miljard euro “de vluchtelingenstroom naar Europa moet indijken”. Zal Erdorgan dit met dezelfde methoden doen die hij inzet tegen zijn eigen Koerdische bevolking?
Het Europese establishment probeert tijd te winnen, maar heeft geen antwoorden op de redenen waarom mensen vluchten.
Nood aan een alternatief op de chaos
De omvang van de humanitaire ramp voor vluchtelingen is immens. Tal van landen zijn in sectaire oorlogen en chaos ondergedompeld: Irak, Libië, Jemen, Afghanistan, Somalië, … Het dwingt tienduizenden mensen om op de vlucht te gaan. Na meer dan vier jaar van sectair conflict in Syrië zijn er 11 miljoen mensen gevlucht in de hoop elders wel te kunnen overleven.
Zolang het kapitalisme en de bijhorende ellende, oorlogen en horror blijven bestaan, zullen miljoenen mensen geen andere optie hebben dan te vluchten. Het imperialistische beleid – van oorlogen met lokale milities over economische uitbuiting tot het militariseren van de grenzen – draagt een grote verantwoordelijkheid.
Slechts een beperkt aandeel van de vluchtelingen trekt naar Europa. Maar in een context van tekorten, besparingen, onzekerheid en massale werkloosheid, ligt die migratie gevoelig voor veel jongeren en werkenden. Dit kan tot spanningen leiden. De arbeidersbeweging moet zich op het politieke terrein begeven om betere levensvoorwaarden voor iedereen te eisen. Enkel dan kunnen we vermijden dat populisten en extreemrechts het politieke debat domineren en de bestaande frustraties en ellende misbruiken voor hun verdelende retoriek die zondebokken aanduidt op basis van afkomst, religie, etnie, …
De regeringen beweren op te komen tegen terrorisme door de repressie op te voeren en de grenzen te sluiten. Ze criminaliseren diegenen die vluchten voor de chaos die aangericht wordt door imperialistische oorlogen en chaos. De kapitalisten zijn niet meer in staat om de complicaties als gevolg van hun systeem in crisis te beheren. Dat is een symptoom van een uitgeput systeem in verval. We moeten ons organiseren rond een programma dat onze belangen verdedigt in de strijd voor een socialistische samenleving.
-
Crisis van de EU. Grenzen tussen Zweden en Denemarken dicht, het einde van Schengen?
Standpunt door Per-Ake Westerlund, Rättvisepartiet Socialisterna (Zweden)
De beslissing van de Zweedse regering om identiteitscontroles in te voeren aan de grensovergang van de Öresund brug die het land met Denemarken verbindt – en die centraal staat in de bekende televisiereeks ‘The Bridge’ – bevestigt de crisis van de Europese Unie. De groeiende spanningen tussen de twee Scandinavische landen zijn een uitdrukking van het drama dat zich afspeelt en van de wijze waarop letterlijk grenzen worden opgetrokken tussen verschillende Europese landen.De grootste Zweedse krant, het sociaaldemocratische Aftonbladet, had het in december over hoe “de vluchtelingencrisis de enorme tegenstellingen binnen de EU blootlegt”. De krant stelde vast: “Europa was nog nooit zo bedreigd.”
De nieuwe Zweedse maatregelen hebben als doel om zoveel mogelijk vluchtelingen tegen te houden. In het station Kastrup in Kopenhagen, op weg naar Malmö in Zweden, worden 150 bewakingsagenten van het privébedrijf Securitas ingezet om de identiteitspapieren van elke reiziger te controleren. Zonder idententiteitskaart mag je Zweden niet binnen. Van alle vluchtelingen die vorig jaar naar Zweden kwamen, hadden vier op de vijf geen identiteitskaart. Van de 25.000 Afghaanse kinderen die het land binnenkwamen, hadden er 18 identiteitspapieren bij. Zweden wil met de Afghaanse regering tot een akkoord komen om vluchtelingen terug te sturen.
De brug tussen Denemarken en Zweden kende jarenlang de meest open grensovergang ter wereld. Elke dag reizen 15.000 mensen tussen hun huis in Kopenhagen en hun werk in Malmö of vice versa. Met de nieuwe controles dreigt hun reistijd een uur langer te worden.
Zweden kende lange tijd het grootste aantal vluchtelingen per inwoner van het land. Denemarken daarentegen voerde een erg strikt beleid om vluchtelingen buiten te houden. De rollen lijken nu omgekeerd te zijn. De rechtse Deense regering verwijt de Zweedse regering van sociaaldemocraten en groenen dat ze het recht op asiel afschaft. Tegelijk is de Deense regering overgegaan tot gelijkaardige controles aan de grens met Duitsland.
In beide landen wordt gesproken over een noodtoestand om de beslissingen te rechtvaardigen. Er wordt verwezen naar de “veiligheid van het land” en de “openbare orde” als redenen voor de drastische maatregelen. De Zweedse regering overweegt zelfs om desnoods de brug een tijdlang volledig af te sluiten.
De nieuwe regels in Zweden werden voorbereid met een propagandacampagne door politici, te beginnen met de racistische SD maar gevolgd door de conservatieven en sociaaldemocraten. Ze zeggen allemaal dat “Zweden dicht bij een ineenstorting van het systeem” staat. Er worden echter geen details gegeven: welk systeem en waar dreigt de ineenstorting? De werkenden en vrijwilligers die instaan voor de opvang van vluchtelingen staan onder zware druk, maar zij doen geen dergelijke uitspraken.
Terwijl de banken en grote bedrijven recordwinsten boeken en zelfs de overheidsfinanciën er volgens de regering beter voor staan, zouden er geen middelen zijn om te voorzien in voldoende huisvesting, onderwijs, gezondheidszorg, … In plaats daarvan dreigt de regering zelfs om over te gaan tot meer besparingen op basis van akkoorden met de traditionele rechtse partijen.
Crisis van de Europese Unie
De vluchtelingencrisis is uitgegroeid tot een crisis van de Europese Unie. Top na top waren er scherpe meningsverschillen of werden akkoorden gesloten die nooit werden toegepast.
De EU “moet de vluchtelingenstroom stoppen, zoniet dreigt ze hetzelfde lot te ondergaan als het Romeinse Rijk.” Zo waarschuwde de Nederlandse premier Mark Rutte in een stelling die de houding van enkele leidinggevende politici weergeeft. Vanaf 1 januari is Nederland overigens voorzitter van de EU.
De komst van een miljoen vluchtelingen naar Europa heeft de samenhang tussen de heersers van deze “grote en democratische unie” van 508 miljoen Europeanen neergehaald. Het Schengen-akkoord dat 20 jaar geleden tot stand kwam om een Europa zonder grenzen te creëren, is steeds meer ondermijnd. Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker verklaarde in november nog dat Schengen “een van de steunpilaren van de Europese constructie is.” Hij voegde er nog aan toe dat er “geen eengemaakte munt meer is indien Schengen wegvalt.”
Twee tot drie maanden voordien protesteerden Europese leiders en politici tegen de bouw van een grenshekken in Hongarije aan de grens met Servië, meteen ook een buitengrens van de EU. Hongarije bouwde een gelijkaardige grensmuur aan de grens met EU-lid Kroatië. Sindsdien heeft het ene land na het andere dit voorbeeld gevolgd en werden grenzen gesloten.
Duitsland stopt alle wagens die uit Oostenrijk komen om ze te controleren. Tot vorige zomer was de grens tussen Duitsland en Oostenrijk een van de minst gecontroleerde. Oostenrijk versterkt de controles aan de grens met Slovenië. Macedonië, dat niet tot de EU behoort, bouwt een muur aan de grens met Griekenland. De Beierse CSU dreigde ermee om de grenzen van Beieren volledig af te sluiten.
De pogingen van de EU om maatregelen te nemen om 160.000 vluchtelingen die via Griekenland en Italië in Europa aankwamen te verdelen onder de lidstaten, hebben tot niets geleid. Er zijn nog meer een goede honderd vluchtelingen effectief verspreid over lidstaten. De Europese Commissie besloot tegelijk om Griekenland, Kroatië en Italië te vervolgen omdat deze landen vluchtelingen niet voldoende indentificeren, zo wordt niet van iedereen binnen de 72 uur vingerafdrukken genomen. De redenen waarom deze landen dit niet doen, zijn zowel het grote aantal vluchtelingen als de bepaling van de conventie van Dublin waarmee landen als Zweden vluchtelingen kunnen terugsturen naar het land waar ze het eerst geregistreerd werden.
Nieuwe grenspolitie en Erdogan
De Europese Commissie wil een nieuwe grenspolitie, zowel voor de landgrenzen als de zeegrens. Deze zou in de plaats van het huidige Frontex komen. De nieuwe grenspolitie zou in tegenstelling tot Frontex niet alleen in alle Schengen-landen ingezet worden, maar ook in Noorwegen (dat niet tot de EU behoort) en in grenslanden als Servië en Macedonië. Het doel is om de grenzen te sluiten. De nieuwe grenspolitie zou kunnen optreden zonder dat de verschillende regeringen ingelicht worden.
De EU heeft tegelijk Erdogan drie miljard euro aangeboden om vluchtelingen te stoppen zodat ze niet verder doortrekken. In de onderhandelingen met Erdogan bleef de EU bewust blind voor de escalatie van gewapende aanvallen en geweld tegen de Koerdische bevolking en de linkerzijde in het land. Het enige doel is om ervoor te zorgen dat de twee miljoen Syrische oorlogsvluchtelingen in Turkije blijven.
Een aantal traditionele rechtse en voormalige sociaaldemocratische partijen zijn sterk naar rechts opgeschoven. De eisen van extreemrechts worden nu effectief besproken door de gevestigde partijen die stappen zetten om deze eisen uit te voeren. In de Franse verkiezingscampagne kopieerde Sarkozy delen van de retoriek van FN-leider Marine Le Pen. In Slovakije zegt de heersende sociaaldemocratische partij dat het alle moslims uit het land weg wil.
De nieuwe Poolse regering gaat in de richting van wat Orban in Hongarije doet. In beide gevallen werden rechtbanken, administratie en media gezuiverd van stemmen die kritisch tegenover de regering staan. Orban haalde eerder vooral uit naar Joden en Roma, maar nu houdt hij zich meer bezig met islamofobe uitspraken. Als Polen dezelfde weg opgaat, is de impact groter omdat Polen dat de zesde grootste EU-lidstaat is, zowel op vlak van bevolking als economie. De regeringen in Tsjechië en Slovakije staan op een gelijkaardig standpunt. Dit blok kan Europese beslissingen in de praktijk gewoon negeren.
Ergste jaar voor de EU wordt gevolgd door nog erger…
2015 was het slechtste jaar voor de Europese Unie sinds lange tijd. Het belangrijkste doel van de EU is nu voor iedereen duidelijk: het makkelijker maken voor banken en multinationals, het coördineren van besparingen, aanvallen op vakbondsrechten en recent ook een stimulans van militaire uitgaven. De recente moeilijkheden, zoals de eurocrisis, geven echter aan dat de EU niet als een echte unie kan optreden. De wijze waarop het kapitalisme functioneert, betekent dat de natiestaat de basis blijft en dit leidt tot spanningen die overeind blijven.
Er zijn gelukkig ook nieuwe politieke bewegingen ter linkerzijde en er is strijd van werkenden en jongeren. Dit is nodig om in te gaan tegen het Europese beleid, maar ook tegen de dreiging van racistische rechtse partijen. In de herfst van vorig jaar waren er overal in Europa solidariteitsacties met vluchtelingen. In Zweden en Denemarken zijn er nieuwe acties gepland. Het alternatief op de EU bestaat niet uit nationalisme, maar uit eenheid van onderdrukten en gewone werkenden over de grenzen heen.
