Tag: RCEP

Edito van het decembernummer van het magazine ‘Socialist’ (社会主义者) van onze zusterorganisatie in China-Hongkong-Taiwan.

Op 15 november is het Regionaal Alomvattend Economisch Partnerschap (RCEP) opgestart door vijftien regeringen in de Aziatisch-Pacifische regio. Het was duidelijk de bedoeling van de onderhandelaars om een typisch neoliberale handelsovereenkomst te lanceren, die bij volledige tenuitvoerlegging de tarieven en niet-tarifaire belemmeringen tussen de tien leden van de Associatie van Zuidoost-Aziatische Staten (ASEAN) en vijf niet-ASEAN-economieën zal verminderen. De ASEAN bestaat uit Brunei, Cambodja, Indonesië, Laos, Maleisië, Myanmar, de Filippijnen, Singapore, Thailand en Vietnam. De vijf ‘buitenstaanders’ zijn Australië, Japan, Zuid-Korea, Nieuw-Zeeland en de regionale supermacht China.

RCEP wordt voorgesteld als ‘s werelds grootste handelsblok dat 2,2 miljard mensen omvat (waarvan China goed is voor 63 procent) en ongeveer 30 procent van het mondiale BBP (waarvan China meer dan de helft voor zijn rekening neemt). De overeenkomst zal waarschijnlijk op massale weerstand stuiten van vakbonden en sociale bewegingen in de hele regio, en scherpe tegenstrijdigheden tussen de regeringen roepen veel vragen op over de levensvatbaarheid ervan.

RCEP vertegenwoordigt een enorme aanval op arbeiders, boeren en de natuur

RCEP is een gigantische misdaad die door een geheimzinnige kliek van kapitalistische politici en zakenmagnaten wordt bedisseld tegen de overgrote meerderheid van de bevolking van de Aziatisch-Pacifische regio. “Het zal het levensonderhoud van boeren, vissers, inheemse volkeren en plattelandsvrouwen verder ondermijnen en jobs voor arbeiders bedreigen,” zegt de groep Trade Justice Pilipinas. “RCEP zal de reeds bestaande ongelijkheden alleen maar vergroten en verder verergeren door de pandemie,” waarschuwt de in de Filippijnen gevestigde groep.

Zeven vakbonden uit verschillende landen in de regio, beschreven de timing van de overeenkomst als “verschrikkelijk”. Het akkoord kwam tot stand in het midden van de ergste pandemie sinds een eeuw, met een krakende gezondheidszorg en een sterk stijgende werkloosheid. Zij waarschuwen dat RCEP de door de VN voorspelde ergste wereldwijde voedselcrisis in 50 jaar dreigt te verdiepen.

De economie van Azië als geheel zal dit jaar met -2,2 procent krimpen, volgens het laatste onderzoek van het IMF, de eerste inkrimping van de economie sinds de jaren zestig. Zelfs in de verwoestende Aziatische financiële crisis van 1997 bereikte de economie van de hele regio een positieve groei van 1,3 procent. Het RCEP-akkoord toont meer dan iets anders de wanhoop van de vijftien regeringen; de noodzaak van een positief verhaal om de zenuwen van het bedrijfsleven te sussen en de buitenlandse investeringen nieuw leven in te blazen.

Het RCEP-akkoord zal de uitbuiting van de werkenden en het milieu doen toenemen. De beoogde reorganisatie en regionalisering van de toeleveringsketens zal leiden tot massaontslagen, bedrijfssluitingen, loonsverlagingen en een toename van de reeds onaanvaardbare niveaus van onzekere werkgelegenheid. De Internationale Arbeidsorganisatie meldt dat 68 procent van de beroepsbevolking in Azië en het Stille Oceaangebied zich in de informele sector bevindt, met jonge werkenden van 15 tot 24 jaar die het zwaarst worden getroffen. In deze jobs is er bijna geen sociale bescherming, geen pensioenrechten of vakbondsrechten. In Laos en Cambodja, twee RCEP-staten, is de informele sector goed voor meer dan 93 procent van de werkgelegenheid, maar zelfs in het rijke Japan is dat 20 procent.

Onteigening van grond, gedwongen ontruiming en verarming van kleinschalige zelfvoorzienende boeren zullen toenemen. RCEP draagt zijn leden op zich aan te sluiten bij het Verdrag van Boedapest, dat de monopolistische controle over zaden en micro-organismen door grote agrochemische bedrijven als Monsanto en het Chinese Syngenta afdwingt, waardoor de positie van kleine boeren nog verder wordt verzwakt. Professionals in de gezondheidszorg waarschuwen voor de RCEP-regels voor generieke geneesmiddelen: als die worden aangenomen, kan het leiden tot hogere prijzen voor geneesmiddelen in veel ASEAN-landen.

Reeds aangetaste ecosystemen zullen nog meer onder druk komen te staan. In Indonesië gaat elk jaar een bosgebied ter grootte van Brunei verloren aan grote bedrijven in de plantage-, houtkap- en mijnbouwindustrie. De afgelopen jaren zijn er massale gevechten uitgebroken waarbij milieuactivisten en inheemse volkeren – van West-Papoea tot Binnen-Mongolië – betrokken waren om de mijnbouw en andere ecologisch destructieve bedrijfsprojecten te blokkeren. Dit omvat protesten tegen Chinese bedrijven en infrastructuurprojecten in Indonesië, Thailand, Myanmar en andere RCEP-staten, waaronder projecten in het kader van China’s gigantische Belt and Road Initiative (BRI).

Het RCEP-akkoord bevat geen milieubepalingen. De strijd om de ecologische en klimaattijdbom onschadelijk te maken en de omstandigheden voor de armen op het Aziatische platteland te verbeteren, kan niet gebaseerd zijn op lobbywerk om het RCEP-akkoord te ‘verbeteren’, maar door te eisen dat de overeenkomst wordt geschrapt. Sterke arbeidersorganisaties, die zich met de plattelandsmassa’s verbinden en hen steunen, zijn de enige manier om de kapitalistische aanval te verslaan. Het internationalisme van de arbeiders en de gemeenschappelijke strijd om een einde te maken aan het kapitalistische winstsysteem en alle economische middelen onder de democratische controle van de meerderheid te brengen, is het enige antwoord, in plaats van de illusie van ‘nationaal’ kapitalisme en protectionisme.

RCEP betekent nieuwe aanvallen op democratische rechten

RCEP is een “belediging voor de democratie” zegt het linkse Filipijnse parlementslid Sarah Elago. “Regeringen hebben geprivilegieerde posities gegeven aan grote zakelijke lobbygroepen ten koste van democratische basisprincipes,” verklaarde ze. De RCEP-onderhandelingen werden in volledige geheimhouding gevoerd, met uitsluiting van gekozen parlementariërs (waar die bestaan), laat staan van vakbonden, jongerenorganisaties of activisten op het platteland. Het laatste document van 510 pagina’s, met duizenden pagina’s aan bijbehorende documenten, werd pas na de ondertekening van de overeenkomst vrijgegeven. Toch kregen machtige kapitalistische instanties als de East Asia Business Council, de Japanse Keidanren en de Minerals Council of Australia zelfs een formele rol in het RCEP-proces.

De versnelling van de diefstal van landbouwgrond en de inbeslagname van natuurlijke grondstoffen door bedrijven zal leiden tot een toenemende militarisering en door de staat gesteunde terreur op het platteland en in gebieden met etnische minderheden. Massale protesten van arbeiders en jongeren in Indonesië, Thailand en Hongkong zijn het afgelopen jaar op ernstige wijze onderdrukt. In de hele regio stegen de militaire uitgaven met 52 procent in de tien jaar voor 2018, aldus het Internationaal Instituut voor Vredesonderzoek in Stockholm.

Het RCEP-proces laat zien dat er bij deals om de winsten van grote bedrijven te verhogen geen fundamentele verschillen zijn tussen regelrechte dictaturen zoals in China, Brunei en Laos, en ‘democratische’ kapitalistische regeringen in Australië, Japan en Nieuw-Zeeland.

RCEP: wie wint, wie verliest?

RCEP en andere vrijhandelszones zijn uitdrukkingen van het moderne imperialisme, die de kapitalistische klassen in staat stellen de werkenden effectiever uit te buiten, zowel in eigen land als in de rest van de wereld. Drie landen – China, Japan en Zuid-Korea – zullen volgens econoom Michael Plummer 90 procent van de inkomenswinst en 88 procent van de handelswinst uit RCEP halen. De overige twaalf RCEP-leden zullen over de kruimels moeten kibbelen.

Alle kapitalistische overeenkomsten proberen de mensen te bedriegen met mierzoete zinnen over “win-win samenwerking” waar iedereen van profiteert. Maar voor de zich meestal ‘ontwikkelende’ economieën van de ASEAN zal RCEP de economische afhankelijkheid – als markten, bronnen van goedkope arbeid en natuurlijke grondstoffen – van het Chinese kapitalisme en andere grote economieën versterken.

In de afgelopen tien jaar had de helft van de ASEAN-leden een handelstekort (Cambodja, Indonesië, Laos, Myanmar en vooral de Filippijnen). Trade Justice Pilipinas waarschuwt dat RCEP-lidmaatschap de import naar het land met een waarde van 908 miljoen dollar zal verhogen, maar slechts 4,4 miljoen dollar aan de waarde van de export zal toevoegen.

Het imperialistische karakter van China onder het bewind van de zogenaamde Communistische Partij (CCP) komt volledig tot uiting in zijn instrumentele rol bij het ontketenen van dit neoliberale project op de volkeren van de regio. De economische en geopolitieke ambities van de CCP, die in het tijdperk van Xi Jinping steeds meer worden nagestreefd door middel van dwang en bedreigingen, verschillen niet fundamenteel van de meer gevestigde imperialistische machten zoals de VS.

De noodzaak van China om zijn overheersing over Oost-Azië te consolideren, als tegenwicht voor het economische en diplomatieke ontkoppelingsbeleid van de VS in de nieuwe Koude Oorlog, is een kritische factor voor de lancering van het RCEP-akkoord. Het betekent een verdere significante escalatie van de Koude Oorlog, in plaats van een schaalverkleining. Xi’s regime weet dat wanneer Biden president wordt, het anti-China beleid van Washington zal worden voortgezet, “zij het met minder trompetgeschal,” zoals Al Jazeera opmerkte.

RCEP vertegenwoordigt een belangrijke diplomatieke overwinning voor China ten koste van de VS, maar een veel beperktere prestatie in economische termen. Zoals analisten van Citi Research aangeven, “kan de diplomatieke boodschap van RCEP net zo belangrijk zijn als de economie – een coup voor China.”

Ondanks de propaganda rond RCEP, zal het volgens de South China Morning Post van Hongkong slechts “marginale winst” opleveren voor de Chinese economie. Terwijl RCEP een bescheiden impuls aan het Chinese BBP zou moeten geven, “zal het niet genoeg zijn om de schade van de handelsoorlog met de Verenigde Staten teniet te doen,” aldus de krant. Het Petersen Institute of International Economics voorspelde in juni 2020 dat het RCEP-akkoord 0,4 procent aan het Chinese BBP zal toevoegen tegen 2030, terwijl de handelsoorlog tussen de VS en China, mocht deze voortduren (wij denken dat dit zeer waarschijnlijk is), 1,1 procent van het BBP zou wegnemen. Paradoxaal genoeg kan de opheffing van de handelsbelemmeringen tussen Zuid-Korea, Japan en de ASEAN-landen leiden tot meer handel tussen deze landen dan met China, op basis van de symmetrie in deze respectieve economieën.

Om het RCEP-akkoord effectief te bestrijden heeft de arbeidersbeweging een nuchtere inschatting nodig van wat zij vertegenwoordigt, waarbij ze de propaganda van de verschillende RECEP-regeringen en zakengroepen niet zomaar voor waar aanneemt.

Het tijdschrift The Economist beschreef het RCEP-akkoord van november als “onambitieus”, een opvatting die door veel kapitalistische commentatoren wordt gedeeld. Om vooruitgang te boeken werden de ondertekenende regeringen gedwongen hun ambities af te zwakken en een beduidend zwakkere overeenkomst aan te nemen in vergelijking met veel andere kapitalistische vrijhandelsovereenkomsten. Het RCEP-akkoord is vrij vaag over de handel in diensten en bevat zeer weinig over bijvoorbeeld de landbouw.

Deze lacunes en tekortkomingen zijn goed nieuws vanuit het oogpunt van de arbeidersklasse. We moeten de zeer reële economische dreiging van het RCEP-akkoord niet onderschatten, maar het onstabiele karakter ervan en de vele conflicten tussen de lidstaten maken een succesvolle strijd om het RCEP te begraven tot een reële mogelijkheid.

Zal het RCEP-akkoord werken?

In dit stadium is het RCEP-akkoord sterker gericht op de symboliek dan op de inhoud. Het zal minstens tien jaar en in sommige gevallen twintig jaar duren voordat de tariefverlagingsdoelstellingen van het blok worden bereikt. Andere onderdelen van de overeenkomst zouden kunnen vastlopen in eindeloze onderhandelingen. India nam deel aan 28 van de 31 onderhandelingsrondes van het RCEP-akkoord om in 2019 uit het proces te stappen, waarbij de economische dreiging van China de belangrijkste reden is.

Commentatoren wijzen op de “ASEAN-wijze” van langzame, stapsgewijze, bijna glaciale vooruitgang. Dit is al een halve eeuw lang de werkwijze van de groep, vanwege het uiterst uiteenlopende en onsamenhangende karakter van de tien lidstaten. Het RCEP-blok is nog meer divers en verdeeld.

De Koude Oorlog zal zich afspelen rond en ook binnen het RCEP-blok met het Amerikaanse imperialisme dat vastbesloten is China elk voordeel te ontzeggen. De polarisatie tussen de pro-Amerikaanse en pro-Chinese delen van de heersende elites in de hele regio zal waarschijnlijk toenemen. De hevige strijd tussen China en Australië, dat stevig verankerd is in het kamp van de VS, is een indicatie van wat ons te wachten staat. Japan en Zuid-Korea, beide Amerikaanse bondgenoten, hebben ernstige geschillen met elkaar. Deze kunnen, net als de spanningen elders, overslaan naar toekomstige onderhandelingsrondes van het RCEP-blok.

Dit geschil – onder meer rond Australische kolen, rundvlees, gerst, wijn en andere door China geblokkeerde goederen – is enkele dagen na de ondertekening van het RCEP-akkoord door beide regeringen tot nieuwe hoogten gestegen. Hun economische geschillen worden tot op zekere hoogte overschaduwd door de diplomatieke en politieke kloof, waarbij China een lijst van “veertien grieven” opstelde die negatieve media-aandacht omvatten, en de Australische regering die een verontschuldiging eist voor een provocerende tweet van het ministerie van Buitenlandse Zaken van Peking, die de aandacht vestigde op de oorlogsmisdaden die door Australische militairen in Afghanistan zijn begaan.

Het is onwaarschijnlijk dat het RCEP-akkoord voor januari 2022 van start zal gaan, omdat het moet worden geratificeerd door ‘parlementen’ (waarvan sommige niet zijn gekozen) in ten minste negen landen. Hoewel het waarschijnlijk niet zal mislukken, kan zelfs het ratificatieproces op hevig verzet stuiten. Voor de komende twee decennia, voordat het RCEP volledig kan worden uitgevoerd, is er een lange moeizame weg – een kronkelend modderpad in plaats van een autosnelweg.

Dan is er ook nog de belangrijkste machtsstrijd binnen de CCP-staat, belichaamd door de sterk uiteenlopende signalen van president Xi Jinping en premier Li Keqiang. Aangezien Li de verantwoordelijke functionaris van RCEP is, zal dit akkoord onvermijdelijk deel gaan uitmaken van de machtsstrijd. Xi staat in het algemeen voor een meer nationalistische economische agenda met een grotere afhankelijkheid van het staatskapitalisme, terwijl Li de laag van de Chinese kapitalisten vertegenwoordigt die voorstander zijn van meer buitenlandse economische banden. Hoewel Xi  fundamenteel geen tegenstander is van RCEP, is zijn prioriteit de ‘duale circulatiestrategie’ om China’s binnenlandse economie op te bouwen en dit betekent dat RCEP in de praktijk buitenspel gezet zou kunnen worden, waardoor het een lege overeenkomst wordt.

De taak van de arbeidersbeweging, de socialisten, de klimaatbeweging, de studenten en de activisten op het platteland is ervoor te zorgen dat de noodzakelijke massale weerstand wordt opgebouwd. Het kapitalisme is niet in staat de Aziatisch-Pacific regio te “verenigen”, niet in de laatste plaats omdat het een systeem is dat gebaseerd is op natiestaten, die vooral in tijden van crisis fundamentele tegenstellingen ontwikkelen naarmate elke regerende groep zichzelf probeert te redden.

Socialisten geloven in echte internationale samenwerking en economische integratie op basis van de gemeenschappelijke belangen van werkende mensen over de nationale grenzen heen. Dit is alleen mogelijk door het kapitalisme – zowel de ‘nationalistische’ als de ‘globalistische’ variant ervan – omver te werpen en socialistische planeconomieën onder de democratische controle van de arbeidersklasse en de onderdrukte massa’s op te richten.