Tag: hoger onderwijs

De gevolgen van Crevits’ neoliberale besparingsbeleid worden steeds duidelijker. De Vlaamse minister van onderwijs kondigde aan dat er in haar regeerperiode 400 miljoen euro moet bespaard worden op hoger onderwijs en nog eens zoveel op basis- en secundair onderwijs. Voor het onderwijs dat al jarenlang kampt met chronische onderinvestering en dat werd leeggezogen door opeenvolgende ministers is dat een smak geld.

Artikel door Koerian (Gent) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Volgens een studie van Test-Aankoop en de Gezinsbond kost Crevits’ beleid elke scholier jaarlijks 117 euro extra. Een gemiddelde schoolfactuur bedraagt in het secundair onderwijs 1.287 euro per kind. In een land waar bijna één op vijf kinderen opgroeien in een arm gezin is dit een hoop geld. Ons onderwijs is volgens UNICEF bovendien het meest ongelijke van de hele OESO: de sociaal-economische achtergrond van de ouders bepaalt in heel wat gevallen het studieniveau. Zo heeft een kind van rijke afkomst volgens het laatste PISA-rapport ongeveer 60% meer kans om ASO te volgen dan een kind van arme afkomst. Ondertussen verzanden de loopbanen van steeds meer leerkrachten in een resem interimjobs en is er een wachtlijst ter waarde van 5 miljard euro in scholenbouw.

In het universitair onderwijs staan de dingen er niet veel beter voor. Ook hier bevestigt en versterkt onderwijs sociale ongelijkheid, de slaagkansen voor kinderen van arme ouders, ouders van andere origine en/of laaggeschoolde ouders liggen er erg laag. Op zowel hogescholen als universiteiten daalt de financiering per student drastisch. Het budget per student bedraagt op de gemiddelde hogeschool minder dan 5.000 euro, een prijs waarvoor het onmogelijk is kwaliteitsvol onderwijs aan te bieden. De universiteit Antwerpen krijgt bijvoorbeeld 4.110 euro per student, hoewel ze naar eigen zeggen minstens 7.500 euro nodig heeft om haar onderwijs te financieren. Het aantal proffen per student daalt al jarenlang, met als gevolg dat er les moet worden gegeven in massa-auditoria of zelfs via webcams. Doordat de Vlaamse overheid amper een vijfde van het nodige budget voor bouw en onderhoud van universiteitsgebouwen voorziet, gaan steeds meer universiteiten leningen aan.

Het geld om de structurele tekorten in het Vlaamse onderwijs op te lossen is er. Luxleaks leerde ons dat 62 miljard Belgische euro’s op Luxemburgse rekeningen geparkeerd staan, de Panamapapers brachten duizenden illegale Belgische rekeningen aan het licht. Met dat geld kan een volledig gratis onderwijs ruimschoots worden gefinancierd. Kwaliteitsvol onderwijs met gelijke kansen is echter geen prioriteit van deze regering. Terwijl grote bedrijven amper of zelfs geen belastingen betalen, wil minister Van Overtveldt de vennootschapsbelasting verlagen. Nog cynischer wordt het als de militaire uitgaven worden bekeken. Er is 15 miljard euro over voor de aankoop en het onderhoud van nieuwe gevechtsvliegtuigen, maar geen geld voor onderwijs. Onze regering bombardeert liever kinderen dan dat ze te onderrichten.

De besparingen op ons onderwijs zullen niet stoppen. Bourgeois, Crevits en hun neoliberale kompanen kijken likkebaardend naar het Angelsaksische onderwijsmodel. Ondernemers verdienen in Groot-Brittannië handenvol geld aan geprivatiseerd onderwijs, terwijl studenten jaarlijks 14.000 euro inschrijvingsgeld moeten ophoesten. De Ugent probeerde dit academiejaar een pilootproject in die richting op te zetten door de inschrijvingsgelden voor master na master opleidingen op te trekken naar 5.730 euro, maar moest na verzet van studenten inbinden.

Deze aanvallen op het onderwijs maken deel uit van een breder Thatcheriaans beleid van zowel de Vlaamse als de federale regering. Om dit te stoppen moeten studenten en scholieren de strijd aangaan, in solidariteit met het personeel en hun vakbonden, tegen alle besparingen en voor een gratis onderwijs. Deze regering zal blijven besparen, op elk gebied, tenzij ze stuit op een verzet dat haar breekt en doet vallen. Actief Linkse Studenten en Scholieren roepen jongeren dan ook op om deel te nemen aan de vakbondsbetoging op 29 september en op de nationale staking van 7 oktober de piketten te ondersteunen.

123 miljoen euro voor infrastructuur nodig, Vlaamse regering voorziet 28,6 miljoen…

In de relatieve medialuwte van de zomervakantie pakten een aantal kranten uit met berichtgeving over de leningen die verschillende Vlaamse universiteiten recent aangingen om hun gebouwen en onderhoud te betalen. Door de jarenlange besparingen zijn de algemene reserves van de Vlaamse universiteiten stilaan volledig opgedroogd. De enige manier om het hoofd boven water te houden is gebruik te maken van de historisch lage rentevoet en te lenen. Een noodoplossing, maar geen oplossing voor de lange termijn.

Artikel door een vakbondsafgevaardigde aan de Ugent

De VUB, de Universiteit Gent en de UHasselt deden het al: gebruikmaken van de historisch lage rentevoeten om leningen af te sluiten. Met het geleende geld worden broodnodige investeringen in gebouwen en infrastructuur betaald: onderhoud, renovaties van oude infrastructuur en de bouw van nieuwe gebouwen om de steeds groeiende studentenaantallen op te vangen. De Vlaamse overheid geeft de Vlaamse universiteiten slechts 28,6 miljoen euro voor infrastructuur. In 2011 hadden de vijf Vlaamse universiteiten samen echter 123 miljoen euro nodig om hun gebouwen op orde te houden: vijf keer meer dan wat de overheid voorziet!

Steeds meer besparen

In het verleden werd deze put opgevuld door middelen uit andere potjes te verschuiven naar de investeringsbegroting. Door de steeds zwaarder doorwegende besparingen wordt dit moeilijker: de vorige Vlaamse regering Peeters II bespaarde al 120 miljoen op het hoger onderwijs. De huidige Vlaamse regering brak dat record op twee jaar tijd: 50 miljoen besparingen in 2015 en 80 miljoen in 2016. Dat belooft voor de begroting 2017 die dit najaar opgesteld wordt. De Vlaamse universiteits -en hogeschoolbesturen blijven hopen dat die besparingen zullen stoppen zodat hun begrotingen niet helemaal kopje onder gaan. Ondertussen wordt er geleend om de schade te beperken. “Hoop doet leven,” zong Will Tura toch?

Maar een oude Vlaamse wijsheid zegt: “Veel beloven en weinig geven doet de zotten in vreugde leven.” Blijkbaar luistert Vlaams onderwijsminister Hilde Crevits (CD&V) eerder naar Vlaamse zegswijzen dan naar Vlaamse charmezangers. Ze blijft immers staalhard ontkennen dat er een probleem is: “De Vlaamse universiteiten gaan net niet in het rood, er is dus geen probleem,” liet ze optekenen in De Zevende Dag na de besparingsronde in 2015. Op 18 maart 2016, tijdens de protestactie van de vakbonden in het hoger onderwijs tegen de besparingen werd dat: “Ik doe mijn best, maar we leven in tijden van besparingen.” Het resultaat van “haar best doen” kwam een maand later: van de 130 miljoen euro die ze eerder bespaarde werd een schamele 2,5 miljoen euro teruggegeven aan de Vlaamse universiteiten. Crevits beschreef het als “de besparingen terugdraaien.” Was dit dan “weinig geven aan de zotten?”

Lenen en privémiddelen zijn geen oplossing op lange termijn

Er zit aan de Vlaamse universiteiten dan toch minstens één zot die zich bij de neus liet nemen: de Antwerpse bijna-oud-rector Alain Verschoren. Terwijl de andere Vlaamse rectoren de moeilijke financiële situatie van hun universiteiten toelichtten en aangaven hoe dit tot leningen voor infrastructuur leidde, verklaarde de rector van de UA doodleuk dat de Vlaamse overheid voldoende investeert in het hoger onderwijs en dat vooral nieuwe privémiddelen nodig zijn. Kijkt de Antwerpse rector al zo sterk uit naar het einde van zijn mandaat dat hij zich niets meer aantrekt van wat er aan zijn universiteit leeft? Hoort hij de verhalen dan niet over de stijgende werkdruk, de steeds flexibelere en slechtere arbeidsomstandigheden en de gebrekkige infrastructuur? Is hij blind voor de cijfers?

Tussen 1995 en 2010 steeg het aantal studenten van 146.344 naar 207.954, een stijging met maar liefst 42%. In diezelfde periode is het aantal personeelsleden met onderwijstaken (onderzoekers buiten beschouwing gelaten) gedaald van 12.413 naar 12.390. Het aantal nieuwe doctoraten aan de Vlaamse universiteiten steeg tussen 1995 en 2012 van 600 naar 1650 per jaar, het aantal publicaties verdrievoudigde tussen 1992 en 2009. Tegelijk bleef de overheid besparen. Tijdens de rectorverkiezingen aan de UA verloor Verschorens poulain en vice-rector Meeusen, die vooral het beleid van zijn voorganger wou verderzetten, verrassend de verkiezingen van zijn uitdager Herman Van Goethem. Een teken dat Verschorens visie op besparingen niet zo populair is bij personeel en studenten van de UA?

De kwestie van leningen en andere privé-financiering in het hoger onderwijs vraagt een genuanceerd standpunt. De blijvende besparingen van de Vlaamse overheid leggen een grote hypotheek op de toekomst van het hoger onderwijs. Door nu te lenen stellen de universiteiten de val van de hakbijl enkele jaren uit: zonder de leningen was het onmogelijk om broodnodige en zeer dringende investeringen te doen. Als we hierover als socialisten een standpunt innemen, moeten we begrip hebben voor dit dilemma.

Maar tegelijkertijd moeten we erop wijzen dat lenen geen langetermijnsoplossing is. De komende jaren moeten de leningen worden terugbetaald. Op de middellange termijn dreigt er niet langer voldoende geld te zijn om zowel de leningen te betalen als de nieuwe investeringen die dan zullen nodig zijn te doen. Zonder publieke herfinanciering zullen de Vlaamse universiteiten de komende jaren besparingen moeten doorvoeren en dit op een schaal die ongezien is in het hoger onderwijs. De huidige problemen van werkdruk, gebrekkige infrastructuur en stijgende inschrijvingsgelden zullen in vergelijking daarmee klein bier zijn.

Nu al verzet tegen besparingen organiseren!

Vandaar dat de vakbonden in het hoger onderwijs, en ook een aantal studentenverenigingen zoals de Actief Linkse Studenten en Scholieren (ALS), nu reeds het verzet tegen die besparingen organiseren. De voorbije jaren werd er actie gevoerd tegen de verhogingen van de inschrijvingsgelden. Zo organiseerde ALS in Gent een aantal succesvolle scholierenacties tegen deze verhoging. Een hele generatie scholieren deed een onschatbare ervaring op in het organiseren van strijd tegen de besparingen die hen treffen: een ervaring die zeer noodzakelijk zal zijn voor de toekomst.

De vakbonden organiseerden aan de openingszitting begin vorig academiejaar succesvolle protestacties tegen de besparingen. Ze maakten voor de Vlaamse regering de balans op van de prestaties van het Vlaamse hoger onderwijs en van de financiering die daartegenover stond. Het hoger onderwijs kan spectaculaire groeicijfers voorleggen, zowel inzake het aantal studenten als wat de onderzoeksoutput betreft. De publieke financiering bleef echter dalen. Daarmee blijft de Vlaamse regering sterk in gebreke tegenover de engagementen die ze in 2000 aanging met de Lissabon-akkoorden. Meer studenten moesten een hoger onderwijsdiploma krijgen en de onderzoeksoutput moest stijgen. Het personeel in het hoger onderwijs deed haar deel. De overheid beloofde in ruil om minstens 2% van het Bruto Regionaal Product te besteden aan hoger onderwijs: voor 2015 zou dit betekenen dat het budget moet stijgen van de huidige 1,7 miljard naar 3,8 miljard! Deze hallucinante cijfers tonen aan hoe zwaar het Vlaams hoger onderwijs ondergefinancierd is: wat minister Crevits en bijna-oud-rector Verschoren ook mogen beweren.

Deze strijd moet verdergezet worden: we moeten studenten en personeel blijven organiseren tegen de besparingen. We kunnen immers niet rekenen op het “gezond verstand” van onze besturen of van de overheid. Rijkdom is er voldoende, besparingen zijn enkel de uitdrukking van de politieke onwil om de multinationals, de speculanten en de allerrijksten aan te pakken, en in plaats daarvan de middelen telkens te halen uit onze zakken: de werknemers en hun gezinnen. Laten we een strijd voeren om die middelen te gebruiken voor de echte noden in de maatschappij: degelijk onderwijs en onderzoek, maar ook openbaar vervoer, gezondheidszorg, huisvesting. Kortom een menswaardig leven voor iedereen!

Jarenlang reeds kampt het onderwijs in Vlaanderen met tekorten: achterstand in de bouw en renovatie van verloederde scholen, plaatstekorten in basis- en secundaire scholen, hoge studiekosten en gebrek aan ondersteuning voor studenten in hoger onderwijs. De 800 miljoen euro besparingen op onderwijs van de Vlaamse regering zullen de situatie enkel verergeren.

Artikel door Fabian (Gent) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Onderwijs als leverancier van kant-en-klare arbeidskrachten?

Als direct gevolg van de stijging van de inschrijvingsgelden voor hoger onderwijs, van 610 vorig jaar naar 890 euro nu, vroegen nog nooit zoveel studenten een gespreide betaling aan van dat bedrag. Een jaar studeren en op kot zitten kost gemiddeld 12.000 euro per jaar en deze kosten blijven stijgen terwijl de financiering van faciliteiten voor studenten vermindert. Ook het aanmoedigingsfonds om studenten uit technische en beroepsrichtingen aan te zetten om verder te studeren werd geschrapt.

Voor het eerst in jaren is er geen stijging in het aantal inschrijvingen voor hoger onderwijs en studenten gaan voor meer pratijkgerichte opleidingen, in de zoektocht naar werkzekerheid. Ook de oriënteringsinstrumenten voor studenten (zoals de SIMON-test aan de UGent) duwen steeds meer studenten naar marktgerichte opleidingen. Het enige wat nog telt, is het afleveren van hoogopgeleide werkkrachten, die men meteen in het belang van winsten voor grote bedrijven kan ingeschakelen.

Ongelijk onderwijs

Volgens de OESO is het Belgische onderwijs reeds bij de meest ongelijke, waarin de economische achtergrond het hardst de slaagkansen bepaalt. Steeds meer jongeren zien een diploma hoger onderwijs als een noodzaak voor het vinden van een deftige job maar het wordt moeilijker om dit diploma te behalen, vooral voor de minder gegoede studenten, die hun studies al vaak met een job moeten combineren om rond te komen. Rector Rik Torfs (KU Leuven) onderlijnt de doelstelling van de regering met een pleidooi voor “intellectueel elitarisme” aan de universiteiten.

Tegenover Torfs’ uitspraken staan de loze beloften van rector Anne De Paepe (UGent) die stelt dat de extra kosten voor inschrijving rechtstreeks terugvloeien naar studenten in de vorm van begeleiding. Hoe ze dit wil bereiken terwijl de besparingen, 15 miljoen euro aan de UGent, hoger liggen dan de inkomsten uit het verhoogde inschrijvingsgeld, zegt ze niet. In verschillende universiteiten wordt dan wel geïnvesteerd in meer professoren maar er wordt al jarenlang veel meer bespaard op ondersteunend personeel, hetgeen de werkdruk voor de proffen enkel verhoogt en de kwaliteit van onderwijs en onderzoek verder doet dalen.

Gratis werken tijdens opleiding

De Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) ondertekende onlangs een verklaring waarin de hogescholen zich “engageren om maatschappelijk engagement te verankeren in de lerarenopleiding.” Dit betekent dat men leerkrachten wil inzetten in vrijwilligerswerk, lees: als onbetaalde werkkrachten in de sociale sector die de laatste jaren zwaar getroffen is door besparingen. Ook het voorstel voor het verlengen van de duur van de opleiding verpleegkunde naar 4 jaar, met het excuus dat dan meer praktijkervaring wordt aangeboden, heeft expliciet als doel gratis werkkrachten te leveren aan de zorgsector, waar ook al jaren gigantisch bespaard wordt met nijpende personeelstekorten tot gevolg.

Meer publieke middelen nodig!

Het secundair onderwijs in Vlaanderen kampt al jaren met plaatstekorten in de scholen vanwege een enorme achterstand in scholenbouw. Deze tekorten, symptoom van jarenlange verwaarlozing, waren echter makkelijk te voorzien door gelijkaardige problemen in lagere scholen enkele jaren geleden. De 245 miljoen euro die minister Crevits extra wil vrijmaken voor investeringen in onderwijsinfrastructuur zijn slechts een doekje voor het bloeden. Dit jaar werden opnieuw duizenden leerlingen geweigerd wegens gebrek aan plaatsen en moesten ze verder van huis onderwijs volgen met alle bijkomende transportkosten en pendeltijd van dien.

Enkel eengemaakte strijd van werkenden en studenten tegen alle besparingen kan de situatie omkeren. Op 7 oktober lopen opnieuw heel wat studenten mee in de betoging, in verzet tegen de asociale regeringen. We zullen daarbij opkomen voor een drastische verhoging van de publieke middelen voor onderwijs.