Tag: cordon sanitaire

Overleeft het cordon sanitaire?

Dewinter op een meeting van het VB in Gent. Foto: Jean-Marie Versyp

Het cordon sanitaire, een afspraak tussen de partijen om geen coalitie met het Vlaams Belang te vormen, staat opnieuw onder druk. Dat was al zo na de gemeenteraadsverkiezingen, vooral in Ninove waar N-VA de vorming van een coalitie zonder extreemrechts blokkeerde. Er kwam echter geen coalitie met extreemrechts. Nu wordt een nieuwe stap gezet in het ondergraven van het cordon sanitaire, zelfs indien er geen regering met VB komt.

N-VA-voorzitter De Wever laat de deur voor gesprekken met het VB open. Hij werd daarin meteen bijgevallen door de patroonsorganisatie VOKA. Zij willen de stemmen voor het VB gebruiken voor een rechtser beleid van sociale afbraak om de winsten op te drijven. Dat het VB stemmen aantrok van kiezers die niet tevreden waren met het asociale besparingsbeleid en in de campagne pleitte voor eisen als een hoger pensioen, lagere pensioenleeftijd, hogere uitkeringen, … wordt gemakshalve vergeten.

Ondertussen is N-VA verzwakt, waardoor De Wever niet zomaar het VB kan afschrijven. VB-voorzitter Van Grieken voerde de druk verder op door aan te kondigen dat hij geen breekpunten stelt voor het vormen van een Vlaamse regering. Bij Open VLD en CD&V waren er enkele stemmen voor het doorbreken van het cordon sanitaire, maar de partijleidingen spraken er zich meteen tegen uit, uit schrik voor het uiteenvallen van België.

Een coalitie met VB is heel onwaarschijnlijk. Als het resultaat van deze verkiezingen zich doorzet in de lokale verkiezingen van 2024 neemt de kans op gemeentelijke coalities met VB echter sterk toe. In Ninove bijvoorbeeld bevestigde het VB het resultaat van de gemeenteraadsverkiezingen met een score van 38% voor het Vlaams Parlement (tegenover 40% voor Forza Ninove) en ook in buurgemeente Denderleeuw werd 34% behaald.

We kunnen dit stoppen. Straatprotest tegen extreemrechts was samen met de nationale kwestie de reden waarom de gevestigde partijen begin jaren 1990 niet met het Vlaams Blok in coalitie durfden te gaan (in tegenstelling tot hun tegenhangers in landen als Oostenrijk, Nederland, Denemarken, Noorwegen, …). Maar daarmee is de voedingsbodem voor extreemrechts niet weggenomen. Dat kan enkel met een beleid dat radicaal breekt met de besparingen en de sociale polarisatie die eruit volgt.

June 13, 2019
N-VA zaagt verder aan poten onder cordon sanitaire

Ons standpunt: samen strijden voor jobs en diensten in plaats van ons laten verdelen!

Bij die paar voorbeelden waar het cordon sanitaire rond het extreemrechtse Vlaams Belang echt in gevaar kwam, was de N-VA doorgaans betrokken. Zowel in Ninove als Borsbeek werd het been stijf gehouden bij de vorming van een coalitie zonder extreemrechts. In het Antwerpse polderdistrict vormen N-VA en CD&V een coalitie door er een ‘onafhankelijke’ VB’er bij te nemen.

In Ninove werd een verkozene die alsnog steun gaf aan een meerderheid zonder het extreemrechtse Forza Ninove meteen uit de partij gezet, een sanctie die voorheen niet bovengehaald werd toen bleek dat verschillende N-VA’ers actieve militanten van het neonazistische Schild&Vrienden zijn. Het geeft aan waar de prioriteiten van de N-VA liggen: met racistische bijdragen op internet en fysieke intimidatie tegen andersdenkenden heeft de partij minder problemen dan met een verkozene die de dreigende onbestuurbaarheid van een gemeente wil vermijden.

Hiermee wordt een opening gelaten voor extreemrechts. Het Vlaams Belang speelde er meteen op in door haar nieuwste kopstuk Dries Van Langenhove een ‘mars voor de democratie’ in Ninove te laten aankondigen. Na de gewelddadige betoging tegen het VN Migratiepact heeft extreemrechts duidelijk een groter zelfvertrouwen, wat leidt tot nieuwe acties en binnenkort mogelijk ook tot verregaandere intimidatie tegen andersdenkenden en linkse militanten in de eerste plaats. De rehabilitatie van de neonazi’s van Schild & Vrienden zal gevolgen hebben voor wie actief ingaat tegen het asociale beleid van aanvallen op pensioenen, lonen, uitkeringen, … Deze rehabilitatie werd mogelijk gemaakt door N-VA, met Francken die zijn amper verdoken steun voor de ‘Mars tegen Marrakech’ uitsprak of nu met de uitsluiting van de N-VA-verkozene die de politieke impasse in Ninove doorbrak.

In Borsbeek haalde het Vlaams Belang met 13,8% twee verkozenen. Dat is beperkt, maar daarnaast zijn er slechts twee andere partijen met verkozen en die haalden allebei geen meerderheid: N-VA met 38% (9 zetels) aan de ene kant en de alliantie ‘Iedereen Borsbeek’ met 39,8% (10 zetels) aan de andere. Om tot een coalitie zonder extreemrechts te komen zijn N-VA en Iedereen Borsbeek dus tot elkaar veroordeeld. Er is een bestuursakkoord, maar N-VA blijft dwarsliggen omdat het meer schepenposten wil: vier voor N-VA tegenover twee en de burgemeesterpost voor Iedereen Borsbeek. Dat is één schepenpost meer voor N-VA dan wat Iedereen Borsbeek voorstelt. Een discussie over de postjes maakt van Borsbeek de laatste Antwerpse gemeente waar het bestuursakkoord niet volledig rond is.

In het Antwerpse polderdistrict werd door de steun van een VB-verkozene die na jaren dienst plots als ‘onafhankelijke’ zal zetelen een coalitie rond N-VA op de been gebracht. Met de steun van de ene CD&V-verkozene en één van de vier verkozen VB’ers komt N-VA met haar zes verkozenen net aan een meerderheid van 8 op 15. Filip Dewinter reageerde triomfantelijk op Twitter: “In Antwerps Polderdistrict Bezali vormt Vlaams Belang districtsraadslid als onafhankelijke front met N-VA om sp.a uit bestuur te houden!” Kris Peeters zag zich genoodzaakt om aan te kondigen dat de kwestie zou onderzocht worden. Het lijkt er immers op dat voormalig VB-districtsraadslid An Van Uffelen enkel met haar partij brak om de vorming van een coalitie mogelijk te maken zonder dat het cordon sanitaire formeel gebroken wordt. Het feit dat Van Uffelen een oudgediende is binnen het Vlaams Belang versterkt dit vermoeden.

Formeel gezien is het cordon sanitaire nergens echt doorbroken, maar er is wel serieus aan de poten onder dat cordon gezaagd. Dit gebeurde vooral door N-VA, wat uiteraard geen toeval is. Er zitten veel ex-VB’ers bij N-VA en bovendien is er de afgelopen maanden een steeds hardere anti-migrantencampagne gevoerd in de hoop zo de electorale steun recht te houden ondanks het asociale beleid rond pensioenen, lonen, koopkracht, … Deze campagne is een complicatie voor links: de verdeeldheid tegenover migranten vindt een zekere ingang. Het beste antwoord hierop is offensieve strijd voor de belangen van de meerderheid van de bevolking, los van afkomst: hogere lonen, leefbare uitkeringen, sterke openbare diensten, werkbaar werk, … Dat moet ook centraal staan in de antifascistische strijd die in 2019 noodgedwongen een prominentere rol zal spelen.

January 3, 2019
N-VA grijpt coalitie in Zelzate aan om cordon sanitaire verder af te brokkelen

Protest tegen Schild & Vrienden eind september. Leden van die groep die mediabelangstelling kregen, werden van de kieslijsten gehaald maar niet uit de N-VA gezet. Zo ver gaat de ‘democratische hygiëne’ binnen N-VA blijkbaar niet…

Het was opmerkelijk: na de coalitievorming in Zelzate waar SP.a en PVDA een bestuur vormen, weerklonk van de rechterzijde plots het verwijt dat het cordon sanitaire was doorbroken. Werkgeversfederatie VOKA riep op om niet met het nieuwe bestuur samen te werken. N-VA, dat nooit enthousiast was over het cordon sanitaire, had het plots over een gebrek aan “democratische hygiëne.” Wat zit hier achter?

Artikel door Geert Cool, woordvoerder Blokbuster

Wat is het cordon sanitaire?

Het cordon sanitaire is een afspraak tussen de gevestigde partijen om niet met het Vlaams Blok, de voorloper van het Vlaams Belang, in coalitie te gaan. Het eerste voorstel rond een cordon sanitaire kwam er in 1989, na de doorbraak van het VB in de gemeenteraadsverkiezingen in Antwerpen. Het akkoord hield echter niet lang stand: nadat de VU er de stekker uit trok volgden CVP en PVV. Pas na zwarte zondag 1991 – en vooral na het massale spontane protest tegen racisme dat daarop volgde – kwam het in november 1992 tot een afspraak tussen de verkozen partijen in de Vlaamse Raad, voorloper van het Vlaams Parlement, om geen coalities met het VB te vormen. Dat was het cordon sanitaire, een term die in 1989 door onderzoeksjournalist Hugo Gijsels naar voor werd geschoven en nadien overgenomen werd door Jos Geysels (Agalev) die aan de kar trok om tot een cordon sanitaire te komen.

Wij namen steeds een standpunt in dat vertrekt van verzet tegen bestuursdeelname door extreemrechts. Als het aan de macht is, kan extreemrechts een deel van zijn haatpolitiek proberen te realiseren. Het versterkt bovendien het zelfvertrouwen van allerhande neofascistische bendes die niet aarzelen hun zelfvertrouwen in vuistslagen en ander geweld om te zetten. Maar tegelijk merkten we toen reeds op dat we voor de strijd tegen extreemrechts niet op de gevestigde partijen kunnen vertrouwen. Het cordon sanitaire biedt geen antwoord op de voedingsbodem van extreemrechts, maar er is verzet nodig tegen elke versterking van extreemrechts. De logische conclusie is dat we zelf ons antifascistisch verzet moeten organiseren en doorheen onze mobilisaties alternatieven naar voren schuiven.

Met Blokbuster speelden we een actieve rol in de antiracismebeweging van de jaren 1990. We richtten ons daarbij niet op de gevestigde partijen, maar op jongeren en werkenden. Blokbuster was een instrument voor veel antiracisten, vooral jongeren, om de spontane golf van woede tegen extreemrechts een georganiseerde uitdrukking te geven. We vertrokken van wat nodig is om de voedingsbodem van extreemrechts te bestrijden: een antwoord op de sociale tekorten die openheid creëren voor verdelende retoriek. Vandaar onze nadruk op slogans als ‘Jobs, geen racisme’ en arbeidsduurvermindering om het beschikbare werk te verdelen in plaats van de werkende bevolking te laten verdelen.

De sterke antiracistische beweging begin jaren 1990 speelde ongetwijfeld een belangrijke rol in de totstandkoming van het cordon sanitaire in 1992. Tegen de achtergrond van een beweging was het vormen van een coalitie met extreemrechts een groot risico: het kon protest opwekken dat verder ging dan wat de antiracistische beweging toen betekende. De erfenis van de antiracistische beweging speelde mee in het overeind houden van het cordon sanitaire de afgelopen jaren. Zonder sterke antiracistische mobilisaties vandaag, worden stappen gezet om daar verandering in te brengen.

Waar het De Wever om te doen is…

Het is opmerkelijk dat de politieke rechterzijde vandaag plots een andere inhoud geeft aan het cordon sanitaire, door N-VA omgetoverd tot de term ‘democratische hygiëne’. Het cordon sanitaire was steeds gericht op de strijd tegen extreemrechts. Maar zoals wel meer gebeurt, probeert rechts iets te recupereren om er meteen een andere inhoud aan te geven. Het doel is wellicht niet zozeer om coalities met PVDA te vermijden, maar wel om de deur open te zetten voor samenwerking met het VB of toch minstens delen van die partij. Strateeg De Wever probeert uit elke stap van zijn tegenstanders voordeel te halen.

Pogingen om na de gemeenteraadsverkiezingen het cordon sanitaire tegen extreemrechts te breken, botsten op de ranzigheid van Guy ‘chocomousse’ D’Haeseleer. Samenwerking met de Chinese spion Dewinter in Antwerpen is evenmin aan de orde van de dag. Niet alleen zijn er opmerkelijke internationale contacten, maar vooral de tanende ster van Dewinter in Antwerpen zelf speelt een rol. Bovendien zou een coalitie met Dewinter in Antwerpen de federale regeringsvorming volgende zomer nog moeilijker maken.

Tegelijk zijn er wel deuren op een kier gezet. Grimbergen was daar een voorbeeld van: de lijst ‘Vernieuwing’ van ex-VB’er Bart Laeremans gaat er in coalitie met N-VA en VLD. Een gemeenteraadslid dat actief is als personeelslid van het VB zal als onafhankelijke zetelen om de coalitie aanvaardbaar te maken voor de nationale VLD-leiding. In het Oost-Vlaamse Lede waren er voor de verkiezingen gesprekken tussen CD&V en de lokale VB-afdeling die onder een andere naam naar de verkiezingen trok om een coalitie mogelijk te maken. Het resultaat draaide echter anders uit. Daarnaast zijn er natuurlijk ook nog de ex-VB’ers die in grote groep de overstap naar N-VA maakten en daar met open armen ontvangen werden. Destijds werd de discussie over het cordon sanitaire aan het racistische 70-puntenprogramma van het Vlaams Blok opgehangen. Eén van de auteurs van dat programma, Karim Van Overmeire, is nu een N-VA-politicus in Aalst. Nog recenter was er de ophef rond de extreemrechtse groep Schild & Vrienden waarvan heel wat leden actief waren bij N-VA. Leden van die groep die mediabelangstelling kregen, werden van de kieslijsten gehaald maar niet uit de partij gezet. Zo ver gaat de ‘democratische hygiëne’ binnen N-VA blijkbaar niet…

Bij N-VA wordt de deur voor extreemrechts dus opengehouden. Dat is niet verwonderlijk. De Wever komt uit de traditie van de VU, die in 1989 de stekker uit het eerste voorstel tot cordon sanitaire trok. Toen de N-VA na de splitsing van de VU wel erg klein was, sprak De Wever met Dewinter over samenwerking om uit het isolement te geraken. Het kwam niet zo ver, maar het geeft wel aan dat samenwerking met extreemrechts niet uitgesloten wordt.

Na de gemeenteraadsverkiezingen is het duidelijk dat de politieke kaarten mogelijk niet gemakkelijk zullen vallen in mei 2019. De Zweedse coalitie behoudt in Vlaanderen wel een meerderheid, maar die is een pak kleiner dan in 2014. Bovendien stelt zich voor de rechtse regering een probleem in Brussel en Wallonië waar de MR verloor en mogelijke extra coalitiepartner CDH het evenmin goed deed. Het maakt dat De Wever verschillende opties openhoudt. Vandaar zijn verklaring dat de ‘oorlog met links’ hem zo moe maakt en de opening richting groene partij. Maar om meer kaarten te kunnen spelen, is een verdere afbrokkeling van het cordon sanitaire eveneens nuttig vanuit het oogpunt van de N-VA. Al is het maar om de mogelijkheid van een coalitie met extreemrechts te gebruiken als argument om andere coalities te forceren.

Wat heeft dit met Zelzate te maken?

Eigenlijk niet veel. Behalve dat de N-VA bij elke zet door politieke tegenstanders nagaat wat het daar zelf kan uithalen. Het bestuursakkoord in Zelzate, waar we later deze week uitgebreid op terugkomen, omvat enkele belangrijke, maar beperkte sociale hervormingen. Er is zoals De Standaard opmerkte geen sprake van een “systeemswitch.” Een aantal belangrijke eisen van de arbeidersbeweging – zoals arbeidsduurvermindering voor het gemeentepersoneel – zijn bijvoorbeeld niet opgenomen. Maar zelfs de minste hervorming wil rechts meteen afblokken. Zo worden meer verregaande hervormingen meteen als helemaal ‘onrealistisch’ voorgesteld. Tegelijk wordt de Zelzaatse coalitie op wel erg kunstmatige wijze gebruikt om verder aan de poten onder het cordon sanitaire te zagen.

In de discussie over de strijd tegen extreemrechts is de kwestie van progressieve besturen wel belangrijk. Waar de linkerzijde op een offensieve wijze de hoop op positieve verandering kan organiseren en richting geven, wordt de ruimte voor de extreemrechtse wanhoop kleiner. Daarbij moet wel gewaarschuwd worden: waar links voor een test geplaatst wordt en faalt, kan extreemrechts versterkt terugkomen. Dat zien we momenteel in Latijns-Amerika na het falen van Chavez, Lula en co. Wij willen de strijd voor hervormingen versterken, maar zonder illusies in het karakter van dit systeem. Het kapitalisme zal steeds proberen terug te pakken wat de arbeidersbeweging afdwingt: om tot blijvende hervormingen te komen is een breuk met het besparingsbeleid en met het systeem nodig. Daarom koppelen wij de strijd voor hervormingen steeds aan een programma van socialistische maatschappijverandering. Een breuk met het besparingsbeleid kan de arbeidersbeweging enkel bekomen door een krachtsverhouding uit te bouwen. Langs onze kant gebeurt dat niet via politieke spelletjes, zoals N-VA nu doet rond de Zelzaatse coalitie, maar door actieve mobilisatie en zo breed mogelijke betrokkenheid van onderuit.

November 14, 2018
Terugkeer van extreemrechts zet cordon sanitaire onder druk

Een grote verrassing was het niet: nadat N-VA intensief gebruik maakte van racistische vooroordelen tegen migranten en vluchtelingen om de aandacht van sociale thema’s af te leiden, kon het Vlaams Belang een deel van het eerder geleden verlies goedmaken. In de grote steden komt het VB er niet aan te pas, zelfs in het historische bastion Antwerpen ging Filip Dewinter amper vooruit. De resultaten zitten nog een pak onder die van 2006. Maar in enkele gemeenten in de Antwerpse rand en vooral in de Denderstreek scoorde het Vlaams Belang een zwarte zondag.

De meeste aandacht trok het resultaat in Ninove waar de weinig subtiele Guy D’Haeseleer met zijn Forza Ninove maar liefst 40% van de stemmen haalde. Dat was geen geïsoleerd gegeven: ook in Denderleeuw en Aalst scoorde het Vlaams Belang. Die score in de Denderstreek is geen toeval. In de regio zijn er al langer sociale tekorten en deze worden verder op de spits gedreven door de komst van heel wat inwijkelingen die de onbetaalbare huurprijzen in Brussel ontvluchten. Het beleid van citymarketing en uitrollen van de rode loper voor allerhande vastgoedpromotoren maakt wonen in de grote steden onbetaalbaar. Dit leidt tot sociale verdringing, maar het lost de problemen niet op. De neerbuigendheid van de gevestigde politici tegenover de bevolking van Ninove is misplaatst. Als extreemrechts daar zo kon scoren, is het de keerzijde van hun eigen neoliberaal beleid.

Na de ‘zwarte zondag’ van 24 november 1991 – de eerste grote doorbraak van het Vlaams Blok in heel Vlaanderen – werd massaal geprotesteerd, vooral door jongeren. Het protest maakte het voor de gevestigde partijen moeilijk om met extreemrechts samen te werken. Het ‘cordon sanitaire’ was geboren: de beslissing om geen coalities met het VB te vormen. Dit biedt geen antwoord op de voedingsbodem van extreemrechts, is symptoombestrijding maar geen fundamentele oplossing. Het feit dat het VB niet aan de macht kan deelnemen, zorgt er intussen voor dat de partij haar racistische verdeeldheid niet vanuit een bestuursfunctie kan verspreiden. De voorbije jaren stond de antiracistische beweging zwakker, Blokbuster stond vaak alleen op straat te protesteren. Het is dan ook geen toeval dat de gevestigde partijen aftasten hoe ver ze het cordon sanitaire kunnen neerhalen.

Na de verkiezingen raakte bekend dat CD&V in Lede met het Vlaams Belang had onderhandeld en op aangeven van de nationale partijleiding als voorwaarde tot samenwerking had geëist dat het VB onder een andere naam opkwam. Samen haalden ze geen meerderheid waardoor de kwestie van de agenda was. In Grimbergen is er een coalitie gevormd tussen N-VA, Open VLD en een lokale lijst die uit het VB voortkomt. Bart Laeremans brak met het VB, maar enkele verkozenen op zijn lijst zijn nog steeds bij het VB actief. Eén van hen werkt zelfs voor de partij.

In Ninove is het onwaarschijnlijk dat een gevestigde partij in zee gaat met Forza Ninove. Daarvoor is Guy D’Haeseleer een te aangebrand figuur. Zijn chocomousse-afbeelding – zogezegd ‘grappig’ bedoeld, alsof racisme grappig kan zijn – was zelfs voor N-VA te ranzig. Na een periode van lokale politieke crisis kan het tot een monsterverbond tegen Forza Ninove komen. Maar daarmee is de voedingsbodem voor extreemrechts niet weggenomen. Dat kan enkel met een beleid dat radicaal breekt met de besparingen en de sociale polarisatie die eruit volgt.

October 24, 2018